Katalog

PROF. GÖKOVALI YAŞAMINI YITIRDI >> 14’te PAZARTESİ 1 ŞUBAT 2021 96. YIL SAYI: 34813 KURUCUSU YUNUS NADİ (19241945) BAŞYAZARLARI NADİR NADİ (19451991) İLHAN SELÇUK (19922010) FİYATI 2.5 TL KKTC’DE 3 TL İÇSESİNİZLE ARANIZ NASIL? >> BİLİM VE TEKNOLOJİ sayfası 16’da LE MONDE diplomatique Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir. 1 ŞUBAT 2021 Sayı: 13 TRUMP SONRASI BIDEN DÖNEMİNDE NORMALE DÖNÜŞ İLLÜZYONU Amerikan paranoyası... THOMAS FRANK * A BD’nin yeni başkanı Joseph Biden, parçalanmış bir ülkeyi uzlaştırma niyetini hemen gösterdi ve Selefinin mirası ile bağını kopardı. Cumhuriyetçiler ve Demokratlar birbirlerinden bu kadar nefret ederken üstelik bazılarının paranoyaya varan karamsarlığı diğerlerinin cezalandırıcı kışkırtmalarını artırırken bu iki hedefi hayata geçirmek zor olacak gibi... Donald Trump dönemi egoizm, yetersizlik ve şiddetin yüceltilmesi ile son buldu. Milyarder başkan meğer en kötüyü en sona saklamış. 3 Kasım 2020 tarihinde, Trump seçimleri kaybettikten sonra yenilgiyi kabul etmeyi reddetti ve mahkemelere onlarca temyiz başvurusunda bulundu her biri kendi atamış oldukları da dahil olmak üzere bütün hakimler başvurularını reddetti. Trump, zaferin onun olduğunu, seçimlerin nasıl olduğu belirtilmeyen bir yöntemle kendisinden çalındığını ileri sürdü. Bu saçma teori, Cumhuriyetçi seçmenlerin özellikle de genç ve hırslı seçmenlerin herkesle paylaşmaktan çekinmediği bir gerçeğe dönüşüverdi. Olaylar 6 Ocak tarihinde zirve yaptı. Trump, Washington’da kongre üyeleri seçim sonuçlarını onaylarken destekçilerine Capitol’e (Kongre Binası) gitmeleri çağrısında bulundu. Tüm dünya bundan sonra olanları biliyor: Bufalo boynuzları ve karnaval giysileri giymiş bir takım soytarıdan oluşan isyancı kalabalık Amerikan demokrasisinin en kutsal mekânı olan yasama gücünün merkezine saldırdı. Kimileri binanın girişinde mermer holde selfie çekti, kimileri federasyon bayraklarını salladı, bazıları ise cinayet çağrısı yaptı. Kuşkusuz ki vekilleri korkutarak Trump’ın görevde kalmasına yardımcı olacaklarını umut ediyorlardı; bu hedefin ötesindeki niyetleri ise pek net değil... Utanç duygusu uyandı Bu tür inançlarla hareket ederek korkunç eylemlere başvuran insanları görmek her zaman için şok edici olmuştur. Capitol’e saldıranlar birçok Amerikalı için kutsal kabul edilen bir çizgiyi aştılar. Ve böylece Trump’ın dört yıllık görev süresince kimsenin yapmayı başaramadığını, yani Cumhuriyetçi Parti saflarında utanç duygusunu uyandırmayı başardılar. Bir gecede, medyanın yakından tanıdığı muhafazakâr isimler, başkanın fitilini ateşlediği kalabalıklara samimi desteklerini bir kenara atıp kendilerini temize çıkarmak adına doğruluğundan bile emin olmadan Capitol saldırısı için “antifa”yı suçlayarak sıyrılmaya çalıştılar. Twitter, en ünlü kullanıcısının hesabını kapattı. Temsilciler Meclisi ikinci kez