Katalog

BİLİM KÜLTÜR Eyfel için uzayda ışıklı gerdanlık 100. yıl kutlamaları için uzaya yerleştırilmesi planlanan 24 km.'lik yapay dolunaya astronomi bilginleri karşı çıkıyor. Vehbı Belgıl yfel Kulesı Fransız buyuk ıhtılalının 100 yıldonumunun kutlanması ıçın yapılmış ve 14 Mart 1889 tarıhınde "21 pare top atışı' ıle acılmıştı Acılışından 20 yıl sonra sokulmesı planlanan kule 2 yıl sonra kendı 100 yıldo numunu kutlayacak Fransa şımdı buna hazırlanıyor Kule yapılışında, bılım ve teknolojının "harıka sı dıye nıtelendırılmıştı Buna ragmen donemın aklı evvellerı" onu Parıs'ın yuzkarası saymıslardı Bunu zamanın 40 sanat adamı yazarı taraf'ndan ımzalanıp kutlama komıtesı başkanına gonderılen bır mektubun şu parcasından anlıyoruz Aklı durduracak derecede gulunç kule, kara renklı dev bır fabrıka bacası gıbı Pa rıs ı hukmu altına almış, NotreDame ve SaınteCapelle gıbı tarıhı kılıselerımız ıle SanıtJacques kulesırı Luvr u, unlulerımızın turbesı Invalıdes'ın kubbesını çırkın kutlesı altında ezmıs butun anıtlarımızı asagılamıs sanat değerlı dev bınalarımızı cuceleştırmıştır" Kule nın 20 yıl sonra sokulrresı bu cırkınlığı ortadan kaldırmak ıçın ıstenmıştı Anıtın kaldırılmasını ısteyenlerın ıcınde unlu oyku yazarı Maupassant da vardı Bugun Parıs denınce akla Eyfel Kulesı gelıyor ve on suz bır Parıs duşunulemıyor Sultananmet Camısız bır Istanbul dusunulemeyeceğı gıbı (Bır ara onun da yı kılması duşunulmuştu) Evet Parıs sevgılı kulesının 100 yılaonumunu ıkı yıl sonra kutlamaya hazırlanıyor 'IsıkKent' seklırdekı ıkıncı adına ve uzay çağına uyqun olarak yapılacak bu kutlama Ancak kaderın garıp bır cılvesı olarak sımdı de bu kutlamaya daha dogrusu kutlama bıçımıne karşı çıkılıyor Kutlama bıçımıne ıse evrenı gozetleyen rasathanelerı ve buralardakı dev teleskopları çalısamaz hale getırecek dıye ıtıraz edılıyor Bu kısa gırışten sonra kutlama projesıne dokunmak ıstıyorum Eyfel Kulesı Işletme Şırketı, yıldonumunu 800 kılometre yukseklığe, 100 balondan oluşan bır gerdanlık fırlatarak kutlayacak Guneş ışıgını çok lyı yansıtacak bıçımde yapılacak balonlar su ıle dolu olacak, uzerle rı kutularla ortulu bulunacak 800 bın metre yukseklıkte kutular acılacak sular buharlaşarak balonları şışırecek Sısen balonlar cevresı 24 kılometre bır dolunay oluşturacak Bu yapay ay, guneşın ısıklarını gece gunduz yansıtarak bırıncı parlaklıkta (kadırde) bır yıldız gıbı ısık verecek Dunya astronomi bılgınlerını harekete gecıren "gerdanlığın" vereceğı bu ısık oldu Cunku teleskop ları en çok rahatsız eden sey yer ışıklarıdır Uzayçağı ıle bırlıkte astronomi, her ne kadar bır tur deneysel bı lım halını aldıysa da teleskoplara yıne de buyuk ışler dusuyor Bunlar uzayın mılyonlar, mılyarlarca ısık yılı uzaklığından gelen ışıklar uzerınde çeşıtlı ınceleme ler yaparak evren hakkında bılgı edınıyorlar E mesını onleyen bır yonetım olarak tarıhe geçmeye razı olmaz Uzay gerdanlığı vereceğı bu zararların dı sında hıçbır ışe yaramayacak, sadece gosterış değerı taşıyacaktır " Fransızların bu eleştırılere yanıtları ıse kısaca şun lar • Uzay gerdanlığı 21 yuzyıla gırışımızı sımgeleye cek Eyfel Kulesı de 20 yuzyıla gırışımızı sımgelemış tı • Gerdanlık hazırlanırken dunya bılım kuruluşlarının goruşlerı alınacak • Kaldı kı bu yapay ay en cok 2 yıl belkı de sade ce 3 ay yorungede kalacak Burada bızım de eklememız gereken bır nokta var Eyfel Kulesı nın 100 kusur yıl oncekı hazırlık çalışma ları sırasında kulenın tepesınp yerlestırecek ışık kay naklarının butun Parıs ı aydınlatacak bır tur fener ola rak kullanılmasını ısteyenler de olmuştu IşıkKent ancak o zaman adına layık bır yer olurdu Uzay çevrecileri devreye giriyor Bu arada u7ayın doğanın elınden nasıl cıktı ıse .)', le kalmasını ısteyenler de var Bunlara gore uzay oa ha şımdıden copluk halıne gelmıştır Olu uydulardan parcalanmıs uydulardan yanıp yok olmaları ıcın uzay bosluguna bırakılıp da yok olamayan uzay aracı par calarından oluşan 9000 parça hurda dunya cevresınde sureklı donmekte ve onu tam bır çopluge çovırmek tedır Kaldı kı FlondadakıCelestıs Sırketı bır uzaymezarı kurulması ıçın Amerıkan Ulastırma Bakanlığı ndan i7in