Katalog

ODAK UZAY ARAŞTIRf Uluslararası Bibliyometri Yarışı Ülkelerin bilimsel araştırmalardaki ağırhklan yayımlanan makale sayısı ile ölçülmekte Reşit Ccmbeyli Einstein, görelilik kuramını ileri sürdürdükien sonra, geleceği ile ilgili ilginç bir değerlendırmedebulunmus. Kuramının gözlemlerle desteklenmesi durumunda Almanlar'ın kendisini bir Alman, Isviçreliler'in isviçreli, Fransızlar'ın ise iyi bir bilim adamı olarak tanıtacaklannı dile getiren ünlü fizikçi, kuramının basarısızlığı durumunda ise, Fransızlar'm kendisini İsviçreli, Isviçreliler'in Alman, Almanlar'm ise Yahudi olarak göstereceklerini belirtmis. Ülkelerin bilimsel ve teknolojik basarılardan kendilerine pay çtkarma eğiliminin, aslında ı tinsteın'dan çok önce gündeme gelmis olmakla birlikte, son ynlarda, özellikle bilimsel üretimi ölçen bibliyometri verileriyle bir yarısa dönüstüğü gözlenmekte. Ancak, bilim dergilerinde yayımlanan ya da daha önce yayımlanmıs makalelere yapılan gönderme sayısıyla belirlenen bu biliyometri yanşının, ülkelerin bilimsel gelişmelere daha fazla katkı eğiliminden çok, bilim ve teknoloji alanındaki üstünlüğün dünya ekonomitinden pay almakta oynaaığı temel rolden kaynaklandığı söylenebilir. Mars'takl yaşam koşullarına uygun olarak hazırianan bir yapay model Içlncto 4 klşi 2 yıl boyunca yaşayacak.' Başka bir dünyada i İlk uzay kolonisi dünya üzerinde kuruluyor Projayl Ameıikalı bir mllyarder flnanae edlyor. 200 blllm adamı proje üzerinde çalışıyor. Derleyen: Burçin Tunahoğlu M ars'ta kurulacak dünya kolonısinde insanlar, dünyanın çok ufak boyutlarda gerçek bir modeli olan Biyosfer 2'de yaş«y«caklar. Honüz Arizonaçölünde inşahallnd©olan bukotoniye ilk insanlar, iki yıl süreyle buradan çıkmamak üzere, 1989'da yerleşecekler. Dünyalannı uzayın derinliklerinde mavi bir ışık olarak bırakan bu dünyalıların yaşamlarında, gökyüzündeki Phobos ve Deimos'un garip gorüntüleri dışında, büyükbirdeğişiklikolmayacak. Aksineonlar için hazırlanan ortam bugünkü doğadan çok daha gerçek birdünyayı yansıtacak... Insanın Mara uzorinde ytmtbğı vMhada bir orman bir denlz ve dağ olacak. Mars'takl sömurg nin hem kalbi hem de beyni.. Ekoloji meraklısı milyarder bir Teksaslı, Edward Bass 230 milyon dolarla projeyi finanse ediyor. 200'üaşkın bilim adamı, botanist, biyolojist, entomolojist (böcek bilimci) aynı maceraya atılmtş durumdalar. Bunların arasında en guç görev entomolojist Scott Miller'in, büyük sorun ise bitkilerfn tozlasmasının (pollinizasyon) nasıl sağlanacağı.. Bu yapay dünyada, cam kubbe ultraviyole ışınlarının geçmesine engel olacağı için, anlarınyaşaması olanaksız. Onların yerini yarasalar ile sinekkuşları alacak. Aynca, antiloptann burayagetirilmesi imkânsız oiduâuna göre, bozkırlar (savan) gerçek görünümlerine nasıl kavuşabilecekler? Otlamak termitlerin işi olacak. Ürünlere zarar verebilecek boceklerle savaşmak ise hanım böceklerinin. Biyosfer 2 projesinin gerçek amacı, tümüyle kapalı bir ortam içinde yasamın bütün karmaşık mekanizmalarının canlandırılması. Bunu yaparkenCarl Hodges, deneyimlerinin tüm avanlajlarından ya Sanayi devriminden bu yana bu konuda belki de en deneyimli ülke olan Ingiltere, 1830'lardan baslayarak, bilim ve teknoloji alanında kendisiyle yansabilecek ülkelerdeki girisimleri yakından izlemit, Britanya'yı bu konuda tehdit edebilecek gelişmelere büyük bir duyarlılık (ve zaman zaman da