azil sürecini başlattı, ki bu Amerikan tarihinde eşi görülmemiş bir olay. En büyük darbe ise ülkenin en büyük bankalarının Cumhuriyetçi Parti’yi finanse etmeyi bırakacaklarını açıklamasıyla alınmış oldu. Cumhuriyetçi Parti’nin ana amacı bu bankaları yasanın dışında tutmaktı. O günden sonra Amerika’da yeni bir gün doğdu denebilir. On yıldır çok sayıda seçkin uzman, muhafazakârlığın, Reagan döneminin, Cumhuriyetçi Parti’nin demografik gelişme, çokkültürlü ilericiliğin zaferi ve yeni nesil Amerikalıların yükselişi karşısında yakın zamanda çökeceğini öngörüyordu. Peki Trumpçılığın bir delilik ve şiddet bataklığında yok olması bu kehanetin gerçek olduğu anlamına gelir mi? Böyle bir soruya cevap verebilmek için Trump dönemini bir bütün olarak ele almak ve son yirmi, otuz yılda Cumhuriyetçiler’den koparak Demokrat seçmenlere katılan seçmenler kategorisine özellikle eğilmek gerekir. Bu insanları iyi tanırım: Zevk sahibi, iyi eğitimli, hayatın bir dizi ihtişam ve eğlenceden ibaret olduğunu düşünürler. Burada bahsini ettiğim kişiler banliyölerde yaşayan en zengin beyazlar. Ülkenin en iyi okullarının bulunduğu yüz ilçede, Biden oyların yüzde 84’ünü aldı. En yüksek orta gelirli kişilerin yaşadıkları yüz ilçede ise yüzde 57 destek buldu. (1). Oysa bundan otuz yıl önce Cumhuriyetçiler bu yerlerde çok rahat kazanıyorlardı. Devamı 4. sayfada ‘Kapatın çenenizi!’ LE BU PAZARTESI MONDE diplomatique GÜNÜ SERGE HALIMI 9 Ocak 2021 günü, Dosi” sizin sessizliğinizdir. Kısanald Trump’ın görev süresinin cası mağlup olan galibin insafısona ermesine on bir gün kala na kalır ve sizi susturduklarında ve hatta bazı Cumhuriyetçi tatüm güç GAFA’ya (2)! raftarları bile onu terk etmişken, Yine de bu, tehlikeli insanlaTwitter Trump’ın hesabını karın ve onların taşıdığı fikirlerin patma, Facebook ise askıya albir diğer tehdididir. Sıradan özma kararı verdi. Oysa, eski baş gürlüklerin süresiz olarak askıkanın vukuatları, Merkezi İsya alınması dahil, kendimizi bu tihbarat Teşkilatı’nın (CIA) ve tehditten korumak için her şeyi ya hesapları hiç tehdit edilmekabul ediyoruz. Ancak terörist, yen diğer devlet başkanlarının ırkçı, antisemit, “ayrılıkçı” fikirkilerden daha ölümcül değildi; lerle mücadele söz konusu olduEmniyet’teki suçlama, seçimyenilgisininusulsüzlükle sağlandığını (haksız bir şekilde) iddia etmek (Twitter’da) Kuzey Kore’yi nükleer saldırıyla tehdit etmekten daha ağır bir suç teşkil etmiyordu. Ve dijital platformların, kendisinden muazzam bir kazanç sağladıktan sonra, bugün Trump’a yönelttikleri “nefret söylemi” eleştirileri, aynı ğunda, savaş asla kazanılmaz ve dahası mağlup edilenlerin resmi bir teslimiyetiyle sonuçlanmaz. Bu savaş yalnızca kalıcı ve sertleşmiş bir istisna durumu oluşturur. Aslında, hiç kimsenin ilişkilendirmek istemeyeceği nefret edilen bir hedefi belirlemekten ve ardından sürekli olarak ceza ve yasakların