Katalog

Tl P H A F T A N I N G Ü N D E M İ İshal öldürücü olabilir Etkeni virüs olan ishallerde antibiyotik kullanılmıyor. Ozel bir sıvı ve beslenme ile tedavı tercıh ediliyor. Derleyen: Dr. Selâmı Aksoy on on yıl ıçınde akut ıshale neden olan mıkroorganızmalar hakkında çok şeyler oğrenıldı 1970 lı yıllarda ıshal vakalarının % 70'ınde etken saptana mıyordu Yapılan çalışmalar etkenın vırus olduğunu destekltyordu Son zamanlarda ılerlemış tetkık yontemlerı ıshalın etkenının hangı vırus olduğunu belırlemek ıçın kulla nıldı ve 6 ay ıle 3 yaş arasındakı çocuklarda görulen akut sulu ıshalın en sık rastlanan ne denının Retrovırusler olduğu yapılan elekIronmıkroskopık çalışmalarla ortaya çıkarıldı Hastalık genellıkle ateş ve kusma ıle bır lıkte olur ve olguların bır kısmında cıddı su kaybı gorulur Retrovıruslerın neden olduğu ıshal olgu larında su ve lyon kaybının nedenı tam ola rak bılınmemekte Ancak bu vakalarda sıs temık bır bozulma ve ınce bağırsak muko zasında yer yer bozulmalar goruldu Akut su lu ıshal vakalarında belırgın bır emılım bozukluğu olmasına rağmen bağırsak ıçıne aşı rı bır şekılde sıvı ve lyon salgılamakta Ya pılan son çalışmalarda ıshal tedavısınde ba ğırsakların bozulmayan emılme kapasıtesın den yararlanıldı Akut ıshalın temel tedavısı uç tıptır Kaybedılen sıvının ağızdan veya da mardan gerı verılmesı (yenıden kazandırma tedavısı) beslenme ve ılaçla tedavı S zıriandığı söylenen dığer sutler tamamen ke sılmelı İlaçla tedavı: Akut ıshal vakalarında ılaç kullanımı yay gın bır şekılde söz konusu Ishallı hastaya ılaç verılmesı doktoru v j aıleyı yanıltır kay bedılen su ve lyonların kazanılması ıhmal edılebılır Antıbıyotıkler sadece kanlı ıshalı olanlara ve ateşı olan çocuklara verılmelı Gunumuzde bılındığı gıbı ıshal vakalarının yarısından fazlasının etkeni vıruslerdır ve et kenı vırus olan ishallerde antibiyotik verılmemelıdır Rasgele verılen ılaçlardan bazıları bağırsak hareketlerını zayıflattığı gıbı bakte rılerın ve zehırlerının atılmasını engeller Bu ılaçlar bılınçlılık ve solunumda da azalmala ra neden olur Bu yan etkıler ozellıkle çocuklarda çok tehlıkelı hatta oldurucu olabilir Kanser ile depresyon K Yeniden kazandırma tedavisi: Yaklaşık 50 yıldır yapılan çalışmalar ıshal vakalarında hastalığın gelışmesıne ve ölume aşırı su ve elektrolıtlerın kaybına bağlı metabollk bozuklukların neden olduğunu gös terdı Çok gelışmış akut ıshallı vakalarda sıvı verılır Sık sık kusan çocuklarda da aynı tedavı uygulanır Cıddı vakalarda, ılk 4 saat ıçınde kılogram başına 100 ml sıvı hesaplanarak damardan verılır Damardan verılecek sıvı, ızotonık (kan plasmasının osmotık basıncına eşıt) sıvı ve lon karışımı olmalıdır lyı bır danrictrdan destek tedavısınden sonra hasta ağızdan sıvı alabılir Ağızdan su ve tuz verılmesıyle yapılan te davı şeklı pek etkılı bulunmadı Yapılan çalışmalarda şekerle karışık verıldığınde tuzun daha lyı emıldığı goruldu Glıkoz tuz ıle be raber olunca hucreler arası ve hucre ıçı emilım, yalnız tuz ıle emılımınden 25 kez daha fazla oluyor Çok gelışmemış çok sık kusmayan hafıf veya orta derecede ıshalı olan va kalarda ağızclan sıvı verılmesı tedavısı hem çok etkılı hem de çok ekonomık ve guvenı lırdır Ağızdan verılecek sıvı kaybedılen sı vıyı karşılayacak kadar elektrolıt ve sıvı ozel lıklerıne sahıp olmalıdır Bu konuda hazırlan mış ve genış olçude denenmış anılan ozel hklere sahıp bır karışım UNICEF ve WH0 (Dunya Sağlık Teşkılatı) tarafından onerıldı Bu karışım 1 It su ıçınde 35 gr NaCI 2 5grr NaHCO3 1 5 gr KCI ve 20 gr Glıkoz ıçerır Tedavıde bu