Katalog

Cumhuriyel C U M A R T E S İ SAYI P A R A S I Z E K İ : 5 8 9 N İ S A N 1 9 8 8 Kalpakciğer maklnesl. Kılpayı atlatılan Çernobiller. Bitkilerin ilaç yapımındaki yeri. "Makine inek" saatte 250 Lt. süt veriyor. Teknoloji ağzımızdan lokmamızı mı çalıyor? Kırmızı gagalı martı. Böcekler nasıl haberleşir? Yapay kalpli Halit'in ardından... Yapay kalp Isveç'te Benim kalbi sakıncalı bulundu neyaptınız? isveç'te yapay kalp ameliyatlarını aerçekleştiren Prof.Dr. Bjarne Semp, Jarvik7 plastik kalbin büyük eksiklikleri olduğunü, beyinde bıhtılaşmaya, şiddetli çarpıntı nöbetlerine, hafıza kaybı ve enfeksiyonlara neden olduğunü açıkladı. Yavuz Baydar Stockholm 2 sveç'ın dunyaca ünlü Karolinska HasH tanesi Thorax Kliniğl'nde bundan tam H uç yıl önce umutla başlayan oyku, gi• derek kargaşaya dönuştu ve duş kırıklığı ıle son buldu Bırl ılgınç, bırı başarılı, bırı trajık uç amelıyattan sonra isveç makamları yapay kalp nakıllerının 'daha sonra belirlenecek blr tarlho kadar' durdurulmasını kararlaştırdı 1990'lardan önce herhangı bır yapay kalp amelıyatının yapılması beklenmıyor Günluk konuşmada 'plastik kalp', tıp çevrelerı arasında 'jarvık kalbı' dıye adlandırılan yapay kalbin isveç'tekı öyküsü, 1984 yılının nisan ayında, Oslo Rıgshospıtalet'te (devlet hastanesı) görevlı ünlu Norveçlı kalp cerrahı B|ame Semb'in Stockholm'dekı Karolinska Hastanesı'nın Thorax Kllniğl'ne şef olarak atanması ıle başladı 1939 doğumlu olan Semb, Chrıstıan Barnard'ın yanında yetışmış, ılk kalp naklı amelıyatını bu unlu cerrahla bırlıkte 1969 yılında gerçekleştırmıştı Uzun sure ABD'de çalışan Semb, teorık bılgı, cesaret, deneycılık ve öncüluk açılarından dunyada önde gelen bırkaç ısımden bırı sayılmaktaydı Clarenca Crafoord ve VIking Olof gıbı 'kalp cerrahısınde çığır açan' efsanevı ıkı bilim adamı tarafından yönetılmlş olan Thorax Klınığı'ne atanmasında bu özelllklerı buyuk rol oynamıştı Dunyada dörduncu, ABD dışında ve Avrupa'da Ilk yapay kalp naklinl gerçekleştıren de Semb oldu Klınığe şef olarak atanmasından bır yıl sonra, 8 Nısan 1985'Ie, 'jarvık7 kalbı' 55 yaşındakı bır hastaya takıldı Daha önce uç enlarktus geçırmış olan hasta, 'yaşamının bır sure daha uzaması içın' Semb'le bızzat ılışkı kurmuş ve rıcada bulunmuştu Sağlık durumu, herhangı blr bıyolojık kalp naklı ıçın elverışh değıldı Amelıyat yapıldı Hasta 8 ay sonra beyın kanaması sonucu ökJu Semb, amacına uygun Ilk amelıyatı, Stenberg'ın ölumünden 4 ay kadar sonra gerçekleştırdı 56 yaşlarında bır hastaya takılan 'Jarvlk7 kalbi', ıkı hafta sonra bıyolojık bır kalple değıştırlldı Bu hasta bugun normal bır yaşam surdurüyor İsveç, 'kalp ölumu'nu yasal olarak benımseyen çok az sayıdakı ulkelerden bırıydı Yanı, bır kışı kalbı durduğu takdırde ölmüş sayılıyordu Dünyanın büyuk bölumunde benımsenen 'beyin ölumu' (beyın fonksıyonlarının durması sonucu ölum) ılke olarak Isveç'te yenı kabul edıldı 'Kalp ölümu' ıle ılgılı yasa maddesı Isveç'te kalp naklı ameliyatlarını olanaksız kılmasa bıle zorlaştırıyordu Hastayı ya bır başka ulkeye göndermek gerekıyordu ya da dışardan 'yabancı' bır kalp getırmek Bıraz da bu nedenle İsveç'tekı kalp naklı amelıyatlarının sayısı 13'ü geçmıyordu (Bunlardan 10'u Karolınska'da, 3'u ıse Goteborg'da Sahlgrenska'da yapılmış bulunuyor). İbni Sina Hastanesi bir drama sahne oluyordu. Yapay kalpli Halit Şahin, durmadan soruyordu: "Benim kalbi ne yaptınız? Yeni kalp ne zaman bulunur?.. Araştırıyor musunuz?.. Yoksa