Katalog

EKONOMİ [email protected] TASARIM: SERPİL ÜNAY 115 OCAK 2020 PAZAR Dövize kaçış önlenemediDöviz satışına vergi geldi, döviz mevduatında kesinti arttı, sözleşmeler TL olacak denildi ama olmadı Ekonomide TL’ye güvenmeyen yurttaş, alınan önlem YURTİÇİ YERLEŞİKLERİN BANKALARDAKİ DÖVİZ MEVDUATI ‘TCMB çareyi ikicilik (düalizm) Dolar mevduat aylık faizi (%) lere rağmen dövize koştu. Döviz mevduatı 32.6 milyar dolar arttı. Hükümet, yurttaşların TL’den dövize kaçışlarının önüne geçme gerekçesiyle son 1.5 yılda bir YP Mevduat (Milyar $) Bankalardak toplam mevduat ç nde yabancı para oranı 2018’de %47.8 ken, 2019’da %50.4’e yükseld . Toplam mevduat (Milyar TL) 1.250 1.272 250.00 200.00 150.00 100.00 1.038 50.00 4.5 4 yanlış yerde 3.5 3 arıyor’ Bir yılı daha geride bıraktık. Takvim ölçüsü ile bıraksak da, yaşanan tüm ekonomik ve sosyal sorunlar tüm E2.5 konomist Dr. M. Mu 2 rat Kubilay, “Bu önlem gücüyle devam eder niteliğe sahip. İşsizlikten ihracattaki kısırdöngüye, asga 1.5 1 ler TCMB’nin tasarruf mevduatlarındaki dolarizasyonu yatırımcıların getiri artır ri alım gücünden ekonomik büyüme(me) ye kadar hemen her ölçüde sorunlar belki de artarak devam ediyor. çok adım attı ancak başarı 952 0.5 ma amaçlı olduğunu düşün Bir de karşımıza içeriği genişleyen, bir lı olamadı. Merkez Bankası 0 düğüne işaret ediyor. Halbu ülke içinde farklı düzeylerde gelişmişlik, 3.02.17 (...) 3.04.18 3.05.18 3.06.18 3.07.18 3.08.18 3.09.18 3.10.18 3.11.18 3.12.18 3.01.19 3.02.19 3.03.19 3.04.19 3.05.19 3.06.19 3.07.19 3.08.19 3.09.19 3.10.19 3.11.19 3.12.19 (TCMB) verileri TL YP ki yerli yatırımcılarının bu ka teknoloji ve değişik talep biçimlerine bö ne göre, 2018 sonunda 161 milyar dolar olan yurtiçi yerleşiklerin topemre lam yabancı padeveci ra (YP) mevduatı 2019 sonunda 193.6 milyar dolara yükseldi. Uzmanlara göre, yüksek enflasyon, TL mevduata eksi reel faiz ve güvensizlik temel nedenler olarak öne çıkıyor. Dövize kaçışı önlemek adına atılan ancak işe yaramayan adımlardan bazıları şöyle: 4 Eylül 2018: İhracatçıya gelirini 180 gün içinde yurda getirip yüzde 80’ini bir bankada TL’ye çevirme zorunluluğu getirildi. Ocak 2020’de kalktı. 4 Ekim 2018: Ev, işyeri, arsa satış ve kira sözleşmeleriyle danışmanlık ve hizmet alımı sözleşmeleri için TL zorun 2018 2019 2018 2019 Kaynak: TCMB / 27 Aralık 2018 28 Aralık 2019 YP Mevduat (Milyar $) (Milyar $) 2018 Gerçek kişi mevduatı 96.5 Tüzel kişi mevduatı 64.5 luluğu getirildi. Devlet, “yap işlet devret”e dövizle garanti uygulamasına devam etti. 4 Mart 2019: Döviz mevduat faizlerinden kesinti, 1 yıla kadar vadede yüzde 16’dan yüzde 20’ye, 1 yıldan uzun yüzde 13’ten yüzde 18’e çıktı. 4 Mayıs 2019: Döviz satışlarına binde 1 işlem vergisi (BSMV) getirildi. 4 Temmuz 2019: YP mevduat ve katılım fonlarına uygulanan zorunlu karşılık 100 baz puan artırıldı. 4 Ağustos 2019: TCMB nezdinde dolar cinsinden tutulan zorunlu karşılıklara, rezerv opsiyonlarına ve serbest hesaplara uygulanan faiz oranı 100 baz puan indirilerek yüzde 1 olarak belirlendi. 4 Eylül 2019: Dolar cinsinden tutulan zorunlu karşılıklara, rezerv opsiyonlarına ve serbest hesaplara uygulanan faiz oranı sıfıra çekildi. 