Katalog

13 HAZİRAN 2020 CUMARTESİ Siyahbeyaz ve CD girişi yok. Fiyatı açıklanmadı. ‘GEZGİNCİ’ 20 TEMMUZ’DA FIRLATILACAK ABD Havacılık ve Uzay Ajansı (NASA), Mars’a göndermeyi planladığı gezginci keşif aracı Perseverance’ın uzaya fırlatılmasını arıza nedeniyle erteledi. Adı “sebat” anlamına gelen Perseverance, Mars’a 2011’de gönderilen Curiosity gezginci keşif aracının tıpkısına yakın bir tasarıma sahip. 17 Temmuz’da gönderilmesi planlanan gezginci, 20 Temmuz’da fırlatılacak. l AA EDİTÖR: MÜNEVVER OSKAY TASARIM: EMİNE BİLGET ABD Bilim Akademisi’ne seçilen Prof. Dr. İvet Bahar, Covid19’la 3 koldan savaşıyor En az bir aşı yakın Sony’den PayStation 5 Selefinden 7 yıl sonra Sony, yeni oyun konsolu PlayStation 5’i ve konsoldaki bazı oyunları oyunseverlere tanıttı. CD girişi olmayan PlayStation 5’in ortası siyah ve kenarları beyaz. Tanıtımda PlayStation 4’ün çok satan oyunlarından SpiderMan: Miles Morales ve Horizon: Forbidden West’in devam oyunları da yer aldı. Sony’nin yeni konsolu, Microsoft’un rakip Xbox Series X’iyle yıl sonundan önce satışa çıkacak. PlayStation 5, selefi PS4’ten 7 yıl sonra piyasa çıkmış olacak. Yeni cihaz, görsel açıdan daha iyi olmasının yanı sıra, özel işlemcisi oyun yükleme sürelerini büyük ölçüde azaltacak. Şirket, koronavirüs salgını nedeniyle bir tanıtım toplantısı yapmak yerine internet üzerinden bir saatlik tanıtım videosu yayımladı. l BBC Türkçe Van kedileri, konuk bekliyor Mesafeli görebilirsiniz! Yeni tip koronavirüs (Covid19) tedbirleri kapsamında 5 Mart’ta ziyarete kapatılan Yüzüncü Yıl Üniversitesi Van Kedisi Araştırma ve Uygulama Merkezi Kedi Villası 3 ay aranın ardından dün ziyarete açıldı. Yılın ilk yavruların da dünyaya geldiği merkezde, kedilerin kaldığı odalar sürekli dezenfekte ediliyor, mama kapları ve yatakları her gün 90 derecede yıkanıyor. Merkezin müdürü Prof. Dr. Abdullah Kaya, “İnsanlarla kediler arasında mesafeyi belirledik. Sınırlı sayıda ziyaretçi almaya başladık. Maskesiz gelenleri kabul etmeyeceğiz. İnsanlar hayvanlarla temas edemeyecek” diye konuştu. l AA ‘Arıcılık tehdit altında’ Köylülerin ‘göçer’ isyanı KAYHAN AYHAN Tunceli Pülümür’de arıcılıkla uğraşan Ardıçlı köyü sakinleri, göçerler tarafından getirilen koyun sürülerinin bitki örtüsüne zarar verdiğini belirterek kendi arazilerinin de yaklaşık 16 bin koyunun işgali altında olduğunu söyledi. Köydeki 650 arı kovanının, çayır ve tarlalarının tahrip edildiğine dikkat çeken köylüler, “Valilik ve il tarım müdürlüğü kiracı olarak gönderdiği göçerlerin menfaatını düşünürken bölgedeki köylülerin zarar ve ziyanını neden düşünmemektedir” diye sordu. Ardıçlı Köyü Kültür ve Kalkınma Derneği Başkanı Abdullah Bilgili, valilik tarafından ihale komisyonunca kiraya verilen Hel Dağları yaylalarına sürülerin 1 Temmuz’dan önce çıkamadığı ve bundan dolayı sürülerin mayıs başından temmuz ayına kadar 45 gündür köyün özel mülkiyetlerine ve meralarını kullanmak zorunda kaldığını söyledi. Bilgili, yayla kapasitesinin 7 bin 500 koyunken bugün 15 bine çıkarıldığına dikkat çekti. YILAN AVCISI Havaların ısınması ile Kayseri’de görülen yılan sayısı arttı. Tabii “yılan avcısı” olarak bilinen İsmail Kara’yı arayanlar da... Kara, metresi 300 liraya eve giren yılanları yakalıyor. Evine yılan giren Mustafa Sayit yaşadıklarını anlatırken, “Eve geldi, 15 dakikada yılanı elleri ile buldu” dedi. l DHA “Koronavirüs