Katalog

DIŞ HABERLER dishab@cumhuriyet.com.tr 7 11 MART 2021 PERŞEMBE Başbakan Paşinyan, Genelkurmay Başkanı’nı görevden aldı, ordu istifa çağrısını yineledi Erivan’da kriz derinleşiyor Paşinyan hükümeti, Genelkurmay Başkanı Gasparyan’ın görevden alınma kararının dün yürürlüğe girdiğini duyurdu. Ermenistan’da geçen yıl Dağlık Karabağ’da Azerbaycan’a karşı alınan yenilgiyle başlayan gerilim artıyor. Geçen ayki darbe girişiminin ardından Başbakan Nikol Paşinyan’ın Genelkurmay Başkanı Onik Gasparyan’ı görevden alma kararı anayasal krize dönüştü. Yenilgiden sorumlu tutulan ve ordunun istifasını istediği Paşinyan dün Gasparyan’ı görevden aldığını açıkladı. Daha önceki iki girişimi Cumhurbaşkanı Armen Sarkisyan tarafından veto edilen Paşinyan’ın bu hamlesi, üçüncü kararnameyle doğrudan yürürlüğe girdi. Öte yandan ordu bir kez daha başbakana istifa çağrısı yaptı. Sarkisyan, Paşinyan’dan gelen görevden alma kararını imzalamayı iki kez reddederken, Ermenistan hükümeti dün sabah “kararın Paşinyan karşıtları önceki gün yine meydanlardaydı. otomatik olarak devreye girdiğini” açıkladı. Paşinyan, eski üst düzey general Artak Davtyan’ı yeni Genelkurmay Başkanı adayı olarak gösterdi. Sarkisyan’dan itiraz Reuters’in haberine göre Cumhurbaşkanlığı ofisinden yapılan açıklamada, Sarkisyan’ın “askeri görev ve askerlerin statüsüne ilişkin” kanun üstünden Gasparyan’ın görevden alınmasının yasal olup olmadığının incelenmesi için Anayasa Mahkemesi’ne başvurduğu belirtildi. Sputnik’in haberinde ise Kommersant gazetesinin hukukçulara atıfla, Ermenistan yasalarına göre söz konusu itiraz değerlendirilene kadar Gasparyan’ın görevden alınamayacağı yorumuna yer verildi. Genelkurmay Başkanı Gasparyan sosyal medya hesabından paylaştığı mesajında, Başbakan Paşinyan’ın kendisini görevden alma sürecinin anayasaya aykırı olduğunu savunarak, “Bu bir kez daha şunu gösteriyor. Krizden çıkmanın yolu başbakanın görevinden istifa etmesi ve erken parlamento seçimleri yapılmasıdır” ifadelerini kullandı. Genelkurmay Başkanlığı’ndan yapılan açıklamada da “Ermenistan Silahlı Kuvvetleri yönetimi, Gasparyan’ın açıklamasına katılıyor” denildi. Ermenistan Genelkurmayı ve üst düzey askeri isimler, Dağlık Karabağ savaşının işgal edilen kimi bölgelerden çekilmeyle sonlanmasının ardından 25 Şubat’ta Paşinyan’a istifa çağrısı yapan muhtıra yayımlamıştı. Paşinyan darbe girişimine karşı destekçilerini sokağa çağırmıştı. Ardından Genelkurmay Başkanı Gasparyan’ı görevden alma kararını Cumhurbaşkanı Sarkisyan’a iletmişti. Ülke anayasasına göre bu kararın geçerli olması için Sarkisyan’dan onay alınması veya başbakanın önerisinin üzerinden iki hafta geçmesi gerekiyordu. İsrailGKRY mutabakatı İsrail ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin (GKRY), deniz sınırlarını aşan tartışmalı doğalgaz rezervleriyle ilgili iki taraf arasında 9 yıldır süren anlaşmazlığın çözümü yolunda önemli bir adım attıkları bildirildi. Taraflar, İsrail’in Yishai gaz sahası sınırının GKRY’nin tek taraflı ilan ettiği sözde parsellerde yer alan Afrodit gaz sahasının sınırıyla çakıştığı gerekçesiyle yaşanan anlaşmazlığın çözümü ve rezervlerin ticari kullanımıyla ilgili görüşmelere başlanması konusunda mutabakata vardı. Türkiye’ye çağrı GKRY Enerji Bakanı Natasa Pilides, İsrailli mevkidaşı Yuval Steinitz ile bir çerçeve üzerinde anlaştıklarını ve yol haritasının projeye dahil olan şirketlere iletileceğini söyledi. Steinitz, EastMed (Doğu Akdeniz Doğalgaz Boru Hattı) projesiyle ilgili GKRY’deki temasları sırasında yaptığı açıklamada ise, Tel Aviv’in bu konuda Türkiye