Katalog

10 8 MART 2020 PAZAR TASARIM: SERPİL ÜNAY DİZİ PROF. DR. KORKUT BORATAV: CHP, ısrarla göreve davet edilmeli İ lhan Selçuk, “İki ayağının üzerinde doğrulup ilk soruyu soran insan solcuydu” der. Solun, insanlığın gelişimi, insanın insan olması, s insanca yaşaması için mücadele etmesi anlamına gelen bu tanım aynı zamanda evrensel bir içeriğe sahip. 21. yüzyılın ilk çeyreğinden u yakın geçmişe baktığımızda solun ürettiği düşünceler, önerdiği SOL DTÜÜNRYKAİY’DEA’DE 1 SOL sydöoenallhepuraanilzsdeeoarDilykuaıTaÜznçÜz”dıaNkçaRnçıkkYdaKiıışA.piİlıCaaY’irHnlDteEPielAg’etvDemreinneEiCşsçHçeöePlze’übrnmiidrne sağ partileri de etkiledi. 15 Temmuz 2016’dan sonra 1 siyasi yaşama giren ittifaklar, sağ sol dengesinden çok parlamenter demokrasi ile otoriter yönetim ayrışması getirdi. Türkiye’de ve yönetim biçimleri dünyanın gidişini Koordinasyon dünyada yükselen sağ dalganınKoordinasyon n etkiledi. 1980’lerden sonra yükselen, sorunları derinleştirdiği, sadece insana değil doğaya da zarar verdiği özünde sermayenin sınırsız dünyada büyük bir eşitsizlik günümüzde sol ne durumda, ne u ş dolaşımını içeren “küreselleşme” dalgası, solu da etkiledi. Bu dalganın anlatıcıları tüm ideolojilerin sonunun geldiğini iddia edecek kadar ileri gittiler. Onlara göre, küreselleşme dünyayı bir köy haline getirecekti, başka bir anlayış aramayı gerektirmeyecek bir dünya kurulacaktı. Bugün, okbleod1nzuD9udğ9TliÜmsu1Üin’NadduRdee,YaKkkSnAüaİ”orYb’vçeDuyöEselzeA’tüelDlldmeeirşEyamBorirıer,ylci“oğidrlieü.’nrziiennnleri çökmesi, Çin’in küresel liberalizmle OL kendi kimliğini koruyarak işbirliğine S girmesi, solun evrensel düşün ortamını etkiledi. Türkiye’de ise 2 sol, CHP’nin 1960’larda, “ortanın yfyilıaagrspzilıamedtnlaiaezlrnıiD,sviöuTÜnenzÜdmsüNeRonarYkdnKuoeAlnanİdlYru’aıuDynrErl,naaA’gneDualeszzEoure?mtneByucuıitllar yazarların, araştırmacıların, OL akademisyenlerin düşüncelerine S sayfa açarak sorduğumuz sorulara yanıt arayacağız. Sayfalarımız bu 2 konuda düşüncesi olanlara açıktır. Koordinasyon Koordinasyon Gençliğin yüreği SOL DTÜÜNRYKAİY’DEA’DE solda atıyor 3 SOL DTÜÜNRYKAİY’DEA’DE 3 Korkut Boratav Koordinasyon Koordinasyon İktisat dünyasının önde gelen akademisyenlerinden Prof. Dr. Korkut Boratav, Hem neoliberalizme savrulması, hem de İslamcı uygulamalara karşı teslimiyeti, CHP’nin Türkiye’de solun 12 Eylül’ün “SolCumhuriyetçi” bir kimlik ardından iki defa fırsat kaçırdığını belirtiyor. AKP iktidarının uzatmaları oynadığını kay leyla kılıç kazanmasını engellemektedir. Cumhuriyet değerlerini militan ca savunma görevini sosyalist deden Boratav’a göre, egemen güç sol üstlenmiştir. İslamcı ideolojinin ler, AKP sonrası merkez Cumhuriyet emekçi, yoksul katmanlarda hâkim çi, milliyetçi sağ ve ılımlı islam koa olması, sosyalizmin emekçi sınıflar lisyonunun tasarımı içinde. saflarında yaygınlaşmasını da frenle n Türkiye, uzun yıllardır sağ ba mektedir. Sosyalist partiler, örgütler kış açısı ile yönetiliyor. Sol nerede parlamenter düzlemde fiilen etkisiz eksik kaldı? dir. Ancak gençlik, emekçi, halk sı Bugünkü iktidarı artık “merkez nıfları örgütlenmelerinin zaman za sağ” olarak nitelendiremeyiz. Türki man ön saflarında yer alırlar. CHP ve ye, İslamcı/neofaşist bir rejime dö HDP’nin milletvekilleri, hatta yöne nüşme süreci içinde. İslamcı faşizm timleri içinde de sosyalistler daima gündemde; şimdilik tamamen yerle var oldu. Sosyalizmin, Marksizmin şememiştir. Geçmişe kuşbakışı göz Türkiye’nin düşün alanında küçüm atarsak, 12 Mart’ı izleyen yıllarda senmeyecek etkisi sürmektedir. Türk toplumu, parlamenter düzlem de “demokratik sol” CHP’nin, parla Sağduyulu tutum mentodışında “devrimcisosyalist” n AKP iktidarının son yerel se örgütlerin ortak etkisi altında sola çimlerde gerilediğini gördük. yönelmekteydi. 