Katalog

10 16 HAZİRAN 2019 PAZAR TASARIM: SERPİL ÜNAY BULMACA SEDAT YAŞAYAN SOLDAN SAĞA 1 Resimde gördüğünüz, “Bir Halk Düşmanı”, “Hortlaklar” gibi oyunlarıyla tanınmış Norveçli yazar... Osmanlı Devleti’nde topraksız köylüden alınan kazanç vergisi. 2 Bolu ilinde, “tabiatı koruma alanı” kapsamına alınan “ebe çamı” ormanı... Yunan mitolojisine göre uçmayı başaran ilk insan... Malezya ve Endonezya’da odun kömüründe pişirilen çok baharatlı şiş et. 3 Tavlada “üç” sayısı... Zorba hükümdar... Tabanca atışıyla bir yarış başlatan hakem... Haldun Taner’in bir öykü kitabı. 4 Filipinler’de etkin bir yanardağ... “ ışığı renginde kar / Gece çizmelerim ağır / içimde söylenen türkü / Beni nereye çağırır” (Nâzım Hikmet)... Divan edebiyatında övgü amacıyla yazılan şiir türü. 5 Bazı kozalaklı ağaçların mum salgısında bulunan madde... Takaların baş kasaraları gerisinde dışarı çıkmış babalar... Akciğerleri dinlerken hekimin duyduğu patolojik ses. 6 Kuzey Avrupa ülkeleri ile Ortadoğu’yu birbirine bağlayan otoyolun simgesi... Gökçeada’da bir koy... Yeni Zelanda’da yaşayan bir papağan tü rü... Azerbaycan’ın başkenti. 7 Yelkenli bir yarış teknesi... İtalya’nın en uzun ırmağı... Hz. Ali’ye verilen bir ad... Lübnan’ın plaka kodu. 8 Sağlıklı beslenme saplantısı... Üzeri toprak ya da otla örtülmüş saman yığını... “Lacivert taşı” da denen ve kuyumculukta kullanılan süs taşı. 9 Şaşma belirten bir ünlem... Uzaklık işareti... Eski biçimine çevirme... Bilinen, adı geçen... Lütfi Akad’ın bir filmi. 10 Üçüncü jeolojik çağın, memelilerin oluştuğu dönemi... Dayanma, yaslanma... Anonim şirketlerde ortakların şirket sermayesine yaptıkları her türlü katkı. 11 “Gökten çekilirken / ördekleri çeker mühre” (A.K. Tecer) ... Siyah kabukla kaplı sivilce ve yara halinde mikroplu deri hastalığı... İzmir’in su gereksinimini sağlayan bir baraj. 12 Adları sıfat yapan bir yapım eki... Anadolu halklarının en eski ana tanrıçası... Yunan mitolojisinde şafak tanrıçası... Adıyaman’ın bir ilçesi... Yıldız hareketlerini ve yerlerini göstermek için düzenlenmiş cetvel. 13 Artvin’e özgü, bal ya da pekmez üzerine tereyağı dökülerek ya Bu haftaki bulmaca ödülü Kurt Dölü Jack London Yordam Kitap 2 HAZİRAN 2019 1731 KAZANANLAR: Sevil Türk, Ekin Naz Türk, Saadet Burcu, Erdeniz Yakut, Bozkurt Şenler, Mustafa Seydioğulları, ANKARA, Cihangir Ergene, MUĞLA, A. Nehir Güven, ORDU, Mustafa Urkun, Zafer Algan, KOCAELİ, Nermin Ünal, İsmail Akyol, Levent Sönmezocak, İZMİR, Cemal Nalbant, ZONGULDAK, Turgut Günter, BURSA, Nurullah Can, Mukaddes Şanver, Nevhiz Demirel, İSTANBUL, Gamze Aydoğan, ADANA, İbrahim Fahri Kaya, ANTALYA, Cevat Bayhan, KIRKLARELİ, Murat Mallı, SAMSUN, Avni Aksaycık, AYDIN, Fehime Küçükaydın, DENİZLİ, Çiğdem Helvacı, ADANA Not: Bulmaca yanıtlarını bundan böyle bulmaca@cumhuriyet. com.tr veya (0212) 343 72 69 numaralı faksa gönderebilirsiniz. Posta ile gönderilen yanıtlar ise aynı adrese gönderilmeye devam edecek. 