ile ilgili 3 farklı çalışma birden İvet Bahar, “Laboratuvara kapanıp sürekli çalışan bilim insanı modeline inanmıyorum. Yaşadığınız toplumdaki güncel olaylar yürütüyoruz. l Virüsün insanın hücre zarından içeri girmesine engel olacak bir ilaç tasarımı. l Virüsün mutasyon geçirip geçirmediğini saptamak. l Mevcut ilaçların yeni amaçla kullanılması için yoğun araştırmalar yapmak.” ne, hangi alanda yeniliklere ihtiyaç var, ne şekilde topluma katkıda bulunabilirsiniz, hangi konular giderek önem Prof. Dr. İvet Bahar, ABD’nin önemli laboratuvarlarından birinin başkanı. ABD Bi lim Akademisi’ne seçi ÖZLEM len ilk Türk bilim kadı YÜZAK nımız. Hesaplamalı biyo lojinin öncülerinden. O ve ekibi Co vid19 konusunda ciddi çalışmalar kazanacak, bunlar bilim insanının da sürekli sorması yürütüyorlar. “Yıl sonuna kadar en az bir aşı bulunur” diyen Bahar ile söyleşi yaptık. n Covid19 sizin de gündeminiz gereken sorular. Bilim yapmanın temelinde de. Neler yapıyorsunuz? Çok yönlü çalışmalar yapıyoruz. Bunlardan biri virüsün hücre zarından içeri girmesine engel olacak bir de sürekli bir farkındalık, bir merak, ve gerçek ilaç geliştirmek. Virüsün “spike” adını verdiğimiz proteini, insanın hücre zarındaki Ace2 reseptörü ile etkileşime geçiyor ve biz bunu engellemek anlamda ilgi olmalı” diyor. SERKAN ELDELEKLİOĞLU istiyoruz. Bu yüzden bir “hedef” protein seçtik: Spike’in Ace2 proteinini “tanıması” için yardımcı olan bir proteaza odaklandık. Şu anda o proteaza “Tüm kariyerim boyunca bir konudan diğerine sıçradım, en çok ne yapmak istiyorsam, hangi konuda yaratıcı ve verimli olabileceğimi hissettiysem ona yöneldim. Kimya mühendisliğinden malzeme bilimi ve polimer fiziğine, oradan bilgisayar destekli moleküler modelleme, sonra bioymoleküler simülasyonlar, moleküler biyoloji, ilaç tasarımı, beyin, kanser, ilaç bağımlılığı, genetik ve hatta şimdilerde Covid19 tedavisine yönelik araştırma.” ‘Lisede matematik öğretmenim, piyano hocam ve eşim’ GENÇLERE ÖNERİM: Çok çalışın, hayal edin, engel olacak ilaç tasarlamaktayız. Çocuklar ve Covid19 İkinci çalışmamız şöyle: Bugüne kadar kullanılan bütün ilaçlar hakkında çok kapsamlı veri bankaları var, hangi ilaç ne amaçla kullanılıyor, hangi proteinlerle etkilesiyor vs. 3 kişi etkiledi hedefleyin n En büyük mutluluğunuzun “akademik torunlarım” diye ta O bilgilerin tümünü kullanarak mevcut ilaçların SARSCoV2 virüsüne karşı “yeni amaçla kullanılması” için yoğun analizler yapıyoruz. Bu konuda çalışan birçok laboratuvar ile bil nımladığınız öğrencileriniz oldu gileri paylaşıyoruz, aday ilaçları test ğunu söylüyorsunuz? Genç bilim etmek üzere klinik araştırmacı/uz n Hesaplamalı biyolojinin öncü insanlarına önerileriniz nedir? manlarla işbirliği halinde çalışıyoruz. süsünüz. Kariyer öykünüz birçok in Akademik yaşamın en güzel yan Üçüncü çalışmamız ise virüsteki san için hayli cesaret verici. Üniver larından biri de yeni nesillerin yetiş genetik farklılaşmalar (mutasyonlar) site öğrencisi iken evlilik hatta iki çocuk; bir yandan akademik kariyer... Boğaziçi Üniversitesi’nde 16 yıl süren öğretim üyeliğinden sonra Pittsburg Üniversitesi’ne öncü bir laboratu mesine katkıda bulunmak, öğrencilerinizin de yeni nesilleri yetiştirdiğini görmek, giderek büyüyen bir ağacın köklerinde rol almak mutluluğunu ve gururunu yaşamak. ve onların etkileri yönünde. Özellikle son zamanlarda gerek New York