12 Eylül’ün ana ama Umut var diyebilir miyiz? cı buna son vermekti... Parlamenter AKP iktidarı temsili demokrasi ku sol parçalandı. Parlamentodışı sos ralları çerçevesinde nasıl son bula yalist sol çökertildi, toparlanamadı. cak? Yanıt, 2015 Haziran genel ve ‘CHP tabanı solcudur’ 2019 yerel seçimlerinde gerçekleşti. Merkez Cumhuriyetçi (CHP) ve n Sola karşı bir önyargı var mı? milliyetçi partiler ile Kürt siyaseti Sola karşı önyargı, Türkiye’de ge nin fiili ittifakı ile... 2015’te AKP’ye nellikle bir “merkez sol” parti olduğu karşı sert bir muhalefet gerçekleş düşünülen CHP açısından tartışılı tirmiş olan MHP’nin rolü 2019’da İYİ yor. Bu tartışma, “sol nasıl tanımlan Parti tarafından devralındı. 2015’te malı” sorusu ile başlamalıdır. Dev HDP lideri Demirtaş’ın “seni başkan rimcilikten reformculuğa uzanan en yaptırmayacağız” söylemi, milliyet Manisa Celal Bayar Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Gülten Uçan’a, doktora tezi çalışması sırasında Bitlis’ten gelen bir öğrencisi şöyle dedi: “Hocam ben Yeni Zelanda Başbakanı Jacinda Ardern’i çok seviyorum. Onun anlayışında bir kişinin Türkiye’yi yönetmesini isterim...” Doç. Uçan, Bitlisli öğrencisinin, başlangıçta geldiği yörenin özelliklerini yansıttığını, devamında da koruduğunu, ancak yeni düşüncelere ve dünyaya son derece açık olduğunu vurguladı. Doç. Uçan’a göre, gençler bir yandan stajın bile torpille yapılabildiği bir ortamda kendilerine gelecek hazırlamak için iktidar gücünden yararlanmaya çalışıyor, bir yandan da içlerindeki “yeni olana yönelme” duygusunu saklamıyor. Doç. Uçan, 5 yılı bulan saha çalışmaları sonunda gençlerle ilgili gözlemlerini satırbaşlarıyla şöyle paylaştı: l Gençlerin içinde her şeye karşın yükselen bir özgürlük dalgası var. Bugün kamuoyunda en tutucu diye bilinen örgütlenmelerin içindeki gençlerde bile bunu görüyoruz. Sol yelpazedekiler, onları baştan kaybedilmiş gibi görüyor, ancak öyle değil! l Gençlerin istemlerini iki sözcüğe indirgemek gerekirse özgürlük ve değişim. Bu istem, az önce de sözünü ettiğim her yapıda var. Tarihte de örneği var, böyle bir istem yükselirse kimse önünde duramaz. Doç Dr. Uçan, doktora tezi olarak dünyada ve Türkiye’de solun durumunu seçmişti. Tezi tamamladıktan sonra “Solun Düşü(şü)” başlığıyla bunu kitaplaştırdı. Uçan’ın gençlerle ilgili en çarpıcı SOL SOL gdöazllgeDamTÜsÜiıNşRviuYçKa:Airİn“.Y’dİDBçEeulA’ekgDirüiEgnnedneeçnhleteurrdtşueecbyuieldekiybaeurşnbıuniligynDüöeTkrnÜüÜsNöyeRrolYeKgrAnüuİY’tzbDlE.ei”rA’nDömzEeglüerrliünk l Gençlerin düşünce biçimi değişi nı sıra Türkiye’de de izlenme rekorları 4 4 yor. Bugünkü siyasi parti yöneticile kıran bu film, gençliğin içindeki, mev ri bunun ne kadar ayırdında bilmiyo cut durumu kabul etmeme, değiştirme rum. Sosyal medya üzerinden haber duygusunu simgeliyor.” leşme birinci sırada. Gençler, yetiş kinlerin yorumladığı anlamda bKoeonrdinasyonSorunlara kayıtsız değiKloloerdrinasyon cil değil. Bireysel düşünüyorlar ama Halen Stockholm Üniversitesi bu, “en iyisi olma”, “farklı olma” gibi Türkiye Çalışmaları Bölümü’nde duygularla örülü. Bu farklı olmanın sorumluluk alan İstanPol araştırma SOL hyhaaelypdameÇtfaıiant, ıştştoeDümpkmTÜalluÜi,nrNmseRdanYveKikaçAdlşiİeen,Y’rgDioçEneloaAir’kibDbliiifmrlaEiryaikrosalrtıde. bmaigeröyşreeny, mek isteyen bir gençlik geliyor. Açlık Oyunları izleniyor 5 Doç. Uçan, “Gençliğin gelecekte ne olmak istediğini, neleri düşlediğini öğ SOL SşgüieelrknlkveçeilnstiioğnKriinuon,nrykkDlaeumTrÜtrıiaÜunşzNkcaR,uisYnklKaalaAehryİrıaYı’nitnDasdEıraszAa’naşDontDlıdmErrım.