Katalog

EkonoMi DOLAR EDİTÖR: SERHAT ALİGİL TASARIM: SERPİL ÜNAY avro sterlin FAİZ BORSA 1115 HAZİRAN 2019 CUMARTESİ ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 5.8800 0.3 kuruş 6.6110 2.7 kuruş 7.4340 4 kuruş 22.67 0.05 puan 90.787 286 puan 1706.63 13.22 lira 254.06 1.85 lira Yerliden rekor kaçışCari açık ve 5.2 milyar dolarlık sermaye kaçışı, rezerv ve kaynağı belirsiz dövizle finanse edildi Nisanda cari açık krize bağlı olarak 1.3 milyar dola ra gerilerken, yerliler yurtdışında 2.3 milyar dolar lık hisse ve tahvil alarak aylıkta rekor çıkış yaptı. Cari işlemler dengesi, nisanda 1.3 milyar dolar, ocakni bancılar da 2 milyar 143 milyon dolarlık Türk hisse senedi ve tahvilini satarak san döneminde 3.3 milyar ülkeden çıktı. dolar açık verdi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Ban emre deveci 1.3 milyar dolarlık açık ve 5.2 milyar dolarlık sermaye kası (TCMB) verilerine gö kaçışı, 3.7 milyar dolarlık re, seçim belirsizliğiyle nisan kaynağı belirsiz (net hata noksan) da Türkiye’den toplam 5 milyar para girişi ve 2.8 milyar dolar re 222 milyon dolarlık sermaye çı zerv kullanılarak finanse edildi. kışı kaydedildi. Yurtiçi yerle Nisanda, seçim belirsizliği, şikler yurtdışında 2 milyar 376 TCMB rezervlerindeki düşüşün milyon dolarlık portföy yatırımı yarattığı panik ve S400 gerilimi (hisse senedi ve tahvil alımı) ya nedeniyle finansal piyasalarda parak rekor kırdı. Nisanda ya büyük dalgalanma yaşanmıştı. Katar fiyaskosu Geçen ağustosta kriz sırasında Türkiye’ye 15 milyar dolar doğrudan yatırım yapacağı açıklanan Katar’dan beklenen yatırım gelmedi. Katar’ın Türkiye’deki doğrudan yatırımları 2018’in ilk 4 ayında 73 milyon dolar olurken, bu yılın aynı döneminde rakam 35 milyon dolara geriledi. Ocaknisan döneminde Türkiye’ye toplam 3.2 milyar dolarlık yabancı doğrudan yatırım gelirken, bunun 1.9 milyarlık büyük kısmını gayrimenkul alımları oluşturdu. Kriz açığı düşürdü Ekonomik krizle birlikte ithalatın hızla düşmesi ve turizm ile ihracat gelirlerindeki artış sayesinde nisanda cari açık, nisanda geçen yılın aynı ayına göre 4.2 milyar dolar azaldı. Martta 12.9 milyar dolar olan 12 aylık açık da nisanda 8.6 milyar dolara geriledi. İş Portföy Ekonomisti Hande Şekerci, “Mayısta düşüş 1.5 milyar dolara doğru sürebilir. Ekonomide toparlanma beklentimizle, yıl sonunda cari açığın 6.7 milyar dolar seviyesinde oluşacağını değerlendiriyoruz” dedi. Yaptırım tehdidi TL’yi eritiyor Türkiye’nin Rusya’dan S400 savunma sistemini alması ve bu adıma karşılık ABD’nin yaptırım tehditleri, dolar/TL kurunu yükseltmeye devam ediyor. Dün güne 5.87 seviyelerinden başlayan kur, gün içinde 5.9340 seviyesine kadar yükseldi. Güne 6.60 seviyelerinden başlayan Avro/TL kuru da gün içinde 6.70 seviyelerine kadar ulaştı. Integral Yatırım Araştırma Uzmanı Seda Yalçınkaya Özer, “Piyasa S400 ile ilgili konu başlıklarına önem vermeye devam ediyor. Beş yıllık CDS’ler 482 baz puan seviyesinde ve risklerin hâlâ yüksek olması TL’nin rahatlamasına olanak vermi yor” dedi. Dolar/TL’de 5.93 seviyesinin üzerine yerleşmedikçe yükseliş potansiyelinin sınırlı kalabileceğini ve dönüş olabileceğini söyleyen Özer, “Bu seviyenin üzerine yerleşmesi halinde ise 6 ve üzerine doğru bir yükseliş hareketi başlayabilir” dedi. l Ekonomi Servisi Ayşem Sargın ‘Çerçevesi net strateji