Katalog

Bi L İ M P O L İ T İ KASI SAĞLIK Bilim politikası ve hükümet Bilim politikası, Ulkelerdeki kıt kaynakların Israf edilmemesini, ekonomik kalkınma ve çağdaşlaşma yolunda bilimsel ve teknolojik araştırmaların sağlayablleceği olanaklardan yararlanmasını öngörür. Bu politlka, laboratuvar, enstltü, kurum ve ülke düzeyinde ve aynı doğrultuda ele alınmak durumundadır. Dr. Hikmet özdemir, TÜBITAK ıiım politikası soyut bır kavram değıldır Blr ulkede, bılımın nereye ve hangı hızla gıdeceğının ve katkıda bulunması gereken ulusal hedeflerın kararlaştırıldığı bır polıtıka duzenıdır Bu anlamda hukumetlerın kapsamlı ve tutarlı bır bılım polıtıkasına sahıpolmaları gerekmektedır Sanayı, unıversıteler, bilimsel kurumlar, bılım adamlan, akademık çalışma yapan oğrencıler, uluslararası bilimsel kuruluşlar ve hukumetın kendı bunyesındekı araştırma bırımlerının kamu desteği konusunda sureklı ısrarları karşısında, hukümet çevrelerı, ellerınde bulunan kaynakları ne şekılde yönlendıreceklerını planlamak durumundadırlar Bılım ıçın ulusal polıtıkanın hazırlanmasının sebebi, bu alandakı eşgudumun sağlanmasıdır Kanserlilere "sihirli mermiler" V } B eğitim için yeni gerekler glbl sosyal sonuçlar çerçeveslnde alınmalıdır. Aynı şekılde, bılım sıstemının örgütlenmesı ve yonetımı de temel sorunlardan bırısıdır Çağdaş bılımın, malıyetı çok yuksek araştırma araçlarına ve sık sık dısıplınlerarası ışbırlığıne gerek duyması, araştırma unıtelerının buyukluğu, örgütlenme sorununa dıkkatle eğılınmesını gerektırmektedır Özellıkle uygulamalı araştırma ve geltştirme çalışmalarının yuksek mallyeti, harcanan kaynakların verımlılığını on plana çıkarmaktadır Nıhayet bır ülkenın araştırma sistemi, ulusal savunma açısından gerek duyulacak bilimsel ve teknolojik faaliyetlerı ıstenılen zamanda ve özellıkte yapabılecek durumda olmalıdır Bilim politikası ve blllm adamı Böyle bır anlayış, bılım ve araştırma özgurlüğunun kısıtlanması mı demek olur? Araştırma düşüncaslnln bunların uygulama olanaklanndan daha fazla olduğu, bilim adamlannın aaçlm yapmada slyaset yapanları (hükümeti) blllmael degerl garanti odllmemlş konularda uyarabfldlklerf surece bilim polltikası garakainimi ile bilim adamının entelaktüel özgürlüğü arasında blr çatışma beklenmemeildlr. Kaldı kı, bılım politikası terımınden yalnızca bılım ıçın yapılan bır polıtıka anlaşılmamalıdır Ulusal duzeydekı bılım politikası, bılım ve teknolojının, tarım, sanayı, savunma, eğıtım ve ıç ve dış polıtıka ıle olan karşılıklı etkılerını de ıçıne almaktadır Başka bır deyışle bılım polıtıkasının özellığı dığer alanlardakı polıtıkalaria birlikte düşunulmesındedır Bu yonuyle ulusal duzeyde bılım politikası, ulusal ekonomı ve ulusal dış polıtıka ıle aynı doğrultuda olmak durumundadır Örnek olarak, ışgucu gereksınımlerını karşılayacak planlar, eğıtım polıtıkaları ve teknolojık hedeflerle ilişkı kurmadan yapılamaz Arastırmaya hukumetın yapacağı yatırıma ancak ulusal butçe ve özel sektörce yapılmakta olan araştırmaların cıns ve mıktarları göz önune alındıktan sonra karar verılmelıdır. Bu karariann aynı zamanda dlger teknotojlk fırsatların sağlayacağı ekonomik kolaylıkları da hesaba katması gerekecektir Kalkınma