ğaSıdaegılğaribeırnıninı,da ancak kafalarındaki değişime karşılık gelecek bir parti bulamadıklarını vurguluyor. 5 Korkmaz, “Burada en büyük şansı CHP’ye veriyorum. Ancak onları renmek için izlediği filmlere bakmak kucaklayabilmesi gerekiyor” diyor. gerekir” diyor. Sahada araştırma ya Korkmaz’a göre CHP, parken en çok izlenenKofiolrmdinasyonkendisini çok uzun Koordinasyon şu çıkmış: Açlık Oyunları! yıllardır partinin Doç. Uçan, bunu şöyle içinde gören, hatta yorumluyor: sahibi hisseden “Açlık Oyunları’nda kesimleri karşısına genç bir kadın düzene almadan bu isyan ediyor. Pes etmi gençleri kendi yor. Mücadelenin yü hedefleri için zü oluyor. Dünyanın ya mücadeleye katmalı. geniş yelpaze içinde “solculuk”, ka çi Türk seçmeninin geleneksel tep pitalizmin bölüşüm karşıtlıklarında, kisini aşındırdı. 2019’da da HDP Mil emekçi sınıfların saflarında yer al let İttifakı’nı dıştan destekledi. 2019 mak olarak anlaşılmalı. Bu ölçüt, bu yerel seçimlerinde Cumhuriyetçi ve günün dünyasında emperyalizm kar sosyalist solun taban örgütlenme şıtı bir konumu da içerir. Bu ölçü si ve sandıklara militanca sahip çık te göre bugünkü CHP yönetiminin ması da etkili oldu. AKP iktidarı ve “sol” içinde yer aldığı söylenemez. Saray, iki seçim sonrasında da ye Güncel ekonomik sıkıntıları eleştir nilgiyi benzer hamlelerle yanıtladı. mekle yetinmek sınıfsal dolayısıy Cumhuriyetçi ve milliyetçi partiler la “sol” bir muhalefet platformu ola ile HDP arasındaki fiili ittifaka son maz. Dünya çapında saygınlığı tüke verecek “karşı saldırılar”... Haziran nen, içeriği boş “sosyal demokrat” Kasım 2015 arasında bu operasyo yaftası, adeta sınıf muhalefetinden, yani “sol”dan uzak durmak için benimsenmiştir. Aslında “liberal” nitelemesine uymaktadır. Bu nedenlerle CHP, bugünkü yönetimi ile bir merkez partisidir. 1970’lerde halk sınıflarının taleplerini benimseyen Ecevit, CHP’yi üst üste birinci parti yaptı. SHP de 1989’da ilk sıraya yüksel na Kandil’den kaynaklanan “özerklik ilanı ve hendekler” katkı yaptı. 2019’da Saray’ın Suriye’deki askeri operasyonu, iç siyaset önceliği taşıyan bir hamle oldu. CHP ve İYİ Parti’nin bu operasyona verilen açık desteğe rağmen HDP’nin sağduyulu bir tutum izlemesi dikkat çekicidir. di. Bu tarihsel örneklere bakarsak CHP’ye karşı bugünkü önyargılar, belki de yeterince “solcu olmaması” nedeniyledir. Bu tespitler CHP yönetimiyle sınırlıdır. Bu partinin seçmen tabanı, örgütlerinin büyük bir bölümü “solcu”, yönetim ise “merkezci/ liberal”dir. Kopukluk söz konusudur. ‘Aydınlanma değerleri’ ‘Vadesi dolmuştur’ n AKP iktidarı son bulursa solun tavrı ne olacak? AKP/Saray iktidarının “uzatmaları oynadığı” düşüncesindeyim. Temsili demokrasinin normal kuralları içinde vadesi dolmuştur. İslamcı faşizme kesin geçişi tamamlayacak bir “Saray darbesi” olası mıdır? Öngörü yapamam. “Normal” ortama Keşke o heyecan heba olmasaydı n Burjuvazi ve liberallerin, İslamcı faşizmle çıkar ortaklığına teslim olduklarını ve karşı mücadelenin