gerekse ABD’nin kimi doğu eyaletlerinde Covid19’a çocukların da yakalandığı ve sistemik (toksik şok diye bili var kurma teklifi almanız. Kariyer olarak bilimi seçmenizi kim ya da ne etkiledi? Beni en çok motive eden unsurlardan biri lise yıllarında (Notre Dame de Sion Fransız Kız Lisesi; 19671975) çok değerli öğretmenlerden sade bilgi değil, matematik ve fen bilimleri sevgisi almış olmam oldu. Özellikle lisede matematik hocam, Dr. Garti’den. Dr. Garti’nin mesleğini ne denli sevdiğini görüp hayran kalmamak mümkün değildi. Tahtaya yazdığı denklemler dizisini bir sanat eseri gibi seyreder, aynı duyguları, aynı heyecanı bizim de hissetmemiz icin gayret sarf ederdi. “Onun gibi mesleğine âşık, kendi ile barışık, öğrencilerine yeni ufuklar açabilen öğretmen olabilir miyim” diye hayal kurardım. İvet Bahar, Ken Dill (solda) ve Robert Jernigan ile öğrencileri için ders kitabı hazırladı. macı kimse yoktu örnek alabileceğim. Fikir cazip geldi, hem öğrencilerimin kendilerini geliştirmelerine katkıda bulunmak, hem de sevdiğim konularda bilmecebul Herkes zeki... Önce çalışmak, çok çalışmak gerekiyor. Herkes zeki, herkes yetenekli, farklı şekillerde. Ama o yeteneklerini en iyi işleyenler, çok çalışanlar öne çıkıyor, topluma yararlı oluyor. Onun için birinci kural çalışmak, sabırlı olmak, sebat etmek. Zaman zaman iğne ile kuyu kazmak gibi bir süreç bir bilimsel problem çözmek. Hatta her işi ilk bakışta kolay gibi görünenler dahil layığı ile yapmak, en iyi şekilde yapmak, emek ve sabır gerektirir. Ama istikrarlı, disiplinli bir şekilde devam etmek başarıya giden tek yol. İkincisi, sevdiğiniz alana yönel nen) şiddetli reaksiyonlar gösterdikleri gözlemleniyor. Bazı mutasyonların bu semptomları tetikleyebileceği ve bağışıklık sisteminde aşırı uyarma/tepkilere yol açabileceği sonucuna vardık. İlk sonuçlarımızı yayımlanmak üzere gönderdik. UCLA ile ortaklaşa çalışmamız oradaki deneylerle devam ediyor. n Yeni bir ilacın ya da aşının bulunması ne kadar zaman alacak? Sanırım yıl sonuna kadar çok etkin olmasa da en az bir aşı veya ilaç bulunacak, zamanla daha da geliştirilecek. Ancak daha önemlisi bu süreçte kendimizi korumamız. Çok basit kurallar yeterli: Hijyen, sosyal mesa Akademik kariyer fikri maca çözer gibi araştırma yapmak.. Bun mek. Bahsettiğim gibi, uzun, sabır/ fe, ve maske kullanmak bunların ba Piyano öğretmenim Viktorya Akınoğlu’nu anmadan geçemeyeceğim: Son derece duyarlı bir insandı. Yeni bir parçayı öğrenmek şifre çözmek gibidir. 5 yaşından 18 yaşına kadar hocam oldu. “Disiplinli ve sabırla” çalışırsam başta zor gibi görünen güçlükleri tek tek yenebileceğimi öğrendim. Ama meslek seçimimdeki en önemli rolü lise yıllarındaki arkadaşım, daha sonra (şimdi 43 yıllık) eşim oynadı. “Akademik kariyer” fikrini ilk o ortaya attı. Ailemde, yakınımda, akademisyen veya araştır dan iyisi olamazdı. Üniversite seçme sınavlarında ilk seçi mim temel bilimler, alanım da kimya oldu. Fizik ve matematiği daha çok seviyordum, ama “akademik kariyer olmazsa en azından kimyager olarak bir “meslek’ sahibi olurum” diye düşündüm. Boğazici Üniversitesi’ne girdikten 1 yıl sonra kimyadan kimya mühendisliğine transfer oldum. 