Katalog

EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: SERPİL ÜNAY 13 8 MART 2020 PAZAR Türkiye’de 121 bin kadın, işveren. 828 bin kadın kendi hesabına çalışıyor. 6 milyon kadın yevmiyeli işçi KADINSIZ ÜRETİM OLMAZ Kayseri’den % 11 Girişoimracni ıkadın CERN’e uzandı Kadın Girişimcileri Derneği (KAGİDER) verilerine gö netim Kurulu Başkanı olarak 1998’de bir çalışanla başladı re, Türkiye’deki kadın girişim ğı parça imalatına, bugün yakla ci oranı 2002’de yüzde 4 iken şık 40 çalışanıyla devam ediyor 2019’da yüzde 11’e yükseldi. ve otomotivden savunma sana Ancak, sayıları artsa da, erkek yiine yıllık 100 bini aşkın parça lere göre daha fazla finansman üretiyor. sıkıntısı çekmeye ve kendileri “İş yaşamında kendimizi ka ni kabul ettirmek için daha faz bul ettirmemiz zor. Hayatımız la mücadele etmeye devam edi devamlı mercek altında” diyen yorlar. Gözüküçük, yaşadığı bazı de Tüm olanaksızlıklarına rağ neyimleri şöyle anlattı: “İhaleye men imalat sanayiinde kendi girdiğimde hem ihaleye katılan ni var edebilmiş girişimci ka firmalardan hem de ihaleyi ve dınlardan biri, Zuhal Gözükü renlerden ‘işi siz mi yapacaksı çük. Kayseri’de 120 metreka nız’ diye tepki aldığım oldu. Sa rede üretime başlayan Gözükü dece kadın olduğumuz için ‘bu çük, bugün İsviçre ve Fransa sı işi yapabilecek mi’ diye tered nırında bulunan dünyanın en dütle bakılıyor. 1998’de, üre büyük parçacık fiziği laboratu timde gerekli sac almak için bir varı CERN’e (Avrupa Nük firmayı aradığımda, ‘kuaför leer Araştırmalar Merke değil burası hanımefendi’ zi) Türkiye’den tedarikçi demişlerdi. Yalnızca er lik yapan tek kadın giri keklerin satın alabileceği şimci. 2016’da 4 bin par bir şey sandı sanırım ama çalık koruma kalkanıy zamanla alıştılar. Ba la başlayan CERN te şarı için vazgeçme darikçiliğine bu yıl meliyiz. Sıfırı gör da devam ettiği dükten sonra da ni söylüyor. Gözüküçük Makine Yö Zuhal Gözüküçük mücadeleye devam etmeliyiz.” % 3.9 ‘Sakın havlu ATMAYIN’ CEKOadoınranı Yönetici pozisyonlarındaki kadın tıyor: “Ev, aile ve işteki sorumluluklar temsiliyeti Türkiye dan başlayıp çevre için hâlâ alarm veren den gelen baskı ve sorunlardan biri. önyargılar da eklen AB İstatistik Ofisi’nin diğinde gitgide zor verilerine göre Tür laşan bir durum söz kiye, üst düzey ka konusu. Ancak ka dın yönetici oranında yüzde 11 ile sondan 4. Damla Birol dınların birbirine inanmaları, destek sırada. Ülke genelinde ka olmaları ve cesaretle devam dın üst yönetici (CEO) ora etmeleri durumunda bu zor nı ise yalnızca yüzde 3.9. Bu lukların bertaraf edilebilece yüzde 3.9’luk kesimin için ğine ve aşılacağına kuvvetle de yer alan kadınlardan bi inanıyorum. Kadınları cesa ri, Türk Tuborg CEO’su Dam retlendirmek ve hedeflerine la Birol. “Kadınların başarı ulaşmak için harekete ge ya giden yolları pek çok en çen kadın sayısının artması gelle dolu” diyen Birol, kadın na destek vermek en büyük olmaktan kaynaklı sorunları hedefimiz. Kariyerinin başın ve bunun içinde barındırdı daki ya da ortasındaki kadın ğı potansiyelleri şöyle anla lar, sakın havlu atmayın.” ‘Eşimin eline bakıyorum’ ayıbına son verilmeli Yaşamın her alanına sirayet eden cinsiyet miş. “Kız kısmı okumaz” gericiliği, daha 20’sine gel eşitsizliğinin en derinden hissedildiği alanlardan bi 11.7 meden evlenmesi milyon ne sebep olmuş Gürel’in. “Okumayı ri eğitim. “Kızını okula göndermeyen babalar”ın