Katalog

SAVU NMA BİLİM KÜLTÜR Savunmamız için milyarlar akıtmaya gerek yok Gelişmekte olan ülkelerin savunma felsefesinde yeni boyutlar Prof. Dr. Tolga Yarman Nükleer Mühendis cımasız bır dunyada yaşıyoruz 6u olgu, ongorebıldığımız sure zarfında, yazık kı, değışmeyeceğe benzıyor Acımasızlık, tuylerı dıken dıken edıcı bır tarzda, kımı sılah yapımcılarını, sılah satışını arttırabılmek maksadıyla ıkı ulkeyı, hatta ulkelerı bırbırlerıne duşurecek duzeye kadar tırmanmış Sılahsızlanma' yavelerı arasında superlerın karşılıklı ımha yetısı, krıtık ve tehlıkelı duzeylere tırmanıyor, taraflar yenı yenı sılahlarla donanıyorlar Tum dunyayı da peşlerınden goturerek Gelişmekte bulunan ulkeler açısından bu arada, şoyle bır duğum ortaya çıkıyor • Bu ulkeler, sılahlanma konusunda superlerle boy olçuşebılecek durumda değıller Boyle bır noktaya, sılah satın alarak gelmelerı soz konusu değıl • Buyuk sılah fırmalarının her bırının butçesı zaten, mertebe olarak, sıradan bır gelışmektekı ulkenın butçesınden rahat rahat fazlaya gelebılıyor Gelış mektekı ulkelerın kendı sılahlarını tamamen kendı baslarına ımal etmeye yonel melerı dunya sılah teknolojısı mıhraklarıyla herhangı bır şekılde rekabete gırmelerı olanak dışında • Blok ıçı dengeler çerçevesınde, sılah yardımı ve gelişmekte olan bır ulkenın o yolla sılahlanması konusu, burada ışledığımız yaklaşım açısının dışın da • Şurası dığer taraftan bır vakıa kı Ikı komşu ya da aynı bolgede bulunan ge lışmektekı ulkenın, ılıklerı çekılırcesıne sılah uzerıne sılah satın alması, matematıktekı oyunlar teorısıne gore, karşılıklı herhangı bır ustunluk edınılmemesı pahasına (dolayısıyla, bır anlamda boşuna), enerjı, kan ve bırıkım sarfı gıbı, "acısıyla mızahı" ıç ıçe, bir tuhaflık sergılemektedır Işte Iranlrak! • Boyle bır durumda son toplamda, taraflar 'telef" olagıderlerken sılah satış mıhrakları palazlanmaktadır • Ote yandan, savunma bır ulusun tabıı kı en temel bır zorunluluğu Işte, bırçok karmaşanın kıhtlendığı duğüm noktası' Bır ulke, deyım uygunsa, "akıllı" bır şekılde nasıl sılahlanmalı Savunmasını ve savunma sanayıını, hangı hacımlerde olarak en uygun acaba nasıl yonlen dırmelı' Konuya ılgınç bır yaklaşımı, söz gelışı, Israıl sergılemektedır Bu ulke otuz yaşındakı tanklara, avcı uçaklarına ve otekı bırçok sılahına, etkın vurucu eklemler yaparak O arada, çatışmada sakatlanmış sılahlarını suratlı bır şekılde onarıp lyı edecek bır altyapıyı hazırlamış olarak, sılah harcamalarında, ABD gıbı bır superın dahı dersler çıkartmaya yöneldığı buyuk kısıntılar yapabılmektedır Israıl örneğın, Fransız AMX13 tank şasısı üzerıne, yenı bır hafif "roketatar" sıstemı oturtmayı başarmıştır Sıstem bır çırpıda o|uzaltı adet roket savurabılmektedır Israıl, yerlı olmayan tankları na, 6te yandan murettebatı korumak uzere gelıştırılmış otomatık bır yangın söndurucu sıstemı, eskı muhımmata tatbık olunduğunda, korozyon etkısını "lyıleştırıp" gecıktırecek elektrokımyasal bır yontem, tanksavara karşı dışarıya doğru patlama ozellığınde olan ve tank zırhına yerleştırılen 'koruyucu", tank us tune doksan mılımetrelık makınelı konuşlandırmaya elverışlı "kabuk", vb ulusal teknık yapım ve ılaveler getırebıl mektedır Eskı sılatilara yapıian değışıklıkler bazen o kadar çok