olmalı’ Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Örgütü’nün (UNCTAD) açıkladığı “2019 Dünya Yatırım Raporu”nu ve uluslararası doğrudan yatırım (UDY) çekme açısından Türkiye’nin durumunu yorumlayan Uluslararası Yatırımcılar Derneği (YASED) Başkanı Ayşem Sargın, şu konuya dikkat çekti: “Türkiye’nin küresel uluslararası doğrudan yatırımlardan hak ettiği payı alabilmesi için, yatırım rekabetçiliği odaklı, kapsamı ve çerçevesi net belirlenmiş bir Uluslararası Doğrudan Yatırım Stratejisi oluşturulmasını önemli buluyoruz” Türkiye’nin payı yüzde 1. l Ekonomi Servisi İhracatta değer düşüşü sürüyor Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) dün açıkladığı “Dış Ticaret Endeksleri, Nisan 2019” raporuna göre ihracat birim değer endeksi nisan ayında bir önceki yılın aynı ayına kıyasla yüzde 7.1 azaldı. Endeks bir önceki yılın aynı ayına göre, gıda, içecek ve tütünde yüzde 3.7, ham maddelerde (yakıt hariç) yüzde 8.6, yakıtlarda yüzde 2 ve imalat sanayinde (gıda, içecek, tütün hariç) yüzde 7.7 azaldı. İthalat birim değer endeksi ise yüzde 2.8 azaldı. Ayrıca ihracat miktar endeksi nisan ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 12.6 artarken, ithalat miktar endeksi ise yüzde 12.6 azaldı. l Ekonomi Servisi TV ithalatına yeni kolaylık Bazı ülkelerden televizyon ithalatına uygulanan yüzde 10 ek gümrük vergisi kaldırıldı. İlgili Cumhurbaşkanı Kararı dünkü Resmi Gazete’de yayımladı. Söz konusu ülkeler, gümrük tarife istatistik pozisyonu (GTİP) listesinde “genelleştirilmiş tercihler sisteminden yararlanacak ülkeler grubu”, “en az gelişmiş ülkeler”, “gelişme yolundaki ülkeler” ve “diğer ülkeler” sütunlarında yer alıyor. 12 bankaya verilen 1.1 milyar liralık ‘rekabet’ cezasını 13. Daire bozdu Danıştay bankaları kurtardı ALİCAN ULUDAĞ Danıştay 13. Daire, Rekabet Kurumu tarafından “mevduat, kredi ve kredi kartı hizmetleri konusunda anlaşma ve/ veya uyumlu eylem içerisinde bulunarak, yasayı ihlal ettikleri” gerekçesiyle 12 bankaya verilen 1.1 milyar liralık idari para cezası kararını bozdu: 4 Rekabet Kurumu, 2011’de 12 banka hakkında “kredi kartı alışveriş faizi ve gecikme faizi oranlarının Merkez Bankası tarafından belirlenen en yüksek oran üzerinden tespit edildiği, hiçbir bankanın bu faiz oranlarında indirime gitmediği ve tüm bankaların aynı faiz oranını kullandığı” iddiasıyla inceleme başlattı. İnceleme eksik 4 Kararını Mart 2013’te açıklayan Rekabet Kurumu, Akbank, Denizbank, Finansbank, HSBC Bank, ING Bank, TEB, Garanti Bankası, Halkbank, Ziraat Bankası, İş Bankası, VakıfBank ve Yapı Kredi’ye “rekabeti sınırlayıcı nitelikte hareket ettikleri” gerekçesi ile 1.1 milyar liralık idari para cezası kesti. 4 Bu kapsamda ING Bank, cezasının iptali için Ankara 12. İdare Mahkemesi’nde dava açtı. Ancak mahkeme, 2014’te davayı reddetti. 4 İtirazı görüşen Danıştay 13. Daire, ilgili kararı onadı. Ancak “karar düzeltme” talebi üzerine, 21 Mayıs’ta bu kez oyçokluğuyla bozdu. 4 13. Daire’nin gerekçeli kararında, davalı idare tarafından bankalar hakkında ileri sürülen “tek bir çerçeve anlaşma veya ortak plan”la hareket ettikleri, hepsinin bunda haber olduğu yönünde iddiaların “yeterli seviyede (makul şüphenin ötesinde) bir ispat standardı” ile ortaya konulamadığı vurgulandı. Kararda şöyle devam edildi: “Bu hususlara ilişkin dava konu su kurul kararında yer alan tespitlerin gerekli deliller ile desteklenmediği, dolayısıyla davaları idare tarafından eksik incelemeye dayalı olarak işlem tesis edildiği anlaşılmaktadır. 