Katalog

SÖYLEŞİ TASARIM: BAHADIR AKTAŞ 99 ARALIK 2019 PAZARTESİ NEDEN ADEM SÖZÜER? TCK’nin mimarlarından Prof. Adem Sözüer, çok uzun zamandır Türkiye’nin en önemli meselesinin bu olduğuna dikkat Çocuk intiharları veçekmeye çalışıyor. Siyasetin alttan alta epey bir zamandır buna çalıştığının altını çiziyor. Sözüer haklı çıktı, bize de sormak kaldı. kadın cinayetleri artacak Cezaevi firarisi katil, Ceren Özdemir’i evinin önünde katletti... Mahkeme Şule Çet’i 20. kattan atan katilin ağırlaştırılmış müebbet cezasını, “iyi hal”den müebbete indirdi... Türkiye iki kadın cinayetini tüm boyutlarıyla tartıştı, ama asıl yaklaşmakta olan büyük tehlike gözden kaçtı: AKP’nin küçük yaşta evliliklere af getiren düzenlemesinde yaş farkının 15 olarak benimsenmesi, sonuçları itibarıyla büyük toplumsal çalkantılara yol açacak nitelikte. İstanbul Üniversitesi Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Adem Sözüer’e göre VEDAT ARIK bu, çocuk intiharlarının ve kadın cinayetlerinin artmasına yol açacak! Cinsel istismar mağduru kız çocuklarının, suçun failiyle evlenmeleri koşuluna bağlı af çalışmasında, kadın vekillerin 10 yaş isteğine ret geldi. Bize anlatır mısınız, kim ne istiyor? AF GETİRİLMEK İSTENİYOR n Bu ortamda affı konuşmamız doğru mu? MHP’nin teklifini beklemeye almasını nasıl yorumlarsınız? cavüzcüsüyle evlilik yoluyla çocuk cinsel istismarını işleyen pek çok kişi için af getirilmek isteniyor. Ama bu af, Bazı kişiler, kız çocuğunun onu istismar edenle beş yaş, kimi 10 yaş, bazıları ise 15 yaş farkı olması halinde tecavüzcü affedilsin diyor. Kız çocuklarının üzerinden, insani, bilimsel ve ahlaki olmayan bir pazarlık ve dezenformasyon var. An Toplumdan gelen tepkiler ve muhtemelen af kapsamına hangi suçların dahil edileceği konusunda anlaşma olmadığı için beklemeye alındı. Ama bu af yapılmıyor anlamına gelmiyor. Çünkü te “gayri resmi evlilik”, “erken evlilik” gibi gerekçelerle yapılarak, toplumun affa karşı tepkisi önlenmek isteniyor. Türkiye’nin şu anda tek gündemi tecavüzcüsüyle evlendirmenin önlenmesi olmalı.” cak şu an kimin ne istediğini bil mek için, hem uzak hem de ya lerek göz yuman yetkililerin. An lık boyutuna varmadığı sürece ce ri bırakılmasına, hüküm verilmiş kın geçmişi hatırlatmak lazım. Es cak Yargıtay bu olaylarda 15 ya zalandırılmıyoruz. Her suç ahlaka ise cezanın infazının ertelenmesi ki ceza kanunu İtalyan Zanerdel şındaki erkek çocuğu cinsel istis da aykırıdır. Ama her ahlaka aykı ne karar verilecektir. Bu düzenleme li Kanunu’ndan alınmıştı. O döne mar suçundan cezalandıran bir iç rılık suç değildir. esas itibarıyla bir af öngörmektey min koyu Katolik inançlarını yan tihat yarattı. Erkek çocuğu, ceza n Birinci durum net. Akran ço di. Ancak kabul edilen önerge ka sıtan maddeleri de alındı. Tecavüzcüsüyle evlenme durumunda, landıran bu içtihat, kanuna, huku cuklar arasında cebir, şiddet ol ka, mantığa aykırı. Bunun çözü mayan haller istismar olmaz di nunlaşmada, başta hükümet partisinin tabanındaki kadınlar, hüküme hem tecavüz eden hem de suça iş mü, tecavüzcüsüyle evlendirme yorsunuz. Peki, ikinci durum? te yakın duran KADEM gibi kadın tirak eden herkese cezasızlık ön yi geri getirerek olmaz. Çözüm, ak İkinci durum, kız çocukların ge STK’ler dahil olmak üzere, muhale gören bu madde de o İtalyan ka ran çocuklar arasında cebir şiddet nellikle, ki bunlar 1216 yaş ara fet partileri ve tüm toplum kesim nunundan alınmıştır. Yani “yer olmadan gerçekleşen cinsel davra sında yetişkinlerle, karıkoca gi lerinden çok