Katalog

EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: BAHADIR AKTAŞ İstanbul Sanayi Odası “Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu, 2019”u yayımladı Borç sorunu büyüdü 11 14 TEMMUZ 2020 SALI 500 büyük şirketin borçları yüzde 23.7 artarak 406 milyar lira oldu. Kısa vadeli borçların payı ise kredi yapılandırmasıyla yüzde 41.4’e geriledi. İstanbul Sanayi Odası (İSO) tarafından dün açıklanan “Türkiye’nin 500 Büyük Sa lam borçlar 2017’de 242.9 milyar liraydı. Ayrıca 2019 yılı kapsamında, kısa vadeli borçlar yüz nayi Kuruluşu, 2019” raporu, de 13 artarak 168.3 milyar lira, Türkiye’nin içinde bulunduğu uzun vadeliler yüzde 32.5 artış kriz ortamının sanayideki yansı la 238 milyar lira oldu. Ancak kı malarını ortaya koydu: sa vadeli borçların toplam borç n 2019’da toplam üretimden lara oranı yüzde 45.3’ten yüzde satışlar, 2018’e kıyasla yüzde 41.4’e geriledi. 16.4 artarak 1 trilyon 22 milyar n Kısa vadelilerin gerilemesin lira oldu. 2018 yılında artış ora de kredi yapılandırmalarının et nı yüzde 34.5, 2017’de de yüzde kisine dikkat çeken İSO Yöne 33.2 idi. 2019’da reel değişim ise tim Kurulu Başkanı Erdal Bahçı yüzde 4.1 oldu. van, “bu iyileşme için hep yapı ‘Doğru kullanalım’ landrma mı gerekecek” sorusu üzerine şunları söyledi: “Bu ya n Toplam faaliyet kârı yüzde pılandırmalar şirketlere kalite 14.6 düşüşle 92.1 milyar lira, dö li zaman kazandırırsa iyi bir şey. nem kârı yüzde 3 düşüşle 61.6 Ama gereksiz harcamalar yapı milyar lirada kaldı. 2013’ten be lırsa sorun büyük. Kaynağı doğ ri sürekli artan faiz, amortisman ru kullanmalıyız.” ve vergi öncesi kâr da (FAVÖK) da, yüzde 8.1 düştü. ‘Yabancı’ aynı kaldı n Sanayi devlerinin finans n 500 büyük şirket içinde man giderleri, özellikle faizde uluslararası sermayeli (yabancı) ki gerilemenin etkisiyle yüzde Şirket sayısı 117 oldu ve 2018’e 33.4 azalarak 63.8 milyar lira ol göre değişmedi. Bu sayı 2009’da du. Ancak bu şirketlerin finans ise 153’tü. Halka açık şirket sa man dengesi özkaynak aleyhi yısı da 67’den 66’ya düştü. ne bozulmaya devam et n İSO 500’ün toplam ihraca ti. 2018’den 2019’a borç tı ise yüzde 2.4 artarak 73.5 payı yüzde 67’den yüz milyar dolar oldu. 500 büyük de 68.4’e yükselirken, şirketin 463’ü ise ihracat ya özkaynak payı yüz pıyor. Bu sayı 2018’de 464 de 33’ten yüzde 31.6’ya adetti. düştü. Özkaynak pa Bahçıvan ayrıca, yı 2009’da yüzde enflasyonist dönem 50.9’du. lerin ürünü olan ge n İSO 500’ün çici verginin anla mali borçlarına bakıldığında Erdal Bahçıvan mını yitirdiğini ve kaldırılması gerek geçen yıl yüz tiğini belirtirken de 23.7 artış devreden KDV so la 406.3 mil rununun da çözül yar liraya çıktı mesini istedi. ğı görülüyor. Top l Ekonomi Servisi Ödeme dönemi önemli olacak Sorular üzerine salgınla beraber üretim ekonomisinin öneminin arttığını belirten İSO Başkanı Bahçıvan, ”Ülkemizin sorunları olmakla birlikte krizlere rağmen güçlü bir üretim yapısı ve üretmek arzusuna sahip sanayicileri olduğunu buradan bir kez daha gururla söyleyebiliriz” dedi. Ayrıca bugün kredi bulmada sorun olmadığını ama bunun sürdürülebilirliği konusunun önemli olduğunu ifade eden Bahçıvan, şöyle devam etti: “Yılbaşından bu yana TL kredilerde artış yüzde 30. Ancak bu borçların ödeme dönemleri geldiğinde neler olacağı ayrı bir tartışma konusu olacak. Faiz oranlarının seviyesi önemli.” 