12 bankanın tamamının farklı sektörlere ilişkin olarak farklı bankalar arasında gerçekleşen ihlallerin tamamından sorumlu tutulmasında hukuka uygunluk bulunmamaktadır.” l ANKARA 2 milyon 45 bin kişi Kayıtlı kadın işsiz sayısı İŞKUR’a kayıtlı işsiz sayısı yüzde 59 arttı Özellikle son 1 yıldır yaşanan kriz Türkiye ekonomisini küçültürken, emekçileri de işsiz bırakmaya devam ediyor. Türkiye İş Kurumu’nun (İŞKUR) verilerine göre, mayıs sonu itibarıyla kayıtlı işsiz sayısı geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 59.5 artarak 4 milyon 84 bin 951 kişiye ulaştı. Bu sayı nisan ayına göre yüzde 1.2 arttı. Kayıtlı işsizlere cinsiyet açısından bakınca; yüzde 56.8 artışla 2 milyon 45 bin 278’ini kadınların, yüzde 62.2 artış la 2 milyon 39 bin 673 binini erkeklerin oluşturduğu görülüyor. İŞKUR’a bildirilen açık iş sayısı ise azalıyor. Açık iş sayısı, geçen yılın aynı dönemine göre mayısta yüzde 3.6 düşüşle 227 bin 85 adede, ilk 5 ayda da yüzde 11.9 düşüşle 923 bin 632 adede geriledi. Yine ilk 5 ayda açık iş sayısı özel sektörde yüzde 12.4 azalırken, kamuda yüzde 164.5 arttı. Geçen ay İŞKUR aracılığıyla işe yerleştirilen kişi sayısı ise 157 bin 757 oldu. l Ekonomi Servisi Sırbistan’dan vergisiz et gelecek Resmi Gazete’de yayımlanan karara göre, Sırbistan’dan 5 bin ton büyükbaş hayvan eti, 35 bin ton ayçiçeği tohumu yağı, 10 bin ton adi buğday, mahlut, kaplıca (kızıl) buğday, bin 500 ton taze ya da so ğutulmuş domates, bin ton havuç ve şalgamlar, 2 bin ton tatlı mısır gibi 59 farklı ürünün ithalatı için gümrük vergisi sıfırlandı. Geçen yıl Sırbistan’dan kırmızı et ithal edileceği konusu tartışmalara neden olmuştu. Bloomberg: Muhabirlerimizle ilgili iddianameyi kınıyoruz ABD merkezli uluslararası finans ajansı Bloomberg’in Türkiye’deki iki muhabiri ve sosyal medyada ekonomik krizle ilgili yorum yapan 36 kişi aleyhine açılan davada ilk duruşma 20 Eylül’de görülecek. İddianamede, Bloomberg muhabirleri Kerim Karakaya ve Fercan Yalınkılıç, Sermaye Piyasası Kanunu’na muhalefet ve Türkiye’nin ekonomik istikrarını zedelemekle suçlanıyorlar. İsnat edilen suçlar iki ila beş yıl hapis ile cezalandırılabiliyor. Bloomberg Yazı İşleri Müdürü John Micklethwait, “Haber olmaya değer gelişmeler hakkında adil ve doğru haber üreten muhabirlerimiz aleyhine hazırlanan iddianameyi kınıyoruz. Muhabirlerimizin arkasındayız ve bu sıkıntılı olay boyunca onlara destek olacağız” dedi. ABD’nin Türkiye Büyükelçiliği de Twitter hesabından yaptığı paylaşımda “İfade ve basın özgürlüğü demokrasiyi güçlendirir ve bu özgürlüğün her yerde korunması gerekir. Gazetecileri mesleklerini icra ettikleri için suçlamak, bu evrensel prensibe aykırıdır” ifadelerine yer verildi. Bu paylaşımdan sonra Türkiye Dı şişleri Bakanlığı’da sosyal medya hesabından yayınladığı mesajda, Türkiye’de basın ve ifade özgürlüğünün anayasal teminat altında olduğu vurgulandı. Mesajda, “Ancak bu hak gazetecilik kisvesi altında yasalara aykırı hareket edilmesine ve terörizmin desteklenmesine cevaz vermez” ifadesi kullanıldı. BDDK ve SPK’den açıklama Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) ve Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) konuyla ilgili olarak eş zamanlı açıklama