Katalog

E G İ TİM Ç E VRE BİLİM YAY IN Bilim, mühendisljk ve teknoloji En az onyargılı goruş bilim, mühendislik ve teknoloji uçlusunun ayrılmaz birlıktelığıdir. İzmir çöplüklerinde patlama beklentisi Ertuğrul Erdin skı Bayraklı yolunun sağına soluna yıllardır izmır'ın çöpu dökulmuştur Bu dolgu alanının altında oksıjensız ortamda organık maddeler on yıldan berı parça lanarak deponı metan gazının oluşmasına neden olmuştur Bu metan gazı deponı ıçınde tutuklu olarak kaldıkça bır tehlıke kayna ğı oluşturacaktır Gaz az direnç görduğu yonde hareket ederek zemın boşluklarında bırıkır Kuyulara, bacalara bodrumlara sızmalar olur ve gaz patlamaları şeklınde ka/alar herhangı bır zamanda gerçekleşebılır Bu gaz patlama beklentisi, bu tur tum duzensız deponıler ıçın geçerlıdır Eskıden onun uzerındeolan Izmır'dekı duzensız çöp ve katı artık depolama yerı sayısı bugun beş tanedır Arap deresı kıyısındakı Işıkkent Çöpluğü, Buca Çöpluğü, Gazlamlr, Guzelbahçe Çopluklerl ve en buyuğu Çığlı'dekı yıllardır bataklığın doldurulduğu ŞemlklerÇiğli Çöpluğü. Butun bu eskı yenı ve gerıye kalan çopluklenn hepsınde anaerobık ayrışma sonunda metan gazı oluşmaktadır Bu metan gazlarının zararsız hale getırılmesı gerekır Gerek ayrışarak metan veya dığer bıleşıklere dönuşen veya su ıçınde çözulen organık bıleşıklerın yanında anorganık bıleşıkler ve maddeler de suya geçerler Yağışlı ve yeraltı suyunun yukseldığı dönemlerde doğrudan veya dolaylı olarak Izmır Korfezı'ne su ıçınde çözulmuş olarak taşınmaktadır Böylece Izmır çevresındeki tum bu çöpluklerden yuzeysel akarsulara, durgun sulara ve yeraltısuyuna kırletıcıler ıletilmektedır Evsel, esnaf ve sanayı çöp ve katı artıkları yıllardır, gelışıguzel ve karışık olarak bır arada depolanmıştır Halbukı evsel çoplenn, esnaf çöpunun, hastane çöpunun ve sanayı artıklarının ayrı ayrı toplanması ve işlem görmesı gerekmektedır izmır'de hastane artıklarının merkezı olarak bır tesıste ışlem görmesı ve bertaraf edılmesı en hıjyenık, en uygun ve ekonomık Kişisel Bilgisayarlar E Doç. Dr. Zeki Tez Dicle Uni. Fen Edebiyat Fak. Kimya Bölümü ilim; fızıksel, bıyolojık, davranışsal, sosyal, et ınomık ve polıtık alanların ıncelt "imesı surecıdır Sureç oriak bır bıçınıde kullanılır Araştırıcı, sonuçların geçerlılığıne erışmek uzere araştırılmış olan olaylarda seçım yaparak bununla ılıntılı her olguyu kullanır ve bu sureç, yontembılımın seçımı nı, yapılacak ışlerın taslak halıne getırılerek uygulanmasını, verılerın nıdırgenmesını, kurguların gelıştırılmesını ve sonuçlarla butunleşık kesınlığe erışılmesını kapsar Ayrıntılar gozlemın, deney lemenın ve kuramsal modellemenın bağıl rollerıne bağlıdır Olayların ıncelenmelerının mırası, bır verı temelınden, bır yontembılımler duzenınden, bır kavramlar duzenınden oluşan bılımsel bılgıdır Mühendislik; sorunların nasıl çozuleceğını ınceleme surecıdır Burada da çozumun geçerlılığının kanıtlanması ıçın araştırıcının uyguladığı her şeyı kapsayacak ortak bır sureç kullanılır Incelemelerın mırası, bır verı temelınden, bır yontembılımler duzenınden, bır kavramlar duzenınden ıbaret olan mühendislik bılgısıdır Teknoloji; mal ve hızmetlerın uretım ve dağıtım surecıdır ve teknolojık ıcat, mal ve hızmetlerın daha etkın olarak nasıl uretıleceğı ve dağıtılacağının, onların karakterıstıklerının önemlı oranda nasıl duzeltılebıleceğının ya da yenı mal ya da hızmetlerın nasıl yaratılıp dağıtılacağının ıncelenmesı surecıdır Yıne burada sureç, ortak bır sureçtır Burada mıras, bır verı temelınden, bır yontembılımler duzenınden ve bır kavramlar duzenınden ıbaret olan teknolojık bılgıdır B olanıdır Halbuki şu anda bulaşıcı hastalıkların yayılmasına sebep olacak şekılde her