karışımın yanında ek olarak ba sıt ıçeceklerın ve suyun verılmesı onerılır Be beklerde her ıkı olçu su verılır Dunyanın bır çok yerınde yapılan çalışmalarda bu tedavı yontemı hem etkılı hem de guvenılır bulun du Cıddı ıshalı olan çocuklara 100 ml/kg karışım ılk 4 saat ıçınde verllmelı Verılecek olan karışım mıktarı hastanın çıkardığı dışkı mıktarına göre de ayarlanabılır Basıt bır hesaplamayla kuçuk bır çocuğa her sulu dış kı ıçın 100 ml (yarım su bardağı) karışım verılebillr anserın psıkolojık sonuçlarına olan ılgı son yıllarda arttı Konuyla ılgılı olarak Ingıltere de geçen yıl ıçınde baş ve boyun kanserı olan hastalar uzerınde ozellıkle kanser ve tedavısının psıkolojık sonuçları konu sunda çalışmalar yapıldı Onkolojı (Kanser Bılım) unıtesıne duzenlı olarak devam eden hastalar, doku araştırma tet kıklerı yapılmadan once ve sonra dep resyon (ruhsal çokuntu halı) ve anksıyete (endışe ve sıkıntı halı) yonunden değerlendırıldıler Onkolojı unıtesıne tanısal araştırmalar ıçın gelen 75 hasta uzerınde depresyon ve anksıyete değerlendırme olçut lerı (Leeds olçutlerı) uygulandı Hastalar unıteye ayakta tedavı klınıklerı tarafından şuphe uzerıne gönderılmışlerdı Hastayla ılk 48 saat ıçınde bıyopsı (do ku arastırması) çalışması yapılmadan psıkolojık göruşme yapılıyordu Sonuçta yaş ıle depresyon ve anksıyete arasında belırgın bır fark bulunamadı Doku araştırmalarının sonuçları L nın depresyon ıçın onemıı bır etken o duğu goruldu, ama anksıyete ıçin aynı derecede etkılı bulunmadı Yapılan çalışmalarda, depresyon ve anksıyete sonuçlarının bıyopsı sonucu olumsuz olanlarda pek değışmedığı olumlu olanlarda ıse buyuk farklar go rulduğu saptandı Bu sonuç daha once aynı konuda yapılan çalışmaların so nuçlarına uymaktadır Lıteraturun goz den geçırılmesı sonucunda depresyonun kanserın erken bır bulgusu olduğu kabul ediliyor Ancak eldekı verıler psı kolojık etkenın neden anksıyeteden da ha çok depresyon yonunde olduğunu açıklayamıyor Bu Konuda SERETO NIN ın (Norotransmıttor Sınır hucrele rı arasında haberleşmeyı sağlayan kım yasal madde) çalışma mekanızması uzerınde durulmakta Ayrıca sonradan kanser olmadığı anlaşılan hastalarda da yuksek anksıyete olduğu goruldu Araştırma sonuçları tedavının ılerı aşama sında yapılan depresyon bulgularının baş ve boyun kanserının hem erken hem de geç donemde klınık gorunumu nun bır parçası olduğunu gosteren ça lışmalarla aynı doğrultuda bulundu LI tom santrallermı terönstler ele geçırıp, <>ıya%ı bır ^ j ? aracı olarak kullanamazlar m, Gozukara ıkı terorıstın boyle bu tşe kalkışması ve eylemlerım santralı havaya uçurmuyu kadar vardırması olasılığı her zaman vardır Veya bır savaş ıhtımalınde duşmanın atom santralını bombalaması ve ulkeyı buyuk bır ıç yıkımla karşı karşıya bırakması olasılığı da soz konusudur Bu sayımızda, uzun yıllar bu konularda yaptığı çalışmalarını bır kıtapta toplayan Amerıkah Prof. Bennett Rambergs'ın, atom santrallerıne yoneltılen çok temel eleştırılere yenı bır boyut getıren değışık görüşlerıne yer verıyoruz Atom santrallen, gundeme geldığı sıralarda ulkemızde çok tartısıldı ve bugun hâlâ dunyanın onemlı tartışma konularından bırı durumundadır Buyuk enerjı urelım kapasıtelerıne rağmen, atom santrallen şu açılardan eleştırıtmektedır: Çevreye radyasvon yayması ve çevre sağlığını tehdıt etmesı, atom çoplerının yok edılememesı, kaza olasılığı ve kaza durumunda yarattığı felaketler, hammadde bakımından dışa bağımlıltğı Atom santrallerınde sık sık gorulen ve bazen Çernobıl boyutlanna varan kazalar, bu (eknolojıye olan rağbetın son yıllarda çok