yaptı. BDDK, Benjamin Harvey, Kerim Karakaya ve Fercan Yalınkılıç hakkında suç duyurusunda bulunulduğunu belirterek söz konusu haberler hakkında yorum yapan onlarca kişi hakkında suç duyurusunda bulunduğu iddialarının gerçeği yansıtmadığını açıkladı. SPK da, “Sosyal medya hesaplarında yer alan bazı mesajlar ve haberlerle ilgili 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun 107/2 ve 115’inci maddeleri çerçevesinde suç duyurusunda bulunulmuştur” açıklaması yaptı. l Ekonomi Servisi 270 bin kişi TOKİ’ye borçlu Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, TOKİ’ye borcu bulunan kişi/ konutişyerinin toplam sayısının 270 bin 548 olduğunu açıkladı. CHP milletvekili Ömer Fethi Gürer’in verdiği yazılı soru önergesine Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum’dan yanıt geldi. Kurum, “TOKİ tarafından 2018 yılın da 32 bin 392 konut ve 306 işyerinin tapusu verilmiştir. TOKİ 5 Mayıs 2019 tarihi itibarıyla 838 bin 274 adet konut uygulaması hayata geçirmiş ve bu konutlardan 726 bin 658’i satılmıştır” dedi. İlgili yanıtta ayrıca, 12 bin 591 konutun alıcıları tarafından devredildiğini bilgisi verildi.l Ekonomi Servisi Evdeki hesap çarşıya uymuyor Dünkü gazetemizin manşetinde arkadaşımız Emine Kaplan’ın AKP kulislerinden derlenmiş, İstanbul seçimine yönelik seçmene son mesajlar, kozların oynanması üzerinden hesaplar vardı. Başlıkta “Kabine değişikliği ile seçimi çevirme planı” vurgusu öne çıkmıştı. Aklımdan hiç çıkmamış, Zonguldak madencilerinin “Özalizm’i” yendikleri büyük madenci direnişinde, başarılarına nokta koyduran çarpıcı sloganları: “Halkımız, Başbakan yalan söylüyor, çarptık böldük hesap tutmuyor.” Turgut Özal’ın Cumhurbaşkanlığı’na geçtiği halde, toplusözleşmelere, ücret artışlarına, işçi haklarına ambargosunun etkili baskılarından hiç vazgeçmediği yılların son dönemeç noktasında “Büyük Madenci Direnişi”ni, toplumsal, siyasal sonuçlarını unutmuş olmadığınızı umarım.. Genel Madenİş Sendikası’na bağlı 36 binin üzerinde maden işçisi, arkalarına Zonguldak halkını, maden mühendisleri başta tüm toplumsal örgütlenmeleri, ülke çapında emekten yana etkin sendikal, toplumsal, siyasal örgütlenmeleri katmış olarak, grevle birklikte dünyanın en büyük kitleli, en uzun süreli, soluklu etkin yürüyüşlerini, ayı geçmiş Zonguldak içinde, sonrası Ankara’ya doğru kış ortasında, günün anlam ve önemine göre en azı ile on binler, çoğunlukla yüz binler üzerinde katılımlarla, tam 52 gün içinde soluksuz gerçekleştirmişlerdi. Özal, Güney Afrika’dan ucuza maden kömürü ithali ile işçileri teslim alma tehditlerini savurup duruyordu.. Demirel’e dikte ettirilen 24 Ocak kararlarının, sivil iktidar erkinde yeterince dayatılamaması gerçeği karşısında, 12 Eylül darbesi gerçekleştirilmiş, ilk icraat grev yasakları, DİSK hedef alınmış ağır işkenceli yıllar, süren terör suçlamalı yargılamalar, Türkİş’in kapalı kapılar arkasında kendi kendine yasaklara da mahkum edilmesi icraatları.. Yetmez, kıdem tazminatlarına ilk dev operasyon, sözleşmelerin tahkim sistemi içinde kazanılmış haklarından ayıklanması.. Anayasa ve yasa değişiklikleriyle kazanılmş sendikal haklara gelen çok ağır darbeler.. HHH Simgesel bir küçük rastlantı, Özal’ın işveren sendikası başkanlığından paraşütle, 12 Eylül cunta yönetimine danışman olarak gelmesi, darbenin ertesi günü sözcüsü baba Pakdemirli’nin yine hiç