Katalog

U Z A Y Yeryüzü çevresi ilk nasıl hesaplandı? Milat'tan önce 240 yıllarında Yunanlı matematikçl Eratosthenes, güneş ışınlarından yararlanarak dünyanın çevresini hesapladı. Derleyen: Murat Arın O S on birkaç yüzyıldaki ilerlemeler, bizı bilimsel çalışmaların yakın geçmışte başladığı yanılgısına düşürebilir Bilimin tarihı çok esMye uzanır. M.Ö. 240'larda Yunanlı matematikçı Eratosthenes yeryüzünün çevresini, ondan yüzyıl sonra da Iznikli Hiparküs ayın dünyaya uzaklığını hesaplamışlardır. Iskenderıyelı Eratosthenes ölçümlerını, Yunan tezi olan geometrıde mantıksal bilim anlayışından yola çıkarak yapmıştı Teorısı ıse çok basitti. Eratosthenes Asuan (Mısır'ın Etıyopya sınırında eski Syene) şehrinde, öğle üzerı guneşın tam tepede olduğu saatte yere diktığı kazığın golge oluşturmadığını gördü. Fakat 800 km. kuzeyde Iskenderiye'de diktiği kazık kuzeye doğru bır gölge bırakıyordu. Eratosthenes'e göre, Asuan'dakı kazık dünyanın merkezını gösterıyor ve bu noktayla kazıklar arasındakı hayali çizgıler de bır açı oluşturuyordu Açılar hakkında bılgı sahibi olmayan Eratosthenes kesırleri kullandı ve bu sçının çemberın ellide bırınden küçuk olduğuna karar verdi. Buna gcre, iki şehir arasındakı uzaklık, dunyanın çevresinin ellide bırinden kuçüktü. Bu şekılde, aslında 40.000 km. olan dünyanın çevresini 40.500 km olarak hesapladı. Aslında Eratosthenes bazı yanlış varsayımlarda bulunmuştu. Asuanlskenderiye arasındakı uzaklığı kilometrelerce fazla almıştı. İki şehrın aynı enlemde olduğuna inanıyordu, fakat bunların öğle vakıtlerı aynı anda değildı. Açı ölçümünde de yedi dakikalık hata yapmıştı. Ne yazık kı, Eratosthenes'ın bu konudakı orijinal yazıları günumuze ulaşamamıştır. Ancak bütün bunlara rağmen iki varsayımı çok önemlidir Eratosthenes güneşın dünyadan çok uzakta olduğu düşüncesınden yola çıkarak, güneş ışınlarının paralel, dünyanın da bır küre şeklınde olduğunu ıleri surmuştü. M.Ö. 150 yıllarında, Yunan filozofları ay tutulmasının dünyanın gölgesinden kaynaklandığını biliyorlardı. iznikli Hipparkhos da, kavisli olduğunu gözlemlediği Cölgeyi bütünleştirerek, çevresini hesapladı. Eratosthenes'in dünyanın çevresi için bulduğu değeri kulıanarak ayın dünyaya uzakhğını 385000 km olarak belırledi i 1 Içintta yaşantiacak bötum 2 Jranstm modufu 3 Manipüiatut to/m*rt> 4 Yan kanmttonme modutten 5 Anten 6 Çalışma bölumu 7 Çalışma bölumu bıtımı 8 Kumanda ana merhszı 10 11 12 13 14 15 16 Ststamla* Günaf panoian ÇaJı$ma miMSJ Özat kabın Tuvaıattar Lavaboiar Uyduyfa batyanh antanı 17 Eksanft kanattonma modu'ı. 16 Vürvyn haU 19 Kapakiı motot 20 Niaan tahtav 21 S#rv(s moöulu 22 Bölum kapaQ> 23Lomboz 74 Lombot koruyucuMt/ Uzay istasyonu MİR'e iki misafir gitti! İki Sovyet kozmonot, uzay istasyonu içinde spor hareketlerini özel bir yürüyen halı ile yapıyorlar ve kondisyon bisikletine