Katalog

Süper zehirli bitkilerle cinayet nasıl işlenir? Gizli ajanların cinayet aracı olan ve sonuçıarı laboratuvarlarda kolay saptanamayan süper bitkl zehirleri, kanserli tümörleri yok etmede kullanılmaya başlandı. Çevırı: Ozgun Taşdemır /Muraî Paker. er şey zehtr ve hiçbir şey zehirslz değıl. Yalnızca dozkararverır..." dıye yazmış Isvıçrelı doktor Paracelsus 16 yuzyıl başlarında Bu soz ıçın bıtkılerde bulunan guçlu toksınlerden daha 1yı bır ornek olamaz Eskı zamanlardan berı doktorlar tarafından sakınılarak, katıller tarafındansa comertce kullanılırlardı Doktorlar, kalp uyarıcısı olarak yuksukotundan elde edılen dıgıtalı ve duz kas gevşetıcısı olarak ıtuzumunden elde edılen atropını hâlâ kullanıyorlar Zehırleme her zaman suıkastın elverışlı bır bıçımı olmuştur Socrates bır Conıtum Maculatum baldıranağuotu ıçerek ıntıhar etmıstı Visconti della Scala, Baglıonı ve Bargia aileleri zehırleme sanatını yuksek perdeden ırra etmışlerdır Oyuk bır dış veya yuzuk gıbı gızlı ve karışık yontemlerle tanıdık bırını ya da kendılerını kolayca temızleyebılmışlerdır 1910'dan başlayarak polıs, keneotu ve jequırıty (meyankökune benzer bır bıtkı) bıtkı ozlerının suç sayılan kullanımlarını bıldırmıştır Bu tıp bıtkı zehirleri buyuk olasılıkla çok daha eskı zamanlardan berı aynştırılmadan kulla^ nılmaktadır lUMlEKNIK IA!llİlUıEİQiU^^^r SAYI 56 26 Avrupa Radyosu yoluyla Komunıst Partı'ye karşı saldırılarına başladı Bu sozlu saldırıların oznesı, belırsız olmasına karşın, Bulgar dınleyıcıler tarafından tanınabılırdı Sonuçta Bulgar gızlı polısınden geldığı sanılan bır ölum tehdıdı telefonu aldı Uyarı, Markov'un radyo programlarına devam etmesı durumunda 'alışılmadık bir biçimde1 bertaraf edıleceğı yolundaydı Markov yazmaktan vazgeçmedı ve 7 Eylul 1978 perşembe gunu bedelını odedı Londra'da VVaterloo Koprusu yakınında bır otobus durağında beklerken sağ uyluğunun arkasına sıvrı bır şeyin battığını hıssettı Donduğunde şemsıyesını toplayan bır adam gordu Adamözur dıledı, sonra da bır taksıye atlayıp uzaklaştı Yara, şıs bır noktaya benzıyordu Yavaş yavaş kendını kötu hıssetmeye başladı ve gecıkmış olarak ertesı gun hastaneye gıttı Markov'un durumu gıderek kotuleştı Klınık olarak septlsemi (mıkrobık ajanların kanda yoğun olarak bulunması) ya da ateşli kan zehirlenmesine benzıyordu ve akyuvar sayısı artmıştı Kan örneklerının bakte • P g P M n H n P P H I H İ H C U M A R T E S I PM ARRATS I1988 I A Z EK Kalıtım çözümleniyor Köpük nasıl oluşuyor? Sigara ve kadmiyum Işık ve gizemlerı Yapay beyin ve gırtlak ne kadar mümkiın? Yeni bir hormon (ANF) Dinozorlar başrole nasıl geçti? Kar altında güneş banyosu dır Tek bır 'dısulfıd' bağı ıkı zıncırı bırleştınr Her zıncırde kukurtlu bır amınoasıt olan sısteın vardır Bır zıncırdekı sısteının sulfur atomu dığer zıncırdekıne bağlıdır (Şekıl 1A) B zıncırı toksını hucre yuzeyıne bağlar Bunu, hucre yuzeyındekı reseptorlere bağlanarak yapar Reseptorlerın (alıcıların) yapısını, şeker gruplarıyla bırleşmış proteınler yanı glıkoproteınler oluşturur B zıncırının bağlandığı glıkoproteın parçası qa'aktoz şekerı yapısındadır Bıyokımyacılar sekere bağlanan proteınlere lektın derler Toksın baglan dıktan sonra hucre ıcıne sıtoplasmaya ulaşmak ıcın hucre zarını geçmek zorundadır B zıncırı bu sureçte aracsal ya rar sağlarken A zıncırı de molekulun toksık etkınlığınden sorumludur Kanıtlar toksının hucreyı oldurebılmesı ıçın once A ve B zıncırlerını bağlayan dısul fıd bağının