02.06.2019 tarihli Cumhuriyet Gazetesi’nde yayımlanan bulmacanın çözümü ve bulmacayı doğru yanıtlayanlar arasında yapılan çekilişte Jack London’ın Martin Eden (Yordam Kitap) kitabını kazananlar: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 1TEVF İ KF İ KRET ÖRDÜB E K 2 EKART E B İ NDA L L I YOV L 3 NOR İ LV İ V AL İ K İ EV E 4N OKAP İ İP İ R F AN AR P 5EKŞ İ DERE OT İR HE RAT 6 SU K İ N İ ZM A Ş K ENAZ İ O 7 SAR T LAEDR İ GE AZAK 8 ENEN İ K NL P İ TAYA M İ R 9 EZG İ UÇ EMAR E T DK DA 10 W A L T W H İ T M A N R A N A N A S 11 İ AR E REEL AMAB İ L E İ 12 L İ N O L Y U M T İ R İ NA ASO 13 L V İ LO AC MAYAKOV S K İ 14 İ M A L İ Y E İ DA EM 15 A E D N O Z O L O J İ A 16 M R A G İ RAN Bİ S 17 S P A R T A K İ S T L E R 18 A S S O S SU AK İ K 19 A L A İ N R E S N A İ S İ 20 B O N N İ TA AK ÜÇ pılan tatlı... Memelilerde asalak olarak yaşayan ipsi solucan... Afrika ile Asya’yı birbirine bağlayan üçgen biçimindeki yarımada. 14 Hayat arkadaşı... Kazak ve Kırgızlarda saz şairlerine verilen ad... Gıda ve Tarım Örgütü’nün kısa yazılışı... Radon elementinin simgesi. 15 İskambilde bir kâğıt... Tarlaya atılan tohumu örtmek için kullanılan ağaçtan geniş sürgü... Argoda bir içimlik afyona verilen ad. 16 Necati Cumalı’nın, bir adı da “Tütün Zamanı” olan romanı... Ekolojide bir canlının varlığını sürdürebildiği yaşama ortamının en küçük birimi... Kuşların, “taşlık, konsa” gibi adlar da verilen midesi. 17 Belirli bir insan topluluğunun dışında kimseye bildirilmeyen her türlü bilgi ya da öğreti... Kokmuş hayvan ölüsü. 18 Magnezyum elementinin simgesi... Metal eşya üzerine vurulan bir cins cila... Kızaktan indirilecek bir geminin dengede kalmasını sağlamak için konulan destekler. 19 Suat Taşer’in bir şiir kitabı... Gürcü mutfağına özgü bir tür hamur işi... Mezopotamya’da kurulmuş en büyük sitelerden biri. 20 Karadeniz Ereğlisi’nde ketenden dokunan bir bez... Tropikal Amerika’da yaşayan bir maymun. YUKARIDAN AŞAĞIYA 1 1955’te doğan ve özellikle “Küçümen” adlı çizgi bantıyla tanınan karikatür sanatçımız... Geleneksel Şanlıurfa evlerindeki kilere verilen ad. 2 Kurnaz, açıkgöz... Bir akvaryum balığı... Eski Türklerde toplumsal bölüşümü düzenleyen sistem ya da hukuk... Küçük taneli bir muşmula cinsi. 3 Neodim elementinin simgesi... Merhem... Bir işi yapmakta usta olan... Telefon sözü... Filipinler’in plaka kodu. 4 Otomobilin ön düzeninde bulunan küre biçiminde bir parça... Dalgalı akımlı elektrik motor ya da dinamolarında devinimli bölüme verilen ad... Yatay güneş saati. 