azalmasına neden oldu Ulkemızde atom santrallen yapımı henuz proje safhasındadır Sınop ıçın duşunulen Sovyet santra'ı projesı "uvkuva" vatınlırken, Akdenız'de Akkuyu bolgesınde kurulması kararlaştınlan ıkı santralın alt yapı tesıslerı buyuk ölçude taınamlandı, ancak yabancı şırketlerle yapışletdevret modelınde doğan anlaşmazlıklar nedemyle, henüz mşa aşamasına geçılemedı. Son gunlerde tslanbul ve îzmır bolgelerınde de bırer atom santralı kurulacağı haberlenmn ıse arkası gelmedı Anlaşılan bu proje, karar safhasından oldukça uzak ve sadece bır "yetkılmın" kafasında doğmuş durumda. Enerjı Bakanı Fahrettın Kurt, "atom santrallennın mşasında kararlı olduklannı" bıldırdığıne gore, konunun tartışılması canlanacak demektır. Haftaya buluşmak umuduyla, hoşçakalın A QKJL O K U R D A N Paraplejiklerin sorunlan 16 nısan Bılım Teknık ekınde "(H)astayı yurutecek sıstem hangısı o/urso o/sun, ptjrap/e/ı/c/erın sorunlarının tumunu cozum/emesı olanaksız (ıradesızlık, ağrılar, moral bozukluğu vb ) " yazıyor Muraf Arın nereden çevırmıs bu yazıyfi Paraple\ık hastanın tek sorunu yuruyememektır Hastayı yurutecek bır sısfem varsa zoren ıradesızlık ve moral bozukluğu olmaz Ağrılarsa, yurume merkezındekı spasmlardan kaynaklanır Bır s/sfem yardımı ıle yuruyen bır kışıde de sposm/or yok denecek kadar azalır Tekerleklı sandalyede bırısının en moralını bozan aa, bılım adamlarının olanaksızlıklardan soz efmesı A B K Çıftehavuzlar BİZE o/sun, gerekse A/DS o/sun vs bu gıbı konulara cok yer venyorsunuz Fatıh COKCA Hangı sayıları ıstedıgınızı bıldırmemışsiniz Blrçok sayımız tukenmıştır Istedığıniz sayılardan elimizde olanları gonderebılırız İlginize kayıtsız kalamadım Bu mektubu sıze yazma gereksınımı hıssettım Sebebı, boylesıne guzel bır BılımTeknık Dergısı nazırladığınız ıçın sıze ovguler sıralamak değıl Ayrıca eksıklıklerınızı de gosterıp daha guzel bır dergıye uıasmak ıcın elestırıler de yapmak değıl Cunku ıkı turde de bır çok mektup, okuyucu arkadaslarımca gonderılmektedır Ben sızın ılgınıze karşı kayıtsız kalamadığım ıcın bu mektubu yazma gereksınımı hıssettım Sızden ıstedığım, çeşıtlı sebeplerle kacıraığım sayıları kısa bır sure sonra buyuk bır ozenle gondermenız, yazmak zorunda bıraktı benı Aynca, Cumhunyet Gazetesı olarak haftalık (ya da aylık) bır edebıyat dergısı ae yayımlarsanız okuyucular olarak bızı çok sevındırırsınız Bunu da dıkkate alacağınıza ınanıyorum Cem DUZOVA I ISTANBUL Cumhurlyet Bllım Teknık • Sahıbı Cumhu rıyet Matbaacılık ve Gazetecılık Turk A lonıın Şırketı adına Nadlr Nadl • Genel Yayn Mu duru Hasan Cemal • Muessese Muduro Emlne Uşaklıgll • Yazı işlerı MuCuru Okay Gönansln • Yayın Yönotmem O'han Bursalı Grafık Yönetmen Tüles Hasctamir "Felsefe konusuna sayfa aynlmalı" Cumhunyet Bılım Teknık Dergısı'nı bırıktırrnekteyım ve uzun bır zamandan berı ızlemekteyım Fakat cesıf/ı nedenlerden dolayı bazı sayılarını alamadım Eksık sayılar konusunda yardımınız ıcın geçenlerde sıze yazdım, fakat bır yanıt alamadıcjımdan tekrar yazma gereğını duydum Öyle dusunuyorum kı, bu konuda bana yardıma olacaksınız Dergıye gelınce, Dergı'den su ana kadar hosnutum, fakat "felsefe" konusuna yer ayırmanız onensınde bulunmak gereğını duydum Gerek radyasyon Beslenme: Ishal, hastanın beslenmesıni de bozar Aktıf ağızdan sıvı verme tedavısı tamamlandık tan sonra ıshallı çocuğa bağırsak emılımı de vam ettığı ıçın uygun besınler verılmelı Bes lenme lıstesınde bıtkısel özellığı az sındırı mı kolay besınler olmalı Sut çocuğu donemındekı bebeğın emzırılmesıne devam edılmelı Onun dışında ınek sutu ve uygun ha