4 Eylül 2019: TCMB, YP mevduat/katılım fonlarına uygulanan zorunlu karşılık oranlarını tüm vade dilimleri için 100 baz puan artırdı. Dolar Mevduat Faizi (1 Aylık) 2019 Fark 120.3 23.8 73.4 8.9 Değ. (%) 24.7 13.8 4 Aralık 2019: Döviz satışlarında BSMV oranı binde 1’den binde 2’ye yükseltildi. 4 Aralık 2019: TCMB, YP mevduat/katılım fonlarına uygulanan zorunlu karşılık oranlarının tüm vade dilimlerinde 200 baz puan artırdı. 4 Ocak 2020: TCMB, döviz cinsinden zorunlu karşılıklardan komisyon almaya karar verdi. Böylece hem TCMB’ye yeni gelir kaynağı hem döviz mevduat faizlerini düşürmesi yoluyla TL’ye geçişin teşvik edilmesi hedefleniyor. rarının altında, 2013 sonra sında TL’nin değerini koruya mayan hükumet ve TCMB’ye olan güvensizlik yatıyor” de ğerlendirmesinde bulundu. Kubilay, “Bir nevi halk, devlet kendisini koruyamayınca, bi rey olarak kendi tasarrufları nın satın alma gücünü muha faza etmeye çalışıyor” dedi. TCMB’nin çareyi yanlış yer lerde aradığını belirten Kubi lay, hesaplardaki paranın Av ro ve altına dönüştürülerek yeni düzenlemenin bypass edilebileceğini, da ha büyük tehlikenin ise dövizden cay dırma politikasının TL mevduata dö nüş yerine, insan ları bankalardan kaçışa yön lendirme si olduğu na dikkat çekti. M. Murat Kubilay lünmüş iki ayrı sektörün (yapının) varlığını ifade eden düal (ikili) ekonomiyi derinden hissetmeye başladık. Ülke içinde aynı anda gelişmişlik farklarını, sektör içinde de modern ve geleneksel kapsamda iki ayrı üretim sürecini ifade eden ikili ekonomi kendini öncelikle tarımda gösterir. Modern ve hacimli tarım ve geleneksel yöntemler ile yapılan küçük çaplı çiftçilik faaliyetinin aynı anda yaşandığı düalist özelliğini koruyan ekonomimizde, sanayi ve hizmetlerde de aynı tür bölünmüşlükler kendini hissettiriyor. Sadece modern ve geleneksel farkı düalist ekonomiyi tanımlamıyor muhakkak. Dış ticarette, işgücü piyasasında ve hatta siyaset alanında bile görülmeye başlandı bu özellik. Geleneksel üretimden moderne doğru evrilen süreçte, tarımdaki çalışan sayısı ve oranı imalat sanayiine yönelerek azalır. Ülke geliştikçe de imalat sanayiinden hizmetlere doğru bir geçiş yaşanır. İlginç bir şekilde, son yıllarda tarımdan hizmetlere doğrudan işgücü akışı yanında inşaat ve sanayi istihdamındaki azalmayı aynı anda gözlemlemeye başladık. Yapısal düalizm Parke ithalatında ek vergi sürecek THY sözleşmeye uymalı olarak isimlendirebileceğimiz bu özelliğin dışında, teknolojik, sosyolojik, bölgesel ve yönlendirilmiş düalist (ikili) uygulamaları da uzun süreden beri ayrıca gözlemlemekteyiz. Çin veya Almanya menşeli bazı laminat parke ithalatında dampinge karşı önlemlerin uygulanmaya devam edilmesine karar verildi. Ticaret Bakanlığı’nın ithalatta haksız rekabetin önlenmesine ilişkin tebliğlerine göre, ayrıca Malezya menşeli veya çıkışlı giyim için olan sentetik filament iplikten dokunmuş mensucat malzemelerinin ithalatında önlemlerin etkisiz kılınmasına karşı soruşturma açılmasına karar verildi. Borsalar yüzde 20 kazandırdı Dünya çapında geçen yıl yaşanan belirsizlikler ve risk algısını artıran sorunlara rağmen hisse piyasalarında rekorlar kırılırken, majör endekslerde ortalama yüzde 20’nin üzerinde artış yaşandı. Bunun sonucu olarak, 2019 yılında S&P 500 endeksi yüzde 28.9, Nasdaq endeksi yüzde 35.2, Dow Jones endeksi yüzde 22.3 