var Ev işiyle meşgul çok seviyordum, o kadın sayısı dönem bir tanıdığı mızın evinde bir sürü lığı, bunun en somut eski gazete bulunurdu. göstergesi. Bu durum, kadınla Her gittiğimde oturur, saatlerce rı ekonomik özgürlük kazanama okurdum. Öğretmen olmayı çok maya, evlenip, “kocasının eline” istedim, ama olmadı” diyor, hü bakmasına mecbur bırakıyor, zünlenerek. Evlenip, İstanbul’a 21. yüzyılda bile... gelin geldiği 1993’ten beri ev Bu kadınlardan biri Sevgi Gü hanımı. Maddiyatı sorduğumda rel. Erzincan’da doğan, tarla ve ise gözleri doluyor, “En temel ih evin tüm işleriyle ilgilenmek zo tiyaçlarımı karşılamak için bi runda kalan Gürel, ancak ilko le eşimin para vermesini bekli kul 5. sınıfa kadar okuyabilmiş. yorum” diyor ve ekliyor: “Kız ço Derslerindeki başarı nedeniyle cukları okumalı, ayaklarının üze öğretmeni eğitimine devam et rinde durabilmeli. Biz okutulma mesi için babasına çok dil dök dık, bari bundan sonra bu ayıba müş ama bir türlü ikna edeme son verilsin.” Bugün 8 Mart Dünya Kadınlar Günü. Gerçek adı, Dünya Emekçi ra Zetkin’in 1921’deki önerisi etkili oluyor. 8 Mart sonradan, 1977’de Birleşmiş Millet yatında ilk vazgeçilen olmaya kadar çok çeşitli ayak bağı var. geçmek zor!. Arkadaşımız Gamze Bal’ın çalış masıyla, bugün bu sayfada o tavan Kadınlar Günü. ler tarafından Dünya Kadın Türkiye’de anne olmanın ları delen ya da delemeyen kadınla Bir rivayete göre, 8 Mart’ın tarihi 1857’ye uzanıyor. Amerika Birleşik Devletleri’nde dokuma işçisi lar Günü olarak kabul ediliyor. Başlangıcı hangi hikâyeye JALE ÖZGENTÜRK cezası, yüzde 30 daha düşük ücret almak!. uzanırsa uzansın, 100 yıl Çalışma hayatında Dünya rın neler yaşadığına kısa da olsa yer vermek istedik. Bu 8 Mart ve tüm 8 Martlar, kadın kadınların grevine ve yakılan fabri dan uzun bir süredir tüm dünyada “Emekçi” Kadınlar Günü’nü doğuran ların toplumsal yaşamda hak ettikle kada 129 kadının yanarak can ver kadınların eşitlik mücadelesi ve 8 sömürü düzeni, taşeronlaştırma, ri yere yaklaşmalarına vesile olsun... mesine... Bir başka rivayet ise, 8 Mart’ı, 1917’de Petersburglu kadın proleterlerin Bolşevik Devrimi’nin kıvılcımını çaktığı güne bağlıyor. 8 Mart’ın dünya kadınlarına adanmasında, komünist kadın hareketinin öncülerinden Cla Martlar durmaksızın sürüyor. Türkiye ise kadın erkek eşitli ği konusunda dünyanın en kötülerinden: 153 ülke arasında 130’uncu sırada. Kreşten eşit ücrete, “kadının yeri evidir” anlayışından, çalışma ha uzun çalışma saatleri gibi sorunlar azalmıyor, artıyor. Kadın olmak her alanda zor. Ev kadını da olsan, sanayici de, girişimci de olsan, sendikacı da... Kadınların önünde görünmez bir engel olan o “cam tavanları” delip 132 15e3şüTitlülkirğekiiaysrıear’asnlıiannmdyaaescrıiinndsiayet DİSK Başkanı, kadın olmasından dolayı işverenlerle zaman zaman zorluklar yaşadığını anlattı Ayrımcılık çok fazla Şirket ve derneklerin reklam ve kutlama mesajları peş peşe yayım lanadursun, ülkedeki ka dın emeği sömürüsü her yıl katlanarak artıyor. Fakat tüm engellere ve önyar GAMZE BAL gılara rağmen toplumun kendisine biçti ği anne ve eş olma rolüne hapsolmayıp, “erkekleşmeden” iş ve emek dünyasında var olan kadınlar, ne mutlu ki var. Bun lardan biri, kadın işçilerin yüzde 93’ünün sendikasız olduğu Türkiye’de, Devrim ci İşçi Sendikaları Konfederasyonu’nun (DİSK) ilk kadın başkanı olan Arzu Çer kezoğlu. Ancak işçi sınıfı içerisinde