5 Kanlı basur hastalığı... Ayna görünümlü iki bileşiğin eşit miktardaki karışımına verilen ad... Ayak bileği kemiği. 6 Osmaniye ilinde, “ulusal park” kapsamına da alınan ünlü Hitit yerleşmesi... Akdeniz yöresinde yetişen ve dalları sepet örmekte kullanılan çalı görünümlü bir bitki... “Bimârı aşk olup dermanda kaldım / Emrine olup fermanda kaldım” (Gevheri). 7 Ayak direme... 18801942 yılları arasında yaşayan ve 20. yüzyıl bale re 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 İsim:......................................................................................................................................... Adres:...................................................................................................................................... ................................................................................................................................................. Tel:.......................................................................................................................................... pertuvarını derinden etkileyen ünlü Rus dansçı ve koreograf... Kendine beğenme, bencillik. 8 Kavrulmuş ceviz ya da bademle karameladan yapılan bir tür şekerleme.. Stronsiyum elementinin simgesi... Engel... İskambildeki maça rengine verilen bir başka ad... Eski Mısır’da güneş tanrısı. 9 Bir nota... Neşeli ve canlı bir Arjantin folklor dansı... Açığa vurulmuş, ortaya dökülmüş olan... Sibirya halklarının geleneksel çadırı. 10 Antik Yunan trajedilerinde çözümü içeren bölüm... Yardımcı... Leylak rengi, açık mor. 11 Myanmar’da yaygın olarak tapınılan bir grup ruha verilen ad... Başlangıcı belli olmayan zaman... Türkmenistan’ın plaka kodu... Yunan abecesinin on yedinci harfi... Sütün özel bir mantarla mayalanmasıyla hazırlanan ekşi içecek. 12 Orta Avrupa’da bir ırmak... Tuzlu su içinde korunan bir Mısır peyniri... Japonların yemek yerken kullandıkları çubuklara verilen ad. 13 Mafya benzeri geleneksel Japon çeteleri ne verilen ad... Salatası yapılan güzel kokulu bir kır bitkisi... Gizli yer, köşe bucak. 14 Rütbe ya da kıdemce küçük olan asker... “Bir bahar akşamı rastladım size”, “Ayrılık yarı ölmekmiş” gibi şarkılarıyla tanınmış bestecimiz. 15 İlave... “Yaralandım kanlara bulandım / Elimin kanını yar bulamadım” (Pir Sultan Abdal)... Geleneksel Japon şarkılarına verilen ad. 16 Üsteleme, ayak direme... Bir şeyin yere bakan yanı... Derviş selamı. 17 Alan ölçüsü hektarın simgesi... Hindu toplumunda önemli bir özyönetim birimi. Satrançta bir taş. 18 Verdi’nin bir operası... Bir tür ince ve ipekli kumaş. 19 İsviçre’nin bir kantonu... Ortaçağda, çelik lamalarla ya da balinalarla yapılmış bir çerçeve üzerinde dikilen bol ve geniş kadın etekliği. 