Katalog

S AĞLI K B İ Lj M K Ü L T Ü R Sivrisînekler kanser araştırmalarına ışık tutuyor Sivrisineklerle kanserli hücreler arasındaki benzerlik, kanser araştırmalarının yönünü değiştirdi. Yapılan araştırmalarda kanser hücresinin ilaçlar karşısında dayanıklılık kazandığı ortaya çıkarıldı. rıstolMyers ılaç fırmasının bırkaç hafta once VVashıngton'da yaptığı sempozyumda kanser tedavısı alanında kı son gelışmeler tartışıldı ve yenı tedavı yöntemlerı onerıldı Bılım adamlarını yenı yontemler araştırmaya ıten, sivrisînekler uzerınde yapılan ıncelemeler oldu Sıvrısınek ve benzer turdekı hayvanlar uzerıne guçlu bocek oldurucu ılaç lar puskurtulduğunde, bu ılacı etkısız kılan enzımı salgılayan genlerde 200 mıslıne varan bır artış kaydedıldı Bu korunma mekanızması, ılacın etkısını sıfıra ındırecek kadar guçluydu Verılen ılacın dozu arttırıldığında, koruyucu genlerın de buyuk oranda arttığı goruldu Doğa da oldukça yaygın bır şekılde ışleyen bu stratejı, kanser konusunda, ınsan vucudunda da soz konusuydu Akıllı Deliler Vehbi Belgil D B hıl yeni ilaçlardan bır olan "Streptozotocıne" halen denemelerde en ümıt verenlerden bırı olarak açıklandı. D Vejetaryen rejim kanı inceltiyor os> âhılerden soz etmek ıstıyorum Kımdırdâhı? Genel lıkle ıkı tanırn ılerı suruluyor 1) Sıradan ınsanların yapamadıkları şeylerı yapanlar, 2) Zekâ testınde 140 (bazılarınca 150160) tutturanlar Sıradan ınsan, konduğu yerde otlayan, bunun dışında bır şey yapamayan ınsandır Bu anlamda hemen butun ınsanlar "sıradan"dır (ordınary people) Geleneklere, alışkanlıklarına baglı, değışıklıklere genellıkle karşı çıkan ınsan Dâhı, bılım ve teknolojıde ınsanlığın hayrına yenılıkler yapan, bu yolla da mutluluğu arttıran kımse Ikı tanım da yetersız Fakat, başka tanım da yok Zekâ testınden soz etmıyorum Çunku her ulusa gore değışıyor bu Aynı ulke ıçınde bıle Zekâ testı karşısında koylu ıle kentlı bır mı ? Kenth, bılımı oğrenmeden sonuçlarını oğrenıyor, uyguluyor Telefonun radyonun, televızyonun, otomobılın bılımsel temelını kaç kentlı bılıyor'? Ama, aynı kentlı, bır duğmeyı çevırmekle neler olabıleceğını bılıyor Koylu, bısıklete şeytan arabası, buluşlara gâvur ıcadı dıyor Başka ne yapabılır zavallı'7 Kaldı kı, çağdaş uygarlığa katkıda bulunmuş dâhılerın kacı 140160 tutturabılırdı? Kendı donemlerıne gore testler hazırlansa bıle? Kanserli hücre direniyor Toksık ozellığı taşıyan ilaçlar karşısın da, bırçok kanser turlerınde hücreler, ılac veya ılaçları etkısız kılan (notralıze eden) "mdr" genını çoğaltıyorlar Orneğın kanserli bır hastaya "Methotraxate" adlı ılaç verılıyor llk zamanlarda ılacın onlarca mılyon kanser hucresını oldurduğu goruluyor Ancak ılaca devam edıldıkçe, kanserli hucrelerın artık olmedığı ortaya çıkıyor Çunku zamanla kanserli hücreler normalın onlarca kez ustunde koruyucu gen uretmışlerdır Bu durumda ılacın dozunu arttırmaktan başka çare kalmıyor ancak ılacın kendısı bu kez hasta ıçın toksık hale geldığınden doz arttırılamıyor Amerıkan Kanser Enstıtusu, lllınoıs ve Stanford unıversıtelerınde kanser konusunda araştırmalar