kadınların ağırlığı artsa da, daha fazla kadının bütün cül mücadelesine ihtiyaç var. Yarım yüz yılı deviren DİSK’in dahi başkanlar kuru lundaki 31 isminden yalnızca 3’ü kadın. Çerkezoğlu, işverenlerle ve hükümetlerle za man zaman “yalnızca kadın olmaktan kaynak lı” zorluklarla karşılaşılabildiğini anlatıyor. Kadınlar, özellikle sanayileşme sonrası çalışma hayatında eşitlik için büyük mücadele veriyor. Kayıtdışı yüzde 36 arttı 8 Mart vesilesiyle konuştuğumuz Çerkezoğlu’ndan işçi kadınların sorun larını dinledik. Tüm sektörler için geçer önyargı Büyük engel li olan sorunların, işçi kadınlar açısından derinleşerek arttığını şöyle anlattı: “2019’da 500 bin kadın, ev içi bakım hizmetlerinden dolayı çalışamadı. Toplamda 12 milyon kadın ev işleri sebebiyle işe gi Erkek egemen toplumun eril zihniyeti, toplumun her kesiminde olduğu gibi, iş dünyasın gücüne katılımının ötesinde, sanayide istihdam verilerine baktığımızda durum hiç iç açıcı değil. remiyor. Kamu kurumları tarafından açılacak kreş ve yaşlı bakımevleriyle, etkin da da kadını ötelemeyi sürdürüyor. Sa Çalışan kadınların yaklaşık yüzde 15’i sanayi politikalar hayata geçirilmeli. Çalışabilen nayi odaları değişmeye başlasa da de istihdam ediliyor. Sanayi için hayati önem ta kadınlar da her türlü ayrımcı daha yolun başında. Sanayi sek şıyan mühendislik, hâlâ erkek işi olarak görülü lığa maruz kalıyor. Kadınlar töründe kadın olarak var olma yor” diyor. erkeklere göre 4 kat da nın zorluklarını, İstanbul Sana yi Odası Meclis Başkanı Zeynep Girişimciler çoğalmalı ha fazla kayıtdışı çalıştırılıyor. Kayıtdışılık, 2018 Bodur Okyay ile konuştuk. Ok “Ekonomik kriz dönemlerinde ilk olarak ka Ağustos’ta derinleşen yay, kadın erkek eşitliği konu dınlar işten çıkarılıyor” diyen Okyay, şöyle de krizle birlikte yüzde 30 sunda çaba harcayan bir isim. vam etti: “İşsizlik oranını azaltmak ve kadının 36 büyüdü. Kadın işsiz 2014’te18 kadın sanayici kendi ayakları üzerinde durmasını sağlamak liği de ürkütücü şekil yi bir araya getirmişti. için girişimci kadın sayımızın artması lazım. Fa de arttı. Büyük şehir Sanayide Kadın Plat kat girişimcilik faaliyetlerinde kadınlar önem lerde kadın işsizli formu bir de manifes li engellerle karşılaşıyor. Kadının daha eğitim ği yüzde 40’ları to yayımlamıştı. Deva li, azimli, hırslı ve kararlı duruşu, onu erke aşıyor.” mı gelemedi ama Bo ğe bağımlı olmaktan kurtararak ekonodur her zaman bu mik anlamda bağımsızlığını ve toplum % 93 sorunlara duyarlı ol daki konumunu güçlendirmesine ola du. Kale Grubu Üst nak sağlıyor. Bu konuda en büyük en Sendikasız Yöneticisi de olan gelin, toplumun kadınlar hakkındaki de kadın oranı Okyay, “Kadınların iş ğer yargıları olduğunu düşünüyorum.” Arzu Zeynep Bodur Okyay Çerkezoğlu enç İşsizler Platformu’nun ve lis Üyesi ve Genç İşsizler Platfor Grilerine göre, Türkiye’de 1534 mu Kadın Sözcüsü Pınar Uzun ile yaş arasındaki kadınların 1 milyon konuştuk. İşsiz kadınların her gün İş arama 223 bini işsiz. daha güç koşullara katlanma 2534 yaş grubunun ka ya itildiğini anlatan Uzun, du dın işsizliği oranı yüzde 18.7 rumu şöyle özetliyor: “Kadın iken, 1524 yaş grubunda iş lar, gittikçe uzayan iş arama süreci siz kadın oranı yüzde 33.3’e sürecinin yıkımı altında ezili çıkıyor. yor. Bu yıkımla iş bulma ümi Artan kadın işsizliğinin top dini yitiren kadınlar, açıkla lumsal ve ekonomik alan nan resmi