20 1971’de “Devlet Sanatçısı” unvanını da alan ünlü piyano virtüözümüz. BRİÇ VOLKAN DENİZCİ vdenizci@gmail.com Avrupa Şampiyonaları SATRANÇ GM SUAT ATALIK suata@hotmail.com Sübliminal Dokuzuncu Avrupa Açık Şampiyonaları İstanbul’da yapılıyor. Açık, karışık, kadın ve senyör kategorilerinde ikili ve takım yarışmalarının olacağı organizasyon 15 gün sürecek. İki yılda bir oynanan şampiyona Türkiye’de ikinci kez düzenleniyor, daha önce 2007 yılında Antalya’da yapılmıştı. Geçen sekiz turnuvada üç birincilik aldık: 2017, Montecatiniİtalya, açık ikili, Nezih KubaçNafiz Zorlu; 2011, PoznanPolanya, Kapadokya Takımı, kadın takımlar; 2009, Sanremoİtalya, köşemize büyük destekleri olan Tezcan Şen ve eşi Emine Şen, karışık ikili. Turnuva dün 35 ülkeden 86 takımın katıldığı karışık takımlar elemeleriyle başladı. İlk bord yarışmada çok imp alışverişinin olcağını gösterdi. 3¦ kontrlu var, 4¦ var, 4¦ kontrlu var... İşte dört el: ¦ ¦ RD6532 ¦ AV982 ¦ D5 ¦ AV109 ¦ AV ¦ D65 ¦ A1093 ¦ D7543 ¦ 10874 ¦ R3 ¦ V6 ¦ R862 ¦9 ¦ 1074 ¦ R8742 Bazı masalarda artırma şu şekilde oldu: Güney Pas Kontr 4¦ Batı 2¦ Sürk. Kontr Kuzey Doğu 1SA Pas Pas Pas 2¦ 4¦ Herkes pas Güney Pas Kontr Batı 2SA* Herkes pas Kuzey 1SA Pas Geçen Haftaki Problemin Çözümü (201923) imp DB zonda ¦ RD8 ¦ 85 ¦ AD8 ¦ A8743 Doğu Pas 3¦ Analiz ve çözüm: Ortağın 6SA’su kesinlikle bir üst ten konuşma. (overbid) Bizim 2SA’muz 1618 puan gösteriyor, dolayısıyla toplam puanımız 3133. Belki beşli trefline güvenerek bu konuşmayı yaptı, ancak dışarda iki As veya bir renkten AR olmadığından emin olmalıydı, çünkü örneğin Güneyin kör durdu rucusu DVx olabilir ve hemen ataktan iki kör vere bilirdi. Neyseki öyle değil ve biz şimdi bu koşullar da kontratımızı yapmaya bakalım: Ataktan bir el al dık, pik ve karodan üçer el daha alıyoruz, o halde trefl 30 değilse veya kimde üçlü olduğunu bilirsek kontrat cepte. Artırmadan Doğuda altı tane kör ol duğunu biliyoruz. Bu durumda uzun treflerin Batı da olma olasılığı fazla, dolayısıyla elden Rua ile baş lamak mantıklı. Ancak bu ne de olsa bir olasılık. Ba zen zayıf olasılıklar gerçekleşiyor. Önce elde edebi leceğimiz verilere bakalım, Doğunun dağılımını say maya çalışalım. İki tur pik çekip yerden bir kör çe virelim. Doğu bunu alacaktır. (Veya boşlarsa Rua mız el yapacaktır.) Kör devam ettiğini varsayalım. (Batı ikinci köre 2’li verir, üçüncüye ¦4’lüsünü atar, biz yerden bir trefli veririz.) Şimdi ARD karoyu ve ¦Damını çekeriz. Doğunun altı körünü biliyorduk. Karo ve pike uyduğu kartları da toplar elindeki trefl sayısını çıkarırız. Orjinal elde Doğu üçüncü karo ve pike birer tane kör atar. Dolayısıyla elinin 2623 ol duğu ortaya çıkar ve trefl empasını Doğuya atarak