Katalog

10 25 ARALIK 2019 ÇARŞAMBA DOLAR AVRO STERLIN FAİZ ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: BAHADIR AKTAŞ BORSA ALTIN CUMHURİYET EKONOMI ALTIN 24 AYAR 5.9430 0.3 kuruş 6.5800 0.2 kuruş 7.7140 1.2 kuruş 11.89 0.01 113.153 978 puan 1919.01 10.42 lira 285.03 1.46 lira 32.5 milyarlık düzenleme‘TCMB’nin faiz indirimlerini daha fazla zorlaması, TL için olumsuz sonuçlar doğurabilir’ Ekonomist Bürümcekçi, TBMM’den geçen 2020 bütçesinde kamu bankalarına 32.5 milyar TL’lik kaynak aktarılabilmesi için düzenleme yer aldığını söyledi. Ekonomist Haluk Bürümcekçi, 2019’da kredi büyümesini sırtlayan kamu bankalarına sermaye desteği için geçen yıl olduğu gibi 2020 bütçesinde de “nakit dışı tah vil ihracı” verile bilmesi yönünde düzenleme yapıl dığına dikkat çek ti. Buna göre, büt EMRE DEVECI çe başlangıç ödeneklerinin yüzde 3’ü kadar nakit dışı tahvil ih raç edilebilecek. Böylece, ka mu bankalarına yaklaşık 32.5 milyar TL özel tertip devlet iç borçlanma senedi (DİBS) veri lerek sermaye desteğinde bu lunulabilecek. Merkez zorlamamalı 2019’da kamu bankalarına İşsizlik Fonu üzerinden kaynak aktarıldığını ancak bu düşük getirili ihraçlar ve istihdam teşvikleri nedeniyle kurum bütçe dengesinin bozulduğunu belirten Bürümcekçi, bu yıl fonun devrede olmasını beklemediğini söyledi. Bürümcekçi’nin Gazetemize yaptığı açıklamalardan diğer satır başları şöyle: n Gelişen ülkelerin orta lamasının altında uygulanacak bir reel faiz, Türkiye’nin görece yüksek kredi riskini (CDS’ler) de dikkate aldığımızda uygun olmayacaktır. Enflasyonun, gelecek yıl en azından ilk çeyrek boyunca, bu yıl sonu seviyelerinin biraz daha üzerinde seyretme durumu nedeniyle, TCMB’nin faiz indirimlerine bir süre ara vermesi gereği giderek artıyor. Bundan fazlasının zorlanması TL açısından olumsuz sonuçlar doğurabilir. n Enflasyonda kalıcı iyileşmeden bahsetmek için henüz yeterince kanıt bulunmuyor. Büyümenin özel tüketim lokomotifliğinde güçlenmesinin beklendiği gelecek yıl daha iyi noktalara taşınması zor. n (2018’deki krizin tekrarlanabileceği endişesi) Yabancı yatırımcılarda gözlenen bu algılama 2018’de TCMB’nin faizleri gereken zamanda yükseltememesi ve ancak TL’de belirgin değer kaybını takiben yüzde 24 seviyesine çıkarması ile pekişmiş görünüyor. Bürümcekçi’ye göre, Hazine’nin gelecek yıl 299.6 milyar TL iç borçlanmaya gidecek olması, tahvil faizlerinde yukarı yönlü baskı yaratabilir. KURTULUŞ ARI Transfer tekrarlanabilir n TCMB’nin yıl içi kârını kaydettiği ilgili hesap 6 Aralık itibarıyla 53 milyar TL civarı bakiye gösteriyor. Dolayısıyla yıl sonunda bu rakamın 60 milyar TL civarı bitirmesi olası duruyor. Kısacası, geçen yılki Hazine’ye kâr transferi (35.5 milyar TL) ve kurumlar vergisi (10.6 milyar TL) ödemesine benzer değerler 2020’de de tekrarlanabilir. Ancak, geçen yıl 40 milyar TL’nin üzerinde olan ihtiyat akçesi aktarımı bu yıl olmayacak. n Yapılan değişiklikle TCMB, 2019 yılı için nominal 18.9 milyar TL olarak belirlenen TCMB APİ portföy nominal büyüklüğünü, 2020 yılında azami TCMB analitik bilanço aktif toplamının yüzde 5’i olarak belirledi. Bankanın bilanço büyüklüğünün 630 milyar TL civarı olduğu dikkate alındığında devlet tahvili ve kira sertifikası portföyünün en az 