Katalog

NÖROFİZYOL İnsanlarda şiddet eğilimi ve beyindeki merkezi Hepimiz aynı olaylardan etkileniyoruz, ama içimlzden küçük blr grup şlddete başvuruyor. Bu şlddetin beyindeki kaynağı nedir? Çeviri: Murat Arın ahşi hayvanlar yaşamak için öldürürken, bazı insanlar ökJürmek, en azından diğerlerine saldtrmak için yaşartar: Hayvanlar arasında yalnızca insan nedenslz şiddet eyleminde bulunabllmektedlr. Bugüne kadar saldırganca davranışların nedenıni açıklamak için birçok görüş ortaya atıldı. Freud ve Lorenz şiddetin doğuştan var olduğunu ve içgüdüsel olarak ya da itici blr olay sonrasında ortaya çıktığını belirttiler. Bazılan, dışardan kaynaklanan olayların an Saldırganlığın nörofizyolojik yönden incelenmesi V lık reaksiyonlara neden olduğunu söylediler. Bir bölum psikolog ise, şiddetin kazanılmış bir davranış olarak bellekte gizlendiğini ılerı sürdü. Diğer yandan sosyologlar, sınirliliğı arttıran ve saldırganlığa neden olan sosyal etkenleri (televızyon, gürültu,...)araştırdılar. Sonuçta, yaklaşımlar nasıl olurlarsa olsunlar hep bir noktada birleşti: Hepimiz aynı olaylardan etkileniyoruz, fakat ıçımızden çok küçük bir grup şiddete neden oluyor. Görüldüğü gibı kaynağı bulunması gereken (topluma aykırı) bir davranış var. "Topluma aykırı" terimi psikopatolojik tanı olduğundan, ancak kesin kriterlerin oluturulmasına yardımcı olabiliyor: • Davranışlardaki anormallikler sık sık yineleniyor, fakat periyotlar halinde belirdiğl, diğer zamanlarda hastanın toplumla ilişkiainı normal olarak sürdürdüğü vakalara da rastlanıyor. • Saldırganlığın alkol ve uyuşturucu kullanımıyta hiçbir bağlantısı yok. • Hastada nörolojik ya da pslkiyatrik rahatsızlıklara rastlanmıyor. • Hastada, yaşına göre, aşağıdaki karakterlerden en az üçüne rastlanıyor: 16 yaşından önce: • Sert davranışlara eğilim, okuldan kaçma • Sık yalan söyleme • Cinsel karakteristiklerln zamanından önce gelişmesi • Alkollü içkilere zamanından önce itgi duyulma8i • Aile içindeki kuralları tanımama • Okulda başarısızlık, atılma 18 yaşından sonra: • Bir iş seçememe • Çalışma olasılığı varken işsizliği yeğleme • Zevklerde bile belli bir ilgi alanının oluşmaması Yetlşklnllkte: • Çalışma yaşamında karareızlık • Duygusal kararsızlık (en az iki boşanma ya da ayrılma) • Alkole karşı aşırı ilgi • Borçlar ya da dolandırıcılık • Tutuklanmaya neden olmuş üç ciddi suç Normal ya da patolojik davranışlar, beyinin doğru ya da kusurlu çalışmasının ürünüdür. Saldırganlığın mekanizmasını anlayabilmek için beyni incelemek gerekir. Biz de bu nedenle, saldırganlığın kaynağı olan beyindeki nöroanatomik yapılar ve bunların ışlevleri hakkında sizi aydınlatmak Istiyoruz. InMnda beynln Işlevt üç bölümde dflzenlenlr: • Beyln sapı (soğanillk, pons, orta beyin) ve hipotalamus • LJmbik atetem (talamus ve çevresQ • Neokorteks (özellikle frontal (alın loblarının ön bölumü) "içgudusel davranışlar", örneğin ye mek arama, yemek yeme, üreme, kü çüklerin bakımı ve saldırganca davra nışlar beyının bu üç bölümünden biriy le yönetilir. Hayvanda ve insanda beyi ne elektrotlar bağlanmasıyla yapılan de neyler, yaşamsal ve saldırganca dav ranışları llmblk slstemln yönettiğin göstermiştir. Hipotalamus bilglleri Hlpotalamusun saldırganlıkta oyna dığı rol yenı yeni anlaşılmaya başlanmakla birlikte, bilinen çok az şey bile şiddetin tedavisinde yararlı olmaktadır Hipotalamus bilgileri iç ortamdan alır: örneğin, ağız ıçinin kuruluğuyla, iç organların ışlevıyle ya da kanın kimyasal oluşumu ve akışkanlığıyla uyarılır. Bu uyarıları, sempatik sinirlerin ıç organların üstündeki uyarılarını düzenleyerek, endokrin bezlerinın salgılarının dozajını ayarlayarak ve otomatik hareketlerden sorumlu merkezleri uyararak yanıtlar. Daha genel bir yaklaşımla, ışlevi, blrinin görevı bir hareketin yapılmasını özendirmek, diğerininki engellemek olan iki karşıt komut merkezi arasındaki dengeyı süreklı olarak korumaktır Bu çift taraflı komut ilkesi saldırganlığın kontrolünde de vardır. örneğin kedinin hipotalamusunun posterolateral (arka ve yan) bölümü elektrikle uyarıldığı zaman saldırganlık düzeyi arttırılmış olur. Kedinin fareye saldırmadan önce karar vermek için geçirdiği bir süre vardır (kuluçka süresi). Çoğu zaman, doğrudan saldırmadan önce birkaç ayak darbesiyle fareyi tartar. Fakat, posterolateral bölge uyarılmışsa, kedi fareye vahşice saldırır. Buna karşılık, ventromedıan bölgenin (hipotalami öne ve orta kestte yakın bölgesinin) uyarılmaaı saldırmadan Heyecanın anatomisl Inaanda beynln Iştevl uç bölumde düzenhnir. Beyln aapı ve hlpotalamua, Umblk alatem ve neokortaks. Beyln aapı aoluma esnomo gibl otomatik hanketteri, hlpotalamua, yemek arnma unme glbl yaaamaal davranıalan yönottr. Neokortaka lae görme, Isltrm gibi akthriteleroe bktoatMcl ve düzenleytcl rol oynar I.gün Farenin beyninln bir bölümü uyanldığı zam aonra da ytnelenlrse bu bölge daha da ge uyanlann Izlerlnl aurakll taşıyacaktır. Yıll