Katalog

UZAY (Şekll3) Nöron ve gtlışen uzantıst / ile buyume konlsı Hedet Hucre NGF uretıyor (Şekil3): Sinir hücre lifinin hedef organ hücresi tarafından üretilen NGF molekülleri yönünde kıvrılması. hücrelerinde bol miktarda bulunan ganglıosıd adındakı lipid molekülleri de hücre kültürlerindeki beyin hücre özetleTİ (extrakt) üzerinde nörotropik etki yapmaktadır. Gangliosidlerin bu etkiyi hücre membranına yaptıkları uyarı sonucu mu yoksa nörotropik faktör reseptörlerini module ederek mi gösterdikleri henüz araştırılmaktadır. Dünyaya çok benzer özelllkler taşıyan Venüs, sarımsı beyaz bulutlarla kaplıdır ve 480 derece sıcakhkla kavrulur. ÖDTÜ Amatör Astronomi Tbpluluğu lu Tanrı Zeus'un buyruğudur: En güzel kadınseçilmeli... Buyruğa uyulur, ön elemeler yapılır. Üç kadın kalır finale: Venüs, Era ve Minevr. Ancak seçimler yansız olmalıdır. Bu iş için Çoban Paris uygun görülür ama o da uyar düzene ve her bir güzelden rüşvetleri alır atar cebine. Yine de tarafsız bir seçim yapar, altın elmayı en güzel olana verir. Kuşkusuz en güzel Venüs1 tür. Güzelliği yanında aşklarıyla da ün salan Venüs'ün savaş tanrısı Mars'tan da bir oğlu vardır. Mitolojide Venüs bu özellikleriyle bilinir. Bilim gerçekliğinde ise şaşırtıcı özelliklere sahiptir. Güneşe yakınlık açısından ikinci sırayı alan Venüs'ün güneşten uzaklığı 108 milyon kilometredir. Bu durumda dünyaya oranla ikı defa fazla güneş ışığı alır. Venüs, en parlak halinde, Sirıus'dan on defa daha parlaktır. Neden çok parlaktır Venüs? Çünkü gezegen sarımsı beyaz renkte bulutlarla kaplıdır. Bu bulutlara çarpıp dönen güneş ışığıyla çok parlak görünür. Ayrıca güneşe yakın bir gezegen olduğundan fazlaca güneş ışığı almaktadır. Venüs ve dünya birçok yönden benzerdirler; büyüklükleri, kütleleri, genel yoğunlukları, yüzey çekimleri hemen hemen aynıdır. Her ikisinin de atmosferi vardır. Fakat yeryüzünün bir uydusu olmasına karşın Venüs'ün uydusu yoktur. Venüs tamamen, yeryüzü kısmen bulutlarla kaplıdır. Böylesine bulutlarla kaplı oluşu, yeryüzünden yapılan gözlemiere olanak tanımamaktadır. Çünkü güneş ışığı atmosferdeki moleküllere çarpıp geri dönmekte ve yüzey şekilleri bilınememektedir. Pıoneer uzay aracından alınan bilgilere göre Venüs yeryüzünün tersine doğudan batıya dogru döner. Bılım adamları bu hareketin nedenini şu şekilde açıklıyorlar: Venüs uzak bir geçmişte büyük bir cisimle çarpışmış olabilir. Bunun sonucunda gezegen parçalanmış, büyük olasılıkla momentum kaybedip durmuş ve sonra ters yönde dönmeye başlamıştır. Venera 9 ve Venera 10 uzay araçları yüzeye yumuşak iniş yaparak, zeminin oldukça sert ve sivri kayalarla çevrili olduğunu tespit ettiler. Ek olarak güneşin bu kadar sıcak olmadığı milyonfarca yıl öncesinde yüzeyde geniş okyanusların var olabilecegi savı ortaya atıldı. Büyük olasılıkla Venüs'te bir zamanlar var olan okyanuslar "sera etkisi" altındaki yüksek sıcakhkla buharlaşıp, gezegeni kuru ve sıcak duruma getirmiştir. Venüs yüzeyinde ısının 480°C ve her yerinde Aşk tanrıçası mı yoksa ehennem mi? aynı oluşunun nedeni sera etkisidir. Sera etkisini bir çırpıda özetleyebilmek için şu örneği verebiliriz. Güneşli bir günde arabayı güneş altında bir yere park ettiğimizi düşünelim. Camları kapayalım ve birkaç saat bekletelim. Araba içindeki ısı gittikçe artacak, dışarıya oranla şıcaklık çok fazla olacaktır. Çünkü görülebilir Güneş ışığı camlardan kolayca girecek ve bir kısım ışık dışarı yansıtılmasına karşın büyük bir kısım araba içindeki objeler tarafından tutulacaktır. Ardından içerideki ısınmış objeler yeniden enerji yaymaya başlayacaklardır. Fakat kızıîötesi ışınım camdan geçemeyecek ve bu durumda araba içine hapsedilmiş olacaktır. Araba içindeki ısı da artmaya devam edecektir Bu durumu Venüs'ün atmosferinde de görüyoruz. Çünkü Venüs atmosferinde de %96 oranında karbondioksit (CO^ bulunmaktadır. Nitrojen, su buharı, argon, karbonmonoksit ve öteki gazlardan da az miktarda bulunmaktadır. Durum böyleyken ısı devamlı artmaktadır. Venüs bulutları çok kalındır ve yüzeyden 45 km. yükseklikte bulunurlar. Venera 8 yüzeyden 45 km. yüksekte başlayan fakat bulutların alt kısmı olarak sozünü ettiğimiz bölgeyi keşferti. Bu noktadan sonra yoğun fakat kristal beyazlı Venüs'ün kimliği Sonuçlar Nörotropik faktörler hakkında bilgimizin artışı kuşkusuz yepyeni klinik olanaklarm kapısını aralamaktır. Nörotropik faktörlerin daha şimdiden üç önemli klinik uygulama alanı mevcuttur: 1. Sinir sistemi travmaları sonucunda hasar gören sinir dokusunun rejenerasyonu. Yeni bir istatistiğe göre yalnız ABD'de her yıl beyin ya da omurilik hasarıyla sonlanan 410.000 vaka meydana ğelmektedir. 2. Sinir sistemınin dejeneratif hastalıkları gerek kalıtsal olsun (Alzheımer hastalığı) gerek zehirlenme veya kronik alkolizm sonucu (Korsakovv sendromu) olsun, nörotropik faktörlerin sağaltıcı (tedavi edici) rejeneratif etkisinden yararlanacaktır. Şimdiye dek iyileşmez illetler olarak kabul edilen birçok nörolojik hastalık için güçlü bir tedavi şansı ufukta görülmüştür. 3. Doğal bir süreç olan yaşlanmanın sinir sistemi üzerindeki olumsuz etkileri nörotropik faktörler tarafından yavaşlatılabilecektir. Kısacası nörotropik faktörler işler yolunda gittiği takdirde nörologların elinde bir hayat iksirine dönüşecektir yakın bir gelecekte. Son yıllarda merkezi sinir sistemininj rejenerasyon (nöronların kendini yenilemesi) olasılığı bağlamında bir paradigma (*) değişimi yaşanmaktadır. Yakın zamana dek nörolojik bilimlerde egemen olan kanı, beynin ve sinir hücrelerinin rejenerasyon yeteneği bulunmadığı yolundaydı 1906 Nobel Tıp ödülü «f hlbl ünlü İspanyol sinlrbilimcisl Ramon y Cajal: "insan beyninin sinir bağlantıları rejenerasyona elverişli