Katalog

B İ L İ M D Ü N Y A S I N D A N K I S A K I S A N Ü K L E E R S A N T R A Süper netlikteki ekran merıka'nın Pıttsburgh kentındekı runtü sağlayan bır faılgısayar ekranı geliştirdı Şımdıkı en 1yı bılgısayar ekranı 2835 santımetrelık bır yuzeyde, her bırı 1 700 noktadan oluşan 2 bın satır uzerınde goruntu oluşturuyordu jMegasscan adlı şırketın gelıştırdığı super ekranın göruntusu ıse tam tamına her bırı 4 bın 96 noktadan oluşan 3 bın 30ü satıra bölunmuş durumda Bu sayede kullanıcı yakından baktığında bıle çızgı ve noktaları görmek bır yana hıssetmıyor bıle Bu yuksek netlığı evlerımızdekı televızyon ekranlarıyla karşılaştıracak olursak, sıradan bır televızyonun tek bır noktayla verdığı göruntuye super ekran neredeyse yırmı nokta ayırabılıyor Ancak super ekran 5 bın 500 dolara satılıyor ve dahası, ancak ozel bır göruntu kontrol cıhazı yardımıyla çalışıyor Kontrol cıhazının fıyatı da 5 bın 600 ıle 11 bın dolar arasında değışıyor Monokrom (tek renklı) olan ekranın bır dezavantajı, grı renklerını yansıtmıyor oluşu Şırketın Başkanı Brıan Rosen, bunun dıjıtalanalog dönuşturuculerının yeterınce hızlı çalışmayışından kaynaklandığı goruşınde Bu yuzden şırket serı uretımı yapılan modelde'256 kademelı bır grı skalası elde edebılmek ıçın ekranın netlığını 4096'dan 2 bın 560 noktaya duşurmuş Yıne de ekranların netlığı alanında muthış bır gelışme. (D H,New Scientist) Işıklı boyalar hayat kurtarıyor I Yangında ve karanlıkta Şizofreni ve esrar kullanımı şıklı boyalar, bır yangın sırasında hayatınızı kurtarabılır VVatford yakınlarındakı Yapı Araştırma Kurumu (BRE), herhangı bır elektrık kesıntısı sı rasında olağanustu hal ışıklandırma sıstemlerının yerını alacak yenı ışıklı malzemeler konusunda araştırmalar yapıyor Bır yangın sırasında, elektrık kesıldığınde önemlı olan ınsanların bınadan hızlı bır şekılde dışarı çıkmalarını sağlamaktır Kurallara göre, bu gıbı durumlarda kullanılmak uzere pıl ıle çalışan ve çıkışları gösteren ışıklı levhalar bulundurulur Ancak yetkılıler bu ışıkların etkılı olduğundan kuşku duyduklarını soyluyorlar BRE'de yapılan son deneyler, ışıklı boyalar ıle boyanmış korıdor ve merdivenlerden hızla geçebıldıklerını gosterdı Deneye katılan kışıler, bu boyalardan hoşlandıklarını, ozellıkle merdıvenı be lırtmek ıçın kullanılandan da çok etkılendıklerını belırtıyorlar Daha şımdıden bır çok ışıklı (fotolumınesan) boya, bant, ışaret pıyasaya surulmuş durumda Fotolumınesan malzemeler, ışığı emerek depoluyor, daha sonra da bu ışığı derece derece yayıyorlar Bu malzemenın şarj olması ıçın doğal ya da yapay ışık gerekıyor Işığı her an yaymalarına rağmen, ınsan gozu bunu sadece karanlıkta algılayabılıyor BRE tarafından kullanılan malzeme, ışığı elektrık kesıntısınden sonra en az bır saat sureyle yayabılıyor Aslında bu tur malzemenın yaydığı ışık duzeyı gıderek azalır, ancak ınsan gozu karanlığa alıştığı ıçın bu azalmayı farkedemez Fotolumınesan malzemelerde çınko