Katalog

BİR P O R T R E B İ L İ M D Ü N Y A S I N D Â N K I S A K I S A Alan Turing m ^ Bilgisayar ve yapay zekânın öncüsü bir bilim adamı Stradivari kemanlarının sırrı Ladin ve akçaağaçlarda bulunan mantarların keresteleri hafiflettiği belirtildi. Amerıkalı biyofizik ve biyokimya profesörü Joseph Navygary'nin, 17. ve 18. yüzyıllarda yaşamış olan Stradivari ve Guarneri'nin kemanları üstüne yaptığı inceleme ilginç bir şekilde sonuçlandı. Bu kemanlar, yumuşak ve kulağı okşayıcı sesleriyle yapımcılarının adlarını bugüne kadar yaşatmışlardı. Araştırma sonucunda ise asıl etkenin, ladin ve akçaağaç kerestelerinde büyüyen mikroskopik su mantarı olduğu ortaya çıktı. Stradivari ve Guarneri'nin, Tyrolean Alpleri'ndeki manastırlardan Italyan şehirlerıne doğru inen nehirlerde sürüklenen kütükleri kullandıkları biliniyor. Nehirlerdeki incelemeler, suyun kalsiyum, potasyum ve sodyum yönünden zengin olduğunu gösteriyor. Ayrıca suda, kütüklerdeki yapışkan maddeleri yiyen ve hücre duvarlarını ayrıştıran bir mantar yaşıyor. Bu su mantarı kerestelerin kurumasını ve hafifiemesini sağlıyor. Bu teori, bazı violonistler tarafından kabul edilirken, keman yapımcılarınca pek tutulmadı. Prot^ Navygary yapımcıların yadsımalarım' şöyle yorumluyor: "200 yıldan beri, keman yapımında yanlış kereste kullanıldığını açığa vurmak çok rahatsız edici. Yapımcıların, Stradivarius tonuyla ılgili bu sırrın sadece bir su mantarından ileri geldiğini kabul etmeleri çok zordur."( ] valandırma için gerekli olan ikı motor ve termık ayırıcıdan oluşuyor. Ekranın kaldırılmasıyla gösterici klasik bir projektör olarak kullanılabiliyor. C rtgiltere'nin Cambridge ve ABD'nın Princeton üniversitelerinde öğrenim gören Alan Turing, f 7 9 7 21954) Doşfa matematiksel mantık oimak üzere matemafik, bilgisayar teknolojisi, yapay zekâ ve matematiksel biyoloji gibi çok geniş bir alanda önemli çalışmalar yapmış bir bilim adamı. Matematiksel mantık konusunda öncü araştırmalannın yanı sıra, 2. Dünya Savaşı sırasında istihbarat konusunda rol oynayarak Alman şifrelerinin çözümüne kafkıda buiunmuş, bilgisayar araştırma laboratuvannda otomatik bir hesap makinesini geliştirmişti. "Sıfır" ya da "bir" gibi i'kili bir sinyal sistemiyle (dijital sıstem) çalışması öngörü/en böyle bir otomatik makinenin, belirli işlem dizileri ve bellek yerıne kullanıhn, karelerden oluşan bir şerit aracılığıyla her tür hesabı yapması olanaklıydı. Bu makinenin en önemli özelliği şeritteki kareleri teker teker okuyarak bu karelerde daha önce belirlenmiş simgelerin gerektirdiği basit işlemleri yapabilmesiydi. Makine okuduğu karenin gereği olarak şeridi ya bir kare ileri, ya da geri alabilir, karedeki simgeyi değiştirebilir, bu karelerce daha önce belirlenen "durumu"nda kalmayı ya sürdürebilir ya da yeni bir duruma gecebilirdi. Böylelikle makinenin geniş bellek kapasitesi ve okuduğu karelerin faelirlediği işlemler dizisi aracılığıyla istenilen hesapları yapması sağlanıyordu. Turing'in geliştirdiği evremel hesap mukinesinin, programlan aracılığıyla kesin sonuçlar veren yöntemler (algoritmalar) kullandığından islenilen hesaplan yapması ve doğru sonuçlara varması söz konusuydu. Hesap makinesinin böyle bir esneklık kazanması bir ölçüde program ve programcıdan bağımiız bir duruma ge/mesi, yani yapay zekâya sahip olması anlamına geıiyordu. Turing bu gibi durumlan da kuramsal olarak incelemiş ve ıleride çeliştınlecek yeni makinelerle (bugünkü hızlı bilgisayarlarda olabileceği gibi) belirli "zihinsel" işlemlerde insanmakine ayırımının güçleşeceğini öngörmüştü. Bu nedenle, yapay z,ekâya sahıp makinelerin ınsanlaraan ayırt edilmesine ölçüt olarak da, bugün kendi adıyla anılan bir fesl önermişti. Turing feslinde bir kişi, başfca bin'si aracılığıyla doğrudan görmediği bir insana ve bir bilgisayara sorular yöneltmekte ve aldığı yanıtlann değerlendirilmesi sonucunoa bilgisayan ınsandan ayırt etmekteydi. Turing bu öncü çalışmalarını 42 yıllık bir yaşama sığdırırken, bir bilim adamı için pek de olağan sayılmayacak bir yaşam sürdürmüştü. Eşcinselliğini gizlemeyen, bu nedenle kendisini gizli araştırmalarda edindiği bilgiler dolayısıyla yakından izleyen resmi makamlar/a başı derde giren Turing, 1952'de tutuklanmış ve halen Londra'da bir piyeste sahnelenecek kadar dramatik öğe/er taşıyan yaşamına, ? 