31.7 milyar TL’ye kadar ulaşabileceğine işaret ediliyor. Portföyün bu denli büyümesi 2002’deki kanun değişikliğinden sonra ilk olacak. TCMB’nin bu alımlarının 2020 yılının yüklü Hazine iç borç itfaları için öngördüğü finansman programına kısmen destek olacağı söylenebilir. DÜŞÜK FAIZ, TL’YE DÖNÜŞÜ ENGELLIYOR n Yerleşiklerin dolarizasyon eğilimi genellikle enflasyonun yüksek ve belirsiz olduğu, tüketici güveninin de azaldığı dönemlerde güçleniyor. Böylesi bir süreç 2018’in ikinci yarısından bugüne kadar gözlendi. Ayrıca, döviz tevdiat hesapları (DTH) ve TL mevduat arasındaki tercih için alternatif getiriler önemli. Kurların son günlerdeki yükseliş öncesinde uzun süre yataya yakın seyretmesi önceki dönemlerde oluşan bu DTH birikiminin TL’ye dönmesini engelliyor. Mevduat faizlerinin TCMB faizinin altında seyretmesi de TL’nin cazibesini azaltan ve TL’ye dönüşü engelleyen bir gelişme. n BDDK, son dönemde kısa vadeli offshore swap faizlerinin politika faizi ve gecelik reponun altında geçmesi nedeniyle TCMB’nin bir süredir ağırlıklı olarak BIST swap piyasası üzerinden sisteme sağladığı TL fonlama işlemlerinin offshore piyasasına kayması olasılığından endişelenmişe benziyor. Zira, böyle bir gelişme durumunda TCMB döviz rezervlerinde belirgin azalış kaydedilebilecekti. Fondan işsize para yok CHP Genel Başkan Yardımcısı Veli Ağbaba, “Her 10 işsizden 8’i İşsizlik Sigorta Fonu’ndan faydalanamıyor. Bu fonda biriken toplam gelir, 2019 Ocak Kasım ara sında 131 milyar lirayı aşarken işsizlere ödenen toplam miktar belirtilen tarih aralığında 7 milyar 316 milyon lira ile sınırlı kaldı” dedi. Ağ Veli Ağbaba baba, 2019’un ilk 11 ayında İŞKUR’a kayıtlı 4 milyon 26 bin işsizden yalnızca 595 binine işsizlik ödeneği bağlandığını, 3.4 milyon işsizin ise kaderine terk edildiğini ifade etti. Söz konusu fondan yararlanma konusunda işsizlerin önlerine çok ağır şartlar konulduğunu, fondan yararlanma şartlarının yumuşatılması gerektiğine de vurgu yapan Ağbaba, ayrıca, İşsizlik Fonu’dan işverenlere ve devlete aktarılan kaynakların da kesilmesini talep etti. l Ekonomi Servisi İcradan satılık Ferrari! Ekonomik kriz nedeniyle icra dosyalarının sayısı katlanırken, icradan satışa sunulan ürünler arasında dikkat çeken ilanlar da yer alıyor. Bunlardan biri, satışa çıkarılan Ferrari’nin California modeli oldu. 950 bin TL değerindeki araç için 475 bin TL başlangıç bedeli öngörülüyor. İstanbul 26. İcra Dairesi tarafından dün satışa çıkarılan araç, 4.3 motora sahip olup vites tipinin otomatik, renginin ise beyaz olduğu şartnamede yer alıyor. l Ekonomi Servisi TMMOB METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLERİ ODASI İSTANBUL ŞUBESİ 14. OLAĞAN GENEL KURULU ÇAĞRISI Şubemizin 14. Olağan Genel Kurulu’nun; çoğunluklu olarak 2526 Ocak 2020 tarihinde 09:0017:00 saatleri arasında İstanbul Şube binamızda (Caferağa Mah. Neşet Ömer Sk. No:19/9 Kadıköy İstanbul), çoğunluk sağlanamadığında ise çoğunluksuz olarak 01 Şubat 2020 tarihinde 09:0017:00 saatleri arasında Kadıköy Belediyesi Kozyatağı Kültür Merkezi (Kozyatağı Mah, Buket Sk. No:1, 34000 Kadıköy/İstanbul) ve seçimler 02 Şubat 2020 tarihinde İstanbul Şube binamızda (Caferağa Mah. Neşet Ömer Sk. No:19/9 Kadıköy İstanbul) gerçekleştirilecektir. GÜNDEM 