unutamadığım basın toplantısında karşımıza çıkıp, ülkenin tüm emekçileri lehine gelişmiş paylaşım düzenini baştan yenileyeceklerini, ücret dağılımında ünlü piramidin yeniden çizileceğini ilan etmesi.. “Türkçesi en tepedekiler çok yüksek ücretli, en alttakileri en düşük, ağır koşullarda çalışmalarını sağlayacak düzenin getirileceğini açıklaması..” Bendeniz, Gazeteciler Sendikası’nda eğitim sekreteri, Türkİş olarak DİSK’e yapılanlarla teslim alınmış olarak günümüze kadar asla düzeltilmemiş, dünyanın rejimi demokrasi olan ülkeleri içindeki en antidemokratik özgürlükler, sendikal haklara mahkum edilmiş ülkenin vatandaşı olmanın bütün süreçlerine tanıklık etmek zorunda kalmıştım. Doğrusu Türkİş’e bağlı sendikalar, belki DİSK’liler bile, 12 Eylül yasaklı anayasası, yasalarına rağmen, sivil iktidarlara geçişten sonra bir şeyleri düzeltebileceğimizden umutluyduk. Dersimize çok çalıştık, çok umutlu savaşımlarla da sivil iktidar sürecinde Özalizm modeli ile emek haklarına gelen yasaklar, kayıplar için çok direnip çok emek verdik.. Adana, İzmir, Eskişehir.. ortak dev mitingleri, her sözleşmede yüzleştikçe, var olan yasaklı düzen içinde de hâlâ örgütlü olarak direnişlerimizle bir şeyleri, hiç değilse en ağır kayıplarımızı gidermek için çok çabaladık.. Olmadı, olmadı, Özalizmde askeri cunta yönetimi sürecinden daha ağır bedellerle, kayıplara uğramaktan kurtulamadık. Yasaklı düzen artı, süreç içindeki sermaye örgütlülüğü, Özalizmin icraatları ile gelen hak kayıplarının sürekliliğini kıramadık.. SEKA, Seydişehir, Paşabahçe.. sayısız grevli direnişler.. kazanılmış haklardan geriye gidişi durduramadık.. Bahar eylemleri, yaz direnişleri, yasaklar düzeni içinde en kalabalık kamu örgütlülüklerinde bile kayıpları onarma savaşımları sonuç vermedi.. Çoğunluk kamuda fabrikalar özelleştirmelerle satılıp kapatıldılar. Özal, başrolde, elindeki kalemi gözümüze soka soka yerine göre, alüminyum, kâğıt ithal ettirerek liberal gidişte engel tanımadı.. HHH Zonguldak direnişinde Özal Çankaya’da, Başbakanı Yıldırım yılbaşı akşamı öncesi, bir ayı geçmiş grevli direnişin gücü karşısında sözleşme imzalamayı kabul etmişti ki.. 1990’ın son gününün akşam saatlerinde Abant’ta yapılan sözleşme imzalama töreninde, verdiği sözleşme ilkelerinden çark ediverdi. Sözleşme masasında, ikisi de ışıklar içinde yatsınlar lider Şemsi Denizer, sözleşme masası pazarlık uzmanı, danışmanı avukat. Önder Aker, elbette halen yaşayan tüm yönetim kurulu üyelerinin tanıklık yapacakları üzere, verdiği rakamlar üzerinden sözleşmeyi imzalamayı reddettiler.. Akşam karanlığında yılbaşı ışıklandırmaları içindeki Abant kırsalında, olupbiteni dinleyen direniş eylem komiteleri üyeleri, ertesi sabah Zonguldak’ta ürettikleri bu sloganla, “Yalan söylüyor, hesap tutmuyor” iradeleriyle Özalizmi kırdılar.. 12 Eylül süreci, Özal iktidarları erkiyle, 198091 yıllarında oluşmuş büyük kayıpların, birkaç yılını olsun bir sözleşme ile, tüm emekçiler adına geri almayı başardılar.. KISA... KISA... l Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) dün sona eren bir dizi uluslararası ihalede yaklaşık 100 bin ton mısır aldı. En düşük fiyat (navlun dahil, sigorta maliyeti hariç) ton başına 193.90 dolar oldu. l ABD merkezli 600’den fazla firma, ABD Başkanı Donald Trump’a mektup yazarak, Çin’e uygulanan gümrük vergilerini artırmama çağrısı yaptı.