sulfıdı kullanılmaktadır Kobalt ve bakır eklemesı ıle malzemenın rengı yeşılden, kırmızı ya da sarıya donuşturulebrtır Saatlerde kullanılan bazı malzemenın aksıne bu tur ışığın uretılmesınde radyo aktıf hıçbır madde kullanılmaz D (B.S. New Scientist, 8 Ekim 87) Kılpayı atlatılan diğerÇernobiller Blr kolu, blr vanayı ya da blr reaktörü blr diğerlyle karıştırmak gibl basit hataların nükleer santralları tehdlt etmekte olduğunu klm düşünebllirdl? Cysa bu tür örneklerin sayıları oldukça kabarık... Çeviri: Belgin öz ir reaktöre kumanda ederken, bır duğmede yanılmak mumkun mu? Kullanılması gerekene değıl de yanındakıne basarak, ıkı parça karıştırılabılır mi? Her ne kadar ımkânsız görunüyorsa da, nükleer dünya sık sık bu tür olaylara sahne oluyor 1983 eylulu ıle 1984 temmuzu arasında ya pılan bır çalışma, Insan hatasına bağlı 86 olaydan 16'sının benzer yanılmalardan doğduğunu göstermiş Daha denn bır araştırma sonucunda ıse ozellıkle reaktörun ışlemesınden sorumlu olan genelde uzman, deneyımlı ve başında bulundukları ıse alışkın kımselerın bu duruma sebep oldukları ortaya çıkmış Fakat, ıçınde çalışmak zorunda oldukları 'duğmeler ve beton yığınları'ndan yapılmış ortam, surekll tekrarlanması gereken ışlerın doğurduğu yeknosaklık bu tur dalgınlıkları bır mıktar açıklayacaktır Bu olaylar genellıkle gecenın sonuna doğru, dıkkatlı ve uyanık kalmanın gıderek zorlaştığı zamana rastlamaktadır Yazıda, çogunlukla halka duyurulmayan ve buyuk facıalara yol açmaktan kıl pa yı kurtulan 'ınsan hatasından" doğan benzer olaylardan örnekler verılmekte 1 Temmuz 1984'te St LaurentdesEaux'da meydana gelen olay bunun bır kanıtıdır Bır nükleer santral gerek yakıt doldurmak veya boşaltmak ve gerekse bakım veya tamır ıçın durduğunda, genelde durumdan bazı kısımları kontrol etmek ya da guvenlıkle ılgıll tur Nükleer santrallarda neler oluyor? B lu testlen uygulamak ıçın yarartanılır Bu test lerden bırı reaktorun kalbını barındıran bu yuk beton kubbenın sızdırmazlığını kontrol etmek ıçin yapılır Bunun ıçın basınç 4 bara çıkarılır ve bır sure sonra basıncın değışıp değışmedığı tekrar ölçulur Eğer fark varsa, bu bir kaçak olduğunu gosterecektır 1984 temmuzunda ılk gece eklbı işte bu testı uygulamaya hazırlanmaktaydı Kısım şefı, sabahın dördunde çalışıp çalışmadıklarını anlamak ıçın apayrı ıkı su devresıne kumanda eden ıkı bağlantı vanasını kurcalama ya çalışmıştı Bu devrelerden ılkı reaktör çalışırken kalbe soğutucu suyu taşıyordu ve bu rada basınç 150 bar dolayındaydı Oığer vananın kumanda ettığı devre ıse reaktör çalışmadığı anlarda kalbın su gereksınlminı sağlamaktaydı Bu gıbı anlarda ılk devredo kı basınç duşuruluyor ve ılkınden çok daha zayıf pompalar kalpte kalan enerjıyı boşaltmaya yetıyordu Söz konusu her ıkı vana gayet lyı kapanıyor, fakat deney sırasında devreye gıren blr alarm sonucunda kıtlenıp kalıyordu Gece geç olmuştu, çalışanlar oldukça yorgundu ve kısım şefı asıstanı bu otomatık kılıt