Katalog

H AVA U LAŞIMI SOSYAL YAŞAM Pervaneli yolcu uçakları Yılmaz ldil skıden YeşılköyEtımesgut arasını DC3 yolcu uçakları ile bır saat 15 dakikada uçardık Etımesguttan, o sıralar Ulus'ta olan THY blnasına otobüsle 15 dakikada gıdllırdl Bugün EsenboğaYeşüköy arasını jetler 35 dakikada alıyor Ama EsenbogaAnkara arası 55 daklka Boylece, Yeşılköy'den Ankara'ya gelış zamanı değışmıyor • Jetler, asla pervaneli uçaklar kadar guvenlıklı değıldır Çunku bır uçağın en krıtık anlarda olduğu ınış ve kalkışta pervanelılerın, denge, Ivme ve kumanda ustunluğu vardır ve ayrıca havada tutunma hızlan daha duşuktur Bu nedenle, kısa mesate uçuşlarında pratık yararı olmayan hız ustunluklerı, yalnızca uzun erımlı uçuşlar ıçın jet uçaklarını kullanmak gereklılığını ortaya çıkarıyor Örneğın, eskıden Dıyarbakır MalatyaAnkaralstanbul uçuşu DC3 ıle beş saat alırdı Bu uçuşlar ıçin jet uçağı (her yere uğramamak kaydı ıle) ıvı olur Ama Ankaralstanbul, Istanbullzmir gıbı yakın erımlı uçuşlarda jet ıle uçmanın yararı yoktur dıyebılırız • Jetler, buyuk alanlara gerek duyarlar Bunlar da kent merkezlerındon uzaktadır Oysa, Anadolu'da, yakın uçuşlar ıçın bır buyuk olanak var Göller, baraj gollerı denız, uygun ırmaklar, denize ve karaya ınış yapabllen uçaklar ıçın hazır inişkalkış alanlarıdır Ustelık, suya ınış ve kalkış, basta guvenlık olmak uzere, bırçok konuda avantajlı 2 Dünya Savaşı'nın uzun erımlı amfıbık uçaklarını yolcu uçağına değıştırerek ve bu olanakları kullanarak, otobüslerle bıle rekabet edebılecek buyuk bır hava taşımacılığı alanı açılabılır • Bu uçaklar, turlzm açısından yararlı olurlar Alçaktan uçan genış pencerelı uçaklarıa nefıs doğa görunumlerını ızleye ızleye uçmayı mı seçersınız, yedl bın metrede uçan ve daracık pencerelerınden sadece bır mavı renk görulen, can sıkıcı ve sessız, dev uçan salonları mı? Iklncllerde, uçtuğunuzu bıle anlayamazsınız Oysa pervaneli uçaklarda bu tatlı duyguyu duyarsınız Zamanın nasıl geçtlğını anlayamayacak denlı guzel, yer ve bulut manzaralarına doyamadan ınışe geçersınız Türkıye'yı gezıp görmek Isteyen turıstlerın bu uçakları seçecegıne ınanıyorum E KRONİK YALNIZLIK Kanser ile yalnızlık arasındaki ilişki de incelendi ve yalnız kadınların meme kanserine yakalanma ve kanserden ölme risklerinin çok fazla olduğu saptandı. Çeviri: Belgin Öz Kadınlarda erken ölüm nedeni! M aryland Unıversıtesı Tıp Fakultesı Psıkofızyolojı klınığı psıkoloğu ve ıdarecısı James Lynch'ın ıfadesıne gore ABD'de erken ölume neden olan etkenler arasında kronık yalnızlık, toplumdan ve sosyal yaşamdan uzaklaşma ve sevılen bırının anı kaybının başta geldığını gostermektedır Epıdemıolojı (salgın hastalıklar ılmı) ve ımmunolojı (bağışıklık ılmı) uzerinde yapılan araştırmalar bu ıfadeyı doğrular nıtelıktedır Yalnızlık hastalıklara olan dırencın azalmasına neden olur, ımmun (bağışıklık) ve kardıyovaskuler (kalpdolaşım) sıstemlerı zayıflatır Yalnız kadınlarda meme kanserine yakalanma oranı yoğun sosyal yaşamı olanlara kıyasla çok daha yuksektır Kalıfornıya Sağlık Teşkılatında epıde mıolojıst olarak gorev yapan Peggy Reynolds ve