Katalog

EKONOMİ DOLAR ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: BAHADIR AKTAŞ AVRO STERLIN FAİZ BORSA 11 18 ŞUBAT 2020 SALI ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 6.0490 0.8 kuruş 6.5550 1.9 kuruş 7.8990 1.5 kuruş 11.06 0.14 puan 120.791 640 puan 2071.03 90 kuruş 307.68 39 kuruş Merkez Bankası’ndan Hazine’ye aktarılan milyarlarla bütçe, ocak ayında fazla verdi Bütçeyi Merkez kurtardı Hükümet harcamada yıla hızlı başladı. 1.1 trilyon liralık 2020 yılı bütçe ödeneğinin 100.7 milyar lirasını ocak ayında harcadı. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın verilerine göre ocak ayında bütçe gideri 100.7 milyar TL, gelir 122.2 milyar TL ve fazla 21.5 milyar TL oldu. Merkez Bankası’nın geçen ay gerçekleştirilen olağanüstü MUSTAFA genel kurulunda, ÇAKIR 35.2 milyar lirası kâr payı avansı, 5.3 milyar lirası da ihtiyat akçesi olmak üzere 40.5 milyar lira Hazine’ye aktarılmıştı. Fazlada bu aktarma da etkili oldu. İşte diğer detaylar: n Bu yıl giderler için öngörülen toplam 1.1 trilyon TL ödeneğin ocakta 100.7 lirası harcandı. Geçen yılın 91.8 milyar TL harcama yapılmıştı. n Başlangıç ödeneği 3.1 milyar lira olan Cumhurbaşkanlığı ocakta 288.7 milyon lira harcadı. Cumhurbaşkanı öde neği ocakta 81 bin lira oldu. n Başlangıç ödeneği 11.5 milyar lira olan Diyanet, ocakta toplam 1.2 milyar lira harcama gerçekleştirdi. n 53.8 milyar lira ödeneği olan Milli Savunma Bakanlığı ocakta 4.7 milyar lira harcadı. 38.9 milyar liralık ödeneği olan Emniyet’te ocakta 4.1 milyar lira harcama yaptı. Ulaştırma ‘uçtu’ n Hazine ve Maliye, 468.2 milyar lira olan başlangıç ödeneğinden 41.1 milyar lira harcama gerçekleştirdi. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ise 29.1 milyar liralık ödeneğin 10.7 milyar lirasını harcadı. n Bütçeden 7.3 milyar lira görev zararlarına gitti. Bu yılın tamamında beklenilen görev zararı toplamı ise 99.5 milyar lira. Hane halkına yapılan transferler kapsamında bütçeden 6.7 milyar lira çıktı. ÖRTÜLÜ HARCAMA 221 MILYON TL n Cumhurbaşkanlığı’nın kullanımında bulunan ve nereye harcandığı gizli tutulan “örtülü ödenekten” ocakta 220.7 milyon lira harcandı. Bu rakam geçen yıl 215.7 milyon liraydı. n Ocak ayında hizmet alımları için 1.6 milyar lira, müteahhitlik hizmetleri için 89 bin lira, temizlik hizmet alımları için 1.7 milyon lira ödendi. “Diğer” müşavir firma ve kişilere ödeme ler 1.1 milyar liraya çıktı. n Kiralar için ocakta 64.3 milyon lira ödendi. Devletin kiraladığı araçlar için 16.9 milyon lira, hizmet binaları için 18.1 milyon lira, hava taşıtı kiralaması için de 11.8 milyon lira harcama yapıldı. n Kâr amacı gütmeyen kuruluşlara 694.1 milyon lira aktarıldı. Bu kapsamda siyasi partilere de 419.4 milyon lira Hazi ne yardımı yapıldı. n Ocakta toplam 16.1 milyar lira Hazine yardımı yapıldı. Bu yılın tamamında ise 199.2 milyar lira Hazine yardımı yapılması hedefleniyor. n SGK’ye 6.6 milyar lira aktarıldı. Ziraat Bankası’na 406.8 milyon lira, Halk Bankası’na 184.7 milyon lira verildi. SGK’ye 9.8 milyar lira da Hazine yardımı yapıldı. Teknopark’ta emek gaspı Sabancı ve Skoda Temsa için anlaştı Sabancı Topluluğu, Mayıs 2019’da True Value Captal Partners’a sattığı Temsa’yı yabancı ortakla geri alıyor. Hacı Ömer Sabancı Holding’ten KAP’a yapılan açıklamada “Skoda Transportation’ın ana ortağı PPF ve Sabancı Topluluğu (Sabancı Holding ve/veya iştirakleri), yüzde 5050 ortaklık yapısı ile Temsa Ulaşım Araçları’nın tamamının satın alınmasını değerlendirmek üzere bir niyet mektubu imzalamıştır” denildi. Açıklamaya göre inceleme ve izinler sonrası ortaklık tamamlanacak. Ayrıca “ülkeye karşı sorumluluk” vurgusu yapılan açıklamada, üretimin yeniden başlatılmasının sağlanacağı belirtildi. l Ekonomi Servisi FKB: Seçimler ekonomiyi yordu Finansal Kurumlar Birliği’nin (FKB) açıkladığı Bankacılık Dışı Finans Sektörü 2019 sonuçlarına göre, sektörün aktif toplamı 123 milyar TL, öz kaynak büyüklüğü 24 milyar TL, net kârı 3.2 milyar TL oldu. FKB Başkanı Aynur Eke, “Türkiye, zorlu ama bir o kadar da istikrarlı bir yılı geride bıraktı. 