kararları, geçici işslzlik, işgucu hareketlillgi ve hlzmetiçl 10 Ulusal düzeyde blr kurum Kısaca Bilim politikası, bir ülkedeki kıt kaynakların laraf edilmemesl, ekonomik kalkınma va çağdaşlaşma yolunda billmsel ve teknoiojlk araştırmaların saölayabtlsccgi olanaklardan yararlanılabilmeai, uatün nitelikll Işgücü II0 verlmln yükaettllmeai İçin seçenekler, kararlar v deger hükümlerl blleşkaaidlr. Bu politika, laboratuvar, enstltü, kurum ve ülke duzeylnde ve aynı doğrultuda ele alınmak durumundadır. Boylesı bır ulusal polıtıkanın ortaya çıkarılması şu soruların yanıtlanması ıle olanaklıdır Yapılacak billmael ve teknolo|lk araştırma çalışmalarının hedefleri neler olacaktır? Var olan kaynaklar, bunların gelışme ve geliştırılme olanakları, bilimsel ve teknolojik araştırma çalışmalarının dunyadakı gelışmelerı göz önune alındığında varılmak ıstenılen bılım ve kultur duzeyı nedır? Bunu yaparken, toplum olarak yalnızca kendı ulusal sorunlarımızı mı araştıracağız? Yoksa, ınsanlığın sorunlarına belırlı ve sade bır katkıda bulunacak mıyız? Ekonomik kalkınmaya etkılerı bakımından arzu edılır ve olabılır teknolojik değışıklıkler nelerdır? Ulusal gelire katkısı ne? Yanı, çeşıtlı sektörlerdekı çabaların ulusal gelire katkısı nedır? O sektörde dışsatım olanaklarıyla dışalım ıkamesıni ve sektörun ıstıhdam kapasitesinı arttırıcı, yenı olanaklar yaratıcı teknolojıle rı bulup gelıştirebılmek ıçın araştırmaların hedefı ne olmalıdır? Çeşıtlı bilimsel ve teknolojik araştırma çalışmaları arasındakı genel tercıhler neler olmalıdır? Yalnızca temel araştırma ya da uygulamalı ve gelıştırme araştırmaları mı yapmalı, yoksa, bunlar arasında anlamlı bır bölunme mı yapmalı7 Bazı ulusal savunma ve saygınlık araştırmalarına ne derecede yer venlmelıdır? Her toplumun uzun dönemdeki siyasal, kulturel ve ekonomik beklentılerı, amaçları vardır Sıyasal ve ekonomik bağımsızlığın guvencesı olarak gelışmelere uyacak anlamlı bilimsel ve teknolojik araştırmaların gerçekleştırılmesı nasıl yapılacaktır? Bunlarla ılgılı hedefler neler olacaktır? örnek olarak, sanayıde otomasyon, yöneylem araştırması uygu lamasının gerçekleştırılmesı, dış pazarlarda rekabet olanaklarının yaratılması gıbı Kararlaştınlan bu hedeflere varma bakımından öncaiik ölçütlerlnln saptanması hangl esaslara göre yapılacaktır? Kalkınma hedefleri ıle dogrudan bağlantılı araştırmalarda sektorlerarası seçım ne şekilde yapılacaktır? Aynı sektörde proje duzeyınde seçım esasları neler olacaktır? Hedefier ve öncelikler saptandıktan sonra, kaynaklann (inaan gücil, para, araçgeraç vs.) tahals nwkânizma ve ölçütlerl hangl şakllde yapılacaktır? kararlaştınlan araştırmaların yapılabılmesı ıle ılgılı gırdılerın yetecek ölçude temını, var olan araştırma örgütlenme sının yenı duruma uydurulması, gelecektekı gereksınımler bakımından kaynakların yeter mıktarda temını ıle ılgılı tercıh ve kararlar ne şekılde alınacaktır? Araştırma slstemlnln örgütlenmesl, uluslararası Işbirllğl va araştırma sonuçlarının uygulanması ile llgill önlemler bakımından izlenecek yöntem nedlr? Araştırma programlarının seçımı, değerlendırılmesı, olası teknolojik gelışmelerın ıncelenmesıne en çok sayıda bılım adamı ve