Katalog

f SORUN Y A N I T L A Y A L I M Bi L İ M KÜLTÜR TekırdağSaray Goçerler koyunden Fatma Çoban'ın sorusu şoyle Saç dökulmesi nedir? Dokulmenin önlenebilmesi ve saçta gurleşmenln saglanabılmesı mumkun mudur? 20 yaşında bir bayan olarak son uç yıldır normalin uzerınde dokulen saçlarımın önleminı nasıl alabilirim? Neler önerirsinlz? Sorunuzu istanbul Unıversıtesı Istanbu! Tıp Fakultesı Derı Hastalıkları Bölumu'nden Doç. Dr. Orhan Baransu yanıtlıyor Saçlar tum ınsanlarda bellı donemlerde dokulerek yerıne yenılerı çıkar Bu olgu ınsanlarda bellı bır sıra takıp eder Bır bolge dokulurken bır başka bolge gurleşır Hayvanlarda ıse bunun tersı olur Kedı ve köpeklerde görduğumuz tuy dökme donemınde tum tuyler bır anda dokulur ve yerıne yenılerı çıkar Kadınlarda bır çok saçın bır anda dokulme nedenı gebelık sonrasına rastlayabılır Ama bu durum daha sonra duzelır Çunku gebelık sırasında saçların hepsı buyume donemıne gırer Gebelık sonrasında hormonal etkı kalktığı ıçın saçların tumunde dokulme gorulur Ama sonra duzelır Saç dokulmesı, kadınlarda menapoz dışında doğal nedenlere bağlanamaz Çunku kadınlık hormonları saçların dökulmesmı engeller Kadınlarda saç dokulme nedenlerı ıse kısaca şoyledır Kansızlık, yanı kanda demır eksıklığı ve Tıroıd hastalıkları saçta dökulme yapabılır Saç dokulmesı cınsıyet hormanlarındakı değışıklıklere bağlı olarak da görulebılır Çunku kadınlık hormonlarının erkeklık hormonları uzerındekı baskısı Saçlarım niçin dökülüyor? azalırsa erkeksı tıpte saç dökulmelerıne rastlanabılır 20 yaşındakı bır kadında normalin uzerınde belırgın bır saç dokulmesı varsa bu durum anormaldir D Yabancı Dil Sorunu Vehbi Belgil Esir maddesj nedir? ODTU Fızık Bolumu öğrencısı Hakan Köken'ın sorusu şöyle Uzayda varsayılan ' esır" maddesının kanıtlanıp, kanıtlanmadığını gösteren deneyler var mı? Bu esır maddelerı nedir? Neden gereklı görulup ortaya atıl mıştır? Sorunuzu Boğazıçı Unıversıtesı Fızık Bdlumu'nden Doç. Dr. Ömür Akyuz yanıtlıyor Dalgaların ancak maddesel ortamlarda oluştuğuna, kısıtlı algılama olanak larıyla ınanmış olan fızıkçıler, bır dalga hareketı oldugunu fark ettıklerı ışığın oluşması ve taşınması ıçın 19 yuzyıl ve oncesı bu "esır" denen nesnenın tum uzayı doldurduğunu varsaydılar Işık dalgalarının ılgınç özellıklerı hepsını açıklayabılmesı ıçın, esıre hem çok sert, hem çok seyrek olmak gıbı bır çok çelıskılı özellık atfedılıyordu James C Maxwell, ışığın elektromanyetık dalga oldugunu ortaya koyunca, bu dalgala rın madde tıtreşımlerı değıl de, bır kuvvet yaratıcı alan etkısının şıddet değışımlerı olarak maddeden bağımsız olmaları gerektığının anlaşılması uzerıne, esır artık varsayılmamaktadır Esırın, varlığını ve dunyanın bunun ıçındekı hareketı sırasında "oluşacak ruzgârının" etkısını ortaya koymak ıçın 19 yuzyıl sonunda Albert Mıchelson'ın yaptığı unlu deney ve benzerlerı esırın varlığına ışaret eden bır sonuç vermedı 1905 yılında ıse Eınsteın esırın gereksız olduğu nu açıkça ılerı suren ılk fızıkçı oldu I I O D Ü Ş Ü N Kareli Bilmece Aşağıdakı karenın her kenarında 4 pul var Aynı pullarla her kenarı beş puldan oluşan bır kare yapılabilir mi? BUL o o ©o C). smanlı bılımde teknolojıde edehıyatta hatta dınde çevırı çalma taklıt dışında neden varlık gösteremedı? Neden Tanzımat a ka dar Arap ve Acemın çağdışı