Katalog

AMATÖRBİLİM Bİ Lİ M Y A Y I N Uygulanan gerilime bağlı olarak ampulün ömrünü kat kat arttırmak mümkün Adnan Kurt Ampulün ömriinü uzatandevre Şekil 1 Lamba çalışma gerilimıne bağlı ola rak, lamba ömrünün artış graflğl akımı kesen dıak/trıak çıftı ıçın evre (faz) açısı R1 ve C1 ıle belırlenmektedır Çıj<ış gerılımı R1 ıle değıştırılebılır ve uygun gerılım devre çıkışında bır gerılım olçusu ıle okunarak R1 ayarlanabılır Fotoğrafta gorulen devre Boğazıçı Unıversıtesı Elektrık Muh Öğrencısı M Gökturk tarafından yapılıp denenmıştır Devre 1000 vvatta kadar yuklerı rahatlıkla denetleyebılmektedır 100 vvattlık bır lamba 60 vvattlık lambanın renk sıcaklığında çalıştırıldığında normal koşullardakı (220V) 60W'lık lambadan ayırt etmek oldukça zordur Bu da devrenın başarılı şekılde çalıştığını gosterıyor Bir bilim adamının romanı . Mustafa Inan Çğuz Atay, Butun Eserlen/5 lletışım Yayınları, 1987 248 Sayfa YasamöykusuRoman Bırını yok olup gıtmekten, unutulmaktan kurtarmaktır yaşamöykusu, ancak yazılan kışıyı belleğın zayıflığından kur tarmak kadar onu gerçeklere ve belgelere dayanarak yazmak yanı nesnel bır dısıplıne sahıp olmak gerektr, ama bunu yaparken belırlı bır oznellık dozunu da korumak yaşamöykusune renk ve sıcaklık katar Bırının dedığı gıbı 'ıyı bır ha yat hıkâyesı yazmak, ıyı bır hayat yaşamak kadar zordur' Oğuz Atay'ın yazdığı hayat "Posta seyyarı Huseyın Efendı ıle Rabıa Hanım'ın oğlu olarak 1327 (1911)'de Adana'da dunyaya gelen aslen Malatyalı Yuksek Inşaat Muhendısı Prof Dr Mustafa Inan'ın" hayatı Mustafa Inan ustun belleğı ve keskın zekâsı ıle daha sağlığında 'efsaneleşmış' bır bılım adamı Teknık Unıversıte ye öğretım uyesı ve rektör olarak emeğı geçmış olan, dılbılımden mukavemete, fotoelastısıteden kronolojıye, Fuzulıden Boole cebrıne kadar bılım ve kulturun her dalında at oynatmayı, oğrenmeyı ve öğretmeyı seven bır kışılığe sahıp Mustafa Inan Ustelık unıversıtede bılımsel gelenek yaratmak gıbı bır ışe gırışmış, ılım nakılcılığı ve ıthalı yerıne telıf ılım yapma çabasını benımseyen ornek bır bıllm adamı Yapmak ıstedıklerının bellı kı çok azını yapabılmış, Atay sayesınde onun bılımı sevdırmek ıçın kafasında olan kımı projelerı öğrenmekteyız "Genış kıtlelere hıtap etmek, kısaca populer olmaktan korkmamak lazımdır Her şeyle uğraşır gorunmekten korkmamalıyız Bılhassa pozıtıf bılımı ve teknık bılgıyı genış halk kıtlelerıne tabakalarına yaymak ve bu sahada ılgı toplamak zorundayız Bu ılgıyı toplamak ıçin de bır Mustafa inan yetmez, futbolu duyuran spor yazarları gıbı bılım yazarlan yetıştırmek lazımdır." Bılımın temeiınde konuya duyulan sevgı ve cıddı merak, gerçeğe karşı duyulan o çocuksu sevgı ve araştırma heyecanı, Mustafa Inan'ı ve onun bilımsel saflığını belırleyen başlıca nıtelıkler Ve kuşkusuz, bugun ve gelecekte bu mısyonu yuklenecek olanların sahıp olması gereken ozellıkler Mustafa Inan'ın yaşamöykusu, masal ıle gerçeğın ayrılmasından yana, bılım ve aydınlıktan yana olan herkesın okuması ve bılmesı gereken bır kılavuz M eşhur Berlın saatının yapımından sonra, saatı gosteren lambaların sık sık yanması, tasarımcı Binningerin, uzun omurlu lamba teknığını gelış tırmesıne yol açtı Çalışma gerılımının azaltılmasının lamba ^mrunu uzattığı bılınıyordu, ama bu da ışık şıddetının azalmasına neden oluyordu Bınnınger bır hıle ıle sorunu şoyle çozdu Standart lambaların çalışma gerılımını duşururken daha yuksek guçte lambaların kullanılması ışık şıddetının azal masını engelleyecektı Boylece sureklı açıp kapama trafığının yarattığı tıtreşımler vb nedenlerle bırkaç haftada bozulan lambaların omru bır yıla kadar çıkarılarak bakım ve onarım harcamaları oldukça azaltıldı (lamba akkor lamba) Akkor fitilli lambalar Normal çalışma gerılımınde ve tıtreşımsız ortamda akkor