olabılmektedır kı Netıcede ortaya yepyenı bır sentez ve sılah çıkıvermektedır llerı bır teknık duzey tutturamayan gelışmektekı ulkeler, sılah harcamalarını azaltmak arnacıyla şımdı oncelıkle mev cut sılahlarının omrunu uzatabılme gı rışımlerınde bulunmaktadırlar Malezya Endonezya ve Sıngapur, otuz yıllık A4 SkyHawk uçaklarını elden geçırme yo lunu seçmışlerdır Fransa, dığer taraftan gelışmektekı ul kelere satmış olduğu Mırage 3 avcı ve bombardıman uçaklarının, yenı motorlar, yenı bır elektronık donanım ve yenı tıp bombalar ılavesıyle modernızasyonunu sağlayacak bır program gelıştırmış bulunmaktadır Gelışmektekı bırçok ulke açısından bakımonarım yapılmasımn uzantısında yabancı sılahları ufak tefek ılaveler le değıştırme aşamasına ulaşabılmek netı cede kendı sılahlarını ımal edebılmonın temel bır on koşulu olmaktadır Brezılya Bernardını fırmasının, Ulusal Araştırma ve Teknık Kurumu ıle seksen adet Ame rıkan M3A1 Stuart hafıf tankı ımal et mek uzere ışbırlığı yapmış olduğu, çok oğretıcı sayılabılecektır Bu tur uiusal yaklaşımların gelışmektekı bır ulkenın altın beyınlerını, coşkularla ulke hızmetınde bulundurup dışa rılara dağılmaktan gerı tutacağı da bır gerçektır Bızde, ozellıkle uçakların ve tankların, keza gemılerın bakım ve onarımı alanında nıspeten sınırlı olçekte de olsa kımı sılahların yapımı alanında çok saygın, çok onurlu ve çok başarılı mesafeler katedılmıştır Sıra şımdı herhalde teknık ve bılımsel bırıkımımızın, yavaş yavaş savunmada ust duzey ulusal katkıların oluşturulmasına yonlendmlmesındedır Oncekı aşamalarda olduğu gıbı, bu aşamada da mılyarlarca dolar tutarında ulusal tasarruflar sağlamak ışten bıle olmayacaktır n * G.M Stelnberg, Recyled VVeapons, Technology Revlew, April 1985. Yapay Döllenme ve Din İlk tüp bebeğin dünyaya gelmesi ile birlikte kimi din çevreleri ve özellikle Katolikler büyük tepki gösterdi. Spermin sahibi baba bile olsa olayı yasadışı kabul ettfler. Vehbi Belgil 'apay döllenme veya döllenme (artrficial insemınatıon) öteden ben gızlı gızlı yapılıyordu Gunümüz Fransız romancısı Guy des Cars, (gı de kar), vericl (Le Donneur) adlı romanında bu yolla bınlerce çocuğun dunyaya nasıl getırikjiğini ikjınç ömeklerie anlatır Yaprt, 1973'te yayımlandığında döllenme henüz tüp bebeğı tekniğı ıle yapılmıyordu Yol, 1978 yılının 25 temmuzunda ılk tup kızının doğması ıle açıldı ve tabıı butun dunyada yankılar uyandırdı Bunda, normal yolla çocuk dünyaya getiremeyen kadının yumurtası Ile babanın spermı laboratuvar çanağında bırteştırılıp embnyo halıne getınldıkten sonra yumurtanın sahıbı ananın rahmine yerleştırılmiştı Bunu kıralık ana tekniğı ızledı Bunda, embnyo halıne getırılen yumurta ve sperm kira ıle tutulan (genellıkle 10000 dolar) blr anneye yerieştırılıyordu Kıralık ana (surrogate mother) dunyaya getırdığı çocuğu anababaya teslım edıyordu Son 10 yıl ıçınde bu yolla 500 çocuk dunyaya geldı Hatta, dunyaya getırdığı çocuğu aılesıne venmek ıstemeyen VVhıdehead adlı Amerıkalı bır kadın, çocuğu, mahkeme kararı ıle teslım zorunda kaldı Y A Gerçekler ve kurallar Derken, Buz bebeğı tekniğı (frozen embryo ın vıtro fetılısatıon) bulundu Bunda, mesleğı gereğı çok gezen babanın spermı sıvı azotta (eksı 196 derece) saklanıyor, ölum halınde bu sperm ananın yumurtası