Katalog

B İ R PORTR E Y AŞ AM K.E. Tsiolkovski Matematik öğretmenliğinden havacılık ve uzay uçuşu öncülüğüne yükselen bilgin Uçmak ve ay ile uzak gezegenlere gidebilmek insanlık için çok eski ve yaygın bir Mkudur. Ne var ki, düşlerin ötesıne giderek bu alanlarda öncülük edenlerin soyısı da belki de bir elin parmaklarıyla sayılacak kadar azdır. Havacılıkta Ader, Wright kardeşler, Bleriot, Son/osDumonf, uzay uçuşlarında Tsiolkovski, Goddard, Ooerth, EsnaultPelterie, von Braun gibi. Bunlar içinde Konstantin Edvardoviç Tsiolkovski'nin özel bir yeri vardır. Bu Rus bilgini, teknolojik gelişmelerden oldukça uzak yerlerde matematik öğretmenliği sırasmda başlatiıât çalışmalarla, daha 19. yüzyılda hem havacılık hem roketçiliğin öncülüğüne yükselebilmiştir. Tsiolkovski (18571935), bir orman memurunun oğlu olarak bir köyde doğdu. Dokuz yaşındayken bir hastalık sonucu hemen hemen tümüyle sağır oldu. Kendi kendine öğrendiği fızik ve matematik bilgisini, Moskova'da izlediği derslerle ilerleterek 1879'da öğretmenlik yapma hakkını elde etti ve 1919'da Sovyetler Mlim Akademisi'ne seçılmesine neden olacak . çalışmalanna hemen başladı. Gaz kinetiği üzerine yaptığı ilk kuramsal çalışmasının öncülüğünün Maxwell'e ait olduğunu öğrenince, havacılık, uzay uçuşu ve roketçilik konusunda önemli katkılar sağlayacak çalışmalara ağırlık verdi. Uzayda seyredecek bir roketin uçuşu ve manevrası için gövdesinin arkasından gaz püskürtmesi gerektiği düşüncesiyle, roket teknolojisi konusunda incelemeler yaptı. Roket hızıyla, geri tepme ilkesi arasındaki ilişkiyi ilk kez bir formülle açıklayan Tsiolkovski, bu yöntemle hızlanan bir roket için, Yer'ın çekim kuvvetinden kurtularak uzaya uçuşunu gerçekleştirebilmesi amaayla ardı ardına ateşlenerek atılan birimlerden oluşan çok katlı bir sistem gerektiğini de ortaya koydu. Bu çalışmalarında roketin uçuş sırasında karşılaşacağı sorunlan da ayrıntılanyla inceleyen Tsiolkovski, roket yakıtının niteliği, roketin soğutulması, uzaydan yere dönüşte izlenmesi gereken en uygun yörüngenin belirlenmesi gibi konularda da öncü çalışmalar yaptı. Tsiolkovski, gerek uygulamaya yönelik çalışmalar, gerek kuramsal çalışmalarıyla havacılık tarihinde de önemli bir yere sahiptir. 1880'lerden başlayarak ilgilendiği bu alanda, Wright kardeşlerin 1903'teki ilk motorlu uçuşlarından yaklaşık on yıl önce tek motorlu, tek kanatlı bir uçağın tasarımını gerçekleştirmiş, otomatik pilot mekanizması için bile incelemelerde bulunmuştu. Bu araştırmaları için ülkenin ilk rüzgâr tünelini gerçekleştiren Tsiolkovski, buradabirçok modelin aerodinamik özelliklerini incelemiş, daha sonraki yıllarda sesten hızlı uçakları da kuramsal olarak öngörmüştü. Q Bilgisayar ekranları gebe kadınları etkiliyor mu? Ekranların gebe kadınların bebeklerini olumsuz etkilediği şüphesi üzerine 7 ayrı ülkede araştırma yapıldı. Yeterli kamtlar bulunamadı, ama gebe kadınlar görev değiştirebiliyorlar. Ekranların bazı iç bölümlerlnde oluşan yüksek güçte elektromanyetik alanlar, sağlık için tehlikeli. O lay şu şekilde gelişti: 1980 yılında, Toronto Star Gazetesi'nin küçük haberler servisinde çalışan 7 kadından 4'ü kusurlu çocuklar dünyaya getirdiler. Bu tarihten sonra, birçok benzer olay gazetelerde yer almaya başladı. Montreal'de ekran karşısında çalışan 13 kadından 7'si; Ottavva'da 7 kadından 4'ü; Dallas'ta 12 kadından 8'i; Atlanta'da 15 kadından 10'u çocuklarını düşürdüler. Yedi ayrı ülkede araştırmacılar bilgisayar ekranlannın hamile kadınlar üzerindeki etkilerini araştırdılar. Sakat doğumlarla, ekranın karşısında oturmak arasında hiçbir bağlantı bulunamadı. Diğer dört araştırmada çocuk düşürme olaylarıyla ılgilenildi ingilizlerin ve Polonyalılann çalışmalarında, istatistikler yüksek oranda ilişki olduğunu gösteriyorlardı, ancak araştırmaya katılan kadınların sayısı azdı. isveçlilerin çalışmasında ise, tam tersine ekran