Katalog

3 bin yıl önceden gelen ses Bilim insanları, Antik Mısır’ın Waset şehrinde rahiplik yapan ve XI. Ramses’in hükümdarlığı sırasında yaşadığı belirtilen Nesyamun isimli rahibin sesini 3 bin yıl aradan sonra hayata döndürdü. Araştırmacılar, bir CT tarayı cısıyla rahibin ses yolunun fotoğrafını elde ettiler ve daha sonra elde ettikleri veriler aracılığıyla üç boyutlu yazıcı kullanarak ses yolunu kopyaladılar. Kullanılan teknolojiler sayesinde araştırmacılar ‘e’ sesli harfi benzeri bir ses elde etmeyi başardılar. 25 OCAK 2020 CUMARTESİ Herkese Bilim Teknoloji Dergisi’nin katkılarıyla hazırlanmıştır. EDİTÖR: HAKAN AKARSU TASARIM: ŞÜKRAN İŞCAN Emzirme kıyafetlerine 150 bin dolar Doğum sonrası iş dünyasına dönen kadınlar için kıyafetler sunan Accouchée markası, emzirme kıyafetleri pazarına son 2 yılda toplam 150 bin dolarlık yatırım yaptı. Bu yatırımların, anne olduktan sonra emzirme kıyafetlerindeki eksikliği fark ettikleri için yapıldığını belirten Accouchée Kurucusu Ilgın Özdemir Yazgan, marka olarak hikâyelerini şöyle anlattı: “14 sene kurumsal firmalarda çalıştım. Doğum yaptıktan sonra pijama benzeri salaş kıyafetlerle gezmekten sıkıldım. Şık bir etkinliğe katılamıyor ya da sohbetin en derin yerinde emzirmek için bir odaya tek başıma gitmek zorunda kalıyordum. Doğum öncesi ve sonrası giyim alanında çok tanınmış markalar olduğunu keşfettim. Neden Türkiye’de böyle bir markamız olmasın fikri ile yola çıktım.” Accouchee ürünlerinin fiyatlarının 180 ile 470 TL aralığında olduğunu ifade eden Yazgan, bu yıl ABD’ye 150 bin dolarlık satış yapmayı hedeflediklerini dile getirdi. l Ekonomi Servisi Hikâyesi Davos’ta Yazgan, eski İngiltere Başbakanı Tony Blair’in eşi Cherie Blair tarafından kurulan ve kadın girişimcileri desteklemek amacıyla programlar yürüten Cherie Blair Vakfı’nın 12 aylık destek programına katılmaya hak kazanan ilk Türk kadın girişimci oldu. Buradan aldığı referansla markasını dünyaca ünlü mağaza zincirlerinde satışa sunmaya başlayan Yazgan, kısa sürede ilgi gördü ve Cherie Blair’in davetiyle Davos’ta konuşmacı olarak yer aldı. Yazgan, Dünya Ekonomik Zirvesi 2020’de ‘“Dünyada 100 bin Kadın” projesinin lansmanında “Örnek Girişimci” olarak hikâyesini anlattı. Kıyametin dört atlısı Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, insanlığın güncel olarak karşı karşıya olduğu tehditlere ilişkin Hıristiyanlıkta kıyamet alameti olarak anılan “mahşerin dört atlısı” metaforuna başvurarak değerlendirmelerde bulundu. “Dünyamız, geri dönüşü olmayan bir noktaya doğru ilerliyor” ifadelerini kullanan BM Genel Sekreteri, söz konusu tehditlerin, 21. yüzyılın ilerleme ve olanaklarını tehlikeye attığını söyledi. Jeopolitik gerilimler nedeniyle nükleer felaket riskinin arttığını vurgulayan Guterres, çatışmalar nedeniyle evlerini terk etmek zorunda kalan insanların sayısının 2. Dünya Savaşı’ndan bu yana en yüksek seviyeye ulaştığını kaydetti. İklim krizi nedeniyle, buzulların erimesinde rekor seviyelere çıkıldığını hatırlatan BM’nin bir numarası, “Gezegenimiz yanıyor!” uyarısında bulundu. Mahşerin üçüncü atlısı