değildir, bunlar katı ve değişmez bir yapıdadır... ölebilirler ancak yenilenmezler. Gelecekte bilimin amacı bu yazgıyı değiştırmek olmalıdır" demekteydi Yazımıza ünlü nörobıyolog Sir John Eccles'ın (1963 Nobel Tıp Ödülü sahibi) sözleriyle son verelim: "...Nörotropik faktörlerin kullanımıyla beyin hücrelerinin rejenerasyonu nörolojik bilimlerde yeni bir çığır açacaktır... Henüz işin başındayız ama gelecek sınırsızdır." * Paradigma Bellrtl bir dönemde bir blllm dalının kendi konuau ile etklleslmindekl rehber, ana varsayımı. örnağin ortaçağ aatronomlainln "güneş alataminln ve avrenln marfcazlnde dünya vardır ' paradtgması. Burada aöz adllan paradigma "btyln hücrelcrlnln ro|an«raayon yeten*gl yoktur" ön«rm«aldlr. ğında bir atmosfer tabakasıyla karşılaşıyoruz. Fakat atmosfer basıncının yüksek oluşu, yüzey şekillerini görmeyi engeller. Çünkü güneş ışığı atmosferik moleküllere çarpıp geri dönmektedir. Bu bölgeyi şu şekilde tanımlamak olasr. Havanın çok kapalı olduğu günlerde güneş ışığı nasıl donuk ve sönükse, Venüs yüzeyine de ancak o kadar güneş ışığı sızabilmektedir. Bugüne kadar en çok uzay aracının Venüs'e gönderılmiş olmasının iki nedeni vardır: Birincisi, Venüs Güneş'e yakın bir iç gezegendir. Ayrıca Dünya'ya da yakın ve Güneş Venüs'ün öbür yanında bulunduğundan; Venüs'e atılan uzay araçları fazla yakıt harcamadan hedeflerine ulaşabilmektedirler. İkincisi, Venüs yörünge hareketi sırasında Dünya: ya 40.7 milyon km. yaklaşabilen tek gezegendir. Bize en yakın gök cismi Ay'a 3 günde uzay aracı gönderilirken, Güneş'in çekim gücüyle Venüs'e 3 ayda gönderilebiliyor. Unutmayalım ki Venüs1 ün Dünya'ya en yakın olduğu uzaklık AyDünya arasındaki uzaklığın 100 katıdır Carl Sagan'ın dediği gibi, yakıcı sıcağı ve zararlı gazları ile Venüs; bir aşk tanrıçasından çok bir cehennemi andırıyor. D Venüs'ün kimliği: Çapı (Dünya=1) : 0.95 Uzaklık (Güneş'ten) : 0.72 AB venüs yılı (Dünya» 1 yıl) : 0.62 yıl Venüs günü (Dünya1 gün): 249 gün Dönme hızı : 35 km/sn Kaçış hızı : 10 km/sn Yörünge eğımi (Dünya0°): 3.4° Ekvator eğimi (Kendi yörüngesi=O°) : 176° Kütlesı (Dünya=1) : 0.815 Yoğunluğu : 5.23gr/cm, Işığı yansıtma oranı : %76 Uydu sayısı : 0 1 AB= 150 milyon km. Tambur biçimindeki Pione«r uydusu, yaklaşık 2.5 metre çapındakı gövdesını çepeçevre saran güneş bataryalarının sağladığı enerjiyle, Venüs gezegenı üzerine önemli bilgı kaynağı olmuştur. Dört anten, bir manyetometre ve çeşitli ölçüm araçlanyla donatılmış uydunun 1992'de Venüs atmosferıne duşmesi bekleniyor. Pioneer l'in sağladığı verilerin bilgisayarla değerlendırılmesı sonucu elde edilen bu fotoğrai, Venüs'ün engebell yüzeyindeki düzlüklerı, yaylaları ve dağlan göstermekte. Üstte "Iştar" ve sağ alt kösede "Afrodit" olmak uzere iki "kıta" gözüküyor. Kutuptaki bosluk, uydunun kör noktasına bağlı bllgl eksıkliğinden kaynaklanmakta.