sosyalistlere düştüğünü söylemiştiniz. Ne bekliyorsunuz? Bazen “Cumhuriyet kazanımları” diye de ifade edilen aydınlanma değerlerini başta laikliği ödünsüz sahiplenmek, savunmak, Kemalist devrimlerin mirasçısı CHP’den beklenir. Bugünkü parti yönetimiyse “halkımızın dini hassasiyetlerini gözetme” bahanesi altında İslamcı uygulamalara, baskılara, anayasal ihlallere karşı mücadeleden ısrarla kaçınmaktadır. Son tahlilde siyasal İslamı güçlendiren bu edilgen tavrına rağmen CHP, yine de “MerkezCumhuriyetçi” bir parti sayılabilir. Belki de bünyesine yerleşmiş sembolik Kemalist kalıntılar sayesinde... ilişkin konuşabiliriz. Egemen güçler, AKP’den kopmalar sonrasını içeren bir merkez Cumhuriyetçi, milliyetçi A Mehmet Günal Ölçer nkara’da dört ayrı üniversiteden altı gençle siyaset üzeri ne sohbet ettik. İzmir, sağ ve ılımlı İslam koalisyonunun tasarımı içindedir. CHP’nin merkez Seçmen yaşı küçüldükçe Düzce, Ankara doğum lular. Her biri iki yıldan de yer aldığı bu ortamda, sosyalist sol, önemli ve üçlü bir prog oy artıyor fazla üniversiteli... Kemal ve Oğuzhan, kimlik P ramı savunmak, kısmen üst lenmek durumunda olacaktır. Parlamenter sisteme dönüşün demokratikleşerek gerçekleşmesi hukuk, eğitim ve kamu yönetiminde İslamcı uygulamaların tümüyle tasfiyesi ile emek karşıtı neoliberal uygulamalara karşı mücadelenin öncülüğü... İlk iki göreve, CHP ısrarla davet edilmelidir. Sonuncu “görev” sola özgüdür. Düzen partileri dışındaki mücadele alanını oluşturur. olimetre Araştırma Kuruluşu’nun kurucusu Mehmet Günal Ölçer, 2018 Genel Seçimleri ve Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin sonuçlarını yaş gruplarının eğilimlerine göre de araştırdıklarını vurguladı, şu bilgileri verdi: “1822 ve 2332 yaş grubundaki seçmende genel ortalamaya göre daha çok CHP’ye lerini CHP’de bulmuşlar. Ancak katılımları seçimden seçime. Ankara’da Mansur Yavaş’ın seçimi kazanması gerektiğini düşünmüşler. “Mesele Yavaş’ın ne kadar CHP’li olduğu değil, CHP ilkelerini benimseyerek baş yönelim var. CHP’nin oyu seçmen yaşı kanlık yapması” diyorlar. küçüldükçe artıyor. Bu da gençlerin “CHP’de daha aktif olma CHP’ye bir yönelimi var görüşüne yı düşünür müsünüz” so haklılık kazandırır. AKP’nin rusuna şu karşılığı verdiler: oyunun düştüğü yerlerde “Bir şeyler yapabileceğimi CHP ve MHP oyları zi düşündüğümüz ortam olursa yükseliyor.” elbette...” Onları dinleyen Tuğrul, “Ben bir girdim, bir çıktım” dedi. Bunu ciddi söyledi ama öteki arkadaşlarını güldürdü: “Muharrem İnce aday olunca heyecanlandım, CHP’ye üye olup çalışmaya başladım... Seçim dönemi güzel geçti, sonrasında hiçbir şey istediğim gibi olmadı... Keşke o heyecan heba olmasaydı...” Peki, yeniden böyle bir heyecan olamaz mı? Yutkunduktan sonra “Olabilir” dedi. “Kiminle olur” sorusuna cevabı yoktu. İkinci Oğuzhan’a göre arkadaşları CHP’ye haksızlık ediyor. “CHP’de bir kişinin öne çıkması gerekmez. İktidara karşı toplumda beraberlik oluşturuyor..” Mustafa ise şu görüşte: “Ben de bu iş CHP ile olur diyorum ama biraz daha net olmak lazım.. Referandumda, yerel seçimlerde herkesi kucaklayan dil dedik, şimdi iktidara karşı çok sertleştik.. İktidar zaten kavgadan besleniyor...” Gençler, CHP’nin solundaki akımlara ise çok şans vermiyorlar. “Onlar en barışçıl işi yapsalar bile iktidar illegal ilan ediyor. CHP’nin onlara da hitap etme sorumluluğu var” diyorlar. YARIN l Küreselleşme cehaleti artırdı l İspanya’da sola karşı yeniden Franco!