ile işbirliğine hazır olduğunu söyledi. Bu arada İtalya Dışişleri Bakanı Luigi di Maio, GKRY ziyaretinde Rum lider Nikos Anatasiadias, Dışişleri Bakanı Nikos Chirstodoulides ve Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Kıbrıs Özel Temsilcisi Elizabet Spehar ile bir araya geldi. Avrupa Birliği üyesi GKRY’ye destek mesajı veren Maio’nun Ankara karşıtı çıkışı dikkat çekti. İtalyan Bakan, “İtalya, Kıbrıs sorununda BM anlaşmaları ve kararları dışındaki çözümü sağlamaya yönelik her türlü girişimi şiddetle reddediyor” dedi. KKTC’de elektrik gerilimi Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC), Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu’ndaki (KIBTEK) yolsuzluk iddiaları ile sarsılıyor. Ekonomi ve Enerji Bakanı Erhan Arıklı, önceki gün katıldığı bir TV programında haklarında yolsuzluk soruşturması açılan KIBTEK’te çalışan üç üst düzey yetkilinin görevden alındığını söyledi. Hükümet ortaklarının da kendisine tam destek verdiğini belirtti. KIBTEK’in devlet dairelerinin elektrik borçlarından dolayı 120 milyon TL alacağı olduğunu, bu paranın tahsil edilememesinden dolayı kurumun yüksek faizle borçlandığını, yüksek faizin de maliyet olarak enerji faturalarına yansıdığını belirten Arıklı, “Bu nedenle büyük şirketlerin ve elektrik borcu olan devlet dairelerinin elektrikleri kesilmeye başlandı” dedi. KIBTEK’i özelleştireceği iddialarına “Kurumun değil elektriğin özelleştirileceği” yanıtını verdi. Arıklı’nın “KIBTEK’teki rant çevrelerinin medyaya sızdığı” suçlamasına basın dünyasından tepki geldi. Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu Çalışanları SendikaArıklı sı (ELSEN) Başkanı Kubilay Özkıraç ise, Bakan Arıklı’nın halkı yanılttığını savundu. “Öncelikle görevden alınan olmadı, görev yeri değişen oldu. Müdür Muavini, Koordinasyon Kurulu üyeliğine atandı. Üç kişi değil, bir kişinin, sadece görev yeri değişti” ifadelerini kullandı. Erhan Arıklı’nın, Maliye Bakanlığı’na ait binanın elektriğinin ne zaman kesildiğinden haberi olmadığını belirten Özkıraç, “Bu elektrik geçen cuma günü kesildi. Arıklı ise elektriğin önceki gün kesildiğini söyledi. Şimdi maliye binasına yeniden elektrik verildi. Yetkililer bir hafta süre istedi. Eğer bir haftanın sonunda ödeme yapılmayacaksa, yine keseceğiz. AKSA’ya her ay 65 milyon lirayı bulup verenler, KIBTEK’e de borçlarını ödeyecek” diye konuştu. Özkıraç daha önce “KIBTEK ile ilgili akaryakıt alımı, sayaç alımı ve reklam ihalesi gibi konulardaki yolsuzluk iddialarını ortaya çıkarması konusunda çağrıda bulunarak, sendikanın Arıklı’nın yolsuzluklarla mücadele etmesi halinde yanında olacağını” söylemişti. POLİS ŞİDDETİNE PROTESTO Yunanistan’ın başkenti Atina’da koronavirüs önlemlerini ihlal ettiği gerekçesiyle bir kişinin polis tarafından dövülmesiyle öfke sokağa taştı. Önceki gün yaklaşık 5 bin kişinin katıldığı eylemde kimi gruplar polisle çatıştı. Bir polisin ağır yaralandığı, 10 kişinin gözaltına alındığı duyuruldu. Başbakan Kyriakos Miçotakis eylem ile ilgili “Atina’da gördüğümüz üzücü şiddet görüntülerinin sona ermesinin sağlanması lazım” açıklamasında bulundu. Sol muhalefet partisi Syriza, “Şiddete başvurarak barışçıl protestoyu lekeleyenleri” kınadı. Açıklamada, “Kimsenin bizi bölmesine izin vermeyeceğiz” denildi. Sosyal medyaya yansıyan görüntülerde, polisin Nea Smyrni meydanında dövdüğü bir gencin “acı çekiyorum” diye bağırdığı görülüyor. Dibeybe kabinesine güvenoyu Libya’da Ulusal Birlik Hükümeti Başmeclisin hükümete güvenobakanı Abdülhamid yunun BirleşDibeybe’nin kabinesi, miş Milletler’in Sirte kentinde düzen(BM) yol