George A Kaplan kanser ıle yalnızlık arasındaki ılışkıyı ınceleyen bır araştırma yaptılar Alameda eyaletınde 7000 sağlıklı erışken uzerinde yapılan gozlemlere dayanarak, yalnız kadınların meme kanserine yakalanma ve kanser den olme rısklerının çok fazla oldugunu gorduler malar da aynı bulguyu gostermekteydı Kendılerını yalnız hısseden ınsanlar dığerlerınden çok daha az sayıda dogal oidurucu hucreye sahıptır İkinci derimiz: Sevgi "Kendınızı yalnız hıssettığınız zaman, yaşamdan ayrılıyorsunuz ve bu yalnızlık hıssı vucudunuzu etkiliyor" dıyor Lynch James Lynch Maryland klınığınde, yuksek tansıyonlu ınsanları ınceleyerek, konuşma ıle kardıyovaskuler sıstem arasındaki ılışkıyı gostermek ısted1 Bunları bılgısayara bağlayarak tansıyonlarını ve nabız atışlarını ızledı Amacı, ınsanı, duşuncelerı ıle vucudunun bır butun olduguna nandırmaktı Aynı şekılde, konusması da tansıyonu ıle ozdeşleşmıstı Konusma, ınsan vucuduna has bır etkınlıktır" dıyor Lynch "Bebeğın ılk çığlığı, buyuk bır olasıhkla, artık olmayan gobek kordonu ıçındır Bu cığlık bızı vucudumuza ve bırbırımıze bağlayarak sağlığımızla uyum ıcınde olmamızı sağlar" Dığerlerıyle olan ılışkılerı ıfade etmek ıçın ıse Lynch şu sozcuklerı kullanıyor "Yalnız Insanlar sosyal bır dokuları ve hatta ikinci bir derileri olduğunu bilmezler. insanlarla olan ilişkılerimizde, soyledklerimizle kalbimizden geçenlerı ortaya koyarız. Ve boylelikle, fiziksel olarak, anlaşılmak ısteriz" dıyor ve eklıyor "Sevgl vucudumuza kenetlenmiştir." Detroıt Sınaı Hastanesınde Guncel Yaşamın Sorurvları Klınığı ıdarecısı psıkolog Paul Pearsall 'Hepımızın yalnız oldugumuz anlar vardır" dıyor 'Fakat sadece 'yalnız ınsan' bu anların olumlu veya olumsuz olduguna karar verebılır Pearsall yalnızlığın tumuyle olumsuz bır olay olarak tanımlanmasına da karsı cıkıyor Çunku bazı ınsanlar ıçın bır mıktar stres duygusunun yararlı olduğu, aynı stresın dığerlerını olumsuz yonde etkıledığı gozlenmıştır "Kımın neye tep kı gostereceğını bılemeyız" dıvor Yakın / \ I İlişki noksanlığı mı? 'Bu sadece sosyal ılışkı noksanlığından doğan bır sosyal yalnızlık olayı değıldır" dıyor Reynolds, "önemli olan, hlssedllen ve yaşanan yalnızlık ya da yalnızlık hissidir. ' Sosyal ılışkılerı duzgun bır şekılde surduğu halde, kendılerını sureklı yalnız hısseden kadınlarda hormon kökenh kanserlerden olme rıskı normalın 2 4 kat ustundedır Az sosyal ılışkılerı olup da kendılerını yalnız hısseden kadınlarda bu oran normalın 5 katıdır Reynolds verılerı değerlendırmekte daha ılerı gıtmekten kaçınıp, şoyle soyluyor "Belırlı kanser turlerı (meme, rahım, yumurtalık) ile duygular arasında bariz bır ılışkı vardır." Duygular hormonal dengeyı etkıledıklerınden, hıssedılen yalnızlık da bu tıp kanserlerın gelışmesınde doğrudan etkılı olabılmektedır Ohıo State Unıversıtesı Tip Fakultesınde psıkolog JanıceKıecolt Glaser ıle ımmunolojıst Ronald Glaser ıse, yalnızlık ıle bağışıklık sıstemı arasındaki ılışkıyı anlamak amacıyla çahşmalar yapıyorlar Tıpkı Reynolds ve Kaplan gıbı, Glaserlar da ınsanın kendını yalnız hıssetmesı uzerinde duruyoriar 33 hasta