kulturlerının dı şına çıkamadı? Tanzımat tan sonra Batı'ya yöneldığı halde neden oradan da yararlanama dı ve bu uygarlığın nımetlerını halkına suna madı? Dıl bilmediği, bılse de kullanmasını beceremedlğl içln Tanzımat aydını İçln Batı, Fransa idi Bu ulke bllimın, teknolojlnin, edebıyatın ve öbur kultür alanlarının hepsınde çok Ilerl glttlğl halde, Turk, bu buyuk birıkımın sadece edebiyatından, yine çevlrı, çalma, takllt yoluyla aktarma yapablldl Yanl, öğrendlgl Fransızcayı, katkınmasında kullanamadı Cumhurlyet dönemlnde, okullarımızda, Arapça/Farsça'mn yerinl Batı dlllerl aldı Böylece, Kâbe ye gıtmek uzere yola çıkan karıncanın, gldemezsem de yolunda bulunurum" demesl glbi, Batı uygarlığının anahtarı olan dillerln öğrenllmeslne ağırlık verildı Ancak, bu kadarcık bir yönellş dll öğrenmeye yeterll değildı Önce ders saati sayısı (haftada 45) yetersızdi Sonra, 5060 kışilik sınıfta, bıyolo|i, tarih öğretir glbi dil ögretilamezdi Dahası, dll öğrenmeyl destokleyecek sozlukler ve yardımcı kltaplar yoktu Son olarak da ozelllkle Anadolu okullarında, hoca sayısı çok yetersizdi Birçok hoca dil öğretimini Gramer ve (III çekiml oğretme şekllne donuşturmuşlerdl Son bir yanlış tutum, dilin, edeblyat amaçlı olarak oğretilmesi İdi Sanki her dll oğrenen, o dilde şiır, oyku ve roman yazacaktı Okuma parçası olarak kltaplarda yer alan yazılar, yazarların yapıtlarından alınmış parçalardı Metlnlerle Fransızca (Le Françaıs par les Textes) Işln çellşklli yanı, bu metotla Fransızca öğrenenlerln, Racine ve Cornellle'ln pançalannı su glbi oğrendıklerı halde alacağı malın fiyatını, gideceğı yerın nerede oldugunu soracak •n basit dıl bllgisine sahip olmamaları Idl Yanı 15 20 yılöncesıne kadar dıl farkında olunmadan adeta sus ıçın oğretılıyordu Koprulu nun deyışı ıle tezyın 1 zat ve sıfat ıçın (Kışılığı suslemek ıçın) Dıl öğrenmeyı o.zendırmek ıçın devlet memurlanna yaban cı dıl sınavı da konmuştu Sınavı geçenler bır ust dereceden memurıyete gırıyorlardı Fakat dıl sınavını geçmek ufak bır maaş us tunluğunden başka yarar sağlamıyordu Çunku boyle memurların dıl bılgısınden yararlanmak ıçın hıçbır yol duşunulmemıştı Fakat 1960 da bırden her şey değıştı Almanya yolu açılmıştı Bu ulke para sarf et mek ıçın değıl para kazanmak ıçın gelmek ısteyenlere kapılarını açmıştı Buna paralel olarak bız de para sarf etmek guneşımız den denızımızden kumumuzdan yararlan mak ıçın gelmek ısteyenlere yanı turıstlero kapılarımızı açmıştık Dışsatımlar ucun ucun kımıldamaya başlamıştı Unıversıtelı sayısı yarım mılyona dayanmıştı Lıse ve ortaokul lar da artmaya başlamıştı Evelce sadece göçmen kuşların ugrağı olan ulkemıze şımdı yabancı delegeler de gelmeye başlamış tı Toplantılar ıçın Turıstık oteller Batı stan dartlarında olmak uzere açılmaya başlamıştı Halkımızın yabancı dıle, yabancıya yabancı ulkeye tutumundakı bu değışmeyı ben olumlu karşılıyorum Ancak dıl öğretımı ve öğrenımınde eskl hatalardan korunmak ıçın yenı bır yabancı dıl polıtıkası gelıştırmemız zorunludur 1) Programcıların görevl Gunumuz pedagojısı öğrenme ısteğı yaratmayı oğretımın de oğrenmenın de baş kurah sayar Bır atasözumuz Isteksız köpeği sal/Uluya uluya suruye kurt getırır der Öğ renme ısteğı uyandırılmayan öğrencı dersı dayak yer gıbı öğrenır Kultur tarıhımız boyunca bu hep böyle olmuştur