olarak nitelendirdiği “güvensizlik” hakkında “Her üç kişiden ikisi, eşitsizliğin arttığı toplumlarda yaşıyor” ifadesini kullanan Guterres, gençlerin ve kadınların rahatsızlıklarına dikkat çekti. Yeni teknolojilerin ise suç işlemek, nefret yaymak, dezenformasyon, baskı ve özel hayatın gizliliğini ihlal etmek üzere kullanılabildiğinin altını çizdi. l Dış Haberler LeBron James bildiğiniz gibi! Amerikan Basketbol Ligi’nde (NBA) Los Angeles Lakers, Brooklyn Nets’i 128113 yenerken LeBron yine tarihe geçti. LeBron James, takımı Lakers’ın Nets’i 128113 yendiği mücadelede 27 sayı, 12 ribaunt ve 10 asistle kariyerinin 91. “tripledouble”ını yaparak galibiyette önemli rol oynadı. 36. galibiyetini alan Batı Konferansı lideri Lakers’ta, Anthony Davis ise 16 sayı ve 11 ribaunt ile mücadele etti. Nets’te Kyrie Irving’in 20 ve Taurean Prince’in 18 sayısı, sezonun 25. mağlubiyetini önleyemedi. Cleveland Cavaliers, sahasında Washington Wizards’a 124112 mağlup oldu. Ev sahibi ekipte Collin Sexton, 29 sayı ile takımının en skorer oyuncusu olurken milli basketbolcu Cedi Osman 9 sayılık katkıda bulundu. l Spor Servisi 7.7 milyar insan bir küp şekerin içine sığar mı? Evren çılgın bir yer 1. Vücudunuzun hücrelerindeki DNA çift sarmalınının büklümünü açsa idik, uzunluğu 55 milyar km. olur, yani dünyamızdan Pluto gezegenine 6 kez gidip gelebilirdi.  2. Maddenin yüzde 99.9999999’u boşluktur. Eğer atomlarımızı aralarındaki boşlukları yok edecek kadar sıkıştırsaydık gezegenimizdeki 7.7 g i z e m l i e v r e Patlayan yıldızlar ve ölümsüz denizanaları ile dolu ve neredeyse 14 milyar yıldır ayakta... Evrenin şaşırtıcı gizemlerinde kısa bir yolculuğa çıkmaya ne dersiniz? milyar insan bir küp şekerin içine sığardı. n 3. Hepimiz yıldız tozuyuz! Kemiklerinizdeki kalsiyum dan, kanınızdaki demire kadar, sizleri oluşturan elementlerin pek çoğu milyarlarca yıl önce patlayan yıldızların çekirdek lerinde oluşmuş ve büyük toz bulutları biçiminde uzaya yayı larak güneş sistemimize ulaş mışlardır.  4. Vücudunuz 13.8 milyar Ay’da atmosfer ve akarsuların, turur. Güneş öyle büyüktür ki fında saniyede 600 kereyi bu yıl önce evreni oluşturan bü yani gezegenimizde erozyona içerisine 1.3 milyon yerküre lan bir hızla dönerler.  yük patlamanın da kozmik ka yol açan etkenlerin olmaması. sığabilir. 14. Yıldızlar ve gezegenle lıntılarını taşımakta. Sizinkiler 8. Uzay tam bir sessizlik 12. Bilinen uzayda, güneşi ri oluşturan gözleyebildiğimiz de dahil, evrendeki tüm hidro içindedir. Çünkü ses dalgala miz gibi, toplam 300 sekstil madde bilinen evrenin kütlesi jen atomları büyük patlamanın rı ancak hava, su gibi bir taşı yon yıldız olduğu nin yalnızca yüzde 5’ini oluş hemen sonrasında oluştu.  yıcı ortam içinde yayılabilir sanılmaktadır. turur. Evrenin geri kalan 5. Eski televizyonlardaki ler. Uzay aynı zamanda boşluk Bu da 3’ten yüzde 95’i ise henüz göz “kar yağması” adı verilen uçu tur, sessiz, soğuk, karanlık bir sonra 23 lemleyemediğimiz ka şan noktacıklar ve hoparlörden boşluk..  