20142019 arasında 8 seçim yaşadık. Bu, ekonomiyi yormakla birlikte ülke olarak büyüme odağımızı farklı taraflara çekiyor. Önümüzdeki seçimsiz, istikrarlı yıllarda enflasyonu aşağıya, büyümeyi ise yukarıya çekmemiz için çok çalışmamız gerek” dedi. Eximbank faiz indirdi Aralık ayında ihracat döviz kredilerinde vade ve türlerine göre değişen oranlarda 100 baz puana varan faiz indirimi yapan Türk Eximbank, vade türlerine göre 60 ile 140 baz puana varan bir faiz indirimi daha yaptı. Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, 2019’da ihracata 44.1 milyar dolarlık destek sağlayan Türk Eximbank’ın 2020’de 28.9 milyar dolar nakdi kredi ve 21.1 milyar dolar da sigorta/garanti olmak üzere toplamda 50 milyar dolarlık bir hacim ile toplam ülke ihracatının yüzde 26.3’üne destek sağlamayı hedeflediğini bildirdi. l Ekonomi Servisi Pazarda domatesin kilosu 5 lirayı aştı. PAHALILIK YURTTAŞLARA ALIŞVERIŞINI ERTELETİYOR Yurt geneli ile birlikte Denizli’de de hüküm süren soğuk hava, semt pazarlarında fiyatları artırdı. Geçen haftalarda 23 TL’den satılan domatesin kilogram fiyatı 5 TL’yi aştı. Pazar esnafı, pahalılığı gören yurttaşın alışverişlerini ertelediğini belirtti. Denizli’de patatesin kilosu 2, salatalık 2.50, karnabahar ve kabak 5, biber 56 ve mantar 8 liradan satılıyor. Fatma Yıldırım isimli bir yurttaş, “Mevsim meyve sebzeleri dahi pahalı. Bütçemizi zorluyor” dedi. Satışlarının düştüğünü belirten esnaf Emin Ata ise fiyatları ucuzlatmalarına rağmen yine de istenilen satış seviyesine çıkamadıklarını aktardı. Başka bir esnaf ise patates ve soğan fiyatının geçen yıla göre ucuzlayarak 2 liraya düştüğünü ancak yine de yurttaşın rağbet etmediğini ifade etti. l İHA Teknopark İstanbul şantiyesindeki işçiler, iki aydır maaşlarını alamadığı için eylem başlattı. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın önceki gün törenle açtığı Teknopark İstanbul’da 100’den fazla işçinin iki aylık ücret ve diğer hakları ödenmediği için eylem başladı. İnşaatİş Sendikası, açıklamasında “Ana yüklenicisinin Naif Yapı olduğu Teknopark şantiyesinde iki aydır gasp edilen haklarımız için direnişteyiz. Tüm haklarımızı alana kadar direneceğiz” ifadelerine yer verdi. 120 çalışan var Yapılan açıklamalara göre Teknopark’ta iki firma, 50 bin metrekarelik bir alandaki kaba inşaatın yapımı için anlaşma imzaladı. Bir süre sonra iki firma arasında anlaşmazlık çıktı. Taşeron firmanın sahibi Ali Dikmen, anlaşma gereği 7 ay önce başladığı çalışmayı 120 çalışanı ile birlikte istenilen zamanda bitirdiğini ancak anlaştığı firmadan alacaklarını tahsil edemediğini söyledi. 