lambaları, 1000 saat çalışma ömru ıçın tasarlanmıştır Bu zaman aralığı, tungsten fıtılın bozulmasıyla, yanı sıcaklığıyla doğrudan ılgılıdır Duşuk gerılımle çalıştırıldığında, lamba omru ussel olarak artacaktır (şekıl 1) Buna bağlı olarak renk sıcaklığı (ya da fıtıl sıcaklığı) da azalacaktır Uygulanan gerilime bağlı olarak lamba omru kat kat arttırılabılır Ama çalışma gerılımının duşmesıyle renk sıcaklığının azaldığı, bunun da renk ızgesının (renk spektrumu, tayf) kırmızıya kaymasına neden olduğu unutulmamalıdır Sonuçta daha kırmızıya kaymış ve daha az şıddette ışık elde edılır Lamba omrunu uzatma projesı uç değışkenlı karar aşamasına gelmıştır I Işık şıddetı II, Renk sıcaklığı III, Lamba omru Amaca uygun şekılde en lyılenecektır (optımızasyon) Şekıl 2'de 40, 75 100 ve 150 watt/220 V ev tıpı akkor fıtılı lambalar ıçın akımrenk sıcaklığı eğrısı verılmıştır (değışık Kaynakların renk sıcaklığına ılışkın bılgı ıçın tablo 1e bakınız) Mum ışığı 1900 °K Pctrol lambası ışığı 2000 °K Akkor lambası ışıflı 2800 °K Proıeksıyon lambası ışığı 3200 °K 5 8 0 0 öğle vaktı güneş ışığı lK ÇEŞITLİ KAYNAKLARIN~YÂkLA$FK RENK SICAKLIKLARI (Kay Şazt Sırel Mımarlık Oğretımınde Aydınlatma Derslerı) Fıtıl sıcaklığı, doğrudan fıtılden geçen akımla ılıntılıdır Ve fıtıl ömru 227 voltta 1000 saat olacak şekılde hasaplanır 14 TABLO 1 Şekıl 3, bellı bır gerılım altında lamba gucunun arttırılmasıyla, renk sıcaklığının yukseldığını de gostermektedır Örneğın 100 vvattlık bır lambanın renk sıcaklığı ( ?2700°K) 40 vvattlık bır lambanın renk sıcaklığı ( ?2500°K) olacak gıbı çalıştırıhrsa yaklaşık 18000 saatlık bır çalışma ömru elde edılebılır 150 vvattlık bır lambanın renk sıcaklığı 2350°K olarak ayarlanırsa 1 mılyon saatlık çalışma omru beklenebılır Uygulama yerleri Mavıye kayan tonların fazlaca olmadığı yerlerde aydınlatmada, tek renklı fıltreler ıle ışaretleme yapılan yerlerde (paneller, trafık ışaret lambaları, sabıt tek renklı uyarı ışaret lambaları) rahat lıkla kullanılabılen bu teknık, bakım ve onarımı çok azaltarak aydınlatma ve ışaretlemenın en önemlı masraflarından bırını onemsız kılabılır Belkı daha da önemlısı guvenılır ve uzun omurlu ışa ret ve uyarı noktaları yapılmasını sağlayabılır Lambaların omrunu uzatmak ıçın ge reklı gerılım duşurme ışı, alışılagelmış guç denetımı devrelerı ıle yapılabılır Şekıl 3 te gosterılen kısıcı (dımmer) devresı bu amaca uygundur Oevrede yeterlı gerilime ulaştığında cı ıoonf/ioov Şekıl 2 Değişik guçte lambalar ıçin renk sıcaklığı ve akım eğrisı En sağdakı 1000 sa at/227 volt eğrısı yapımda belırlenen değerlerdlr Masa lambanız sizden uzun yaşasın mı? Malzeme lıstesı ve tıyatları (Yaklaşık fıyatlar) Trıyak (5A 400V) 500 TL Dıyak 50 TL Toroıd Ferrıt Çekırdek 150 TL Trımpot (R1) 500kfi 200 TL Ayarlı Dırenç Kapasıtör 100nF 400V 300 TL Sığaç 68 nF 400 V 250 TL Klemens (2 lı) 2 adet 400 TL Delıklı pertınoks 250 TL Montaj kartı Toplam 1850 250 2100 TL (Elektor Dergisinin Kasım 1980 sayıstndan özetlenmiştlr) Literatür Dergısı Aylık Çevlrı Tıp Uzun ömürlü lamba devresi (ıo°° Hazıran 1984'te yayın hayatı na atılan LİTERATÜR dergısı, yayımını bu tarıhten berı kesıntısız olarak surdurmekte LİTERATÜR dergisınde. 'Brıtısh Medıcal Journal', The New England Journal of Medıcine' ve THE LANCET' gıbı dunyaca unlu perıyodık tıp dergılerınden seçme çevırı yazılar yer almakta Istanbul Unıversıtesı istanbul Tıp Fakultesı, Cerrahpaşa Tıp Fakultesı, Dış Hekımlığı Fakultesı ve Bakırköy Ruh ve Slnır Hastalıkları Hastanesı'nde gorevlı hekım ve öğretım üyelerinden oluşan yayın kurulu tarafından seçılen ve denettenen yazılar, bir kıs'altma ve yorum yapılmadan çevrılmekte Aralık 1987'de 43. sayısı yayımlanan dergı, aynı zamanda Türkıye'nın en çok satan çevırıye dayalı tıp dergısı özellığine sahıp 1