işsizlik oran da yarattığı ağır sonuç larına dahil edilmiyor. yıkıcı!ları, CHP Parti Mec Pınar Uzun İstihdam sürecinin parçasıysanız, ücret ve yan haklarınızla erkek çalışanlara göre dezavantajlı durumdasınız. Ezici çoğunluğumuz düşük ücretlere, esnek çalışma koşullarına, iş çevresinde dışlanmaya, kimi zaman asgari ücrete bile tabi olamamaya, iş güvencesinden yoksun sigortasız çalışmaya maruz bırakılıyor; mütemadiyen potansiyel anne olarak veya alternatif işgücü olarak görülüyor ve kırılganlıklarımızı artıran sömürü düzenine mahkum ediliyoruz.” Kredi artışına En zengin Murat Ülker Büyüme oranı ‘Erkekkadın eşitlenecek’ yeni sınırlama Merkez Bankası, son dönemde tüketici kredilerindeki belirgin artışın, büyüme kompozisyonu, enflasyon ve dış denge üzerinde yaratabileceği etkilere dikkat çekerek zorunlu karşılıklarda sınırlamaya gitti. Zorunlu karşılık teşvikinden yararlanmakla ilgili olarak ticari krediler için selektif sektör vurgusu yapılırken, bireysel krediler için yeni oranlar getirildi. Bununla kredilerin verimli ve üretim odaklı sektörlere yönlendirilmesi hedefleniyor. Uygulama 20 Mart’ta başlayacak. l Ekonomi Servisi Forbes Türkiye’nin “En Zengin 100” listesinin ilk sıra yar dolarla Hüsnü Özyeğin ve beşinci sırada 2.1 milyar dolar sında bu yıl 4.7 milyar dolarlık la Hamdi Ulukaya yer aldı. Koç servetiyle Murat Ülker yer aldı. ailesinden Semahat Arsel, 1.9 Ülker’in geçen yılki serveti milyar dolarla sekizinci sı 3.7 milyar dolardı. rada yer alırken, Saban Listenin ikinci sırasında cı ailesinden Çiğdem Sa 3.2 milyar dolarla Erman bancı Bilen ve Suzan Sa Ilıcak bulunuyor. Ilıcak’ın bancı Dinçer 750’şer mil geçen yılki serveti ise yon dolarla 37. oldu. İlk 3.8 milyar dolar 100’ün toplam serve dı. Üçüncü sı ti ise 100.4 milyar rada 2.4 mil dolara çıktı. Dolar yar dolarla Fe milyarder sayısı rit Şahenk, 2019’a göre 3 kişi dördüncü sı artarak 29 kişiye rada 2.2 mil Murat Ülker yükseldi. aşağı çekildi kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s, yeni tip koronavirüsün yayılmasının bu yılın ikinci çeyreğinde birçok ekonomiyi olumsuz etkilemesinin beklendiğini belirterek önde gelen ekonomilerin 2020 büyüme tahminlerini düşürdü. Gelişmiş ekonomiler için büyüme tahmini yüzde 1.3’ten yüzde 1’e indirilirken, Türkiye için büyüme tahmini de yüzde 3’ten yüzde 2.5’e çekildi. Büyüme tahmini ABD için yüzde 1.7’den 1.5’e, Avro Bölgesi için yüzde 1.2’den 0.7’ye ve Çin için yüzde 5.2’den yüzde 4.8’e düşürüldü. l AA Beko’nun, bayi ekosisteminde kadınların temsiliyetini artırmak amacıyla 2019 yılı mart ayında başlattığı” Yeni 100 Kadın Bayi” projesine şimdiye kadar 1058 kişi başvurdu. Proje kapsamında, kadın yatırımcılara mentörlük desteği, eğitim mağazaların araştırılması, bulunması, dekorasyonu, teşhiri gibi konularda maddimanevi katkı sağladıklarını belirten Arçelik Türkiye Genel Müdürü Can Dinçer, şöyle devam etti: “Markamızın temsil ihtiyacına uygun konumlarda kira desteği veriyor, açılış etkinlikleri ve reklam ola nakları sunuyor, teşhir ürünleri ne çeşitli indirimler sağlıyoruz. Projede telaffuz ettiğimiz rakam 100 olsa da kadın bayi sayı mız erkek bayilerimizin sayısıyla eşitlenene kadar bu pro jeyi sürdürmeyi plan lıyoruz.” Beko, proje kapsamında 2019 so nu itibarıyla 18 kadın girişimciyle 22 mağa za için anlaşma yap tı. Bunlardan 19 mağaza ise faaliyete geç ti. l Ekono mi Servisi Can Dinçer