120 işçisine maaş ödenmediğini, bunun yanı sıra 500 bin TL’lik teminat çeki ile inşaat alanında bulunan ve yakla şık 2 milyon TL’yi bulan inşaat malzemelerine de el konulduğunu iddia eden Dikmen, mahkemeye başvuracağını belirtti. Dikmen, “İki aydır burada yatıp kalkıyoruz” dedi. İnşaat alanındaki 20’ye yakın işçi ise, polis tarafından inşaat alanından çıkarıldı. l Ekonomi Servisi EMEKLILER EK ÖDEMEYE ZAM ISTEDI Türkiye Emekliler Derneği Genel Başkanı Kazım Ergün, emekli ve çalışanlar için vergi iadesinin yerine getirilen ek ödeme uygulamasındaki yüzde 45’lik oranın yüzde 10’a yükseltilmesini talep etti. Ergün, şöyle konuştu: “Çalışanlarda en düşük vergi indirimi 220 lirayken, 1500 lira aylık alan bir emeklinin yüzde 4 karşılığı ek ödemesi aylık 60 lira, 2 bin lira aylık alan bir emeklinin ek ödemesi yüzde 4 karşılığı aylık 80 liradır. Çalışanlarla aynı oranda KDV ve ÖTV ödeyen emeklilerin ek ödeme oranlarının ivedilikle yükseltilmesini istiyoruz.” l AA STFA ve Partners Enerya’yı satıyor Türkiye’nin doğalgaz dağıtım şirketlerinden Enerya’nın ortakları STFA Yatırım Holding ve İsviçreli Partners Group, potansiyel bir satış için yatırım bankası Citigroup’a yetki verdi. Reuters’e bilgi veren kaynaklar, iki ortağın Enerya’daki tüm hisselerini satmak dahil satış seçeneklerini değerlendirdiklerini belirtti. Kaynak, Türkiye’deki varlık değerlemelerinin son yılların en düşük seviyelerinde olmasına rağmen, yabancıların riskli bir yatırım olarak görmeleri nedeniyle “Yeni bir yabancı yatırımcının ilgi göstermesi ihtimalini yüksek görmüyorum” dedi. STFA’nın raporunda, Enerya’nın 2017 satış gelirleri 1.7 milyar lira olarak açıklanmıştı. Ankara otomobil zengini Türkiye’de 2010’da bin kişiye 102 otomobil düşerken bu sayı geçen yıl 150’ye çıktı. Bin kişi başına düşen otomobil sayısında Ankara 264 otomobil ile birinci, Muğla ise 213 otomobille ikinci ve Antalya 207 otomobille üçüncü sırada yer aldı. Bu illeri Burdur ve Denizli izledi. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre, bin kişi başına düşen otomobil sayısının en düşük olduğu 5 il ise sırasıyla 21 otomobille Muş ve Siirt, 17 otomobille Ağrı, 8 otomobille Şırnak ve 7 otomobille Hakkâri oldu. TÜİK verileri aynı zamanda, son 10 yılda Türkiye’deki LPG’li araç sayısının 2 milyon 900 binden, 4 milyon 661 bine çıktığını ortaya koydu. BRC Türkiye Üst Yöneticisi Kadir Örücü, bu duruma ilişkin, “Dizel yasaklarıyla birlikte AB ülkelerinde dizel satışları düşerken, Türk kullanıcısı yakıt tasarrufunu düşünerek LPG’ye yöneliyor” dedi. Makine yatırımları azaldı Türk Plastik Sanayicileri Araştırma, Geliştirme ve Eğitim Vakfı’nın (PAGEV) hazırladığı “Türk Plastik İşleme Makineleri Sektör İzleme Raporu”, olumsuzluklara dikkat çekti. Rapora göre, plastik sektörünün makine ve teçhizat yatırımları 2018’e kıyasla yüzde 27 gerileyerek 730 milyon dolara kadar düştü. Plastik işleme makineleri üretimi ise 2019’da bir önceki yıla oranla yüzde 17 gerileyerek 507 milyon dolara indi. Makine üretimindeki bu düşüşe plastik sektörü üretiminde ilk üç çeyrekte ortaya çıkan gerileme neden oldu. Üretimdeki düşüşün etkisiyle ithalat da yüzde 33’lük azalışla 421 milyon dolara indi. PAGEV Başkanı Yavuz Eroğlu, plastik makine sektörünün yılı tüm göstergelerde küçülme ile kapattığını, sektörün 2020 yılındaki seyrinin ise plastik sektörünün üretim rakamlarına göre şekilleneceğini söyledi. l Ekonomi Servisi Sektörün birim ihraç fiyatı, 2019’un 9 aylık döneminde 2018’e kıyasla yüzde 6.5 azalarak kilogram başına 10.1 dolara düştü. Birileri aklımızla mı oynuyor? Biri İstanbul Bahçelievler’de, biri Elazığ’da, bina yıkamaması gereken şiddetteki depremlerin yaratabildiği ağır hasarlardan sonra, bu binalar içinde insanlar ölmeden yıkılması için acil boşaltılmasının ardından.. Aciliyetler gözetilmeden yıkılamadıkları için kendi kendilerine yıkılırlarken, boşaltılmış olmaları sayesinde içlerinde insanların ölmemesinden ancak sevinmiş olabiliyor, şükrediyoruz.. Dün sabah Bahçelievler’de yanındaki