Katalog

YEŞİL S A Y F A Nüfus patlaması tehlikeli mi? "Çokluk", güçlü olmak demek değildir. Yeryüzünün kaynakları da bıtmez değildir. Düşünülerek edinilmiş çocuklar doğurmak zorundayız. Buket Uzuner Çevrebilimci gözüyle Antalya'da çevre toplantısı Bülent Ecevit ırleşmış Mılletler duzeyınde çevre ıle ilgılı dırektorler toplantısı 14 eylul tarıhlerı arasında Antalya da yapıldı Kısa adı UNEP olan Blrleşmlf Milletler Çevre Programı komısyonu uyesı ve toplantıya başkanlık yapan Genady Golubev, Bırleşmış Mılletler çerçevesınde çevre ıle ilgılı 2 raporun hazırlandığı ve çevre konusunda hukumetlere buyuk görevlerın duştuğunu soyledı Golubev UNEP'ın bır merkezının Turkıye'de açılacağını belırttı Bırleşmış Mılletler ve uluslararası duzeyde bırçok kurumlarının temsılcılerınden 12 kışının katıldığı toplantıda nelerın tartışıldığı ve ne gıbı konuların ağırlıklı goruşulduğu ayrıca kentleşme kıyı durumları konusunda toplantıya başkanlık yapan Genady Golubev sorularımızı yanıtladı Toplantının amacını soyler mlslnlz? GOLUBEV Gayrı resmı bır toplantı, çevre ıçın neler yapabılırız dıye duşunuyoruz Bırleşmış Mılletler çerçevesı ıçınde ıkı rapor hazırlanmıştı Bunlardan Dırıncısı, çevre ve gelışmesı hakkında bır rapor Ikıncısı ıse 2000 yılında çevre koşulları nasıl olacak'' Bu arada ulkelerın hukumetlerının de goruşlerı yer alıyor Tabıı Turkıye'nın de var Dunyanın her yerınde araştırmalarımız var Kaynaklar sureklı olarak kullanılıyor Yenısı gelmeyınce sorun yok Bu duşundurucudur Orneğın her yıl balık mıktarı azalır Bu basıt bır örnek Burada değışık organızasyonların temsılcılerıyle sadece çevre ıle ilgılı olarak toplandık Ama bu gıbı konular goruşuluyor, değerlendırlıyor Turklye'nin kıyı yorolerinı gezdıniz mi? Neler dikkatlnizi çekti? GOLUBEV Kıyı şerıdınızde buyuk ge lışme var Bızım gdrduğumuz bır konu da, bu bölgenın çok hassas olduğu Yapılaşmada da hassas davranılması gerekır Ozellıkle gelışmemış kıyı şerıdı hanka hâlâ guzel ve dokunulmamış lierıdekı gelışmelerde bunu korumak önemlı Bızım görduğumuz kıyı şerıdı Antalya ıle Ege bölgesının bır bolumu Sizin bu çalışmalannızda polltlka etkilı oluyor mu? GOLUBEV Hayır polıtıka kesınlıkle yok yalnız çevre var Dunyanın her yerınde çevre sorunları aynıdır Örnoğın Atına dakı UNEP burosunda bır Turk çalışıyor Kentleşmede duşunulmesi gereken önemli unsurlar neler olmalıdır? GOLUBEV Kentleşme çok hızla yayılı yor Kontrol altına almak çok zor Su sağlık çöp sorunları yığılıp kalıyor HABİTAT adlı bır organızasyon var Bu organızasyon şehırlerdekı yerleşmelerı ıncelıyor 1987 yılının konut yılı olması ıçın çalışıyoruz Ama tabıı her ev konut değildir Kentleşme yenı bınalar değildir Konut ıçın harcanan para çevre ıçin de harcanmalıdır HABİTAT bunyesı ıçın de çeşıtlı prensip kararları alınmıştır Bunları yaygınlaştırıp bazı yerlerde uygulamaya çalışıyoruz Örneğın Meksıka kentınde bu yon de bır çalışma var Daha da yaygınlaşacak Turkiye'de bu konuda, UNEP organı/ısyonunun denetımı altında bır kuruluş var ını? GOLUBEV Bu toplantıda Antalya'da bır merkez