ıle surdurduklerı çalışmalarda, kanser hucrelerı ıle vırusler tarafından enfekte edılmış hucrelerı ımha eden doğal oldurucu hucrelerın (NK natural kıller) etkınlıklerını ıncelemekle ışe basladılar Kendılerını yalnız hıssettıklerını söyleyenlerde bu hucrelerın sayıları çok duşuktu Bıtırme sınavlarına hazırlanan 3 tıp oğrencısının ayrı ayrı hazırladıkları çahş bır zamanda yayımlanan Super Immunıty (Mc GrawHıll) adlı kıtapta Pearsallın yalnızlığa gosterılen değışık tepkılerı sıcak (duşunce) ve soğuk (depresıf) olarak ayırdığı görulmektedır Sıcak tepkıler gosteren bır ınsanda kalp ve dolaşım bozuklukları gorulmekte. soğuk tepkılerın ıse kanser ıle ılışkılı olduğu sanılmaktadır Pearsall ın hastalarından bırı yakın bır zamanda kaybettığı karısının uzuntusunu yaşamakta ve sureklı ne kadar yalnız olduğundan sözetmekteydı Herkes ona dışarı çıkıp, kendını oyalamasını soyluyorsa da o, hatıralan ve uzuntusuyle yalnız kalmayı yeğledığı cevabını ve rıyordu Gunun bırınde, terapıden son ra, Pearsall'u çok sevındıren bır çıkış yaptı "Yanı, butun yapacağım 'daha lyı yalnız olabılme'yı oğrenmek" • Ayrıca bu uçaklarda bılet ucretı de duşuk olabılır Çünkü bu uçaklar ucuzdur Motorları daha az yakıt harcar Meydan (ya da göl) teslslerı ucuzdur Kısaca, hem yatınm hem de ışletrne malıyetlerı duşük, buna karşılık yuksek güvenlıklı uçaklardır Bır DC3, her ikı motoru da bozulsa, uygun bır tarlaya gövde uzerı ınış yapabılır Kımse de yaralanmaz Vaktiyle birkaç kez olmuştu Bir amfıbik uçak ıçın, dağlık bolgelerde bıle, böyle bir arıza durumunda ınış yerı bulma şansı yüksektir Tarlaya, göle, bır akarsuya ya da yola ınış yapabılır • Pervaneli uçaklaria uçuşların önemli bır yararı daha var Ucra yerlerdeki orman yangınlarını erken görmek, bu uçakların gönullu yaptıkları ek bır görev olur Hatta bu uçakların uçuş rotaları, bu amaca uygun bıçımde düzenlenebılır Bır taşla ıkı kuşl Çunkü orman alanları uzerinde uçuş yapmak çok zevklı bır hava yolculuğu olur • vaktiyle, Ankaralstanbul motorlu trenı 35 TL idı (1950'lerde) Uçakla bO TL. Bu nedenle, uçak olan her yere uçakla gıderdım Daha ucuz gelırdı uyle de zevkll kı? Bır gun, IstanbulAnkara arasında bulutların ıçınde yaptığım bır uçuşu hep zevkle anımsarım Cennet manzaraları gibll Bır ara fırtına ve buz bulutlarına da glrdlydık Atlı kannca gibı, hatta rodeovarı.epeyhoplamıştık Buzevkıjetlerde bulamazsınız Hele bilet ucretinl öderken ışın tadı busbutun kaçar • Tekrar ediyorum Pervaneli uçak, tren darıil, bulunmuş bütun yolcu taşıma sistemlerının en güvenlıklı olanıdır Yakın erımlı ve alçak uçuşlarda da ucuzdur. Pearsall şoyle soyluyor "Yalnızlık aslında, yalnız olma durumuna gosterılen guzel bır uyum tepkı şeklıdır" Ifadesıne gore, yalnız olma durumu, norolojik açıdan, beynın en yaşlı kısmından kaynaklanan veya savaşya da kaç tepkısıne benzer, fiziksel bır tepkıdır Yalnızlık olumlu bır kurtuluş şeklıdır Içgudusel olarak yalnız gıbı davranır ve durarak, dığerlerınden bır tepkı gorur ve boylelıkle yalnızlık duygularımızı hafıfletırız Yalnızlığı kabul edıp, anladıkca kendımızı daha lyı hıssederız (Omnı)