koparmıştır Bu mezarlar gece karanlıgında gunes ten alacakları ısıklarla parlayacak yansıtıcı kutulardan oluşacak Daha şımdıden 15000 dolaymda olan bu mı nık mezarların her bırınde yakılmış bır ınsanın kullerı olacak Ve bız bunları sonsuza dek seyredeceğız havada Yukarıda adını verdığımız bılgın Paul Murdın bu ko nuda da sunları soyluyor Bu durumda yenı bır cope ne gerek var7 Yarın oburgun baska bırılerı de çıkıp kendı urunlerının uzay reklamlarını yapabılırler Işte boyle bır olasılığı goz onunde bulunduran ve Uluslararası Astronomi Bırlığı nın catısı altında toplan mıs olan 6 000 kubiır bılgın yayımladıkları ortaK bı bıl dırıde Dunya cevresını kırletmeye kımsenın hakkı olmadığını, bunu onlemek ıcın daha şımdıden antlasma lar ımzalanmasını uygulamak ıcın de uluslararası bı rımler kurulmasını ve uzayla ılgılı butun bu projelerın bu bırımlerın kontrolunden gecırılmesını onermısler dır Eyfel Kulesı Işletme Şırketı nın sozcusu Fransı? Phıllıpe Gıllıeron un buna yanıtı da şu olmustur Uzay 21 yuzyılda sadece astronomi bılgınlerının değıl butun ınsanlığın olacak" Uzay sanatı Ariane füzesi yardımıyla uzaya yerleştirilecek olan ışıklı halkalar gündoğumu ve günbatımında parlayarak uzay sanatının görkemini dünyaya sergileyecek. Proje uzerınde dusuncelerını acıklayanlardan bırı Ingıltere'dekı Royal Greenwıch Rasathanesı'nden Paul Murdın Bız Kanarya Adaları rdan bın olan La Pal ma Adası nın 2 500 metrc doruğundakı La Palma Ra bathanesı nde teleskoplarımızla, evrenın en uzak ucundakı yanı mılyarlarca ışı.k yılı uzaktakı bır Quasar kumesınden gelen bellı belırsız ışıkları 10 mılyon kez buyulterek ıncelemeye çalışıyoruz Bu ısıklar ayın yu zundekı bır mumun çıkaracağı kadar ışık verıyor Bız bunları ınceleyerek evronm kurulus sırlarını oğrenmeyeçalışıyoruz Fakat uzay gerdanlığf'nın sureklı ışığı altında calışma olanagı yok Çunku buyultucu araçlar dış ışığa o kadar duyarlı kı Eyfel gerdanlığının verece gı ışık sanıyenın yuzlerce kuçuğu bır sure ıçın dahı bun lara çarpsa hepsını bozabılır Bunların yenıdon yapıl ması mılyonlarca dolara patlayacagı gıbı zaman kay bına da yol acar Fransız hukumetı bıze hem boyle bjı zarar vermek ıstemez hem de evrenın sırlarının cozul Bilginler ne diyor? yfel Kulesı'nın yuzuncu yılını kutlama torenlerı çerçevesı ıçınde hazırlanan bır yarışmada bırıncı gelen proje, Ariane fuzesı yardımıyla gokyuzune ışıktan bır halka yerleştırmeyı amaçlıyor 1986 yılında açılan yarışmaya 140 proje katılmış Innsbruck ta toplanan uluslararası bır jurı, sonuçta, hepsı mımar olan altı kışıden oluşan bır grubun "Işık Halkası' projesını buyuk ödule layık gordu Bırbırıne tuplerle bağlı yuz kureden oluşacak sıstem, Ariane fuzesıne bır "yolcu" gıbı yerleştirilecek ve uzayda şışırılme yontemı ıle yerıne oturtulacak Aynı zamanda Mars ve Venus gezegenlerı uzerınde yapılan bazı deneylere yardımcı olacak Ancak bu sıstemın bazı teknık zorlukları henuz çozumlenmışdeğıl Işık halkası prqesınıastronomlar, 'ınsanlığın, astronomi bılgınlerının başı uzerındekı Demokles'ın kılıcı'na benzetıyor Bubılgınlere proje sahıplerının yanıtı hazır Işık halkasının yorungesı daha onceden açıkça belırlenmış olacak ustelık sadece gündoğumu ve batımında parlayacak Teleskopların yıldızları ınceledığı sırada yanı gecelerı ıse gorulmeyecek Ustelık halkanın 'yaşam suresı' sınırlı Goğe yerleştırılecek olan yapay dev kolye uzay sanatının belkı de ılk orneğı olacak En azından, Eyfel Kulesı Yarışmasını duzenleyen ve "Işık Halkasını" buyuk odule lâyık gorenlerın en buyuk dıleğı bu Bu halka, her bırı 6 metre çapında yuz kureden oluşacak, kureler ıse bırbırlerıne 240 metre uzunluğundakı tupler ıle bağlanacak Toplam çevre 24 kılometreye ulaşacak Eğer bu projeyı gerçekleştırmek ıcın gereklı fınansman sağlanırsa bu halka Ariane fuzesının fırlatılışı sırasında bır metrekup hacmındekı bır taşıyıcıya yerleştırılerek yorungeye oturtulacak Dunyadan 800 kılometre uzakta, yerleştırılme sırasında suyun puskurtulmesı, bu ışık halkasının göğeoturtulması ıcın yeterlı olacak Bu ılgınç proje, sışınlebılen yapılann goğe yerleştırilmesi konusunda onemlı Dır adım olarak kabul edılıyor l 1 E