yapan bılım adamları, kanserli hucrelerın çeşıtlı ılaçlara karşı nasıl dayanıklılık kazandıklarını ve tedavının etkısız kaldığını bu şekılde açıklıyorlar Bu buluş doktorlar tarafından ılgı gor du ve araştırmalara değışık yon verdı Son olarak kanserli hucrelerde, normal hucrelerden daha cok sayıda bulunan ve " P " olarak adlandırılan bır "glıkoproteın" keşfedıldı Bu madde ılacla bırleşerek onun fonksıyonunu gormesını, yanı kanserli hucreyı oldur mesını onluyordu Bılım adamları şımdı soz konusu glıkoproteını yok eden ya da bılınen ılaçlarla bırleşmesını engelleyen yenı ilaçlar bulmaya çalışıyorlar Dehânın izahı Dehanın tanımı yapılamıyor Ama kıme dâhı deneceğır.de beş aşağı, beş yukarı anlaşabılıyoruz Bu bakımdan, tanım onemlı değıl Hukukun tanımı yapılamamış Yapılamaz da Ama geçımını hukuktan sağlayanlar sayılamayacak kadar çok Hukuk fakultelerı butun ulkelerde her yıl yuz bınlerce hukukçu yetıştırıyor Dehanın tanımı yapılamadığı gıbı ızahı da yapılamıyor Hangı ozellıkler bır araya gelırse dâhı sayılır bır ınsan? Bılgınler bırçok goruş ortaya atmış Ancak, dâhılerın hepsının anormal ınsan oldu ğunda hepsı bırleşıyor Nıtekım, hemen butun psıkolojı yazarları, dehayı, anormal psıkolojı (abnormal psychology) bahsınde ıncelıyor Dehânın ızah tarzlarını ıncelemek, bı ze haylı ışık tutabılır 1) Bır kısmına gore "zekâ ve kışıhk bakımından ustun yeteneklerle doğmuş bır kımse" dâhıdır Yetersız bır tanım Dâhı her alanda ustun bır zekâ yapısına sahıp değıl Belırlı bır ıkı alanda, o da sadece o alanlara aklını taktığı ıçın, ustunluk gosterıyor Tanıma gore, kafasını bırçok bılgılerle doldurmuş kımse de dâhıler arasına gırebılıyor 2) Italyan ceza hukuku bılgını Lomb roso (18361909), dâhıyı, gercek anlamda delı sayıyor Dâhı, daldan dala atlayan, eksantrık, dejenere bır ınsandır Bunun nedenı, bazı zıhınsel yeteneklerın oburlerıne gore fazla gelışmış olmasıdır 3) Başka bır goruşe gore, dâhı, do ğuştan psıkopat Bazı ınsanlar ustun zekâları, kural tanımamaları, bol hayal guçlerı sayesınde buyuk yaratıcılık gosterır Bunların sosyal kural, ahlak kuralı tanımamalarının nedenı, sıradan ınsanların kendılenne karşı anlayışsızlıkları, sevgı gostermemelerıdır Ustun zekâlı Vejetaryenler et yiyenlerden daha sağlıklı oluyor ve çok yaşıyor. Kanın sudan daha az akışkan olduğunu bılıyoruz Munıh Unıversıtesı'nden Dr E Ernst ve ekıbı tarafından son yapılan çalışmalarda, kan yoğunluğunun beslenme rejımı ıle yakından ılgılı oldu ğu ortaya çıktı Araştırmacılar 48 vejetaryen ve 41 et yiyen ınsanın kanını inceledıkten sonra vejetaryenlerın kanının et yiyenlerden daha ınce olduğunu gorduler Bu durum, gerek kandakı alyuvarların azlığından, gerekse plazmanın ıncelığınden meydana gelıyordu Vejetaryenlerın zaman zaman az ya da çok et yemelerının de kanın yapısında etkılı olduğu ve et tuketımı ıle orantılı olarak kanlarının yoğunlaştığı gorul du Bılındığı gıbı, kesın vejetaryen re|imde et ve baliK yasak sayılıyor, bunların yerıne sut, peynır ve yumurta serbest oluyor Vejetaryen rejım ne kadar katı uygulanırsa, tansıyonun