Katalog

BİRBİLlMDALI Tl P Nörofizyoloji Sinir sisteminin işlevlerini inceleyen nörofizyoloji, sinir hastalıklarının daha iyi anlaşılmasında da rol oynar. Norofızyoloji, fızyolojinın sınır sıstemını inceleyen dalıdır Bu alandakı arastırmalar, sınır sıstemının temel mekanızmalanm aaklığa kavuşturmayı amacladıöı gıbı, norolojtk hastalıklann olusum sureçlennın anlasılması ve tedavı yontemlennın gelıstırılmesınde de onetnlı rol oynar Norof/zyo/o/ı arasitrmaları, sınırsel etkınlıkler ya da yapıların fızıkokımyasal ozellıklerıne yonelık molekuler yontemlerden, karmaşık sınırsel yapı (orneğın beyınak) ya da ışlevlenn (orneğın bellek) sıstem alarak analızlenne kadar çok genış bır alanı ve cok ceşıtlı yontemlen kapsar Ancak, sınır sıstemının temel yapısal ve ışlevsel bınmı olan sınır hucresınm (noron), bu arastırmaların odak noktasını oluşturduğu soylenebılır Sınırsel ıletı, sınır hucresınm govdesınden kalkarak jır elektrokımyasal olaylar dızısı ıle dığer hucrelere ulasır Govde ı,ı /e dışındakı kımı lyonların (sodyı rr, potasyum ve kforur) yoğunlv< farklanndan kaynaklanan, povde ıcının daha negatıf gerılırrdâ bulunmasına yol acan elektrokımyasal denaenın, kısa bır sure ıçın ariı değer kazanarak bozulması (depolarızosyon) bıcımındekı sınır ımpulsfan, hucrenın akson dıye adlandırılan uzantısı aracılığıyla dığer sınır hucrelerme ıletılır Hucre zarının cesıtlı tyonlara farklı gecırgenlıkte (yarıgeçırgen) olmasıyla ılgılı olan bu elektrıksel ımpuls, aksonun ucundakı "sınapsıs' adı venlen yapıdan kımyasal tasıyıcılarla (norotransmıter) dığer hucrelere uljştırılır Impulslar, duyular aracılığıyla algılanan uyaranlardan kaynaklanaığı gıbı, dığer sınırsel etkınlıkler sonucu da ortaya çıkabılır (kımı ımpulslar sınırsel etkınlığı uvancı, kımılerı de ketleyıcı nıtelıktedır) Aynı bıcımae, sınır sıstemının ara bınmlennı etkıleyebıldıklerı gıbı, doğrudan kaslann ve salgı bezlennın etkınlıklermı de duzenlerler Sınırsel ımpulsun fızıkokımyasal doğasından, sınırsel yapıların anatomık baglantılan ve ışlevlerıne kadar çok genıs bır alan, sınır sıstemının elektrıksel ya da kımyasal yontemlerle uyarılması ve kımı yapıların deneysel amaclarla hasarlanıp sonuçlarının değerlendırılmesı gıbı yontemlerle ıncelenmektedır Elektrıksel etkınlıklerın kaydedılıp, belırlı ıslev ya da patolojilerle bağıntılarının ıncelenmesı, sınır dokustnun bıyokımyasal analızlerı ve norolo\ık vakalarda gorulen nnırsel patoloıı lya da bozukluklann) sıstematık bır hıçımde arasiınlmasıyla olde edılen bılgı'ıenn de, sınır sıstemının ısleyısının açıklığa kavusturulmasına ve bırçok hastalığın tedavısıne onemlı kotkısı vardır ü\ Gençlik hastalığı Genellikle gençlik çağlarında görülen bu hastalık, durup dururken denge kaybı, bacaklarda aralıklı felçler, beklenmedik görme bozuklukları şeklinde ortaya çıkıyor. Cem Hamuloğlu ılım dışı yollarla hastalıklarına çare arayan ınsanlara sık rastlanan Turkıye'de Neden bu tur yontemlere başvurulduc)U sorusuna eğıtımsızlıkten sağlık