220 bin esnafın takipteki kredilerine yapılandırma Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, esnaf ve sanatkârların Kredi ve Kefalet Kooperatifleri aracılığıyla kullandıkları kredilerden takipte olanları yapılandıracaklarını açıkladı. Buna göre, borçlu ve bunların kefilleriyle birlikte yaklaşık 220 bin esnaf ve sanatkârın gecikmiş 2 milyar liraya ulaşan borcunda iyileştirme sağlanacak. Bu yolla 322 milyon liralık gecikme faizi düşürülecek. Düzenlemeden yararlanmak isteyen esnaf ve sanatkârların 30 Haziran öncesi borçları için kredi kefalet kooperatiflerine yazılı başvurması gerektiğini söyleyen Pekcan, şöyle devam etti: “Bu süreçte Kredi ve Kefalet Kooperatifleri ortaklarında da takibe düşen kooperatif kredileri için yapılandırma imkânı getirilmesine yö nelik bir beklenti oluştu. Bu durum karşısında TESKOMB tarafından kooperatif takibine intikal etmiş borçların yeniden yapılandırılmasına yönelik Bakanlığımız görüşü alınarak bir çalışma yapılmıştır. Bu çalışma sonucu esnaf ve sanatkârlarımızın Kredi ve Kefalet Kooperatifleri aracılığıyla kullandıkları kredilerden takipte olanları yapılandırıyoruz.” l Ekonomi Servisi Ruhsar Pekcan SANAYI ÜRETIMI YÜZDE 20 DÜŞTÜ TÜİK’in “Sanayi Üretim Endeksi, Mayıs 2020” raporu, özellikle küresel Covid 19 salgının etkisiyle nisan ayında neredeyse duran sanayi üretiminin, mayısta az da olsa kıpırdadığını göstedi. Takvim etkisinden arındırılmış genel sanayi üretim endeksi, mayıs ayında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 19.9 düşerek 92.7 puan oldu. Nisan 2020’de düşüş yüzde 31.3’tü. Yine takvim etkisinden arındırılmış verilere göre, mayıs ayında madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 14.2 azalarak 98.2 puana, imalat sanayii sektörü endeksi yüzde 20.6 azalarak 92 puana ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 13.3 azalarak 98.5 puana indi. Mevsim etkisinden arındırılmış genel sanayi üretim endeksi ise Nisan 2020’ye göre yüzde 17.4 arttı. Giyimde yüzde 46 Takvim etkisinden arındırılmış verilere sanayi üretiminin itici gücü imalat sanayiinin alt dalları açısından bakıldığında, mayıs ayında geçen yılın aynı ayına göre üretim düşüşü: gıdada yüzde 10.1, tekstilde yüzde 32.3, giyimde yüzde 46.2, kimyada yüzda 11.3, plastikte yüzde 14, ana metalde yüzde 20, elektrikli aletlerde yüzde 23.5, makinde yüzde 15.9, mobilyada yüzde 32.6 ve motorlu kara taşıtlarında yüzde 36.8 oldu. Bilgisayar ve elektronikte ise yüzde 2.7 üretim artışı görüldü. Ayrıca üretim, ara malında yüzde 17.6, dayanıklı tüketim malında yüzde 33.4, dayanıksız tüketim malında yüzde 20.4 ve sermaye (yatırım) malında yüzde 24.2 azaldı. Enerjide de yüzde 14.4’lük bir gerileme oldu.l Ekonomi Servisi Cari açık son sürat Merkez Bankası’nın mayıs ayıyla ilgili ödemeler