turlu patojen, mikroplu artıklar normal çöp bldonlarına, bırıktırme kaplarına atılmakta, buralardan ıçındekı değerlı maddeler ayıklanırken, ayıklayıcılara mıkroplar bulaşmakta ve etrafa saçılmaktadır Her gun normal yaşamımızda kullandığımız, attığımız bazı maddelerın, eşyaların ağırmetal ıçerdığını bılıyor muyuz? Orneğın kurşun plastıklerın, metallenn, folyelerın ve ınce çopun ,pıl, v s ) ıçınde bulunurken, kadmlyum mecmua, renklı basım, plastık ve metal artıklarında, krom odun, lastık, derı, cam ve metalde, bakır tekstıl, karton, kâğıt ve metallerde, çlnko odun, lastık, derı, kâğıt VP metal gıbı maddelerde bulunmaktadıı Görulduğu gıbı şurada sıraladığımız ve her gun kullandığımız ıç ıçe olduğumuz, sonra attığımız bu maddeler, ıçerıklerıne göre sorun oluşturabılecek maddelerdır Eğer evsel çöplerın ıçındekı patlamaya hazır bombalar daha çöp toplanırken kaynağında ayrı toplanarak ayıklanmazsa ve çöplerle bırlıkte kompost tesısıne veya dığer ışlem merkezıne depolama yerıne gıderse bu bombalar gunun bırınde patlayacaktır Tehlıkelıdır Komposttakı tehlıkelı, zararlı mad deler beslenme zıncırı yolu ıle ınsanlara geçıp bunyelerınde toksık, zararlı madde bırıkımıne neden olabılır Federal Almanya'da kışı başına uretılen zararlı, tehlıkelı, problemll ve belalı dıyebıleceğımız artık mıktarı 1 4 kg /kışı yıldır 86 000 ton/yıl evsel kaynaklı özel artık sorunu vardır Bu tehlıke potansıyelının ancak % 15'ını 12 300 ton/yıl, ayrı toplamak gerçekleştırılebılmıştır örneğın tehlıkelı madde toplama arabaları, ayda bır kere bırıktırme kaplarının bulunduğu yerlere gıdıp, evsel kaynakta oluşan bu tehlıkelı artıkları toplamaktadır ve sonra da ara depolama yerınde geçıcı olarak bırıktırılmektedır O halde bızde de kaynağında mucadele şarttır (1 , KİŞİSEL ŞİLGİSAYARLAR Faruk Çubukçu V Teon, Ankara 1987 145 s Kışısel Bilgisayarlar, daha bırkaç yıl oncesıne kadar ulkemızde az sayıda kışının kullandığı, ancak bugun gıderek yaygınlaşmakta olan mıkrobılgısayarlar konusunda kapsamh bır yapıt Daha önce bu koşede Bilgısayar Sozluğu'nu tanıttığımız (ancak V Yayınları'nın artık alıstığımız tavrıyla okurlara tanıtma gereğını gormedığı) F Çubukçu bu yapıtıyla okuru 'tek kışı tarafından kullanılabılen kuçuK bilgısayar' dıye tanımladığı kışısel bilgısayar konusunda aydınlatmayı amaçlamakta Yapıt bilgisayarlar konusunda pek fazla bılgısı olmayan okurlara bu tur bılgısayarın ışleyışı, ana bırımlerı, dıllerı, programlama yontemlerı ve bilgısayar seçımmde goz onunde bulundurulacak ölcutlere ılışkın bılgı sunmakta Bır 'Mını Sozluk' de ıçeren yapıttan, bilgisayarlar konusunda temel bılgıleredınmeyı amaçlayan okurların yanı sıra ellerındekı bılgısayarların nasıl ışledığını daha lyı anlamak ısteyecekler de yararlanabılır I ı Irmakları temizlemek I Yılmaz tdıl rmaklar, önemlı tarım alanlarının can damarlarıdır Bafra ya da Çukurovaya, her yerden zehır toplaya toplaya gelen bır ırmak, bu verımlı bölgelerın mahvolmasına neden olabılır • Kanımca bu konuda, önce bır "atıkları atmayı bılme" eğltimı oluşturmak gerekıyor Batılılann kanalızasyon slstemlerı, onları uzun sureden berı gözu kapalı örnek alan bızlere, ne yazık, kötu örnek oldu Oysa, ınsan ve hayvan atıklarını gubre yapmak ıçın çukurlarda bekletme eğıtımı vardı geleneklerımızde Yemışler, ozellıkle elmagıller, ınsan gubresını pek sever Gelenekler her zaman "gerı" değıldır Yapılacak şey, onları çağdaş bılım ışığında ırdelemek ve yararlı, mantıklı olanları modernleştırmek olmalıydı Insan, huyvan dışkıları ve her turlu bltkısel ve hayvansal atık, ıçıne mıkroorganızmaları ölduren şeyler karıştırılmadan ya da tarlada gubre ıçınde olmaması gereken maddeler katılmadan ayrılmalı, bunu