kopması gerektığtnı goster mektedır Toksın hucreye gırdığınde tum hucrelerde bulunan ve proteın sen tezı ıçın gereklı olan rıbozomlarla bırle şerek onları oldurur Boylece toksın hucrenın proteın sentezını durdurarak olumune yol acmaktadır ## H rı kulturlerınde herhangı bır organızmanın varlığı gosterılemedı Markov kazadan dort gun sonra kalp yetmezlığınden oldu Olum sonrasında ılgınç şeyler ortaya çıktı Patologlar yara kenarından alınmış dokuda 1 53 mm çapında metal bir saçma buldular Bu kuçuk saçmada 0,3 mm çapında ıkı kanal vardı Kanallar, toksık bır maddenın bırkaç yuz mılyonda bır gramı ıçın depo olabılecek gıbı görunuyorlardı Mıktarın bu denlı az olması, toksık ajanın aşırı guçlu olduğunu gosterıyordu O zaman doktorlar Markov'un dokularında hıç toksın bulamamışlardı Yıne de bıtkı zehırı rıcin, yol açtığı klınık belırtılerle bızım meçhul faılımıze benzıyordu Mıkrogramlarla olçulen mıktarlarda kullanıldığında olduren toksınler superzehir olarak adland'rılmayı haketmektedırler Leeds'te nsın, abrın, modeksın, volkensın ve vıskummı de kapsayan bır toksın grubuyla ılgılenılmekteoır Bunların zehır olarak kullanıldıklarında ay rıştırılmaları çok zordur Rısının bıyokımyasal ozellıklerının dığerlenyle aynı olduğu varsayılarak onun uzerınde çalışılmıştır Bu toksınler yaklaşık altmışyetmış bın dalton ağırlığındakı molekullerıyle kuçuk proteınlerdır Bır rısın molekulu bın uzun (B), dığerı kısa (A) olmak uzere ıkı ayrı polıpeptıd zıncırınden oluşur Polıpeptıd, peptıd bağları denılen özgul bağlantılarla bırleşen amıno asıt dızısı Süper zehir ve kanser Doktorlar tumor hucrelerini yok etmede rısın, abrın ve benzer bitkl toksinlerini denemış, tumor hucrelerının abrın ve rıcının etkılerıne normal hucrelerden daha duyarlı olduklarını bıldır mışlerdır Norveç'tekı araştırmacılar tumörlu veya habis lenfomalı hastalara ölumcul olmayan bır dozda rısın vermışler ve klasık tedavı goıen dığer hastalara oranla daha fazla başarı elde etmışlerdır Ustelık tedavının yan etkılerı daha yaygın kullanılan dığer kansere karşı ılaçlara gore onemsız bu lunmuştıır , Yıne de ınsan ya da hayvana verılen toksınler ters yan etkılere de yol acar Toksınlerı yalnızca kanserli hucrelerî olDevamı 2 Sayfada Şekıl 1d. Zıncırlerı bır arada tutan dısulfıt ba ğı kırılınca A ve B zın rıbozom Bulgar gizli servisi işbaşında Daha yakın zamanlarda. 1978'de Londra'da benzer bır zehrın kuşku verıcı kullanımı, Bulgar gazeteci Georgı Markov'un olumune yol açmıştır Markov elıt bır edebıyat grubu uyesıydı Lıder Todor Jivkov da dahıl partının ust duzeydekı uyelerıyle ılışkısı vardı Hukumet yetkılılerı arasındakı kokuşma yuzunden ruşvet vs Bulgarıstan'dakı sıstemden hayal kırıklığına uğradı Markov bu hoşnutsuzluğunu yazarak dıle getırdı Sonunda Bulganstan'ı terketmek zorunda kalarak 1968'de Italya'ya sıöındı 1971'de Ingıltere'ye geldıöınde BBC Bulgarca servısıne qırdı ve Ozgur dısulfıt bağı A zıncırı Şekll 1a Rısın, BTincırı aracılığıyla reseptorun şeker grubuna bağlanır Ş«kll1b Hucre duvarı proteın ve buna bağlı toksını zehırlı maddeyı hucre ıçıne alacak bıçımde çu kurlaşır ŞeklMc. Toksın vere septor ıçeren bır vakuol oljşur Toksın ve reseptör bırbırlerınden ayrılır cırlerı bırbırınden ayrı lır B zıncırı vakuolun zarına gırerek A zıncı rının hucre sıtoplazmasına geçmesını sağlayacak bır kanal oluşturur Şekil 1e Toksın A zıncırı rıbozoma ula şarak buna bağlanır proteın sentezının surmesını engeller Bir hücrenin ölümünde bir gun