kapsamını gesavcılıkta değişti. Hukukçular tepkili: Talimatla tutukladılar “sosyal” ağların Myanmar veya nişletmekten daha kolay bir şey Hindistan’da Müslüman azınlık olamaz. Bu açıdan, Afganistan lara karşı bizzat yayımladıkları ve Irak savaşlarının muhalifleaşırı şiddete eşit değil. ri, El Kaide’nin markalı savunuTwitter ve Facebook’un bu tu cularıydı; İsrail’in politikalarıtumu ne tutarlılık ne de cesanı eleştirenler Yahudi karşıtıydı, Mısır’ın başkenti Kahire’deki Tahrir Meydanı, ülke tarihinde önemli siyasi dönemeçlere, halk isyanlarına sahne oldu. retle açıklanabilir. Hem hükümetler hem de bireyler tarafınABD’den ithal edilen bunalımlı üniversite vaazları da Trumpistdan davranış ve gelişimleri ina ler veya ırkçılardı. Bu gibi duDEVRİMDEN SİLİKLEŞMEYE... ‘ÖFKE, ÖZGÜRLÜK VE DEĞİŞİMİN MEYDANI’ nılmaz bir hoşgörüyle desteklenen bu sosyal medya ağları, rumlarda da kişi artık düşmanlarıyla çelişmek yerine onları suskendilerinin her şeye hakları ol turmaya çalışır. Kuşatılmış simge Tahrir MARTIN ROUX * Nadir Fehmi (1) Kahire’nin merkezinde bulunan Tahrir Meydanı’ndan ne zaman geçse, kalbinin atışları hızlanıyor. Bu tepkiye neden olan şey ne 2011 devriminin heyecanı ve özlemi ne de onun coşkusu... Korku. “Eğer polisler beni sorguya çeker ve cep telefonumu açmamı isterlerse, o zaman tutuklanma tehlikesi ile karşı karşıya kalırım” diye fısıldıyor insan hakları savunucusu Fehmi. Otuz yaşlarında olduğu 2011 yılında, 25 Ocak’ta Boğaziçiliyi başlayanve11Şubat’taDevletBaşkanı Hüsnü Mübarek’in istifası ile sonuçlanan halk hareketlerine katılmış. Birbirleriyle dayanışma içinde, sıkışık sıralar halindeki göstericileri, “Halk rejimin yıkılmasını istiyor” ya da “İrhal” (Defol) gibi biteviye haykırılan sloganları ve meydandaki rengârenk çadırlarda doğaçlama olarak yapılan siyasi tartışmaları anımsıyor. Bugün, en ufak bir kuşkuda, 60 bin ila 100 bin düşünce mahkumunun yanına gidebileceğini biliyor, söz konusu sayı insan hakları konusunda araştırma yapan Kahire Enstitüsü’nün çalışmasından (2). ‘Sürekli gözdağı’ İslamcı Devlet Başkanı Muhammed Mursi’ye karşı askeri bir darbe düzenledikten sonra 2014’ten beri iktidarda bulunan Başkan Abdülfettah el Sisi’ye karşı yapılan gösteriler Mısır’ın kalbi Kahire olmak üzere pek çok bölgeyi karıştırdı. Eylül 2019’da Tahrir’in çevresinde keyfi denetimler yaygınlaştı. Rejim hiçbir itirazı hoş görmediği için, bu öfke patlamasını izleyen on beş gün içinde 4 bin 400’den fazla kişi hapse atılmıştı, bunların yaklaşık 900’ü Kahire’deydi. Meydan ise “sivil polislerin elinde bulunan askeri bir garnizon havasına” büründü diyor Fehmi. “Sivil polislerin sayısı, oradan geçen insanlardan daha fazla. Bıyıklarıyla ve cilalı ayakkabılarıyla, hal ve tavırlarından tanınıyorlar. Sürekli gözdağı...” Devamı 2. sayfada duğu sonucuna vardılar. ABD Başkanı’nın çenesini kapatabilmeleri, elde ettikleri