haritalenen oturumda ülkesında kararlaşnin doğusunu kontrol tırılan seçimlealtında tutan Temsilre kadar geçerciler Meclisi’nden güli olduğunu söyvenoyu aldı. Üç gün Dibeybe oylamanın ardından kabine ledi. Güvenoyudür süren oturum so deki bazı bakanlarla Sirte’yi gezdi. nun ardından nunda yapılan oylaBaşbakan Dimada, Dibeybe’nin 26 bakanın yer beybe, meclise “tarihi bir karara imaldığı kabinesine 133 katılımcıdan za attığı” için teşekkür ederek, tem121’inin onay verdiği belirtildi. Otu silcilere “Tüm aşamalarda berumun ardından konuşan General nimle çalışmanızı, Libya’da bir Halife Hafter’in müttefiki Temsilci araya gelmeyi ve nefreti unutmaler Meclisi’nin Başkanı Akile Salih, yı arzu ediyorum” dedi. Dibeybe, Başkanlık Konseyi Başkanlığı ve Libya Yüksek Seçim Kurulu’nun destekleriyle vaat edilen tarihte seçimleri düzenlemek için çalışacaklarını kaydetti. Dibeybe, “Sizlere sözümdür. Tekrar savaş olamaz” diye konuştu. BM öncülüğünde düzenlenen Libya Siyasi Diyalog Forumu yol haritasına göre, Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el Menfi, Başbakan Dibeybe ve göreve gelen yönetimin, ülkeyi 24 Aralık 2021’e kadar seçime taşıması öngörülüyor. ‘Ankara önemli müttefik’ NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Türkiye’nin önemli bir müttefik olduğunu belirterek, “Sadece haritaya bakarsanız bunu görebilirsiniz” dedi. Stoltenberg, Kaliforniya’daki Stanford Üniversitesi Uluslararası Güvenlik ve İşbirliği Merkezi tarafından düzenlenen “NATO’nun adaptasyonu” konulu video konferansa katıldı. Türkiye’nin Rusya’dan S400 hava savunma sistemleri almasıyla ilgili bir soruya Stoltenberg, NATO müttefikleri arasındaki farklılıkların yeni bir şey olmadığı; NATO’nun bu farklılıkları, anlaşmazlıkları, sorunları tartışmak ve çözüm bulmak için iyi bir platform olduğu yanıtını verdi. Stoltenberg, Ankara’ya S400, Doğu Akdeniz ve mülteci sorunu gibi konularda endişelerin dile getirildiğini kaydetti. NATO Genel Sekreteri, “Fakat şunu da anlamalıyız ki Türkiye önemli bir müttefik. Çünkü sadece haritaya bakarsanız ne kadar önemli olduğunu görebilirsiniz. Özellikle Irak ve Suriye’ye sınırı olduğundan, IŞİD ile mücadelede kaydedilen ilerlemeden, bölgede IŞİD’in kontrol ettiği bölgelerde milyonlarca insanın özgürleştirilmesinden, altyapı temelleri ile Türkiye’deki havalimanları çok büyük önem taşıyor” dedi. Sorunların çözümünde, doğru yönde adım atmak için gerginliği azaltma arayışı içinde olduklarını vurgulayan Stoltenberg, bu konuda NATO içinde çatışma çözme mekanizması kurduklarını ve olumlu ilerlemeler kaydettiklerini belirtti. ABD’den Devrim Muhafızları’na yaptırım ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, ağır insan hakları ihlallerine neden oldukları gerekçesi ile İran Devrim Muhafızları Ordusu’nun iki sorgu personelini yaptırım listesine aldıklarını açıkladı. ABD’nin adımı, Biden yönetimi ile İran hükümetinin 2015 tarihli nükleer anlaşmaya dönüş konusundaki tıkanıklığı aşmaya çalıştığı bir dönemde geldi. Blinken, “Ali Hemmetiyan ve Mesud Safdari, İran’da 2019 ve 2020’deki protestolar sırasında gözaltına alınanlara, siyasi mahkumlara işkence, insanlık dışı muamele ve ceza gibi insan hakları ihlallerine karıştıkları gerekçesi yaptırım listesine alınmıştır. Bu kişiler ve birinci dereceden aile bireylerinin ABD’ye girişi yasaktır” dedi. ANKARA’DAN IKBY’YE ‘PUL’ TEPKİSİ Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin (IKBY) Papa’nın ziyareti dolayısıyla bastırdığı anı pulunda, Türkiye’nin doğu illerinin de dahil edildiği sözde “Büyük Kürdistan” haritasına yer verilmesine