1. GÜN 1. Açılış 2. Başkanlık Divan Seçimi 3. Saygı Duruşu 4. Açılış Konuşmaları 5. Çalışma Raporu ve Mali Rapor‘un okunması, görüşülmesi ve değerlendirilmesi 6. Şube Yönetim Kurulu asil ve yedek adaylarının belirlenmesi ve tutanağa bağlanarak duyurulması 7. Dilek ve Öneriler 8. Kapanış 2. GÜN SEÇİMLER Mehmet Tütüncü, Yıldız Holding olarak şiarlarının “unun gramını, suyun damlasını, insanın emeğini israf etmeyelim” olduğunu hatırlattı. ‘Geleceğe katkı sağlıyoruz’ ÖZLEM YÜZAK Enerji ve su tasarrufu, atık yönetimi , sürdürülebilir tarım, çevreye, doğaya, insan emeğine saygı... Yıldız Holding Üst Yöneticisi Mehmet Tütüncü, oluşturdukları sürdürülebilirlik stratejisiyle sadece kendi grup şirketlerinin değil Türkiye’nin geleceğine katkı sağladıklarını vurguladı. Sürdürülebilirlik raporunun ikincisini yayımlayan Yıldız Holding’in bu vizyonunun kökleri kurucuları Sabri Ülker’in “israfsız şirket modeli”ne dayanıyor. Zaten Tütüncü de kaynakların doğru kullanımı, tasarruf, verimlilik gibi kavramların daha o günden şirke Yıldız Holding Üst Yöneticisi Mehmet Tütüncü, ülke kaynaklarının doğru kullanımının önemine dikkat çekti. tin DNA’sına yerleştiğini belirtti. Tütüncü bu yıl ilk kez Adapazarı Şeker’in de yer aldığı raporda Pladis, Godiva, Ülker Bisküvi, Bizim Toptan, Şok Marketler, Besler Gıda, Kerevitaş, Gözde Girişim ve Adapazarı Şeker’in sürdürülebilirlik uygulamalarını Birleşmiş Milletler’in 2030 kalkınma hedeflerini temel alarak gerçekleştirdiklerini ifade etti. Kazanım yüzde 90 Tütüncü “Mutlu et, mutlu ol” vizyonu ile hareket ettiklerini ve bu bağlamda çalı şanların mesai saatlerini bir saat azalttıklarını açıkladı. Yıldız Holding Sürdürülebilirlik Genel Müdürü Begüm Mutuş da, “Job@Yıldız Holding” kapsamında iş başvurularında sıklıkla aranan “tecrübeli” şartını kaldırdıklarını ayrıca girişimci gençlere yönelik Startup Day günleri başlattıklarını anlattı. Ayrıca şirketlerinin uygulamaları hakkında da bilgi veren Mutuş, sadece Ülker Bisküvi’nin geri dönüşüm ve kazanım oranının yüzde 90’a çıktığını söyledi. Boeing’te üst yönetici değişti Boeing Üst Yöneticisi (CEO) Dennes Muilenburg, geçenyıl 737 MAX uçaklarındaki sorunlardan dolayı yaşanan iki ölümlü kazanın yoğun olarak araştırıldığı ve teknik sorunların yaşandığı bir yılın ardından görevden alındı. Bu görevi 13 Ocak’tan itibaren Yönetim Kurulu Başkanı David Calhoun yürütecek. Şirketten yapılan açıklamada “Yönetim Kurulu, şirkete duyulan güvenin tekrar tesis edilmesi için yönetimde değişiklik yapılması gerektiğine karar vermiştir” denildi. Borsa makroekonomik risk mi?enkul kıymetler borsasının pay (hisse) senetleri ayağının günü Mmüzdeki işleviyle, ulusal hat ta global ekonomi açısından tehlike, risk oluşturduğu savı irdelenmelidir. Kuram sal açıdan borsanın oluşması ve geliş mesi; kârlı, verimli yatırımlara finansman sağlanması, birik imlerin yatırıma dönüş mesi, mülkiyetin yayılması, kişilerin uzun süreli, güvenli finansal varlık edinmeleri, sermaye hareketlerinin hızlanması, risk lerin dağıtılması açılarından savunulur. Teorik olarak kendinden beklenen işlev leri yerine getirdiğinde, yararlı bir düze nek olan borsanın günümüzde bu işlev leri yerine getirmesi sözde, kâğıt üstün de