hızmetlerının yaygın olarak halka goturulememesıne dek çeşıtlı yanıtlar aîınabılır Ama hastalıklarına bu tur yontemlerle cozum arayan ların ha^talıklannı tanımamaları da onemlı bır neden kuşkusuz Iste mul tıpl skleroz boyle bır hastalık Durup dururken dengesını yıtıren ama bır ıkı ay sonra tekrar normale donen bır genç ıle bacağında aralıklarla felç gorulen genç kadının ya da hıcbır rahatsızlığı yokken gorme bozuklukları çekmeye başlayan hatta kor olan bır nastanın daha sonra normale donme sının altında ortak bır hastalığın 'sınır hucresı kılıfının erımesı olarak tanımlanan multipl sklerozun bulunduğunu fark etmek sıradan ınsanlar ıçın olanak sız Hele bır de tanı konulduktan sonra tum tedavı çabalarına karşın uzun yıllar aralıklarla seyrını surduren hastalı ğın verdığı psıkolojiK çokuntu ve ılaçlara olan guvensızlık multipl skleroz hastalığına yakalananların, cozumu bılım dı şı yollardan aramalanna neden oluyor Istanbul Unıversıtesı Istanbul Tıp Fa kultesı Norolcjı Bolumu uzmanlarından Prof Dr Hıfzı Ozcan'ın ' Remısyonlarla seyreden ve genellikle genç yaşlarda başlayan, ılerleyıcı ve sınır sıstemının mıyelin kılıfında gorulen bır hastalıktır" sozlerıyle tanımladıgı mul tıpl skleroz bır genç hastalığı Çunku genellikle gençlik hatta çocukluk çag larında goruluyor ve 5060 yaşlarından sonra ınsanları çok ender rahatsız ede bılıyor Mıkrobık yanı bulaşıcı olmayan multipl sklero/ ırsı de değıl Tesadufen her aılenın herhangı bır gencı bu hastalıga yakalanabılıyor Sınır hucrelerı kılıfında meydana gelen aşınma, yanı demıyelınızasyon sı nır sıstemının her yerıne oturabılır dı yen Prof Dr Hıfzı Ozcan, nukslerle seyreden multipl sklerozu şoyle anlatıyor Bu hastalık beyıncık ve beyıncık yol larına oturduğu zaman dengesızlık ya par Hareket yollarına oturursa felç, hatta sara nobetı yapar Goz sınırıne otur duğu zaman korluğe neden olur Bun lar geçıcı olabılır Ama bır sure sonra du zelen hastada tekrar nuksedebılır Işıtme ve denge sınırıne oturduğu za man sağırlık, baş donmesı yapabılır Mesane fonksıyonlarını bozabılır Bır bakarsınız kı, hasta karşınızda pe rışan bır halde yuruyemeyen bır tarafı felçlı dengesız çıft goren bır hasta Ara dan bır sure gecer, 1520 gun sonra bakarsınız hasta bırdenbıre lyılesır Multipl skleroz zaman zaman kendılığınden nuksettığı ıçın hastalar o sırada kendı Multipl Skleroz: Sinir hücresi kılıfının erimesi B lerıne venlen ılaçlardan bılırler bu alevlenmeyı Bu nedenle ılaçlara karşı bır guvensızlık aoğar Doğrudan ölüme neden olmuyor Dunyanın çeşıtlı yerlerındekı multipl skleroz derneklerının yaptığı araştırma lara gore genel nu'usta on bınde ıkı oranında gorulen hastalığın norolojık has talıklar arasında oranı yuzde ıkıye çıkıyor Multipl sklerozun en ılgınc yonlerınden bırısı, dırekt olume neden olmama sı Multipl sklerozlu hastaların olumu hastalığın kendısınden çok meydana getırdığı yan etkıler ve olanaksızlıklardan meydana gelıyor Orneğın multipl sklerozlu hasta iyi ıdrar yapamadığı ıçın mesane