gücün baş döndürücü bir ölçüsüdür. İfade özgürlüğü... Ama Amerikan sağı öfkelendiğinde, ona neredeyse gayri ihtiyari karşılık vermeye eğilimine giriyoruz; size göre tüketicilerin özgür seçimiyle meşrulaştırılan (1), kamu gücünün şirketlerin yetkisini ya da sahiplerinin servetini kısıtlamaması gerektiği fikrini benimseyen Chicago düşünürlerinizle sizler beraber değil miydiniz? İşte bugün, aynı “piyasa popülizmi”nin kurbanı oluyorsunuz. ABD Anayasası’nın ilk maddesi, ifade özgürlüğünü federal eyalet ve yerel hükümetlerin sansürüne karşı korur, ancak tekel durumundaki özel şirketlere karşı korumaz. Onların “ifadeVe (öğretmen) Samuel Paty’nin öldürülmesi, böylesi rahatsız edici bir sessizlik ortamında, Fransa’da İslamofobiye karşı birliğin dağılması için bahane oldu. Sanki iletişim patlaması her geçen gün özgürlüklerin sınırlarını genişletmekten ziyade, bizi hapishanelerimiz arasında gidip gelmeye mahkum eden disiplin kurullarına dönüştü. Çeviri: Diane Dilek Cat (1) Referans makalesi: Reagancı düşünür William Buckley Jr. tarafından formüle edilen bir argüman “Amerikan sağının taktiği, insanları entelektüellere karşı harekete geçirme”, Le Monde diplomatique, Mayıs 2006. (2) Google, Apple, Facebook, Amazon. tutuklamak için suç vasfını değiştirdiler DOSTLARININ GÖZÜNDEN KAYRA Son büyük devlet insanı YAŞAMINI yitiren asırlık çınar Ömer Cahit Kayra’yı dostları; Ali Sirmen, Mine Kırıkkanat, Barış Doster, Melih Aşık ve Tuba Emlek anlattı. Ortaklaştıkları görüş, “Atatürk dönemini yaşamış sonuncu devlet insanıydı” oldu. >> 5’te FİYAT YÜKSEK, EL ULAŞMIYOR Gıda şikâyeti yüzde 95 arttı MALIYET INERSE GIDA UCUZLAR Erdoğan’ın fiyatı ceza ile indirme çabasına üretici tepkili. TGDF Başkanı Kopuz, “Sorun market ve toptancı haline baskınla çözülmez. Girdi maliyetleri indirilmedikçe fiyatlar düşemez” dedi. >> GAMZE BAL 11’de GIDA fiyatlarının yüksekliği ve gıda güvenliği Meclis gündemine taşındı. 2020’de şikâyet sayısının 131 bin 195’e ulaştığına ancak ilk 11 ay için 3 bin 539 cezai işlem yapıldığına dikkat çeken CHP’li Emir, “Ciddi gıda enflasyonu var. Gıda temini halk sağlığı sorununa dönüştü” dedi. >> ERDEM SEVGİ 6’da VİCDANSIZLIĞIN BÖYLESİ! Bir de kızından para istemiş KAYIP Arzu Aygün’ü öldürdüğü anlaşılınca tutuklanan Muharrem Coşkun’un, cinayeti işledikten sonra Aygün’ün kızı N.S’den para istediği ortaya çıktı. Coşkun’un, “Annen iyi, kendi rızasıyla gitti, paraya ihtiyacı var, 500 Avro gönder” mesajıyla iban numası gönderdiği N.S’nin, durumu polise şikâyet ettiği belirlendi. >> 3’te REKTÖR, SPOR BİLİMLERİNİN DE DEKANIYMIŞ >> ÇAĞATAN AKYOL 8’de SUÇLAMAYI REDDETTİLER ‘Asıl amacımız kucaklayıcı olmak’ TUTUKLANAN öğrenciler, suçlamaları reddetti. Sergideki bir çalışmadan dolayı tutuklanan öğrenciler, “Sergimizin amacı kucaklayıcı olmasıdır. Kin ve nefret uyandıracak paylaşımımız yok” dediler. Bir öğrenci, söz