dengesi verileri, Türkiye’nin bu yıl önemli bir cari açık sorunuyla karşı karşıya kalacağını gösteriyor. Mayıs 2019’da 1.1 milyar dolar fazla veren cari işlemler hesabında, bu yılın aynı ayında 3 milyar 764 milyon dolar açık oluştu. Geçen yılın ilk 5 ayında 187 milyon dolar olan cari fazla ise bu yılın aynı döneminde 16.7 milyar dolar açığa dönüştü. Böylece Mayıs 2020 itibarıyla son 1 yıllık cari açık da 8.2 milyar dolar ulaştı. Bu rakam Nisan 2020’de 3.4 milyar dolardı. Bu gelişmede, ödeme ler dengesi tablosundaki dış ticaret açığının mayıs ayında bir önceki yılın aynı ayına göre 2.4 milyar dolar artarak 2.7 milyar dolara ulaşması ve geçen yıl 2.9 milyar dolar net fazla veren hizmetler dengesinde bu yıl 33 milyon dolar net açık vermesi etkili oldu. Yine verilere göre, doğrudan yatırımlar kaleminden kaynaklanan net girişler bir önceki yılın ay nı ayına göre 36 milyon dolar artarak 118 milyon dolar olurken, portföy yatırımlarında 2.5 milyar dolarlık net çıkış görüldü. Bu kapsamda yurtdışı yerleşiklerin hisse senedi piyasasında 1 milyar dolar, devlet iç borçlanma senetleri piyasasında 986 milyon dolar net satış yaptığı görüldü. Resmi rezervler ise 2.7 milyar dolar arttı. l Ekonomi Servisi COVID19 ETKISI 1 TRILYON DOLAR Dünya genelindeki şirketler koronavirüse karşı finansal destek bulmaya çalışırken 2020’de neredeyse 1 trilyon dolar yeni borç alacaklar. En büyük 900 şirketle yapılan araştırmaya göre, dünya genelindeki kurumsal borç, bu yıl yüzde 12 gibi sert bir artışla 9.3 trilyon dolara yükselecek. Perakendede işler sarpa sardı Pandemiyle birlikte derinleşen ekonomik kriz, perakende sektörünün satış hacmini ve cirolarını azaltmayı sürdürüyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) dün açıkladığı Perakende Satış Endeksleri, Mayıs 2020 verilerine göre, perakende satış hacmi yıllık yüzde 16.7 azaldı. Aynı ayda gıda dışı satışlar (oto motiv yakıtı hariç) yüzde 25.5, otomotiv yakıtı satışları yüzde 22.6 azaldı. Gıda, içecek ve tütün satışlarındaki artış yüzde 3 ile sınırlı kaldı. 2020 Nisan’da gıda, içecek ve tütün satışlarındaki artış yüzde 12.5 idi. Cari fiyatlarla perakende ciro 2020 yılı mayıs ayında aylık bazda yüzde 4.7 artarken, bir önce ki yılın aynı ayına göre yüzde 11.6 azalmış oldu. Öte yandan, TÜİK’in dün açıkladığı bir diğer veri olan Ciro Endeksleri, Mayıs 2020 istatistiklerine göre ise, sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplamında ciro endeksi 2020 Mayıs’ta yıllık yüzde 12.1 düştü. l Ekonomi Servisi Zenginlerden çağrı: Vergilerimizi artırın Dünyanın en zenginleri arasında yer alan 83 kişi, hükümetlere seslenerek yeni tip koronavirüs (Covid19) salgının ekonomik etkileri ile mücadele edilebilmesi için zenginlere yönelik vergilerin artırılmasını talep etti. Ortak mektubun imzacıları arasında The Walt Disney Company’nin kurucu ortağı Roy O. Disney’in torunu Abigail Disney, dondurma ve şekerleme zinciri Ben&Jerry’s’in kurucusu Jerry Greenfield ve İngiliz senarist, yapımcı ve yönetmen Richard Curtis de yer aldı. Adil harcanmalı Mektupta, “Bizler