kazandırdı. Yine Almanya’da DAX 30 yüzde 25.5, İngiltere’de FTSE 100 endeksi yüzde 12.1, Fransa’da CAC 40 endeksi yüzde 26.4 yükseldi. BİST 100 endeksi de yılı yüzde 25.4’lük artışla kapattı. Erişim Çağrı Merkezi işçileri, işverene yönelik protesto eylemi yaptı. Erişim’de sendika baskısı TezKoopİş Sendikası, Erişim Çağrı Merkezi’ndeki örgütlenmesinin işveren tarafından engellenmeye çalışıldığını açıkladı. Yaklaşık 150 bin kişinin çalıştığı çağrı merkezlerindeki olumsuz koşullara dikkat çeken TezKoopİş Sendikası Samsun Şubesi Başkanı Tarık Sayın, toplu sözleşme yetki çoğunluğu için son aşamaya girdikleri Erişim Çağrı’nın Ankara, İstanbul ve Eskişehir birimlerinde sürdürülen örgütlenme çalışmalarının işveren temsilcilerinin bas kı ve tehditleriyle engellendiğini belirterek “Ülkemizin en önemli finans kurumlarından Türkiye İş Bankası’nın iştiraklerinden biri olan Erişim Çağrı Merkezi’nin birim yöneticileri, ikna odaları mantığı ile işçileri köşeye çekmekte, sendikal çalışmalar ile ilgili tehditler savurmakta, işçileri sendikamızdan istifaya zorlamaktadır. Geçmişe dönük asılsız, kanıtsız ve dayanaksız tutanaklar ile birçok çalışanı işten çıkartmakla tehdit etmektedir” dedi. l Ekonomi Servisi Havaİş, THY çalışanlarının toplusözleşmeden gelen haklarının gasp edildiğini açıkladı. Çalışma şartlarına dikkat çekilerek 20172018’de 55 kabin memurunun uçakta bayıldığı hatırlatıldı. Türkiye Sivil Havacılık Sendikası (Havaİş), üyelerine bir mektup yayımlayarak THY’yi 7 ay önce altına imza attığı toplu iş sözleşmesine (TİS) uymaya çağırdı. THY yönetiminin, kısa süre önce TİS’i tek taraflı askıya alıp kokpit personelinin 3 günlük mazeret izinini kaldırma talimatı verdiğini açıklayan Havaİş Yönetimi, “Ne zaman şirketi zora soksalar, ne zaman işler kötüye gitse yöneticilerin aklına ilk gelen çözüm, personelin hakkını nasıl gasp ederim oluyor” dedi. Açıklamada şu iki vurgu dikkat çekti: SOP uygulansın 4 Göreve geldikleri ilk günden bugüne 1400 kaptanın nasıl bu şirketten ayrılmak zorunda bırakıldığını, yetişmeleri için harcanan milyonlarca doların nasıl çöpe atıldığını veya Ortadoğu şirketlerine altın tepside sunulduğunu sorgulamala rı daha doğru olur. 4 İhdas edilen gereksiz ma kamlara, belli başlı kişilerin nasıl getirildiğini ve aldığı evin taksiti bitene kadar görevde kalmak için araya nasıl birilerinin sokulduğunu bizler çok iyi biliyoruz. THY personeline, uçuşların aksamaması için gösterdiği özveriye rağmen kuralsız çalışma koşulları dayatıldığını belirten Havaİş, bu konuda şu hatırlatmayı yaptı: “20172018’de uçak içinde yaklaşık 55 kabin memuru arkadaşımızın bayıldığını, kabinden ve kokpitten birçok arkadaşımızın kronik rahatsızlıklara yakalandığını ve bazılarının da lisanslarının kaybettiklerini üzülerek müşahede etmiş bulunmaktayız.” Her türlü yasal hakkını kullanacağını açıklayan Havaİş Yönetimi, S.O.P’un (standart hareket usulleri) tam ve eksiksiz olarak hassasiyetle uygulanmasını istedi. l Ekonomi Servisi Modern ve geleneksel özelliklere göre ayrımı ifade eden tüm bu yaklaşımların sınırı doğal olarak bunlar değil. Özellikle ekonomik gelişmelere bağlı olarak yeni düalist özellikler karşımıza çıkıyor. Ülke içinde iki farklı para biriminin etkinliğini ifade eden dolarizasyon buna en