vaz mı geçtiniz?.." Doktor Hakkı Akalın, Halit Şahin'in bir ayını anlattı. Günseli önal • Sayın Akalın, Halit Şahin e yapay kalp takılması zorunlu muydu? AKALIN: Cuma gunu kalp amelıyatı lıstesındeydı Cuma gunu sabah, şıddetlı göğus ağrıları oldu Bunun uzerıne amelıyatı erteledık Acaba bır enfarktus mu gelışıyor, yenı bır tıkanıklık mı oluşuyordu? Laboratuvar çalışmaları yaptık O sırada nefes tıkanıkhğı başladı, kalp yetmezlığı bulguları ortaya çıkınca yoğun bakıma aldık. Çok daha kotu bır durumagırmıştı Damardan kalbı destekleyıcı ılaçlara başladık Amelıyatı pazartesı gunune ertelemeyı duşunurken, bu tablonun gelışmesı uzerıne cuma gecesı amelıyat yapmaya karar verdık Oğlene kadar destekleme amelıyatını yaptık O gun saat 12 00'ye kadar mekanık cıhazlarla destekledık, olmadı Son değerlendırmemız, bu kalbin artık bu çocuğu yaşatmayacağı şeklındeydı ne yapabılırdık? Bır ıkı saat daha veya altı saat daha beklersek belkı de bobrekler beyn, organlar da gıdecektı Kalp naklını gerçekleştıremezdık O an bıyolojık bır kalp bulamadık Kalbe alternatıf elımızde jarvık var Jarvık ıle bır hasta bır gun de yaşayabılırdı 243 gün de Jarvık'ı takmasaydık, bırkaç saat veya bır kaç gun ıçınde olecektı • Hastanın moralı ıkınci ameliyatını geçlrene kadar nasıldı? AKALIN Sureklı bakımmı yapan asıstan arkadaşımız yanında olmayın ca, notlar yazıp yolluyordu bıze Mesela bırınde, "Sayın hocam, bu kalp ne zamana kadar bulunur ve ben daha ne kadar dayanabilirim? Acaba kalp araştırılmıyor mu? Bir iki ayı bulur mu? Benim kalbi ne yaptınız? Biraz sizi kızdmyorum, ama kusurumu affedin. Garibime gltti. Çocuklar aklıma geldi de ondan soruyorum." dıye yazmış Her gun, bana ne zaman kalp bulunacaK dıye soruyordu • İlk yapay kalp nakli amelıyatının bir değerlendirmesini yapar mısınız? AKALIN En lyı sonuçlar daha kısa surelı amelıyatlarda alınır Hastaya larvık kalbının doğrudan takılması demek, bır kalp amelıyatının ortalama 4 saat 5 saat sonra bıtmesı demek Ikın Devamı 2. Sayfada Devamt 2. Sayfada Helikopteri bırakın ambulans bulamıyoruz • Türklye'de, sizln hastanenizde gerçekleştlrilen ilk yapay kalp ameliyatı uygun bir kalp bulunup, kalp nakli ameliyatı gerçekleştlrilemedlği Için olumle sonuçlandı. Bundan sonra yapacağınız yapay kalp nakli ameliyatlarında aynı seyln tekrarlanmaması Için önlem alacak mısınız? EKMEN Bugunlerde Antalya'da bır toplantı yapılacak, Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı ıle bızım temsılcılerımız, organ temını konusunda bır organızasyon yapılmasına karar verdı Komputurıze bır merkez duşunuluyor Turkıye'dekı organ bağışları, alınabilecek kalpler veya organlar ıle ılgılı bılgıler ışlenecek buraya Aslında bu konuda halkımızı hazırlamak la Yapay kalp yatırımı 1.5 milyar ama Ankara Üniversltesl İbni Slna Hastanesl Dekanı Prof. Hayati Ekmen sorularımızı yanıtladı. zım Bu hususta en genış şekılde duşünen toplumlarda bile organ bağışı bır sorun Bızım "köpru" dedığımız yapay kalp takıldıktan sonra, başarıya ulaşmış vaka sayısı yuzde 30 Yüzde 7O'ı, kalp bulunamadığından öluyor Ustelık burası Turkı>«=, organ bağışına alışılmamış Halkımız henuz hazırlanmamış ve bırtakım ınançlar dolayısıyla mumkun olmayan durumlar var Turkıye'de Bız elımızden gelenı yapmaya çalıştık Dört kalp bulduk ama uç hastanın da kan grubu uymadı • Kan grupları uysaydı, kalplerlnln kullanılması konusunda hukuki blr soruıı var mıydı? EKMEN Hastaların grubu uysaydı Devamı 2. Sayfada