954'fe siyanürlü elma yiyerek son vermişfi. D Sovyetler'de ayılar için nüfus sayımı Beyaz ayıların sayısı arttı. Sovyetler Bırlıği'nde bu yıl içinde ayrıntılı bir beyaz ayı sayımı yapılacağı açıklandı. Beyaz ayı avı, 1956 yılında bu hayvanların sayısının 5 bine düşmesi üzerine yasaklanmıştı. Bugün beyaz ayıların 25 bin civarında olduğu sanılıyor. Eğer bu varsayım doğru çıkarsa, beyaz ayılar, nesli tükenmekte olan hayvanlar listesinden çıkartılacaklar. C Yeni bir kalıp maddesi Bilgisayar tarıma girdi ABD'de pamuk üreticileri bu yıl Comax (Cotton Management ExpertPamuk idare uzmanı) adlı yeni bir bilgisayar deniyorlar. Herhangi bir ev bilgisayarında kullanılabilen "Comax", pamuk üretim sürecini simüle ediyor ve küçük bir meteoroloji ıstasyonundan alınan veriler ışığında sulamayı, gübrenin cinsiyle kullanım miktarını belirleyerek en uygun hasat zamanını gününe varıncaya değin hesaplıyor. Pamuk tarlalarında yapılan ilk denemeler, "Comax"ın hektar başına 150 dolarlık bir artış sağladığını gösterdi. (Dönüm başına 10 bin TL). Q Cansız eşyalann yanı sıra canlıların da kalıplarının çıkarılmasını sağlayan Rhodosil RTV 70111 adlı yeni bir elastomer üretildi. Bu yeni madde deriyi tahriş etmiyor ve çok hızlı kuruyor. Bu açıdan özellikle elkol gibi canlı uzuvların kalıplarının hazırianmasında basarıyla kullanılıyor. Fransa'da satışa çıkartılan ve normal ısıda kolayca polimerleşen iki bıleşikten oluşan elastomer, yumuşak bir hamuru andırıyor. Bu hamurumsu madde 71 037 kodlu bir katalizörün eklenmesiyle esnek ve dayanıklı bir maddeye dönüşüyor. imalatçılar, yüz kalıbının çıkarılmaya kalkışılmaması gerektiğinı, tecrübesiz bir kalıpçının bu deneme sırasında modelin boğulmasına yol açabileceğini belirtiyorlar. C Ekranlı dia gösterici Dinazor ve güneş enerjisi Yunuslar zeki değil mi? Sevimli bahkların zekâ düzeylerinin maymundan düşiık olduğu ileri sürüldü. Yunus balıkları antik çağlardan beri zeki ve insana yakın hayvanlar olarak tanımlanır. Oysa çağdaş davranış bilim uzmanları, yunusların sandığımız kadar büyük bir kavrama ve öğrenme yeteneğine sahip olmadığını saptadı. Amerika Birleşik Devletleri Coney Island'daki New York Aquarium'da çalışan bilim adamları, laboratuvarda ölen yunusların beynıni incelediler ve balina soyundan gelen bu balıkların beyninde insanda görülen uzman hücrelerden hiçbirinin bulunmadığını belirlediler. Gerçi yunusların beyin hacmi ve ağırlığı oldukça büyük, ama kıvrımların altında basit yapısal özellikler yatıyor. Amerikalı bilim adamlarının vardığı sonuca göre, yunusların "IQ" değeri köpeklerden daha yüksek, ama şempanzelerden çok daha düşi1''.... • Los Angeles County Museum of National History'de görev yapan bilim adamları, özel bir dinazor tipi olan 'stegozor'ların sırtında taşıdıklan üçgen biçimindeki kemik parçalarının yalnız korunma işlevlne hizmet etmediğini saptadı. Paleantolojiyle ilgilenen sanatçı Stephan Czerkas, şımdıye değin bulunan bütün stegozor fosillerini inceleyerek hayvanın 9 metre büyüklüğünde bir heykelini yaptı. Czerkas'ın teorisine göre, tarih öncesinde yaşayan bu hayvanların sırtında bulunan kemik plakaları güneş enerjisini depolamaya yarıyordu. Dinazorlar böylece vücut ısılarını kendilerine göre ayarlayabildikleri gibi, hızla değişen iklim koşullarına karşı da etkili bir silah geliştirmişti. Czerkas'ın teorısını destekleyen dinazor uzmanı Robert I. Bakker, University of Colorado'da yaptığı açıklamada bulgunun "son derece basit ve inandırıcı" olduğunu, bunu çoktandır keşfetmiş olması gerektiğinı söyledi.n Diapozitıflerin duvara yansıtılarak seyredilmesini sağlayan dia projektörlerle avnı özelliklere sahip bir diaseyredicisi geliştirildi. Hahnel firmasının geliştirdiği Diaport AM 1000 göstericisinin objektifi 2.8/63 mm., ekran boyutları 20x20 santimetre. 12 V ve 100 W'lık halojen lambaların kullanıldığı cihazda slaytların değişimi uzaktan kumanda ile yapılabiliyor. Cihaz, biri görüntü değişimi diğeri ha