kontratımızı yaparız. İşte dört el: ¦ RD8 ¦ 85 ¦ AD8 ¦ A8743 ¦ V106542 ¦ 62 ¦ 109743 ¦ ¦ 73 ¦ AD10743 ¦ 52 ¦ D95 ¦ A9 ¦ RV9 ¦ RV6 ¦ RV1062 Haftanın Problemi (201924) İmp DB zonda ¦ V74 ¦ V975 ¦ AD84 ¦ A8 ¦ A9 ¦ RV9 ¦ RV6 ¦ RV1062 Güney 2SA *Zayıf iki Batı Pas Kuzey 6SA.. Doğu 2¦* Atak ¦6’lı, Doğu 10’luyu koyuyor. Nasıl oynarsınız? ¦ 106 ¦ AR6432 ¦ 632 ¦ 75 Güney Pas Batı Kontr Kuzey Pas Doğu 3¦ 4¦... Batı AR piki çeker, Doğu 2’li ve Dam verir ve Batı ¦9’lusu ile devam eder, Doğu ¦10’lusu ile çakar. Buradan devam edin... İyi bir hafta sonu diliyoruz. Sübliminal Türkçeye layığıyla çevrilecekse bilinçdışı demek. Psikolojide bilhassa algı ve dolayısıyla öğrenme konularında yeri olan bir sıfat. Satranç hangi yönüne bakarsanız bakın size sürekli bir şeyler öğretir. Sadece satrancın kendi değil aynı zamanda satranççılar da. Beni en fazla etkilemiş olan kişiliklerden biri 6. Dünya Şampiyonu Mihail Moyseyeviç Botvinnik’di. 90’lı yıllarda önce görmeye başladığım, Büyük Usta olduktan sonra sohbet fırsatı bulduğum Botvinnik satranç tarihinin en güçlü karakterlerinden biridir. Şampiyonun dürüstlüğü ve çalışkanlığı bir yana 2. Dünya Savaşı esnasında Alan Turing’in “Muamma Projesi”ne de iştirak etmiş İngiliz IM C.H.O.D Alexander yazılarında Mihail Moyseyeviç karşısında masaya oturduğu zaman daha oyun başlamadan evvel terk etme isteği duyduğunu belirtir. Bilhassa Keres’in de muzdarip olduğu bu sübliminal durum masa başında bileği bükülmeyen Botvinnik’in acımasız bir satranç makinesi halinde görülmesini sağlıyordu. Ömrünüzün her döneminde kuvvetli misinizdir? Ya da düşmanlarınız bir araya gelip sayıca fazla olmalarını avantaja çevirebilirler mi? İkinci sorunun cevabı basit, isterse bir ülke dolusu hasmı yenemeyeceğinize inansaydınız satrançta simültane olmazdı. Ayrıca unutmayalım, kimse hayatta tek başına değildir. Botvinnik için ilk akla gelen isim Ragozin olurken, kasıtlı olarak hep yalnız gösterilmeye çalışılan Fischer’in en yakın dostları Spassky, Ljubojeviç, Quinteros, Torre gücün kendini temsil etmekte. Bu isimlerden bir Scheveningen takımı çıkaramayacağınız kesinken, Dünya Karması oluşturabileceğiniz de ortada. Şimdi nakledeceğim olaysa ilk sorumuzun cevabı: 1948 yılında dünya şampiyonu olan Botvinnik elektrikelektronik mühendisliği alanındaki tez çalışması nedeniyle yaklaşık 3 sene satrançtan nispeten uzak kalmıştı. Botvinnik’in mühendislik konusundaki yeri hep “Öncü” isimli satranç bilgisayarı üzerine konuşulsa da trafo hatlarındaki güç kaybını minimuma inderen yöntemi günümüze dek gelmiştir. Fakat Kotov liderliğinde bir grup, Botvinnik’in 1951’de Bronştayn’la ancak berabere kalarak unvanı korumasını, SSCB şampiyonasında 5., Budapeşte Kapalı GM turnuvasındaysa 