ıle bırleştınlerek anneye yerlestirılıyordu Bu yolla dul anne, kocası yaşıyormuşçasına gebe kalabılıyordu Nıtekım, boyle bır olay gerçekten rneydana geldı Uçak kazasında ölen babanın spermını mahkeme, önce anaya vermek ıstemedı, sonra kararını değıştırdı Fakat, çocuk dunyaya gelemedl Bu arada, ılk buzbebek, Avustraiya'nın Melbourne kentınde doğdu Adını Noemı koydular Tabıı gerçekte olaylar bu senaryolara göre gelışmıyor Örneğın, sadece koca kısırsa ana çocuksuz yasamaya mahkum mu olacak? Boyle bır durumda, yabancı bır adamın spermı, kocanın da müsaade si ile kadının yumurtası ıle bırteştırılıp anneye aşılanabılır mi? Bu arada evlılık ıstemedığı halde çocuk sahibi olmak ısteyen kadınlar da var Daha başka durumlar da duşunulebılır Koca kısır, ama kısırlığını bılmıyor Buna karşılık mültımılyarder Kansı böyle bir kocayı elınden çıkarmak ıstemıyor ve ondan habersız, tup bebeğı doğuruyor Kadına göre hava hoş Çocuk öz çocuğu Koca zevkını zengın kocasından, çocuk zevkını çocuğundan tadıyor Böyle bır olaya Guy des Cars (gi de kar)'ın romanında rastlıyoruz Burada sahtekâriık söz konusu olamaz Koca zaten kısır Başkası ıle de evlense çocuk sahıbı olamaz Kadının bu kuçuk hılesı ıle o da çocuk sahıbı olmanın zevkını tadıyor Maupassant'nın "Pıerre et Jean"ında da böyle bır durumdan söz edılıyor Delıkanlı ikı oğullu mutlu bır aıle Ama delıkanlıların bırı esmer, öburu altın sarısı Buna herkes şaşıyor Fakat, aılenın yakın dostu bir erkek, sarı çocuğa vasıyetle buyuk bır para bırakıyor Bundan sonra her şey kanşıyor Kısaca, böyle uygulamalar yeni ortaya çıkmıyor Konu, ılk tup kızının dunyaya gelmesi ıle, özellikle kimi din çevrelennde buyük tartışmalara yol açtı Papalık yanı, Katolık Kılısesı, uç yıllık ınceleme ve tartışmadan sonra, mart 1987 başında göruşunu açıkladı, 40 sayfalık bır raporda Kılıse, ozetlediğımiz uygulamaların hıçbırını kabul etmıyordu Hatta, kocanın sperminın kısır karısına aşılanmasını bıle Papa II. Jean Paul'un ımzası ıle yayımlanan rapor "aşk yapmakla bebek yapma"nın birbirinden ayrılamayacağını soyluyordu Vatıkan, sadece raporla yetınmedı, katolık hastanelere ve doktorlara çıftlere gonderdığı bır mesajla "bu gıbı yasa dışı" uygulamalardan kaçınmalannı bıldırdı Tabıi, yasak, etkıden çok tepkı, hatta çelışkı yarattı Çunku Papa, daha önce de, gebelığın onlenmesıne karşı çıkmıştı Kutsal metınler, ınsana çoğalıp yeryuzunu doldurmasını emretmıyor mu ıdi? Gebelık önlenırse bu emır yenne gelmezdı Rapora tepkı daha çok zengın ulkelerde görüldu Guney Amerıka devletlerı gıbı çok fakır ulkeler, tup bebeğı teknığının mılyonlarca lıraya mal olması nedenıyle bundan yararlanamazlardı Onlar içın "yasak" ile "musaade" aynı kapıya çıkıyordu Vatıkan, ana karnındakı bebeğin, (daha doğrusu embrıyo'nun) laboratuvarda kobay gibi kullanılmasına da karşı çıktı Buna tepkı fazla olmadı ÖmeğınAmerıka'da, devletlerın en az 25'ınde, lyıletım dışında embnyo ıle oynamak zaten yasak ABD ıdaresı de, araştırma laboratuvarlarına para yardımı yaptığı halde, embnyo üzerınde araştırma yapan laboratuvarlara yardım yapmıyor Vatıkan'ın yasağı tabıı gene dınlenmeyecek Insanı tup yolu ıle bebek sahıbı olmaya iten nedenler o kadar çeşıtlı ve güçlü kı, hlçbır yasak, ceza yaptınmlı da olsa, dınlenmeyecek a