sıfırın ranlık madde (yüzde işitilen hışırtı, kısmen, büyük 9. Uzayda ayni türden iki geldiği 27) ve karanlık ener patlamadan 380 bin yıl sonra metal parçasını birbirine do bir sa jiden (yüzde 68) olu hidrojen atomları oluştuğunda kundurursanız ancak kesilerek yı ile şur. Bir diğer değiş yayılan ışımanın (CBR Cos açılacak biçimde birbirlerine ifade le evrenin yüzde 95i mic Background Radiation) gü kaynarlar. Soğuk kaynak adı edilir. hakkında bir bilgimiz nümüzdeki kalıntısıdır.  verilen bu olay örneğin Gelilo Bu sa yok. 6. Evrenin büyüklüğü yanın uydusunun anteninin açılama yı Dün da ışığın saniyede 300 bin km. masına yol açmıştır. yamızdaki Kaynak: olan hızı çok düşük kalmakta, 10. Şu Venüs acayip bir geze tüm kum ta https://www.busi uzaklardan gelen ışığın dünya gen doğrusu. Venüs’ün bir yı neciklerinin sa nessinsider.com/14facts mıza varması milyonlarca hat lı Dünyamızın 224 gününe eşit yısından fazladır.   abouttheuniverse2016 ta milyarlarca yıl alabilmek ama bir günü (kendi etrafında 13. Kütlesi 10 ila 30 güneş 8?r=US&IR=T#whena tedir. Yıldızlı bir gecede gök bir kez dönüşü) yerküremizin kütlesine denk dev bir yıldız massivestarexplodesits yüzüne bakmak aynı zaman tam 243 gününe denk. Yani ömrünü tamamlayıp patladı scrunchedupcoreforms da geçmişe bakmak demektir. orada bir yıl bir günden kısa. ğında yıldızın çekirdeği içe çö somethingcalledaneutron NASA’nın Hubble uzay telesko Ayrıca Venüs, güneş sistemi kerek bir nötron yıldızı oluş starneutronstarsareso bu 13 milyar yıl öncesini göre mizdeki tüm planetlerin kendi turur. Nötron yıldızları öylesi densethatjustateaspoon bilmektedir.  etraflarında dönüşlerinin tersi ne yoğundurlar ki yıldızın bir oftheirmaterialwould 7. Tam 50 yıl önce insanlık yönde döner, yani Venüs’te Gü çay kaşığını dolduracak kadar weighmorethanmteverest ayda ilk adımlarını attı. Ve bu neş batıdan doğar.  maddesi Dünyamızdaki Eve theexplosioncanspinthe adımların ayak izleri milyon 11. Güneş sistemimizin top rest Dağı’ndan daha ağır gelir. neutronstartomindblowing larca yıl sonra bile silinmeden lam kütlesinin yüzde 99.86 sı Ortalama 30 km. çapında olan speedsupto600rotations duracaklar. Bunun nedeni de nı tek başına Güneşimiz oluş nötron yıldızları kendileri etra persecond13 Uzun yaşamın sırrı gerginliğe karşı koruyucu genlerde Gerilme uzun yaşa Gri balinalar günümüzde en uzun yaşayan memeli türlerinden biri. Peki, bu canlıların böylesine uzun ömürlü olmalarının ardında yatan nedir? Genetik dizilimleriyle ilgili ilk çalışmalara göre gri balinaları uzun ömürlü kılan unsur, gerginlik karşısında gösterdikleri esneklik ve direnç. Bükreş Romanya Akademisi’nden Dmitri Toren ve ekibi yaşlanma konusunu ve kimi hayvanların neden daha uzun yaşadıklarını araştırırken gri balinalara yöneldiler. Gri balinalardan hücre örneklerinin alınıp incelenebilmesi için Rusya’nın Çukotka Özerk bölgesine gittiler. İki gri balinanın karaciğer ve böbreklerinden doku örnekleri alınır alınmaz araştırmacılar genleri belirlemeye koyuldular. İfade edilen genleri işlevlerine göre farklı sınıflara ayırıp, yaşlanmayla bağlantılı oldukları daha önceki çalışmalarla kanıtlanmış olan genlere