güzel örnek…. Ülke riski arttıkça onu en aza indirgeyen bir yatırım ya da güvenli alan özelliği taşıyan bu süreçte halk hem kendi parasını hem de doları ekonomik kararlarında aynı anda hayata geçirir. Özellikle 2018 ekonomik kırılma sürecinden sonra 194 milyar ABD Doları’nı aşan bir hacme ulaşan mevduatın varlığını görmekteyiz. Enflasyonda durum farklı mı? Daha iki gün önce açıklanan yüzde 11.84 oranındaki 2019 yılı enflasyonu, kendini “açıklanan veriler” ve “halkın hissettiği” olarak ikili bir yapı tartışmasına itti bizi. Asgari ücretin belirleme ve uygulama alanı da ikili ekonomide yerini aldı. Her yılın sonunda işçi, işveren ve hükümet kanadının (anlamsız) toplantıları sonucunda belirlenen sözde asgari ücret, son birkaç yıldan bu yana ücretler genel seviyesini kendine çekmeye başladı. Bu yapısal kırılma eğitimli ve vasıfsız çalışanlar arasındaki verimlilik farkının piyasada değer bulmaması kapsamında düalist bir özellik ortaya çıkardı. Diğer bir ifadeyle, eğitimin değerinde düalizm sorunu yaşanmaya başladı. Dış borçlanma ve onun toplumsal yükü ele alacağımız son örnek olacak... 1990’larda dış borç yükünde devlet tekeli varken, bu zamanla değişime uğradı ve 2000’lerin başında gayri safi yurtiçi hası TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI İSTANBUL ŞUBESİ 34. DÖNEM GENEL KURUL TOPLANTI DUYURUSU Şubemizin 34. Olağan Genel Kurulu aşağıda belirtilen günlerde gündemimizdeki konuları görüşmek üzere toplanacaktır. Genel Kurul Toplantısı’nın daha etkin ve güçlü bir döneme başlangıç olması umuduyla, tüm üyelerimizin katılmasını önemle rica ederiz. Saygılarımızla 33. Dönem Yönetim Kurulu GÜNDEM 1. GÜN: GÖRÜŞMELER (Saat:09.0017.00) 1. Açılış 2. Başkanlık Divan Seçimi 3. Saygı Duruşu 4. Yönetim Kurulu Başkanının Konuşması 5. Konukların Konuşması 6. Çalışma Raporunun Okunması ve Değerlendirilmesi 7. Ülke,Kent,Meslek ve Meslektaş Sorunları 8. Oda Genel Kuruluna Götürülecek Önerilerin Görüşülmesi 9. Adayların Belirlenmesi a. Şube Yönetim Kurulu Adayları b. Oda Genel Kurul Delege Adayları 10. Adayların Tutanağa Bağlı Olarak İlanı 11. Dilekler 2. GÜN: SEÇİMLER (Saat:09.0017.00) 12. Seçimler 13. Kapanış ÇOĞUNLUKARANMAK KOŞULUYLAYAPILACAK GENEL KURUL TOPLANTISI 1. GÜN: 25 Ocak 2020 Cumartesi, Saat: 09.0017.00 2. GÜN: 26 Ocak 2020 Pazar, Saat: 09.0017.00 YER: Makina Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi Katip Mustafa Çelebi Mah. İpek Sok. No: 9 Beyoğlu / İstanbul 25 Ocak 2020 günü çoğunluk sağlanamazsa Genel Kurul Toplantısı aşağıda belirtilen tarih ve yerde yapılacaktır. ÇOĞUNLUKARANMAKSIZINYAPILACAK GENELKURULTOPLANTISI 1. GÜN: 08 Şubat 2020 Cumartesi, Saat: 09.0017.00 YER: Şişli Cemil Candaş Kent Kültür Merkezi Halaskargazi Cad. No: 168 Şişli / İstanbul 2. GÜN: 09 Şubat 2020 Pazar, Saat: 09.0017.00 YER: TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Kemankeş Mah. Kemankeş Cad. No: 31 Karaköy, Beyoğlu/İstanbul Geçen yıl satılan 387 bin 256 otomobilin 230 bin 78 adedi ithal edildi. Otomobil satışları yüzde 20.4 azaldı Türkiye otomobil ve hafif ticari araç toplam pazarı, 2019 yılında bir önceki yıla göre yüzde 22.85 küçülerek 479 bin 60 adet olarak gerçekleşti. Otomotiv Distribütörleri Derneği’nin (ODD) verilerine göre, bu kapsamda otomobil