kurup aktıf çalışma yapması planlan dı UNEP ın merkezının bulunduğu Naırobı dekı toplantılara Turkıye katılıyor ve epey de aktıf çalışma ıçındeler Ama burada bır merkez kurulunca Turkıye'ye daha faydalı olacağı kanısındayım Dunyada çevre konusunda gonullu çalısacak çok ınsan var Şımdı oncekı sorunuza da yanıt olacak bıraz, çevre konusunda karar veren çok ınsan var Karar veriyorlar, ama çevre konusunda bılgılerı yok Bu tur çalışmalarımızla karar verecek ınsanlara bılgı venyoruz Burada merkez kurma fıkrımızle Turk hukumetı ılgılendı Bu konu Turkıye'de nasıl organıze edılecek onu tartışıyoruz Parayı kım bulacak sorun burada UNEP ıse para vermez bılgı verlr D 12 unya nufusu ne kadardır? 5 mılyar Şoyle bır gözunuzun önune getırmeyı deneyın Ama dıyeceksınız kı "Dunyamız da öyle buyuk kı, şöyle bır göz onune getırmek pek kolay olmayacak " Sonra, dunya nufus artışının ınsanoğlunun bır başarısı olduğunu, artık daha az bebek ölumu, daha uzun yaşam bek lentı suresı sağlayan bılınçlı beslenme, sağlıklı yaşam ve tıbbın gelışmelerınden soz edeceksınız Bazılarınız da dunyada herkese yetecek gıda, kaynak ve yer olduğu halde, dunya nufusunun bır problem olarak gorulmesı yerıne, buyuk nufuslu ulkelerın ınsanlarının yaşadığı problemlerden soz etmenın daha akıllıca olacağını soyleyeceksınız Haklısınız1 Pekı dunya nufusunun hızla arttığı bölgelerın hep "az gelışmış" ulkelere denk duşmesı bır tesaduf mudur'? Bugun hemen butun kıtalarda nufus artışının duzenlenmeye, yavaşlamaya başladığı, ama en yoksul kıta Afrıka'da nufus artışının hızla devam ettığı bılınıyor (halbukı aynı Afrıka kıtası kaynakları bakımından zengın bır kıtadır) Nufus hareketlerını ınceleyen sosyal bılım dalı Demografı, ınsan ve çevresıyle organık bır ılışkı nedenıyle, Çevrebılımde önemlı bır yere sahıptır. Demograflar (nufus değışımı ve hareketlennı ınceleyen sosyal bılımcıler) endustrıleşmış ulkelerde doğum oranlarının çok duşuk olduğunu hatta bazılarında ölum oranının doğuma eşıtlendığı ya da doğum oranını geçtığını belırtıyorlar Endustrıleşmış ulkelerdekı bugunun yaşlılan, doğdukları yıllarda ulkelerındekı yuksek doğum oranının bır parçası olduklarından o ulkelerdekı yaşlı nufus artmaya devam edecek Bu artışın In giltere'de 1990'ların ortasına kadar sureceğı tahmın edılıyor Demografıde, yaşlıların arttığı, doğum oranının duşuk olduğu böyle nufus tıpıne yaşlanan nufus denıyor Tam tersıne, yarı endustrıleşmış ve endustrıleşmemış ulkelerde (bunlara az gelışmış ya da gelışmekte olan ulkeler adını vermek Batıda daha populer) doğum oranı yuksektır ve geçmışe oranla daha fazla bebek yaşatılabılmektedır Bu gıbı ulkelerın nufus tıpıne de genç nufus denıyor Nufus patlamasının ıkı ana belırleyıcısınden bırı "Genç nufus" tıpınde gorulen doğum oranının artması ve hayatta kalan bebeklenn sayısı, dığerı de uzayan "doğuştan yaşam umudu" (yaşam beklentı suresı)dur Genç nufus tıpınde nüfusun hızla art ması, her yıl genç ınsanların buyuk bır yuzdesının annebaba grubuna katılması yuzundendır Yaşlı nufus tıpınde boyle bır olasılık