Katalog

Bl Y O L O J I H AFTAN INGÜNDEMİ Gözeler arasındaki B ilişki ilk kez izlendi Yoğun bir iletişim ağıyla birbirine bağlı olan gözeler (hücreler) arasındaki auşveriş yeni bir deneyle gözlenebildi. ayvanlar, bıtkıler ve ınsanlarda, gözeler (hücreler) yoğun bir ıletışım ağı ıle bırbırlerıne bağlıdırlar Ancak bugune kadar aralarındakı bu ıletışım sıstemı ızlenememıştı Amerıkalı bir grup araştırmacı bunu başardı Mıchıgan deneyı şu şekılde gerçekleştırıldı Önce, teratokarsınom adlı bir derı tumorunden alınan gözeler 48 saat kulture bırakıldı, daha sonra, belırlı bir dalga uzunluğunda beyaz ışık verıldığı zaman yeşıl fosfor oluşturan renklendırıcı bir çözeltıye konuldu Burada bazı gözelerın uzerıne çok ınce bir lazer ışını yoneltıldı Işının çapı gözenınkını geçmedığınden gözeler tek tek ışınlandırılabılıyordu Lazerın dalga uzunluğu, renklendırıcı çözelgeyı harekete geçıren dalga uzunluğundan farklı oldugundan vurulan gözeler sıyah gözukuyordu Lazerle ışınlanmayan gözelerle temasta olan sıyah gözeler bir sure sonra eskı durumlarına dönduler Bu dönuşum normal gözelerın sıyah gözelere fosfor aktarmasıyla gerçekleştı Normal gözelerle temasta olmayan gözelerde ıse hıçbır değışım görulmedı Araştırmacılar daha sonra kanserlı gozelerı dıeldrınle örttuler Bu gözeler, lazerle ışınlandıktan sonra normal gözelerle ne kadar temaş ederlerse etsınler fosfor kazanamadılar Üstlennı orten dıeldrın hıçbır şey geçırmeyen bir koruyucu görevını ustlenmıştı SONUÇ 1: "Dıeldrın kanserlı gozelerı boğuyor" gıbı gözukmesıne rağmen, gözeler dıeldrının etkısıyle komşularıyla ılışkı kuramadıklarından kanserlı hale gelebılırler SONUÇ 2: Göze zarı, gözeler arası ılışkılerde onemlı rol oynuyor Zardakı ıkı yonlu bir fıltre hem beslenmeyı hem de boşalmayı duzenlı/or Deneylerden elde edılen verılen zarın kaplanmasının gözenın dengesı ıcm olumcul olduğunu gosterıyor • Goze zarındakı hareket daha yakından ızlenebılecek Fosfolıpıd molekullerınden oluşan uç yaprakçığın ust uste gelmesınden ortaya çıkan hareket ılk olarak eleklronık mıkroskopla saptandı Bu yaprakçıklarda ağızları olan proteınler bulunuyor Bu ağızlar gozenın dışarıyla olan ılışkılerınde rol oy nuyorlar Ancak proteınlerin bu ılışkılerde nasıl etkılı oldukları bılınemıyor • Mıchıgan deneyı, bıyolojının bir temel bı lınmeyenı olan gözeler arası farklılık hakkındakı araştırmaların dermleştınlmesıne olanak tanıyacak Anne karnında oluşan ılk embrıyon gozelerı benzerdır Gebelık suresınce, bazı genlerın çalışması sonucu değışık do kular okışur (sınırler, kan. kemıkler ) Bu genlerın çalışmasında gözelerın kımyasal ılışkılerının etkısı nedır? Eğer etkılılerse, farklılaşmış bir dokunun gozelerı çoğaldıkları za man özellıklennı nasıl korurlar? Mıchıgan teknığıyle yalnızca gözeler degıl, proteınler, hormonlar ve enzımler de ızlenerek bu yondekı araştırmalar gemşletılebılecek • Kanserlı gözelerle sağlıklı gözeler arasındaki ılışkının nasıl gelıştığı gozlenebılecek Belkı de kanserlı gözelerın dığerlerıyle ılış kılerını onleyecek bir bıreşım gelıştırılerek bu gözeler sağlıklı olanlara zarar vermeden yok edılebılecekler ! l (Sctonca vl«) H ' ilim çevreieri yeni hükümetle ve yeni yılia birlikte bekleyiş içine girmiştir. özal, acaba hangi değişiklikleri yapacak, hangi kararları alacak ve hangi yeni yapılaşmalara girişecektir? Ciddi bilim çevrelerimiz aslında umutsuz bir bekleyiş içindedir. özal httkümetinin üniversitelerimizde, düşünen, yaratıcı insanlar yetişmesini sağlayacak düzenlemelere gideceğine, öğretim görevliierini memur statüsünden kurtaracağına kimse inanmamaktadır. Zaten hükümet programında bilime yer bile ayrılmamıştır. Türkiye'nin böyle bir sorunu mu yoktur? Anlaşılan, bu konularm açıkça tartışılmasmdan kaçımlmaktadır. Kararlar, ilgili