da o kadar duşuk olduğu kaydedıldı Sonuç olarak, fazla et tuketımıne dayalı bır gıda rejımı, sıgara tıryakılığı ve hareketsızhğın yanısıra, kan yoğunluğunu arttıran uçuncu faktor olarak kabul edıldı Bılındığı gıbı, bu faktorler, kalp hastalıklarının başlıca nedenlerını meydana getırıyorlar Alman araştırmacılar, boylece sadece kan yoğunluğunu olçerek damar hastalıklarının tehlıke sınırını saptayabıleceklerını soyluyorlar Bugune dek oluşan kanıya ek olarak, yapılan son araştırmalar da, vejetaryen lerın et yiyenlerden daha sağlıklı ınsan olduklarını ortaya koydu. D adam her an baskasından farklı duşunur Yadırganır bu Boyle bır ınsandan herkesın kacmasından doğal ne olabılır? 4) Jacobson adlı bır bilgıne gore, dâhı, bılınçaltı kışılığı bakımından sıradan ınsanlara gore buyuk zengınlık gosteren bır ınsan Ancak bu bılınçaltı, ağzı sımsıkı kapalı bır kap gıbıdır Normal koşullarda kendını gostermez Fakat uyuşturucu alkol, guzel bır ınsan bır hastalık, bır yorgunluk, bılınçaltının kapağını kaldırır O zaman derınlerdekı ustun zekâ kendını gosterme olanagı bulur 5) Dâhı, genç bır ınsan gıbı anı atılganlıkları olan, heyecanını zaptedemeyen, sosyal veya moral kuralları hıçe sayan, yaratıcılık ve cesaret yanları agır basan bır ınsandır Normal bır ınsanda bu ozellıkler belırlı bır yaş donemınde gorulur Dâhılerde ıse ılerı yaşa kadar uzanır 1938 Nobel Yazın Odulu verılen Amerıkalı romancı Pearl Buck (18921973), gençlerın bu halını şu altın sozu ıle orneKİer "Gençler en olmayacak ışlerı başarmaya kalkar Işın tuhafı başarırlar da" 6) Dehayı kalıtımla ızah edenler de var Ancak, bunda doğuştan ozollıklerın mı, çevrenm mı daha agır bastıgı kestırılemıyor Hep muzık konusulan veya geçımını sahneden saglayan bır aılenın çocuklarından bu mesleklere eğılım gosterenler de var Doğada muzısyenlık sanatkârlık dıye bır sey yok Matematık bıyolojı, astronomı dıye bır şey hıç yok Ancak bunlarda buyuk basarıyı sağlayacak ruhsal ozellıkler var Bu nedenle, dehada kalıtımın rolu çok su götürür. 7) Freud a gore, dâhının ozellıklerı, cocukluktakı ıç celışkı ve tutkuların daha da abartılı olarak ılerı yaşta devamıdır Dâhi adayları Kucuk yasta aşırı zekâ ızlerı gosteren çocuklar nasıl yetıştırılmelı9 Genel kanıya gore bunlar' gormedıgın oglu' ışlemıne gore yetıştırılmemelı, şımartılmamalıdır Şımaran çocuk, herketı kuçuk, kendını dev görme eğılımındedır Bu da ruhsal butunluğü bozar ve olmayacak yönlere saptırır Kaldı kı, hârıka çocuk sanılanların çoğu azgın çocuklardır (hyperactıve). Bunlar yarı hastadırlar Sonra hemen her anababa kendı çocuğunun en normal davranışlannda bıle deha izı görme eğilimindedır Halkımız bunu ne nuktelı bıçımde anlatmış: "Kuzgun, yavrusunu; pamuk çuvalım dıye severmiş." D 13 İkinci nesil kanser ilacı Washıngton'dakı sempozyumda, hastalara ılk anda çok yukâek dozlar verılmesı onerıldı Kanser araştırması ko nusunda lyımser goruşler ılerı suren bılım adamları, bırkaç yıl ıçınde "ıkıncı nesıl" kanser ılaçlarını ınsanlık hızmetıne sunacaklarını bıldırdıler Bu ture dahıl yenı ılaçlardan bır olan