biniyorlar. Kozmonotlardan önce Progress 27 adında bir uzay kargo aracı, istasyona yakıt, su ve diğer ihtiyaç maddelerini götürdü. Derleyen: Füsun Yasar I ki Sovyet kozmonot, uzayda bir yılını dolduran uzay istasyonu MIR'de bilimsel çalışmalarını sürdürüyorlar. Kozmonotlardan önce, Sovyet bılım adamlan, istasyona otomatik bir modül göndermişlerdı. Astrofizik olayları gözleyecek bu modül, aracın yanlarında bulunan 80 santimetre çapında 4 çemberden bırine otomatik olarak kenetlendi. Modül böylece araç boyunca uzunlamasına hareket edebiliyor ve ıçerden yönlendirilebiliyor. Bu yeni modülün yapımı ıçın "Soyuz T" ve "Progress" kargo aracının planlarından yararlanıldı. Modülün gövdesınde, uzayda kara delıkler ve sıcak plazma kaynaklarını araştırmayı amaçlayan X ışınlı 4 teleskobu olan bır motor yer alıyor • Sırada Bulgar ve Suriyeli kozmonotlar var Bu yenı çalışmaların uçuş kumandanı Valery Rioumine. 1991 yılına kadar 3 yeni modülün daha fırlatılacağını açıkladı. Bunlardan bazıları uzayda serbest uçuş yaptıktan sonra yenıden istasyona dönebılecekler. istasyon ve bütün modullerin toplam ağırlığı 100 tonu aşacak. Uzay Istasyonunda 10 ay kadar kalması öngörülen esas uçuş ekıbınden başka, 1987 yılı içinde başka kozmonotlar da, daha kısa görevler için bu istasyona gönderilecekler. Dahası, "Interkosmos" plarak adlandırılan bu program için Bulgar ve Suriyeli kozmonotlarır. da kadroya alınması düşünülüyor. Sovyetler Birlıği tarafından geçen sonbaharda, Uzay istasyonu MİR hakkında şu kesın bılgıler açıklandı: MİR, 51,6 derecelik bir eğimle, 349 ve 321 km. yükseklığindeki bır yörüngede 91,1 dakikada Dünya etrafında dönüyor. Ölçüleri: Uzunluk 14 metre, eni (en geniş yerinde) 4,2 metre vetoplam ağırlığı 21 Ton. Kullanılan hacmi 100 metreküp civarında. Fırlatılış, 300 kg. itiş gücünde iki motor ve 14 kg.'lık 32 itici tarafından gerçekleşiyor. Araştırmalar için gerektiğinde, 7 metre uzunluğunda ve 4,2 Konforu tam metre çapında ek bir modül, MIR'in arkasına kenetlenebilecek. 28 volt süreklı akım veren dış güneş panolarının yüzölçümü 76 metre kare. Uzay istasyonu ıçındeki iki kozmonotun konforu için de ek çalışmalar yapıldı. özel kabın ıçındekı "air condition" bızzat kozmonot .arafından ayarlanabiliyor. Böylece hava basıncı 800 ila 970 mm., nem yüzde 30 ila 70, sıcaklık ıse 18 ila 28 derece arasır.da oynatılabılıyor. 3 ve 13 derecede çalışan buzdolabı 40 kilo besin alabilıyor, yemekler ocakta ısıtılıyor, beden eğıtımi için yürüyen halı ve kondisyon bisikleti de kozmonotların hizmetinde bekliyor. Aracın kumanda tablosu tüm elektronik olarak çalışıyor. İstasyon ile Dünya arasındaki telekomünikasyon bağı da, eski uzay aracı Salyut'lara göre, 10 kat daha arttırıldı "Loutch" adındaki aracı uydu, kozmonotların hemen hemen sürekli olarak Dünya ile temasını sağlıyor.(Sciencexvieden'