büyük olumsuz tepki li ve milli” değil. Bu maddenin te nışlara ceza verilmeyeceğinin ka bi birlikte yaşamaya zorlanma gördü. Cumhurbaşkanı Recep Tay melinde yatan zihniyet şudur: Kız nuna açıkça yazılmasıdır. Konu sı olaylarıdır. İşte asıl cinsel istis yip Erdoğan, ayrımcılığa da yol aça çocuğu veya yetişkin kadın teca nun uzmanı olan hukukçular, ço mar suçu buradadır. Evlenme ko cak bu önergenin gündemden kal vüze uğrayarak ağır biçimde “kir cuk psikiyatristleri, psikologlar gi şuluna bağlı olarak affedilmek is dırıldığı açıkladı. Aile Bakanlığı da letildi”. Namusu lekelenmiş mağ bi tüm uzman grupları bunu öneri tenen, kız çocuklarına yönelik cin “Artık gündemimizde yok” demişti. dur toplumda saygın bir konum el yor. Ama biz, çocuklara kanundışı sel istismar suçu işleyenlerdir. de edemez, artık kimse onu iste sözde evlendiklerinde göz yuman Ama bunu haklı göstermek için, Her kurum göz yumar mez, evlenip aile kuramaz. Öyley lara, bunu yapan ebeveynlere ve önce değindiğim, cebir, şiddet ol n Ve tekrar gündeme geldi; cin se, mağduru tecavüzcüsüyle evlen bunlara göz yuman yetkililere bir madığı halde akran çocuklar ara sel istismar suçu mağduru kız direrek, ona evli kadın statüsü ka şey demiyoruz. Buna karşın, söz sında gerçekleşen cinsel davranış çocuğu ile suçu işleyen arasın zandıralım ve “lekesini” temizle de evlendirilen veya yaşıtıyla flört ların, Yargıtay’ın yanlış içtihadı da 10 yaş mı olsun, 15 yaş mı ol yelim. Ağır travma içindeki mağ ilişkisinde cebir şiddet cinsel ol nedeniyle cezalandırmaları ön pla sun, evlendirip cezadan kurtul duru ömür boyu mağdur eden, in madan kız arkadaşıyla cinsel dav na çıkarılıyor. Ama dediğim gibi sun tartışması başladı. Resmi ev san haysiyetini ağır biçimde zede ranışlarda bulunan 14/15 yaşın orada zaten çocukların suçu yok. liliğin sürmesi, şikâyet gelmeme leyen tecavüzcüsüyle evlendirme daki erkek çocuklarını hapse Yargıtay’ın yanlış içtihadı da, si üzerinde de duruluyor. düzenlemesi 2005 Türk Ceza Hukuku Reformuyla kaldırıldı. Uzak geçmiş böyle. "Lisedekileri tutamayız" n Peki, yakın geçmiş? Tecavüzcüsüyle evlendirme uygulaması 2005’te kaldırıldı, ama kural olarak 17 yaşını tamamlamış çocukların evlenmesi kanunen yasak olmasına rağmen, hem çocukların kendi aralarında, hem de kız çocuklarının yetişkinlerle imam nikâhı veya başka adlar altında bir araya getirilmesine devam edildi. Bunlara erken yaşta evlilik veya çocuk evliliği demek doğru değil. Çünkü ortada hukuken geçerli bir evlilik yok. Bu sözde evliliklerde, iki durumu ayırmak çok önemli. İlk durum kız çocuk ve  erkek çocuk örneğin 15 yaşındayken, aileleri tarafından “sizi evlendirdik” deyip bir araya getiriliyor. Birlikte yaşamaya yönlendirilen çocuklar, karıkoca olduklarını düşünüp cinsel ilişkiye giriyor. Burada çocuğun cinsel istismar suçu söz konusu olmaz. n Neden? Çünkü iki taraf da çocuk; cebir, tehdit, hile, şiddet de yok. Çocukların suçu yok. Bu gibi hallerde sorumluluk ebeveynlerin ve buna bi atıyoruz. n Şimdiye kadar cinsel suçlarla ilgi kanun değişiklikleri de gerçaerkgüemvSlaiilyinkaınlseşeurt:vin“aŞr,imodrtiadiastismmeraekrAkossşuçluıöçnlzuldüunamaaofleeçgvnoelmectniurekezl.a çocuklar var, anneler var. rı düşünen yok. yapıldı. Fark Erken yaşta evlendi diye eşler Asıl istenen, 12 lı uzmanlık işyerlerinden alınıp cezaevine 16 yaş arasın alanlarının konuyor. Bunu görmezden mi da cinsel istis da desteklediği bu öneri niçin yasalaşamadı? Çünkü, ebeveynlerin imam geleceğiz?” Aslında bu gerekçe tam da tecavüzcüsüyle