konusu çalışmanın önünde durduğu için suçlandığını belirtti. >> 8’de EYLEM, SUÇLAMAYA UYMUYOR YARGI reformu çalışmaları sürerken Boğaziçi öğrencileri Kâbe figürlü görsel nedeniyle tutuklandı. Emniyet’te, tutuklama gerektirmeyen “dini değerleri aşağılama” iddiasıyla ifadeleri alınan öğrencilere yöneltilen suçlama, savcılık tarafından “kin ve düşmanlığa tahrik” olarak değiştirildi. Hukukçular “Eylem suçlamaya uymuyor” dedi. ‘BULU’DAN TEPKİ BEKLERDİK’ HUKUKÇU Altıparmak, ortada bir suç olmadığını söyledi. Avukat Ülgen, tutuklamanın silah olarak kullanılmasının anayasaya aykırı olduğunu vurguladı. Ülgen, “Melih Bulu’dan bu karara tepki beklerdik” dedi. Öğrencilerin avukatları, yargının talimatla hareket ettiğini savundu. >> SEYHAN AVŞAR 8’de Araştırmacı Uslu’ya göre seçimde farklı adaylar çıkma olasılığı yüksek TEK ADAY ZOR TERÖR AZEZ’DE CAN ALDI SURIYE’NIN kuzeyindeki Azez ilçesinde bombalı terör saldırısında ilk belirlemelere göre 10 kişi öldü, 24 kişi yaralandı. Suriye Geçici Hükümet Binası yanında bir araca yerleştirilmiş bombanın infilak ettirilmesiyle meydana gelen patlamanın ardından, Zerzur bölgesindeki araç kontrol noktasında bir başka patlama daha meydana geldi. >> 7’de İBRAHIM Uslu, siyasette erken seçim tartışmalarını değerlendirdi: ÜLKENIN sorunları derinleştikçe, iki ortak arasındaki fikir ayrılığı da çoğalıyor. Uzlaşamazlarsa erken seçim kaçınılmaz olur. Tahminim, 2021 içinde olabileceği yönünde. PARTILER içinde “Kendi adayımızla çıkalım” diyenlerin sesi, “Ortak adayla çıkalım” diyenlere oranla daha gür. Liderler arasında bir fikir birlikteliği olduğunu düşünmüyorum. MHP’NIN milliyetçilikten, SP’nin dinden uzaklaştığını iddia ettiğinizde tabanları ne kadar ikna olabilirse, CHP’nin Atatürkçülükten uzaklaştığını iddia ettiğinizde o kadar ikna edersiniz. >> 9’da ÖZERK YAPI ISTIYORDU >> SELDA GÜNEYSU 4’te INCE’NIN ISTIFASI YAKINDA >> 5’te Günler öncesinden aşı için çağırılan 80 yaş üstü yurttaşların randevusu iptal edildi ‘Aşı yok, biz sizi ararız’ BEŞIKTAŞ’A TRABZON ÇELMESI >> Spor’da NE ÇILGINCA. NE CAHİLCE... >> ÖZNUR OĞRAŞ ÇOLAK 14’te SAYLAN DÜNYAYA ÖRNEK OLDU KÜRESEL bazda yılda 208 bin 619 yeni vaka görülürken, bir enfeksiyon hastalığı olan cüzam, Prof. Türkân Saylan’ın mücadelesi ile Türkiye’de yok denecek kadar azaldı. >> SİBEL BAHÇETEPE 16’da AŞI OLMADAN RİSKLİ BAKAN Selçuk’un 15 Şubat’ta okulların açılması kararı aldıklarını belirtmesine karşın, eğitimcilere aşılama yapılmaması eleştirildi. Sendikalar, eğitimcilerin aşılanmadan okulların açılmasının riskli olacağına dikkat çekti. >> SEFA UYAR 3’te MANİSA’DA yurttaşlar geçen hafta aşı için randevu aldı, randevu saatine kısa süre kala aile sağlığı merkezinden arandılar. “Aşı kalmadı, yarın arayın” denilen yurttaşlar, “Acaba hakkımı kaybeder miyim” endişesi taşıyor. >> MUSTAFA ÇAKIR 3’te YERLİ AŞI HAYALİ SİYASİ >> ORHAN BURSALI 6’da