çok duşuktur yoktur Demograflar, gelecek 25 yıl ıçınde, nufus patlamasının % 90'ının Uçuncu Dunya Ulkelerınden olacağını tahmın edıyorlar Burada not duşmeye değecek onemlı bır nokta Geçmıştekı demografık tahmınlerin genellıkle aşırı tahmınler olduğudur Demografının babası olarak kabul edılen (annesız bır bılım dalı) Ingılız Thomas Malthus, XXVIII y y Ingılteresı'ndekı fazla nufusa bakıp, yoksulların çok çocuk yaparak, kendı yoksulluklarını hızlandırdıklarım savundu Malthus, yoksulluk, hastalık, açlık ve savaşın dunya kaynaklarının sınırlı, ama ınsan nufusunun sınırsız artışı nedenıyle kaçınılmaz olduğunu söylerken, teknolojik gelışmelerı ongöremedığı ıçın yanıldı Tarımda gerçekleştırılen "Yeşıl Devrım" ıle Malthus'un hayal edemeyeceğı kadar fazla toplu gıda uretımını başaran ınsanlık, Malthus'un teorısını kısmen çuruttu Bugun gazetelerde yayımlanan bırçok açlık haberının yanıbaşında herkese yetecek yıyecek bulunduğu başlığı gözumuzden kaçmamaktacfir Daha sonra ortaya çıkan NeoMalthusçularsa, Malthus'un dedıklerının gerçekleşeceğı zamanın yakın olduğunu savunuyorlar Berı yandan Malthus'un yeryuzu doğal kaynaklarının hızla yok olduğu ve harcandığı görunuşu yabana atmamak gerekıyor Bugun "Yeşıl Harekef'ın ıçınde yer alan bırçok çevrecı, ekolojı partılı yeryuzu dostu bu göruşu paylaşmaktadır Malthus'un goruşune tuketım açısından bakan çevrecıler, dunya nufusunun % 20'sını oluşturan varsıl ulkelerın, dunya kaynaklarının % 80'ını tuketmesındekı tuketım çılgınlığını nufus kontrolu kadar, hatta daha onemlı bır sorun olarak görmektedırler Bu konuda Ingılız Ekolojı Partısının verdığı unlu orneğe değınmeden geçemeyeceğım Ingılız Yeşıller 'Eğer dunyada herkes bır Asyalı koylunun sade, sağlıklı yaşam standartını benımseseydı, dunya bugunkunden daha buyuk bır nufusu beslerdı" demış, bu orneklemelerıyle bırçok kışı tarafından "ılkel" bulunan Asyalı çıftçının standartlarına "ınme" panığı yaratarak, çoğunlukla alaya alınmak ıstenmışlerdır Oysa burada, toprağı ve urunlerını tanıyan, bu yuzden doğaya, çevreye saygılı, sevgılı, tuketımı ıhtıyacı ıle sınırlı ınsan" kastedılmıştır Ama bır kez kullanılıp atılan gıysıler, kutular, şışeler, onarılmadan fırlatılıp atılan mekanık, elektronık eşyalar, gıyımkuşam, her odada ayrı TV, muzık kasetlerı tek başına kullanılan motorlu araçlar, fazlası çöpe, denıze dökulen yıyecekler, kımyasallar Ne olacak sonra'' Nufus sorununa daır bır başka göruş de Marksıst ve sosyalıstlerden gelıyor Onlar da, artan nufusu yoksulluk ve açlık nedenı olarak gostermeyı, konunun ekonomık, polıtık ve sosyal nedenlerınden başka yöne çekılmek ıstenılerek dık katle golgelenmesı olarak yorumluyorlar Nufus artışına her polıtık ve dını gruptan farklı goruş getırılse de herkese yetecek kaynağı olduğu bılınen yeryuzune var olan gerçeklerı göz önune alarak, planlayarak, duşunulerek edınılmış çocuklar getırmenın yararları ve ozellıkle 'nufus' ıle 'guç'un eşdeğerlı görulmesındekı yanlışı vurgulayarak yazımı bıtırıyorum Çunku 'çokluk' her zaman 'kuvvet' demek değildir l J B