evlendirmenin meşru görüldüğünü ifade ediyor. Bir kere hukukumuza, medeni kanuna göre de “erken yaşta evlilik” diye bir durum söz konusu mar mağduru kız çocukların, imam nikâhı veya başka adla birlikte yaşamalarını, evlenme ko nikâhı veya başka değil. şullu afla meşrulaştır bir ad altında birlik mak. Nitekim yakın geç te yaşamaya yönlendirilen mişte bir girişim yapılmıştır. çocuklar arasındaki cinsel ilişki n O girişimi anlatır mısınız? meşru görülüyor. Ama 15 yaşında 2016’da TBMM Genel Kurulu’nda ki iki liseli, arkadaşlık yapıp bunu iktidar ve muhalefetin üzerinde uz cinselliğe vardırırsa, bu günahtır, laştığı “Ceza Muhakemesi Kanunu ahlakdışıdır, o nedenle, cezalan ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Ya dırılmalıdır, diyen bir anlayış var. pılmasına Dair Kanun Tasarısı” gö Bu anlayış hep vardı. Yeni oluş rüşülürken, gece yarısı dönemin madı. Kanun çalışmalarında, fark sayın bakanı aniden bir önerge ver lı partilerden siyasetçilerden, ho miş ve çocukların cinsel istisma cam cezalandırmazsak “lisedekile rı suçunda, evlenme koşuluna bağlı ri tutamayız” gibi garip sözleri hep olarak geçmişe yönelik bir cezasız duyduk. Ama diyelim ki ahlaka ay lık getirmek istemiştir. Kabul edi kırı. Ceza kanunları ahlaka aykı len önergeye göre 16/11/2016 tari rı her yanlış davranışı cezalandır hine kadar işlenen cinsel istismar mıyor ki. Örneğin yalan söylemek suçunda, mağdurla failin evlenme de ahlaka aykırıdır. Hemen herkes si durumunda” devam eden dava söyler de. Ama hile ve dolandırıcı larda hükmün açıklanmasının ge Bu açıkça tecavüzcüsüyle evlendirmenin geri getirilmesi anlamına geliyor. Sık yaşanan bir örnek verelim: 12 yaşındaki kız çocuğunu ondan 15 yaş büyük yakın akrabası kaçırıyor, tecavüz ediyor. Aileler imam nikâhı kıyar. Kız çocuğu suç sonucu hamile kalır. Hekim bunu bildirir. Devletin hiçbir yetkilisi kanunları uygulamaz. Her kurum göz yumar. Hiçbir kimse demez ki 1213 yaşındaki kız çocuğu nasıl olur da ona tecavüz edenle birlikte yaşar? Nasıl olur da çocuk koruma altına alınmaz, doğurmasına ve cinsel istismara uğramasına izin verilir? Bu arada tek yapılan dava açmaktır. Dava sürerken ikinci, üçüncü çocuk olur, kız çocuğu erişkin olunca, evlenilir. Hiçbir görevini yapmaya kurumlar ve siyaset “Ama çocukları var şimdi affedelim” demeye başlar. Şikâyet olmaması kriteri, hukuk dışıdır. 1213 yaşındaki kız çocuğunu 30 yaşındaki bir erkekle imam nikâhı adı altında birlikte yaşamaya zorlanırken ebeveynler ve yetkililer olan bitene seyirci kalırken, o çocuğun şikâyeti söz konusu olabilir mi? Resmi evliliğin sürmesi kriteri de çok yanlış. Evlilik ya vardır ya yoktur. Resmi/gayri resmi evlilik hukuken mümkün olamaz. Tecavüzcüsüyle evlendirmenin kapsamı genişler n Tecavüzcüsüyle evlendirilecek! Toplumdaki algı böyle!.. Ancak AKP yöneticileri burada da “Böyle bir şey yok. Geçici madde eklenecek ve tarih konulacak” açıklaması yapıyor. Amaç ne? Geçici madde ve tarih konmasının hiçbir önemi yok. Çünkü 1216 yaşında olup 1015 yaş büyük erkekler tarafından cinsel istimara uğrayıp imam nikâhı ile aileleri tarafından “gayri resmi olarak evlendirilenler” veya güya “erken evlilikler” için bir kanun yapılmak isteniyor. Cinsel istismara dayalı bu tür “gayri resmi” veya “erken evlilikler” devam edeceğine göre, söz konusu maddenin geçicisi olmaz. Üstelik cebir tehdit yoluyla işlenen cinsel istismar suçları da bundan bir şekilde yararlanır. Uygulamadaki herkes bilir, çeşitli yöntemlerle aileye ulaşılır, mağdur ifade değiştirir, “zorla