bakanhklann eğilimlerine ve keyiflerine bıraktlmaktadır. YÖK sisteminin değiştirileceği söylenmektedir. Acaba üniversitelerimizde ne değişecektir? özgür düşünce, buralarda hayat bulabilecek, nefes alıp verebilecek midir? Dışlanan bilim adamlanmıza kapılar açtlacak mıdır? Bütün dünyada araştırma kurumlarmın özerk olmasma titizlik gösterilirken, özal, Ülkemizin biricik bilimsel araştırmalar kurumu TÜBÎTAK'm özerkliğini, hem de kanun gücünde kararname ile kaldırmayı göze almış bir başbakandır. Bu nedenle bilim çevrelerinin umutsuz olmak için haklı gerekçeleri vardır. Türklslam sentezi görüşü, çağdaş bilimin yerine geçirilmektedır. TÜBÎTAK'm Bilim Teknik Dergisi'nde artık bilgisayar gibi konular bile dinı yorumlar ışığmda yazılmaktadtr. (TÜBITAK Bilim Teknik, Ekim87: Bilgisayarlar ve insan). Yıllar boyu insantmıza bilimi sevdirmiş bu dergide bakalım daha neler okuyacağızt • •• Biz gene de yeni yılın Türk bilim yaşamı için olumlu değişikliklerle yüklti olacağına inanmak istiyoruz. • •• lyi bir hafta dileklerimizle... Mlchigan deneyinin yararları OKURDAN Darwin kuramı yasa mı? Darwın kuramını (kı bu kuram artık salt Darwın'in değıl, yüzyılımıza önemlı buluşlanyla kafktda bulunan bırçok bılım adamınca gehftınlmıştır) eleştırebılmek, Darwin'i ve kuramını çok lyı bılmekle olanaklıdır Bu bılınç ıse ancak ve ancak eleştırel ve antıdogmatık bir bılım kafastyla oluşturulabılır Olaylara ve o/gu/oro genış bir açı ve uzak goruşlulukle yaklaşmakla doğa ve doğanın sonuçlan anlaşılabilır Bu niteliklere sahıp bir ınsan ıçın arfık gerıye yalnızca ayrıntıların ıcınde gezınmek odevı kalır. Ne bulunmamış jeoloıık olgular, ne de metafızığın karanlık yoılannda ışık aramak, bilimsellığe bir etki yapmaz önemlı olan, bulunmuş materyallerin aıiık bıze açık ve aydınhk bir yol gösterdiğidir BİZE Darwin ve Öorvvıncı'/erın açıkladıkları, bir ıddıa olarak kalmamakta, kuram oluşturmaktadır Çünkü kuramı kuram yapan, onun eyleme ındırgenebılırliğtdir Darwınızm ıse eylemden (doğa olgularından) yola çıkıp gözlenebılen sonuçlan bıreşımleyip, yine eylemın aynı devam etfiğını açıklafan klasık bir doğa yasası açıklamasıdır Bu yasanın tutarlılığını maddelennde bulunan bazı bosluklar bozamaz Aziz BOZDEMİR SirkeciliST. Cumhurlyet Blllm Teknik • Sahıbı Cumhurıyet Matbaacılık ve Gazetecıllk Turk Anonım Şırketı adına Nadlr Nadl • Genel Yayın Muduru Hasan Comal Muessese Müduru Emlnc Usaklıgll • Yazı Işleı, Muduru Okay Gönenaln • Yayın Yönetmenı Orhan Bur•ah Cilt kapakları hazır Cumhuriyet BİLİM TEKNİK'in 126 sayılarım kapsayan cilt kapakları hazırlanmıştır. İsteyen okurlarımız 2.000 TL. karşılığmda yaldız baskılı cilt kapaklarını Cumhuriyet Gazetesı bürolarından ve Cumhuriyet Kitap Kulubu temsilciliklerinden edinebilirler. Cumhuriyet Gazetesi ya da Cumhuriyet Kitap Kulubu temsilclliklerlnln bulunmadığı bolgelerden gelecek talepleri posta ile karşılayacağız. Bu okurlarımızın 2.000 TL.'yi adresimize posta havalesi ile göndermeleri gerekmektedlr. Adres: Cumhuriyet Matbaacılık Gazetecilik T.A.Ş. Cumhuriyet Bilim Teknik Türkocagı Cad 39/41 Cağaloğlu/İstanbul KANSEROJEN BİREŞİMLER OÖZELERİİZOLE EDİYORLAR. Fostorlandınlmış gözelerin TPA adlı kanserojen bir bireşimle örtülmus olduğu bir kulturde (A), uç göze lazerle ışınlanıyor (B) 20 daklka sonra (C), bu üç göze fosfortannı kazanamıyortar, lazerle ısınlanmamış komşulanndan fosfor alamıyorlar Aynı deney yeniden yapılırken (D ve E). gözeler kanserojen TPA'dan anndmlırsa, E'de ışınlanmış gözelerin zarian geçlrgenliklerini kazandıklan tçln fosforlu hale dönener Kanserin baslangıcı, gözeler arasındaki lllskl ekslkllğlnden kaynaklanmaktadır Kanser yerlestlğl zaman tumöriü gözeler eralannda İletişim kurabllirken sağlıklı gözelerden butunuyle izoleoluriar.