sağlayacak şekılde bu tun çöp bırıktırme, atık toplama sıstemlerı revızyona tabı tutulmalı Antıbıyotıkler ve saır ılaçlar, deterıanlar, tarım ılaçları, böcek ölduluculer ve dığer anorganık atıklar, asla bu atıklara karıştınlmamalı Nasıl sağlarız bunu? Örneğın, evlerde VVC'lerın gıderlerı ıle dığer pıs su gıderlerı mutlaka ayrılmalı VVC'lere deterjan v b atılmaması sık sık öğutlenmelı WC kanalızasyon sıstemı dığer pıs su sıstemlerınden ayrılmalı Bu yapıldıktan sonra da bu sıstem her yerleşme bırımınde (köy, mahalle, site, vb ) blr anaerobik özumleme Bilimsel bilgi Bılımsel, mühendislik ve teknolojık bılgılerın toplamı, alışılmamış zengınlık ve değerde sureklı olarak genışleyen bır kaynaktır ve genelde bilimsel bılgi dıye terımlendırılır Bu, bılım adamlarının gururunu arttırmış, muhendıslerın ve teknolojık kuruluşların katkısını azaltmış ve ulusal gızlılık ve uluslararası yarışmayla ıç ıçe gırmıştır Bılım adamlarının yaygın kanısı, bılı mın muhendıslığı ve teknolojıyı bıcımledığı şeklındedır Bunun karşıtındakı guclu sav ıse, muhendıslığın ve teknolojının bılımı bıc ımleyeceğıdır Daha az onyargılı bır gorus ıse bılımmuhendıslıkteknolojı uçlusunun bırlıktelığı şeklındedır Bılım ve mühendislik bır dısıplınler çokluğunun her bırını kapsayan genel terınılerdır Aynı zamanda bılımsel dısıplınler ve mühendislik dısıplınlerı, ureyen dısıplınlordır Bılım adamları sorunların çozumuyle muhendısler ıse olayların ıncelenmesıyle artan bır şekılde ılgılenmektedırler [ J tankında toplanmalı Elde edılen biyogaz, yıkarna ışlemınden sonra, eğer var ıse havagazı ya da doğal gaz tesısıne basılmalı Yok ıse ya şışelere basılıp sanayı çarşısı emrıne vorıimelı ya da bır elektrık unltesıne enerjı sağlamalı Organık çöpler, her mahalle, sokak, sıte, vb toplu bölgede, bır buyuk oğutucuye verılıp öğutulerek macun halınde bu WC sıstemıne verılebılır Boylece hem yok edılır hem de biyogaz ve gubre uretımıne katkısı olur • Gazı alınmış organık atık, tarlaya hemen atılabılecek gubredır Bu gubreyı hemen kullanma olanağı var ıse, vıdanjörle çekılıp taılalara goturulur Yok ıse bır bölgedekı bu tur gazı alınmış gubreyı toplayan, vakum v b yontemle kurutan, brıket ya da toz halıne getıren ve torbalayan bır merkezı tesıs yapılır ve oraya götürulür • Bu yontemle, dev gıbl teslsler yapmadan evvel, oralara gıdecek atığın önemlı bır kısmını hem yok etmış hem de yararlı, kârlı bır uretım teşkılatı kurmuş oluruz • En buyuk dert, deterjanın yok edılmesıl Deterjanlı sular ırmaklara gırmeden, bırkaç kademelı ve "yağ kapanı" bıçımınde yapılmış havuzlardan geçmell Bu havuzların dıbınde, serpantın bıçlmınde yayılmış delıklı borulardan suya hava verılmelı Bu hava, deterjanı ve onun erıttığı yağları kocaman bır kopuk yığını halınde yuze çıkarır Bu yığın, bır vakumlu emıcı ıle ara sıra emılip blr çökeltı tankında toplanmalı Bellı peryotlar ıle, bu çökeltı tankındakı atık deterjansabunyağ karışımı yakılarak yok edılmelı Çıftay Matbaacılık, Istanbul 1988 32 s Artı: Mühendislik ve Mimarlığa Genç Yaklaşım, unıversıte gençlerının kendı çabalarıyla yayımladıkları dergılere yenı bır örnek Istanbul'dakı ceşıtlı mühendislik ve mımarlık fakultelerı oğrencı ve mezunlarının (bırolçude Istanbul dışındakı arkadaşlarının da desteğıyle), tumuyle amator çabalarıyla yayımlanan aylık dergı, alt başlığının da vurguladığı gıbı mühendislik ve mımarlık konusunda yenı yetışmekte olan kuşağın bakış açısını sergılemekte Dergı, eğıtım ve meslek konularına ağırlık vermekle bırlıkte, sanat, edebiyat ve spora da yer ayırmakta H YABANCI YAYIN Ancient Astronauts, Cosmic Collisions and Other Popular Theories About Ma n's Past. VVıtlıam H Stıeblıng Prometheus Books, 1968 217s