35 olmasını bahane ederek, dünya şampiyonunu 1952 Helsinki Olimpiyatı takım kadrosundan çıkarmayı başarmışlardır.Voronovo Vakası olarak tarihe geçen olayın en önemli hususlarından biri satranç olimpiyatlarına ilk kez katılacak takımın birinci masasına geçecek kişinin altın madalya kazanma sözüydü. Sorumlu Nikolay Romanov’a böyle bir taahhüt vermeyeceğini ifade eden Mihail Movseyeviç’in yerine takıma Geller alınırken, Budapeşte Turnuvası’nı da SSCB Şampiyonasında olduğu gibi birinci bitiren ve taahhüt vermeyi kabul eden Keres’e birinci masa verildi. Sonuç bundan ibaret mi? Tabii ki hayır, Keres Olimpiyat’ta fevkalada başarısız olurken Botvinnik kendine kumpas kuranları sene sonundaki 1952 SSCB Şampiyonası’nda teker teker yendi: GM Mihail Moyseyeviç BotvinnikGM Paul Keres, Moskova 1952, Karlsbad Yapısı 1.d4 Af6 2.c4 e6 3.Ac3 d5 (O devirde Nimzo/Vezir Hint Sistemlerini başarıyla oynayan Keres Botvinnik’e karşı 3...Fb4 4.e3 sonrasında a3, Fc3, bc3 ile gelen taktik konumlarda iyi sonuç alamayınca daha sağlam gördüğü CambridgeSprings Varyantını hedefliyor.) 4.cd5 ed5 5.Fg5 (Karlsbad Yapısı.) Fe7 6.e3 00 7.Fd3 Abd7 8.Vc2 Ke8 9.Age2 Af8 (Keres aktif oyun için c6 sürüşünü ertelemekte. Bana göre Keres’in planı 10.000 Fe6 11.Şb1 Kc8 12.Af4 h6 13.h4 c5 14.dc5 Kc5 benzeri bir varyant üzerine kurulu.) 10.00 c6 Günümüzde bu tabya göze çok normal gelse de o devirde 9.Age2 sadece uzun rokla birleşme eğilimi gösteriyordu. Bu oyunla birlikte Botvinnik’in prensipte merkezi f3,e4 ile kuracak planını ilk kez görüyoruz. 11.Kab1!? (11. f3) Fd6!? (Bu provokatif hamle Fh2 de tehdit etmekte.) 12.Şh1!? (12.f3 h6 13.Ff6 Vf6 14.e4) Ag6 13.f3 Fe7 (Keres’in güçlü f3e4 planını tam manasıyla kavramayarak yanlış bulduğu belli.) 14.Kbe1 (Keres’in fikri 14.e4?! de4 15.fe4 Ag4) Ad7?! (14...h6 15.Fh6 gh6 16.Fg6 fg6 17.Vg6 Şh8 18.Vh6 Ah7 19.Af4 Siyahı korkuturken, bence en normali 14...Fd7 ve 15...Kc8 ile c5 sürüşünü hazırlamak.) 15.Fe7 Ke7 16.Ag3! (16.e4 de4 17.fe4 Ab6!) Ab6 17.Vf2 Fe6 18.Af5 Ff5 (18... Ke8 19.g4!) 19.Ff5 (Beyaz en iyi şartlarda e4 sürmeyi başaracak.) Vb6 20.e4 de4 21.fe4 Kd8 22.e5! Ad5 23.Ae4 (Botvinnik’in açılış stratejisinin püf noktası: Siyah Fillerin değişimi sonrası açılan d6 karesi.) Af8 24.Ad6 (Tehdit Ac8.) Vc7 25.Fe4 (25.Vg3 f6) Ae6? (25... f6? 26.Fd5! cd5 27.Kc1 Vd7 28.ef6! kazanırken 25...Kd6! 26.ed6 Vd6 27.Fd5 cd5 28.Ke7 Ve7 29.Vf4 teknik bir kazançtır.) 26.Vh4 g6 27.Fd5 cd5 28.Kc1 Vd7 29.Kc3 Kf8 30.Af5! (30.Kh3? f5 31.ef6? Vd6 açmazdan taş kaybeder.) Kfe8 Keres’in içine düştüğü durum dünyadaki güç dengesini değiştirmeye çalışanlara ibret olmalı! 31.Ah6 Şf8 (31...Şg7 32.Vf6!) 32.Vf6 Ag7 33.Kcf3 Kc8 34.Af7 Ke6 35.Vg5 Af5 36.Ah6 Vg7 37.g4 Siyah terk eder 10