başında çalışmayla düşükler arasında hiçbir bağlantı kurulamadı. Ancak, Kanadalıların 18.000 kadın üzerinde yaptıkları araştırmada, ekran başında çalışan kadınlarda gebellk sırasında tehlikenin yükseldiği gözlendi. Araştırmacılar, yine de çalışmalarının ekranla düşükler arasında bir nedensonuç ilişkisi kurmaya yeterli olmadığını belirttiler. Çeşitli ülkelerde alınan önlemler Kanada'da, uuebec'te ekran başında çalışan kadınlar, doğum sonrasına kadar başka bir göreve alınmayı isteyebiliyorlar 1986 mayısında, Stockholm'de İsveç Çalışma Bakanı, ekran başında çalışan kadınların gebelik sırasında, görevlerini kesinlikle değiştirmeleri gerektiğini açıkladı. Görüldüğü gibi yönetıciler bu konuda çok dikkatli davranıyorlar, çünkü kamuoyunda yankı uyandıran olaylarla sık sık karşılaşılıyor urneğin İngiltere'de, görevinin değıştirilmesi için boşu boşuna uğraşan kadının bebeği sakat doğunca ortalık bir anda karışıyor. Basındaki tartışmaları mahkemeler izliyor. OİLJmSUZ etkiliyor 7 değişik ulkeae yapılan araştırmalarda, ekran başında çalışan kadınlarda gebelik sırasında tehlikenin yükseldiği ve sakat doğumlaiu neden olduğu ortaya çıkarıldı. Fareler üzerinde yapılan deneyde ise sinuzoidal dalgaların oluşturduğu manyetik alandan etkilenen farelerin, normal farelere göre beş kat daha fazla ve sakat yavrular doğurdukları gözlendi. Yeterli kanıtların olmamasına rağmen, gebe kadınların başlattığı ve basının da desteklediği iş değiştirme istemi, kamuoyunca olumlu karşılanıyor. • X ışınlan: Elektron demetinin katodik tüpü bombardıman etmesi sonucu yayınlan X ışınlarının dozu, saatte 0,01 miliremi, daha az korunan aygıtlarda saatte 0,05 miliremi geçmiyor. Kaba bir hesapla ekran başındakı operatör yılda 1470 milirem arasında radyoaktivite alıyor. Bu rakam, doğadan aldığımız 100 mlliremlik radyoaktiviteyle karşılaştırdığımız zaman önemsiz kalıyor. • Alçak ve çok alçak frekanstaki elektromanyetik radyasyon: Ekranın bazı iç unsurları, küçük antenler gibi işlev görerek, çevrelerinde elektromanyetik alan yaratıyorlar. örneğin elektrik transformatörü, tıpkı bir saç kurutma makinesi gibi çok alçak frekanslı elektromanyetik alan yaratıyor (5060 Hertz). Ekrana 30 cm. uzaklıkta oturulduğunda, bu elektrik alanının kuvveti, aygıta göre metrede 10100 volt arasında değişiyor. Ancak, ekranın kenarlarında ve arkasında sık sık 300 v/m.'i, bazen 2000 v/m.'i bulan yoğunluklara rastlanabiliyor. Sovyetler Birliği'nde 50 v/m, NATO ülkelerinde 660 v/m'den fazla kuvvetteki manyetik alanlar yasaklanmış durumda. Ancak, elektromanyetik radyasyon işe girince durum biraz karışıyor. Katodik ekranın yarattığı elektromanyetik alanın kuvveti, dığer elektrikli aygıtlarınkiyle karşılaştırılabilir olsa da, radyoaktivitenin yayılması, farklı olarak, sinuzoidal dalgalar halinde oluyor. Hayvanlarda yapılan deneyle, bu tür yayılmanın fizyolojik etkileri olabileceğini gösteriyor. isveçlilerin yaptığı bir araştırmada, sinuzoidal dalgaların oluşturduğu manyetik alandan etkilenen farelerin, normal farelere göre beş kat daha fazla sayıda sakat yavrular doğurdukları gözlendi. ispanya ve Finlandiya'da, tavuk yumurtaları değişik frekans ve kuvvetlerdeki manyetik alanlara maruz bırakıldılar; sonuçta, doğan civcivlerde sakatlıklara rastlandı. Göze yapılarını inceleyen araştırmacılar, sinuzoidal dalgalarla oluşan manyetik alanla DNA arasında bir ilişki olduğunu buldular, fakat etkilenim, dalgaların frekansına ve kuvvetine göre değişiyordu. G (Sclenc* at Vla) Zararlı 3 etken Mangi etkenler, ekran karşısında çalışan gebe kadına zararlı olabilirler? Stresin etkisi dışında, üç yaklaşım ağırlık kazanıyor: • PKB: Elektrik transformatörlerinde kullanılan bireşimlerin türevi olan poliklorobifenil içeren unsunlar, ekran bulunan bürolarda 5080 kere daha fazla bulunuyorlar. Sırları açığa çıkarılamamış bu unsurların etkileri yine de çok az oluyor. Radyasyon