Mahalle okulların da (Kuran okullarında) ıkı ıkı buçuk metrelık kızılcık sopası hocanın her an yanında bulunur ve hıç betdemedıgınız anda kafanıza ıner dı Bır hayvanai hocası (zooloji) anımsarım Ellı kışılık sınıftakı oğrencılerle sureklı savaş halınde ıdı Tokat cetvelın keskın yanı ıle avuçlara vurma sınıfın çöp kutusunu dersı bılemeyen öğrencının kafasına geçırme öğrencıyı tek ayak ustunde sınıfa dönuk ola rak ders sonuna kadar bekletme kendı dersınde oğrencılerı çalışkanlar molozlar dıye ıkı ayrı grupta toplayarak öğrencının gururu ıle oynama ve onları yaşamları boyunca unu tamayacakları hakaretlere uğratma çoğu öğrencılere çırkın adlar takma gıbı yontem lerle ders oğretmeye çalışırdı Ve tabıı gene de sonuç alamazdı öğrencıde öğrenme ısteğı uyandırma her ders ıçın o kadar kolay kı Ama çoğu hoca ışın bu yanına pek yanaşmıyor Dıl oğretımınde öğrenme ısteğı gramerla fııl çektırmekle (çıle çektırmek gıbı bır şey) uyandırılamaz Çunku hıç kımse ana dılını bu yolla öğrenmemıştır Hıçbır çocuk kendı dı lındekı fııllerı Gıdıyorum gıdıyorsun dıye sıraile öğrenmez Hıçbır kuçuk ısım çek meyı ev evl, evde, evden, evin, evi' dıye gramerdekı sıraya göre öğrenmez Dıl öğretmede öğrenme ısteğı konuşturma ıle uyandırılır Öğrencı daha ılk derslerde öğrendığı bırkaç sozcuk ıle bır turıste yardımda bulunabılıyorsa öğrenme tutkusuna kapılır Bırkaç ay sonra arkadaşlarına anababasına fıyaka yapacak hale gelen öğrencı sız engellemeye çalışsanız da öğrenır 2) Öğrencinin görevl Dıl öğrenmede öğrencıye duşen en buyuk görev sadece derste oğrendıklerı ıle yetınmeyıp kendisının de gayret göstermesıdır Ya nı hoc bır oğretırse öğrencının beş oğren mesı Şunu da eklemek gerekır Dıl oğrenmek ezber ışı cumle kalıpları öğrenme ışıdır Tek tek sözcuk öğrenme ışı değıldır Turkçe söz cuklerın yabancı dıldekı karşılıklarını öğrenıp söyleyerek konuşamazsınız Çarpıcı ıkı ornek vereyım Sut ağız yanmak yoğurt uflemek ıçmek sözcüklerının yabancı dıldekı karşılıkları ıle cumle yaparak Sutten ağzı yanan yoğurdu ufleyerek ıçer dıyemezsınız Bu fıkrı 0 dılı konuşanlar nasıl anlatıyorlarsa sız de öylesını yapmak zorundasınız öğrencı öğrendığı dılde konuşanlarla dostluk kurma yolları da aramalıdır Oğrenmenın bır /olu durmadan konuşma ve konu şanı dırlf nedir 3) öğrrtmenln gcrov Dıl oğre mede öğra r u nın baş görevı öğrencıde öğrenme ısteğ uyandırmaktır Ancak, bunun içln, öğretmen de "oğretme ateşı' ıle yanmalıdır Öyle öğretmen de olur mu?' denecek? Maalesef öyleleri de var öğretmenın ıkıncı görevı Eyup Sultan sabrı na sahıp olması Öğrencının telaffuzu ve b'lgı yanlışlarını bıkmadar kızmadan du zeltmek mesleğını seven her öğretmenın baş ışı olmalıdır 15 o o o Bılmeceyı çözen 20 okuyucumuza "Kim Korkar Matematik'ten" kıtabını armağan edeceğız Bugun her şey değişti MANIMEFENDINlH SAVMAOIÂI Geçen haftaran çözümü Noktalj Bulmaca 53 33 28 13 38 63 48 43 23 karlya Dsmlrtas Vmıt, Adnan öztürk, Sıvas Tiıtku Boztosun, Kayserı Reaan Tokad, istanbul, Hasan Yavuzkara, Afyon Yasemln Qüls«n öztürk, Ankara, Mehmat Atoa, Dıyarbakır Adlto Aslan, Eskışehır Sedat Ayan, Balıkesır, Isılay Karaaahin, Antalya, lmm«t Ooğan, İstanbul Kazanan okuyucular Oktay öz«ş, Ankara, Avlln Rodttl, Izmlr, Erdal Gökhan, Istcnbul Hüsne inal, Tokat, Ze Neleri saymıyor Hanımefendı saymıyor CumartesiPazarları