yoğun bakım ünitelerinde hastalara bakanlar değiliz. Market raflarını dizen, insanların kapısına yiyeceklerini ulaştıranlar değiliz. Fakat bizim paramız var. Hem de çok. Bu paraya şu anda çok ciddi şekilde ihtiyaç var ve ileriki yıllarda da ihtiyaç olacak” denildi. Salgının ekonomik etkilerinin onlarca yıl sürebileceği vurgulanan mektupta, yarım milyardan fazla insanın yoksulluğa sürüklenebileceği kaydedildi. “Hükümetlerin liderleri gerekli finansmanı bulmak için sorumluluk almalı ve bu kaynakları adil bir şekilde harcamalı” ifadesine yer verildi. l Ekonomi Servisi Kâğıt ihracatında ikinci yarı umudu İstanbul Mobilya, Kâğıt ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği’nden yapılan açıklamaya göre, Türkiye’nin kâğıt ve kâğıt ürünleri sektörü bu yılın ilk altı ayında 833.7 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirdi. Bu yılın ilk yarısında kâğıt ve kâğıt ürünleri sektör ihracatının bir önceki yıla göre yüzde 5.3’lük bir daralma gösterdiğini belirten İstanbul Mobilya, Kâğıt ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği Karton Ambalajdan sorumlu Başkan Yardımcısı Alican Duran, “2020’nin ikinci yarısındaki ihracat artışı haziran gibi devam ederse seneyi 2019 rakamlarının üzerinde kapatırız” dedi. l Ekonomi Servisi Zorlu, 115 genci sağlıkta birleştirdi Zorlu Holding ana partnerliğinde 7 Haziran’da başlayan “Sağlıklı Bireyler ve Topluluklar” temalı yeni etkinliğine Türkiye’nin 20 farklı şehrinden 115 öğrenciden oluşan 30 takım katıldı. Türkiye genelinde liseli ve üniversiteli gençlerle birlikte, Covid19 sonrası çok daha acil ve önemli hale gelen “Sağlıklı ve Kaliteli Yaşam” gündeme alındı. Kazanan üç takımdan biri olan SCRUBS, tıp fakültesi öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı konusunda geliştirdiği “İlaç Asistanım” platformu ile sağlık okuryazarlığını artırmak için hekim ve hastaların buluşmasını sağlanıyor. l Ekonomi Servisi Radisson Türkiye’de 20 otel daha açacak Türkiye’de halihazırda faaliyette ya da yatırım aşamasında olan 30 oteli bulunan Radisson Hotel Group, önümüzdeki 35 yıl içinde bu sayıyı 50’nin üzerine çıkarmayı planlıyor. Oda sayısı da 4 bin 500’den 10 bine ulaşacak. Radisson Hotel Group Orta ve Doğu Avrupa, Rusya ve Türkiye Bölgesi Başkanı Yılmaz Yıldırımlar, “Devam eden yatırımlarımız ve genişlememiz Türkiye’nin Radisson Hotel Group için önemli gelişme pazarlarından biri olarak önemini vurguluyor. Türkiye’deki otel portföyümüzü daha da genişletmek için sabırsızlanıyoruz” dedi. l Ekonomi Servisi Serel Seramik’e Covid19 belgesi Gümüş iyon kullanarak tüm vitrifiye ürünlerini kir tutmayan teknolojilerle buluşturan SEREL, Manisa’da bulunan SEREL Seramik Fabrikası ile kendi sektöründe ve Ege Bölgesi’nde bir ilk olarak “TSE Covid19 Güvenli Üretim Belgesi” almaya hak kazandı. Belge, Elginkan Topluluğu’nun İcra Meclisi Başkanı Gaye Akçen’e Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Hasan Büyükdede ve TSE Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Adem Şahin tarafından takdim edildi. l Ekonomi Servisi