19862001 yıllarında Boğaziçi Üniversitesi’nde, 2001’den itibaren de Pittsburgh Üniversitesi’nde bir konudan diğerine sıçradım. sebat isteyen bir yolda ilerleyecekseniz, onu başarmanın en kolay yolu yaptığınızı seviyor olmanız. Sevmek için de ilgi duymak, merak etmek, soru sormak önemli. Aklınızda sorular olursa yanıtlarını da bulursunuz. Üçüncüsü istemek, hayal etmek, hedeflemek. Yapabilirim demek, yapamazsın diyenlere kulak asmayıp doğru bildiğiniz yolda devam etmek. Belki kısacası özgüven, biraz da iyimser olmak, pozitif düşünmek. şında. Uzakdoğu ülkelerinin başarısı (ilaç/aşı bulunmadığı halde hasta ve ölüm sayılarını düşük tutabilmeleri) bu önlemlerin dikkatli bir şekilde uygulanmasından kaynaklanıyor. Kanıtlanmamış bilgiler n Pandemi sürecinin bilimsel araştırmalar ve yayınlar üzerinde de ilginç sonuçları oluyor. İşbirlikleri ve yayın paylaşımı çok arttı, süreçler hızlandı. Bunun olumlu ve olumsuz etkileri nedir sizce? TÜRKIYE NEDEN BILIMDE ÖNE ÇIKAMIYOR? İşbirliği, farklı disiplinlerden araştırmacıların güç birliği yapması, ortaya atılan konularda/çözümlerde çeşitlilik olması iyi bir şey. Doğru çözümü bulmanın yolu bu. Tabii bazen n Türkiye, dünya çapında ses getiren bilimsel araştırmalarda ön plana çıkamıyor bir türlü... Türkiye’de uluslararası düzeyde araştırma yapan çok kişi var, fakat zaman zaman seslerini duyuramıyorlar. Bunu ben de yaşadım. Örneğin, çalışmalarımızın temelleri Boğaziçi Üniversitesi’nde kimya mühendisliği öğretim üyeliğim sırasında atıldı. Özellikle 1997 yılında Prof. Ali Rana Atılgan ve Burak Erman ile yayımladığımız bir makale çok önemli idi. Ancak uluslararası arenada çalışmamızın duyurulması, n Ne yapmalı? Uluslararası etkinliklere (sempozyum, konferans) daha çok katılmak bir çözüm, ama yeterli değil. Uluslararası araştırma projelerine katılmak daha önemli. Örneğin Avrupa Bilim Konseyi (ERC), Human Frontiers Science Program (HFSP) gibi kuruluşların çokuluslu proje programlarına başvurmak, hatta o kuruluşların birtakım panellerinde çalışarak bilim politikalarının tayininde fikir ve söz sahibi olmak. Onun dışında uluslarası düzeyde araştırma yapabilmek için onlarla yarı yapıya sahip birçok üniversitede, araştırma enstitülerinde halen dünya çapında araştırmalar yapılıyor, eldeki donanım en iyi şekilde değerlendirilerek. . n Bilim dışında özel ilgi alanlarınız... Dengeli bir aile yaşamı, çocuklar, şu anda yeni doğan torunum, benim yaşantımın çok önemli parçaları. Mesleki başarının arkasında düzgün bir özel yaşam desteği olması çok önemli. Az önce bahsettiğim gibi müzik (piyano) hayatımın önemli bir parçası. Onun dışında kültürel faaliyetler (başta klasik müzik konserleri, sonra sa acele ile, yeteri kadar sınanmadan, sıkı bir hakem onayından geçmeden, bazı sonuçlar yayımlanıyor, zaman zaman birbiri ile çelişen sonuçlar görülüyor. Maalesef bazen kanıtlanmamış bilgiler halkı da yanıltabiliyor. O nedenle basınyayına, yöneticilere iş düşüyor, yanlış/eksik bilgilerin yayılmaması için. Bilim insanlarına gelince, biz çalışmaların yayımladığı dergilerin kalitesinden, yayın yapan laboratuvarların daha önceki çalışmalarından, rapor edilen sonuçların ne kadar geçer bir nevi değerinin takdir edilmesi ancak şabilecek altyapıya ve dolayısı ile bunu nat filmleri), yeni yerler ta ben ABD’ye geçtikten sonra (2001 yılın kurmak için ulusal düzeyde desteğe ge nımak, yürüyüş, bisiklet, dan sonra) gerçekleşti. reksinim var. Nitekim, Türkiye’de iyi alt yüzmek... li olduğunu iyikötü tahmin edebiliyoruz; arada denemeyanılma payı da olduğunu biliyoruz, her şeyi sorgulu yoruz tabii.