satışları yüzde 20.37 azalarak 387 bin 256 adet, hafif ticari araç satışları da yüzde 31.8 azalarak 91 bin 804 adet oldu. 222 adet elektrikli Geçen yıl otomobil satışlarının yüzde 85.9’unu vergi oranları düşük olan A, B ve C segmentlerinde yer alan araçlar oluşturdu. Yine 2019’da dizel otomobil lerin toplam satıştaki payı yüzde 52.03’e gerilerken, otomatik şanzımanlı otomobillerin payı yüzde 66.48’e ulaştı. Ayrıca geçen yılın toplamında 222 adet eletrikli otomobil satıldı. Bu sayı 2018’de 155 adetti. Hibrit otomobil satışı da 11 bin 974 adet oldu. Öte yandan aralık ayında ise toplam pazar yüzde 16.46, otomobil yüzde 16.41 ve hafif ticari araç pazarı yüzde 16.65 büyüdü. Toplam pazar aralık ayında 90 bin 500 adet oldu. Ancak otomobil ve hafif ticari araç pazarı, 10 yıllık aralık ayı ortalama satışlara göre yüzde 28.7 azalış gösterdi. l Ekonomi Servisi ‘Ticari mesaj’ için kayıt şartı Ticari elektronik ileti göndermek isteyen gerçek ve tüzel kişiler, Ticari Elektronik İleti Yönetim Sistemi’ne (İYS) kaydolacak, sistem üzerinde onayı bulunmayan alıcılara ticari elektronik ileti gönderilemeyecek. Ticaret Bakanlığı’nın ilgili yönetmeliği 1 Eylül 2020’den geçerli olmak üzere yürülüğe girdi. İYS üzerinden alınmayan onaylarda, onayın alındığına ilişkin ispat yükümlülüğü hizmet sağlayıcıya ait olacak. İYS üzerinden alınmayan onaylar, hizmet sağlayıcı tarafından 3 iş günü içinde İYS’ye kaydedilecek. İYS’ye kaydedilmeyen onaylar geçersiz kabul edilecek. Sesli arama içeriğinde, tacirler için ticaret unvanına, esnaf için ise adı ve soyadına yer verilecek. Alıcı reddetme hakkını İYS üzerinden de kullanabilecek. l Ekonomi Servisi la içindeki payı yüzde 30’larda olan özel sektör borcu günümüzde yüzde 70’lere yükseldi. İşte tam da bu resim, diğer ülkelerdeki oranlarla paralellik sürdürmekle beraber, özel sektör yatırımları sonucu oluşan borç yüküne verilen hazine garantileri nedeniyle düalist sonuçlar doğurmaya başladı. Hazine garantileri rasyonel karar verici ve kontrolcü özelliğe sahip olan tüketicinin, iradesi dışında bir ekonomik kriz durumunda oluşan maliyeti enflasyon ve işsizlikle yüklenmesi sonucunu doğurmaktadır... Aslında şu günlerde olan da budur. Özetle, ekonomide ikili (düalist) yapı sadece gelişmişlik seviyesindeki farklılıkla değil de daha pek çok faktörle açıklanır. Tüketimden enflasyona, liradan dolara, kontrollü ekonomik davranıştan kontrolsüzlüğe (dışsal etkilere), eğitimin değerinden vasıfsızlığa, geniş bir yelpazede gözlemlenen farklı davranış biçimlerinin varlığı ekonominin sağlığının da temel göstergeleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Sosyal girişime destek A.T. Kearney, sosyal girişimleri desteklemek için başlattığı “Social Impact Idea Factory” yarışmasını sonuçlandırdı. Şirket, “Small Projects İstanbul” ile “Koç Üniversitesi Global Aid” girişimlerinin eğitim programlarını destekleyecek. Fındık Rusya yolunda İstanbul Fındık ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İFMİB), Avrupa’dan sonra öncelikli hedef pazarlar arasında belirlediği Rusya’ya yönelik tanıtım atağına başlıyor. İFMİB Başkanı Ali Haydar Gören, Türk fındığını Rusya’da tanıtmak için çeşitli etkinlikler planladıklarını, bu kapsamda incelemelerini tamamladıklarını açıkladı.