enfeksıyonundan eğer solunum sınırlerıne yerlesmışse 7aturreeden ya da denge bozuklugu varsa duş menın getırdığı darbelerden olebılıyor Dunyc genelınde daha çok soğuk ulkelerde rastlanan multipl sklerozlu has talara eskıden doktorlar sıcak ıklımlere gıtmelerını onerırlermış Ama multipl sklerozun kesın bır tedavısı yok Yapılan arastırmalar vucuttakı bağısıklık sıs tetnını zayıflatan hastalığın tedavısınde bağısıklık sıstemını kuvvetlendırıcı tedavı yollarının denenmesını onerıyor Prof Dr Hıfzı Ozcan multipl sklerozlu hastalara ne tur yöntemler uyguladıklarını şoyle anlatıyor Oneriler Hastalığın anı hecmeler, alevlenmeler gosterdığı anlarda vucudun bağısıklık sıstemını kuvvetlendırmek ıçın yuksek dozda kortızon tedavısı uygularız Bugunku arastırmalar, kortızonun yanı sıra başka bazı ılaçların da bağışıklığı arttırdığını gostermıştır Ayrıca B 12 vı tamını ıle ayçıçeğı yağının sınır kılıflarını yenılemede rolu olduğu soylenmek tedır Ama bunlar kesın olarak ıspatlanmış yöntemler değıldır Hastalarda buyuk bır moral çokuntu su olduğu ıçın, multipl sklerozun ter*a vısı olmayan bır hastalık olduğunu pek açıklamıyoruz Daha çok tedavısıne ugraşılan dunyanın bılım merkezlerınde care arandığını soyleyerek onları umıtlı tutmak ıstıyoruz Çunku multipl sklerozlu hastaların aldatılmaya ıstısmara çok elverışlı psıkolojılerı vardır Hastalıklarına çare ararlar ve çare olduğu soylenen her şeye başvururlar Bılımsel açıdan bu hastalığa hıçbır yararı olmayan hıpnoz akupunktur, medıtasyon gıbı çeşıtlı ve değışık şekıllerde bu hastaların sömurulduğunu gozlemledık Bu nedenle ye nı bır çalışma ıçerısındeyız Dunyada bu konuda yapılan araştırmaları yakından takıp ederek hastalara sunabıleceğımız bır multipl skleroz ıstasyonu kurmak ıs tıyoruz Bu proje gerçekleştıkten sonra hıçbır maddı çıkar sağlamadan multipl sklerozlu hastaları kontrol altında tuta Multipl skleroz kırrv vnır tellennı kapla/an mı yelın kılıfının erımesı ne ortaya çıkar Beyın ya da omurılığı etkıleyen bu hastalık yukandakı doku kesıtlerınden de gorulduğu gıbı bc/ın ve omunlığın değışık bolgelennde değışık kapsamlarda hasara yol açabılır cağız' Multipl sklerozlu hastalar ıçın şımdılık yapılabılen tek şey hastalık nedenıyle vucutlarının çeşıtlı yerlerınde sakatlıklar oluşmuş hastalara bunları gıderecek protezlerı uygulamak Prof Dr Hıfzı Oz can şoyle devam edıyor Bu araştırma ve calısmalar hastalığın dırekt tedavısıne değıl de hastanın yapamadığı bazı şeylere yonelık cıhazlar takmaktır Yanı hastanın yapamadı ğı bazı şeylerı ona yaptırmaya yonelık bır nevı rehabılıtasyondur Örnek olarak genc bır multipl sklerozlu hastamı vere bılırım Bu vakamızda hastalığı tedavı etme ımkânımızyoktu Genç kadınınsa gun geçtıkçe dengesızlığı ve tıtremesı artıyordu Sonunda hasta yemek bıle yıyemez hale geldı Bu durum uzerıne beynın bır cekırdeğıne elektrıklı bır aletle gırerek bu tıtreme durduruldu Mul tıpl skleroz lyıleşmedı aynen duruyor ama hıç olmazsa hasta artık yemeğını rahat yıyor' C]