telaslı tepki) göstermistir. örneğin, bu dönemde üıkesindeki bilim eğitimini elestiren, ilk hesap makinesınin rnucidi Charles Babbage, bu konuda yaptığı bir inceleme sonucu, ıngiltere'nin Avrupa ülkelerine göre geri kalmakta olduğunu vurgulamıstır, İlginç bir nokta, Ingiltere'nin bilimsel konuıarda geri kalma kaygısınm, daha sonraki yıllarda da gündeme gelmis, özellikle 19. yüzyılın ikinci yarısından baslayarak sık sık resmi raporlarla belgelenmis olmasıdır. Geçen yüzyıl Ingiltere'de, özellikle Alman bilim kurunvan ve teknolojısınin giderek üstünlük kazandığını dile getiren raporlann yerini, simdi, ABD ve Sovyethr Birliği'nden sonra bilim alanında OçüncO güçlü ülke durumundaki Ingiltere'nin bu konumunu Japonya'ya bırakmakta olduğuna iliskin değerlendirmoler almıs bulunmakta. Kasım ayında Nature deraisinde özetlenen genis kapsnmlı bir incelemede Japonya'nın gerek bilim dergilerinde yayımlanan makale, gerek bunlara yapılan göndermelar açısından Ingiltere yi geçmekte olduğu ve dünyada üçüncülüğe ulosacağı görüsö öne sürülmekie. Nitekim, ingilizce dergiler üzerine yapılan bibliyometri çalısmaları, Japonya'nın elektronikten kalıttmbilime kadar 72 alanda ABD'den sonra dünyada ikinci duruma yükseldiği, 11 konuda ise üçüncü sırada bulunduğunu göstermekte. Bu incelemede ortaya çıkan çarpıcı bir bulguya göre, ABD, Sovyetler Birliği, Japonya, Ingiltere, Federal Almanya, Fransa ve Kanada'nın 198Â'te bilime katkıiarının, dünyada yayımlanan tlim makalelerin % 75.1'ini olusturman, D Blttm V9 Toknolojlyl yakından Izlomok Biyosfer 1 yani dünya ile Biyosfer 2 yani yapay yaşam ortamları arasında belirli hiçbirfarkolmayacak. Dahası, Biyosfer 2'nin dev cam kubbesi altında, açık havada, inanılmaz bir düş ortamında günlerinigeçirecekler. Birgolün kenarında güneşlenebilecek, bir dağa tırmanabilecek ve isterlerse 'okyanusta' yüzebilecekler. Ve hatta projeyi yürüten Carl Hodges'in sözlerine bakılırsa, burada yaşam gerçek bir kırsal idil olacak. Belki de birdeha olan bu Amerikalının sözlerine insan ister istemez inanıyor. Arizona Üniversitesi Çevresel Araşttrma Laboratuvarı yöneticisi Carl Hodges proje Domatesterin köMert har otuz sanlyedo bir b&ahytcl bir aolüayonla sulanarak verimde bolluk garantl attına alınacak. rarlanmakta. Ünlü bir tarımbilimcl ve at mosferfiziği kuramcısı (teorisyen?) olar Hodges, aynı zamanda çöllerde üretirr konusundada uzmanlaşmıştır. Uygula maya koydugu seralan Meksika, Afrika ve Ortadogu'da birçok alıcı bulmaktadır AbuDabi'de çölüm tam ortasında, heı mevsim sebze üretebilen gerçek bir vaha oluşturmuştur. Fakat Blyosfer 2'nin 550.000 m.kübeulaşanboyutları çok daha karmaşık sorunları beraberinde getirmektedlr. İnsan ve hayvan artıkları kimyasal olarak işlendikten sonra burada bulunan çiftlikie (içinde koyun, keci ve kazlar da olacak) gübre olarak kullanılacak; çünkü yakılması olanaksız. Büyük degeri olan hava(Mar8'taatmosferyok)8ürekli hareket halinde olacak. Güneş ısısı etkisiyle çöklen ormana dogru yonetecek. Burada kondansatöıier havayı soğutup, yağmur veya çtoe olaylannın meydana getebilmesini saglayacak. Daha sonra hava, bir yeraltı tünelıboyunca, çıkış noktasına kadar ventilatörterle harekete geçirilecek. Bikjisayarlar okyanus sularının tuz oranını ve buharlaşma sürecini süreMİ kontrol altında tutacak. Aslınd Carl Hodges'i kaygılandıran işin teknik yonünden çok, insani yönleri.