odaklandılar. Söz konusu genler bedenin hasar lı proteinlerden kurtulmasına olanak tanıyan, DNA’yı koruyan ve onaran proteinlerin yanı sıra, bağışıklık sisteminin işleviyle ilintili başka birtakım proteinleri de içeriyorlardı. Toren ve arkadaşları bu bulgularını uzun ömürlü başka iki balina türü olankutup balinası ve minke balinasının, ardından oldukça kısa ömürlü olan farelerle, görece daha uzun ömürlü olan insan ve tüysüz köstebek farelerinin gen ifade düzeyleriyle karşılaştırdılar. Araştırma kapsamına alınan tüm hayvanlar genç erişkinlerden oluşmaktaydı. Türler arasındaki bu sıralamayı gözden geçirdiklerinde, uzun yaşayan hayvanlarda DNA ve bağışıklık hücrelerinin korunması ve hasarlı proteinlerin dışarıya atılmasıyla bağlantılı gen ifadelerinin çok daha yüksek düzeylerde olduğunu gördüler. Bu durum balinaların neden kansere karşı korunmuş oldukları konusuna da açıklık kazandırabilir. Exeter Üniversitesi’nden Lorna Harries, “Gerginlik karşısında gösterilen esnekliğin uzun yaşam açısından önemli bir yer tuttuğuna işaret eden bu görüş son derece mantıklı. Kişinin gerginlik koşullarına verdiği moleküler tepkilerin yaşlandıkça azalma eğilimi gösterdiği zaten biliniyor... Öyle ki, araştırma sonucunda göze çarpan bulgulardan birinin bu olması hiç de şaşırtıcı değil” diyor. Harris, inceleme kapsamına yalnızca iki gri balinayı alan araştırmacıların hayvan türleri arasındaki kimi farklılıkları gözden kaçırmış olabileceklerine, bu yüzden elde edilen bu bulguların doğrulanması için daha ayrıntılı araştırmaların yapılması gerektiğine de parmak basıyor. The key to long life may be genes that protect against stress New Scientist/ 7 Ekim 2019 10 MADDEDE ‘GRETA’ n İlk “Gelecek için Cuma Günleri” etkinliğini 2018 Ağustos’ta yaptı. n Bu etkinlikten dolayı üç hafta okula gidemedi ve İsveç Parlementosu’nun dikkatini çekti. n Asperger bozukluğu vardır. O nedenle sosyal etkileşimde zorluk çeker. n Karbon salınımı nedeniyle uçağa binmez. New York’a yat ile seyahati iki hafta sürdü. n Vegandır. 12 yaşından beri et yemiyor. n Annesi opera sanatçısı, babası aktör ve yazardır. n Göbek adlarından birisi Tintin’dir. Yani Tenten. n Konuşurken söyleyeceği verilerin doğruluğu bilim insanları tarafından kontrol edilmektedir. n Norveçli milletvekilleri tarafından 2018 Nobel Barış Ödülü’ne aday gösterilmiştir. n Time Dergisi tarafından 2019’da yılın kişisi seçilmiştir. Kaynak: TogetherBand.org Köpeklerin yaşını hesaplamada formül Köpeklerin, insan yaşı yaygın olarak “köpeğin yaşı x 7” formülüyle hesaplanırken, artık köpek yaşını insan yaşına dönüştürmek için bilime dayalı yeni bir formül var. ABD’deki California Üniversitesi’nde yapılan çalışma, görece yeni bir kavram olan ve DNA’daki kimyasal modifikasyonlar üzerinden biyolojik yaşın izlemesine imkân veren epigenetik saat konseptine dayanıyor. Geliştirilen yeni formüle göre, bir köpeğin insan yaşı “16 x köpek yaşının doğal logaritması (ln (köpek yaşı)) + 31” 16 x ln (köpek yaşı) + 31 Yeni formüle göre, 2 yaşındaki bir köpeğin insan yaşı 14 değil 42; 10 yaşındaki bir köpeğin insan yaşı ise 68.