Ankara’dan tepki geldi. Dışişleri HÜSEYİN HAYATSEVER Bakanlığı, “Bazı haddini bilmez IKBY yöneticileri bu ziyareti, Irak’ın komşu ülkelerinin toprak bütünlüklerine yönelik ham hayallerini açığa vurmak için kullanmaya yeltenmektedir. Bu tür sinsi emellerin ne şekilde hüsranla sonuçlandığı en iyi IKBY makamları tarafından hatırlanacaktır. IKBY’den bu vahim hatanın düzeltilmesine yönelik gerekli açıklamanın bir an önce ve net bir şekilde yapılmasını bekliyoruz” açıklaması yaptı. Konuyla ilgili Cumhuriyet’e değerlendirmelerde bulunan emekli Büyükelçi Onur Öymen, “Bu durum, Türkiye’nin birçok konuyu gözden geçirmesini gerektirebilecek kadar önemlidir. Kuzey Irak’taki yerel yönetimle çeşitli dönemlerde çeşitli düzeylerde ilişki kurulmuştur, ziyaretler olmuştur. Fakat bunların hiçbiri bazı davranışları, söylemlerini sineye çekebileceğimiz anlamına gelmez” dedi. “Türkiye’nin iyi ilişkilerine karşın IKBY’nin böyle bir adım attığına” dikkat çeken Öymen, “Kuzey Irak’taki yerel yönetim kendini bu kadar fütursuzca hareket etme hakkına sahip görüyorsa, bu ciddi bir durum yaratır. Bazı büyük devletlerin bunlara müsamaha göstermesi, onları desteklemesi, bunların Türkiye’ye karşı bu gibi kabul edilemeyecek davranışlarda bulunmasını haklı göstermez. Türkiye, resmen özür dilenmesini ve pulların iptal edilmesini de istemelidir” ifadelerini kullandı. ‘Ziyareti fırsat bildiler’ Emekli Büyükelçi Uluç Özülker de halihazırda IKBY’nin Papa’nın ziyaretini fırsat bilerek böyle bir propagandaya giriştiğini belirtti. Özülker, “Tabii ki bir sonuç vermez, bu gayet net biliniyor. İçlerindekini dışa dökmüşler. Vahim bir şey olduğuna kuşku yok. Dış politikada duygusallığa yer yoktur, orada PKK ile mücadele edilirken IKBY ile işbirliği de yapılmaktadır. Dolayısıyla IKBY’yle ilişkileri bozmak Türkiye’nin menErbil: Onay faatine olmaz” diye ko verilmedi nuştu. Özülker, ABD’nin tutumunun da IKBY açısından “teşvik edici” olduğunu dile getirerek “ABD, Suriye’nin doğusundan başlayarak Irak’ı IKBY’den pul krizine ilişkin “Tasarlanmış herhangi bir pulun basımı için henüz bir onay kararı yok” açıklaması da içine alacak bir şekil geldi. Rudaw’ın hade burada bir Kürt dev berine göre Erbil leti oluşturma politikası gütmektedir, bunu biliyoruz. ABD’nin tutumunun da bu kapsamda teşvik edici nitelik taşıdığı da açıktır” değerlendirmesinde bulundu. hükümet sözcüsü, “Sanatçılar basılmasını istedikleri birkaç pul tasarladı ancak bir onay söz konusu değildir” dedi. AF ÖRGÜTÜ: TÜRKİYE’YE BASKI YAPIN Uluslararası Af Örgütü Avrupa Bölgesel Direktörü Nils Muiznieks, “Avrupa hükümetlerinin Avrupa Konseyi üyesi Türkiye’ye baskıları yoğunlaştırarak, yükümlülüklerine uymasını talep etmesi gerektiğini” belirtti. Muiznieks, Avrupa’ya çağrıda bulunduğu yazısında “Siyasi zulüm artıyor” vurgusu yaptı. “Suçsuz gazetecileri, insan hakları savunucularını, protestocu öğrencileri, sosyal medya aktivistlerini cezaevinde tutan siyasi iktidarın aynı zamanda Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) haksız yere cezaevinde tutulan kişilerin serbest bırakılması yönündeki kararlarını da görmezden geldiğine” işaret etti. Muiznieks, AİHM’den kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getirmeyen Türkiye için “ihlal prosedürünün” başlatılması gerektiğini savundu. Atina ile görüşme 16 Mart’ta Türkiye ile Yunanistan arasındaki öngörüşmelerin (istikşafi) yeni turunun 1617 Mart tarihlerinde düzenleneceği bildirildi. Ankara’dan yapılan açıklamaya göre, heyetler Atina’da bir araya gelecek. Görüşmelerin bir önceki turu 25 Ocak’ta İstanbul’da düzenlenmişti.