binaya çarparak yıkılan binanın, hâlâ neden uzun zamandır bekletildiğinin hesaplaşılması üzerinden hiçbir yetkili, sorumludan açıklama gelmezken, yaslandığı bir yıl önce yapılmış sağlam binaya ne kadar ağır hasar verdiğinin görüntüleriyle, gerçekten büyük şans eseri sağlam binanın sakinlerinden ölen olmadığını bu kez şükrederek izliyorduk.. Göçmüş duvarlar, mutfaklar, eşyalar paramparça.. Sahi sağlam binadaki yıkımın, insanların yeniden yaşayabilecekleri koşullardaki büyük onarımlarının ortada maliyetlerinin bedellerini kimler ödeyecek? Dün Elazığ’dan gelen kendiliğinden yıkılan binanın ise canlı yayınlık haber değeri bile olamadı. En başından günümüz teknolojik koşullarında, bina yıkamaması gereken depremde o kadar çok ağır hasarlar yaşandı, öylesine ağır bina kalitesi üzerinden suçlar ortaya çıkmıştı ki.. Büyük yıkımın suçları ile hesaplaşma, genel yıkıma ağıt yakılmasının ötesinde henüz hiçbir ciddi tartışmanın gündemine getirilmedi. Daha bir acıklısı, can, mal kayıplarının artmaması yolunda ortaya çıkmış suçlara dayalı maliyetlerin yükselişi olumsuz etkileşimle öylesine katlanmış boyutlarda ki.. Katlanmış boyutları ile kamusal, siyasal sorumluluklarla hesaplaşmadan kaçınma gündemde.. HHH Bu ülkenin vatandaşları olarak son Silivri, Elazığ depremlerinin, aklımızın erdiğinin, bilim insanlarının bile belki öngörülerinin çok ötesinde ağır hasarlara, yıkımlara yol açmış olmaları karşısında kaçınılmaz yapılan tartışmaların ortaya çıkardığı birbirinden suç, skandal gerçeklerle, vatandaşlar olarak en çok deprem için vergi ödeyenlerden, dünya ölçeğinde başı çekenlerden olduğumuzu ancak öğrendik. İşin vahameti, vatandaş olarak bizden kesilen bu vergiler elbette okus pokus yollardan bütçeler içinde başka kaynaklara aktarılarak buharlaştırılmış. Trajikomik bir yaklaşımla ölümüne bile bile hasarlı binalarda yaşamayı sürdüren çaresiz insanlara, sadece depreme dönük olarak da değil, kasıp kavurmakta olan sağlık sorunları patlamasında, kanserden başlayın, salgın virüslerle yürüyün, özel sağlık sigortaları ile çıkış oylu aranması kampanyaları gündemde.. HHH Daha bir trajikomik, aslında ürkütücü bir boyut olarak, yandaş medya korosunun öne çıkardığı gündemle, yeni bir askeri darbe tehdidi, söylentisinden kapı açılıyor. “AKP’nin içinde olduğu siyasal, ekonomik sıkışıklık mı, yoksa Suriye İdlib’de Türkiye’nin içine düşürüldüğü sıkışıklık kaynaklı mı?” sorgulamaları yapılırken.. Önceki gün ağırlıklı Amerika adına yapılan açıklamalarda, alay edercesine Türkiye’nin yanında oldukları ilan edilmişken.. Dün gelen yeni açıklamalarda alay etme üslubunda yapılmış son tırmandırmada; “Amerika sahada aksiyon yapmadan Türkiye’nin yanında oluyor..” cümleleri kuruluyordu..“Türkiye’nin kendi bağımsız karar verme iradesine gösterilen saygı gereği..” diye de bir gerekçelendirme eklemlenmiş olarak.. KISA... KISA... l Maliyetleri arttığı için aylardır ekmeğe zam isteyen fırıncılar, İstanbul’da Halk Ekmek’in hâlâ 75 kuruştan satılmasına tepki gösterdi. Türkiye Fırıncılar Federasyonu Başkanı Halil İbrahim Balcı, “Ekmek üstünden siyaset yapmak yanlıştır” dedi. l Uluslararası Para Fonu (IMF) Başkanı Kristalina Georgieva, Covid19 salgınının 2020’de küresel ekonomik büyümeye zarar verebileceği uyarısında bulundu. “Herkese, şimdiden erken çıkarımlarda bulunmamalarını öneriyorum. Önümüzde hâlâ çok büyük bir belirsizlik var” dedi. l Tarım ve Orman Bakanlığı, 81 ilde 6 gün boyunca yapılacak ürün bazlı gıda denetim başlattı. Bakanlığa bağlı 39’u akredite olmak üzere 41 laboratuvarda gıda analizleri yapılacak.