sıstemıni elektrık sıstemlerıyle oynama suretıyle açmaya karar verdı İşte tam bu sırada yanlış bır duğmeye basarak, söz konusu her ıkı dev reyı çalıştıracak ıkı bağlantı vanasına açılma emrı verdı Bu emre cevap veren ılk vana açı S izofrenı, psıkıyatrıstlerı belkı de en çok uğraştıran, ancak nedenlerı henuz tam olarak açıklanmayaftbır ruhsal bozukluktur Haik arasında 'erken bunama' olarak da bılınen hastalık genç yaşta ortaya çıkan, kışıyı sosyal yaşantı ve gerçeklerden uzaklaştırarak kendıne ozgu bır 'ıçdunyaya' hapseden, duşunce, duygu ve davranış ışlevlerınde onemlı aksakhklara yol açan bırdurumdur Hastalığın nedenlerı arasında kalıtsal faktorlerden aıle yapısına, enfeksıyondan metabolızma bozukluklarına değın bırçok faktör suçlanmıştır Cannabıs ındıca (Mıntkenevırı)'dan elde edılen bır uyuşturucu/keyıf verıcı madde olan esrarın (kannabıs) şızofrenıde yerı olduğuna ılışkın çok sayıda çalışma mevcuttur Konuyu aydınlatmak amacıyla, tuketılen esrar mıktarı ıle şizofreni gelışımı arasındakı ılışkıyı ıncelemek uzere 45570 Isveç askerını kapsayan 15 yıllık bır ızleme çalışması gerçekleştırılmıştir Lıteratur Dergısı'nde yayımlanan bu klınık araştırmanın sonuçlanna gore bol mıktarda esrar tuketen kışılerde şızofrenıye ılışkın relatıf rısk, hıç kullanmayanlara kıyasla 6 kat daha yuksektır Söz konusu araştırma butun dığer olumsuz faktörler.n ıarlığı kabul edılse bıle esrar ve şızot'enı klıöı arasında anlamlı bır baglantifnr, oidugunu ortaya koymaktadır Esrardakı ana psıkoaktıf madde olan tetrahıdrokannabıol (THC) bellek ve bı lınç gıbı beyın ışlevlerı uzerınde guçlu bır etkıye sahıp Ayrıca esrar kullananlarda beyın kan akımında bolgosel bır azalma göruluyor (Llteratur, Şubat'86; Tne LancetSayı: 8574) Blr reaktorun IÇI Bır yuksek sıcakhk reaktörunun ıçıne bakış Reaktörun henuz ışletmeye ahnmadan oncekı durumu Tenıs topu buyukluğundekı yakıt toplannı goruvorsunuz Yukarıdan sarkan çubukfc reaktör durdurulacağı iaman yakıt top yığını içıne daldınlıyor 650 bın 'yakıt topu 'nun her bırı. keramık grafık'ten oluşuyor Içlerinde ıse toryum ve uranyum parçacıkları bulunuyor Yakıt topları duzenlı olarak yenıden dolduruluyor Depresyon, stres ve bağışıklık ıteratur Dergısı'nde yer alan 'The Lancet' kaynaklı bır habere gore beyın ıle bağışıklık sıstemı arasında sıkı bır ılışkı söz konusu Araştırmacılara göre kışının ıçınde bulunduğu psıkolojik durum, bırçok hastalığın (ınfeksıyonlar, bağışıklık sıstemıyle ılgılı otekı hastalıklar ve kanser) seyrını etkılıyor ' Bunun nedenı, hem sınır sıstemınde hem de bağışıklık sıstemınde aynı molekullerın gorev yapması buna örnek olarak prostaglandınler, steroıdler ve opıoid peptıdler sayılabılır Çeşıtlı stres durumları, depresyon ve şizofreni kışının bağışıklık sıstemını etkılemektedır Konuyla ılgılı araştırmaların klınık yönden asıl hedefi, yaşamı tehdıt eden hastalıklarda bağışıkhğı guçlendırmek ıçın psıkolojık tedavıden yararlanılmasıdır D L