arastırmacının katılımı, bır pro jenın ıstenılen zaman ve yerde yapılabılme olanağı, projelerın verımlılığı ıle projelerın yönlerını değıştırme olanağı, bılgı alışverışlerınin (enformasyonun) verımlılığı, sonuçların ekonomik değerlendırmelerının hızlandırılması ve verımı nasıl duzenlenecektır? Gönül Isterdl kl, sorulara yanrt veren, ulusal düzayde kurum, enstitü ve laboratuvar düzeylerinde araştırmaları geliştiran, eşgüdümleyen, terclhler ve kararlar bileşkesine sahip blr hükümetln, 2000 ler Türkiyasi için kamuoyuna ve bilim çevrelerlne sunduğu blr belgeyl tartışalım. Oysa bugünlerde basında, yalnızca Mmi çsvntlarin Türklye Bilimsel ve Teknlk Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) içinda başlattıklan "fstih oparasyonu" haberierl yar alıyor. Acaba, Türklye nereye gldlyor derslniz? D * ' Şekll 2 anserlı hucreleri öldurmek ıçın kullanılan yenı bır ilaç bıleşımı, tumörlerı tedavi ederken daha az yan etkı yapıyor Araştırmacılar habıs hucreyı bulan ve yok eden ıkı yeni "sihirli mermı" geliştırdıler Yale ve Harvard unıversıtelerınden nöroioglar bu yenı sıstemle ılaçları sinir sıstemı, derı ya da guddelenn ıçındekı kanserlı hucrelerın içıne gönderıyorlar Mıchael Rosenberg ve arkadaşları belırlı hucrelerın üzerındekı alıcıları kullandılar Sinir buyume sıstemı (NGF) çevresel sinir sistemi, derıdekı plgment hücrelerce belırlı guddelenn hucrelerındeki alıcıları harekete geçırıyor ve bunların büyümesını sağlıyor Alıcılar çocukluk döneminden sonra kaybolmalanna karşın, kanserli dokular uzerınde yeniden ortaya çıkıyorlar Rosenberg'in ekibi, bir sıtotokstik ilaç ıçeren ınce yağ kuresını NGF ile çıftleştırdi NGF ile alıcı bırleştiğınden ıkısı birlikte hücrenın ıçıne girer, bu arada yağ küresini ve kOrenin ıçindeki öldurücü maddeyı de hücrenın merkezıne taşırlar (Şekll 1). ilaç ıçerı girdiğınde onu saran koruyucu kaptan kurtulur Ayrıca bazı bağışıklık uzmanları tumörun yerleştiğı bağışıklık hücrelerını hedeflemek ıçın gelışmış antıkor tekniklerinden başarılı bır bıçımde yararlandılar Aynı anda ıki antıjenı tanıyan tek bır antıkor urettıler Bu antıjenlerden bırı lösemılı beyaz kan hucrelerının yüzeyınde, dığerı ıse bedenın hastalığa karşı hücre savunmasının bır bölumu olan T lenfosıt hucrelerındeydı (Şekll 2) Araştırmacılar klınık uygulamalarda, alınan kültürlerde denenen bu antikorların hem öldurücü lenfositlere hem de kanser hucrelerıne bağlandıklarını ve T hucresını kanser hücrelerını öldurmesi için harekete geçırdığını keşfettıler Bu antıkorun bır gramın ıkı mılyarda bırı kadarının T lenfosıni kanser hucıelerımn uçte bırinı öldurmeye yönelttığını kanıtladılar Gelecekte kanserlı hastalar sıtotoksıkın üretilmeslnı arttırmak ıçın harekete geçebılırler T hucreleri antmor enjeksıyonunun hemen ardından hedeflenen habıs hucrelere yerleşmektedırler K Her ıkı yaklaşımın da klınik deney sonuçlan yakında alınacak ve bunların kanser kemoterapısınde bır değer taşıyıp taşımadıkları ortaya çıkacak Eğer sonuç başarılı olursa kanserlı hastalar daha az sıklıktakı ve daha az mıktarlardakı enjeksıyonla yetınebılırier ve bugun kullanılan bır hayli zehırlı ılaçların yan etkilerinden kurtulabilirler D (DH.H. N«w SclentM 11.6.87)