olmadı, evlenecektik” der. Böylece cebir şiddete dayalı cinsel istismar suçu işleyenler de kapsama girer. Tecavüzcüsüyle evlenme geri gelsin diyen, 12 yaşında çocuğun 23 yaşındaki amcasının oğlu tarafından kaçırılıp tecavüz edilmesine “rızasıyla kaçtı, rızasıyla ilişki kurdu” diye kararlar verilen bir uygulamada, tecavüzcüsüyle evlendirmenin kapsamı da genişler. Raporların üstü örtülüyor n Nasıl sonuç doğurur? Medeni Kanun’daki evlenme yaşı, kâğıt üzerinde kalır. Türkiye’nin 1216 yaş arası kız çocuklarını, yetişkinlerin imam nikâhı veya başka ad altında birlikte yaşamaya zorlanması da kalıcı olur. Belki de istenen budur. Çünkü bir yandan da, hekimlerin kız çocuklarının hamileliğini cinsel istismar suçu nedeniyle bildirme yükümlülüğü kaldırılmak isteniyor. Bu noktaya herkesin dikkatini çekmek istiyorum. Mahkemeler çocuk psikyatristlerinden cinsel istismar vakalarını örttürecek şekilde rapor yazmalarını talep ediyor. Yani şu andaki kanunlara rağmen tecavüzcüsüyle evlendirme fiilen uygulanmak istenmekte. Hekimler kesinlikle mahkemeden geldi diye cinsel istismara kılıf hazırlayacak şekilde raporlar yazmamalı. Çocukların suç mağduriyetiyle ilgili bir olguyu gördüklerinde mutlaka bildirmeli. Devletin, ülkenin en ücra köşesinde etkin biçimde örgütlendiği günümüz Türkiyesi’nde, kamu görevlileri aracılığıyla söz konusu “gayri resmi” evliklere göz yummayıp müdahale ve denetim, aydınlatma gibi yollarla söz konusu “gayri resmi” evliliklerin çok büyük ölçüde önleneceği aşikârdır. Bunu yapmayıp 15 yaşını ta mamlamamış kız çocuklarını, cinsel istismar suçunu işleyen yetişkin erkek faillerle resmen evlendirmeye yönlendirmek, taraf olduğumuz birçok uluslararası sözleşmeye de aykırıdır. Ne çocuk haklarının ne de anayasada çocukları koruyan düzenlemelerin bir anlamı kalır. Çocukların cinsel istismarı suçunda korunan hukuki değer, çocuğun cinsel dokunulmazlığı, cinsel gelişimin ve yüksek yararının korunmasıdır. n Sonradan evliliğin gerçekleşmiş olması, ihlali ortadan kaldıracak nitelikte değildir, doğru mu? Kesinlikle. Çocukların ruh sağlığı ve gelişimi gibi pek çok açıdan evlenmeye bağlı her af veya cezasızlık düzenlemesi, cinsel istismar mağduru çocukların haklarının ikinci bir kez ihlali, bu suçları işleyen fail ve suç ortaklarını mükâfatlandırma, ceza adaletinin etkinliğini sarsma sonucunu doğuracaktır. Çocukların cinsel istismarı suçları işlendiğinde toplumda büyük bir tepki oluşmakta ve cezaların ağırlaştırılmasına yönelik düzenlemeler yapılmaktayken diğer yandan söz konusu geçici madde ile kapsamlı af sonucu doğurabilecek kanuni düzenlemelere gidilmesi ciddi bir çelişkidir. Kirletilmiş bir obje! “1314 yaşında bir yetişkinle karıkoca gibi yaşamaya zorlanan çocuk sadece cinsel değil diğer tür şiddetin de mağduru olmaktadır. Böyle hallerde kız çocuğu intihar edip hayatını kaybetmekte, bazen de şiddete dayanamayıp istismarcıyı öldürüp bu kez de cezaevine girmektedir. Asıl önemlisi sık sık canavarca his saikiyle kadın cinayetinin işlendiği ülkemizde, tecavüzüyle evlendirme, bu cinayetleri işleyen zihniyetin de onay lanması anlamına gelir. Çünkü bu cinayetlerin ardındaki anlayış, kadını sahip olunacak bir obje veya cinsel tatmin konusu olarak görmektir. Tecavüzüyle evlendirme de aynı zihniyet durum söz konusu. Çocuk hak sahibi, maddi ve manevi varlığını geliştirmeyi hak eden bir varlık değil, cinsel istismar suçunun fail tarafından kirletilmiş bir obje olarak görülmektedir. Türkiye özellikle kız çocuklarına böyle bir gelecek mi vaat edilmektedir?”