kalmaktadır. Borsa, reel değerlerin değil, beklentilerin alınıp satıldığı, gerçek olmayan değer artışlarının çoğu kez ver gisiz olarak paraya çevrildiği, kısa süreli kâr amaçlı alımsatımın yapıldığı, katma değer yaratmayan, sıfır toplamlı, taraf ların kâr ve zararına yol açan bir tür talih oyununa dönmüştür. Nitekim borsanın, kuramsal açıdan işlevini kısmen yerine getirdiği dönemde dahi John Maynard Keynes, “casino” benzetmesi yapmıştır. Pay senedinin verimi, kâr payı (temettü), değer artışı ve sermaye artışı halinde kul lanılacak rüçhan hakkı toplamından olu şur. Bu yararlar gelecekte sağlanabilece ğinden, alma, satma, elde tutma kararları beklentilere dayanır. Bu bağlamda tahmin yöntemleri, teknik ve temel analiz olarak bölümlendirilir. Teknik analiz, istatistiksel tahmin yöntemi olarak, geçmiş dönem fi yat hareketlerinin izlenerek analizi yoluy la gelecekteki fiyat gelişmesinin yönü nü tahmindir. Teknik analiz, piyasada olu şan fiyatların arz ve talebe göre belirlen diği, fiyatları etkileyen tüm etkenleri yan sıttığı, geçmiş fiyat hareketlerinin gözle nebilir bir eğilim oluşturduğu, oluşan eğili min gelecekteki fiyat hareketlerinin yönü nü belirlediği varsayımına dayanır. Temel analiz, pay senedi arz eden şir ketin finansal yapısının, likiditesinin, kay nak kullanma etkinliğinin, kârlılığının, iş gücü verimliliğinin, büyüme hızının; taşı dığı kredi, kur, faiz, pazar, faaliyet risk lerinin değerlendirilmesini kapsar. Temel analizde, şirketin pazar payı, rekabet gü cü, ürün kalitesi, ArGe giderleri, sahip ol duğu haklar, kapasite kullanım oranı, ya pılmakta olan yatırımlar, yönetim kadrosu, yönetim ve işgücü etkinliği gibi kârlılığı ve verimliliği etkileyen etmenler de dikkate alınır. Kısa vadeli yatırım kararlarında, da ha çok teknik analiz yapılırken, uzun va deli amaçla finansal varlık ediniminde te mel analiz yol gösterici olur. Borsada risk, tahminlerin, beklentilerin gerçekleşmemesidir. Oluş an riskler, siste mik ve sistemik olmayanlar olarak bölüm lendirilir. Sistemik, makro düzeyde riskler, tüm pay senetlerinin fiyatlarını, borsa en deksinin genelini etkileyen risklerdir. Fa iz, enflasyon, kur oynaklığı gibi ekonomik; ambargolar, yaptırımlar, ticaret savaşları da dahil politik riskler, sistemik risk olarak tanımlanır. Faizlerin yükselm esi, enflasyo nun hızlanması, devalüasyon, politik riskle rin oluşması, borsa endeksi genelinde düşü şe yol açarken faizlerin düşmesi, enflasyo nun yavaşlaması, politik risklerin dağılması endeksi yükseliş yönünde etkiler. Sermaye piyasası derinliği olmayan GOÜ’lerde ser maye hareketleri de sistemik risk oluşturur. Sistemik olmayanlar, ilgili şirkete özgü, mikro düzeyde, bireysel risklerdir. Şirke tin taşıdığı kredi, likidite, faiz, kur, pazar, faaliyet riskleri, mali yapısı, yönetim ha taları, sistemik olmayan riskler olarak ni telendirilir. Sermaye piyasasının küreselleşmesi, borsada işlemlerin aracılar kanalıyla ger çekleştirilmesi de risk oluşturur. Küresel leşme, bir ulusal piyasada başlayan geliş melerin diğer piyasalara bulaşmasına, ya yılmasına yol açmaktadır. Aracıların, iş lemleri, genelde, oluşan bilgi kümelerine, belli göstergelere, verilere, eğilimlere, de neyimlere dayanarak adeta otomatik pilo ta bağlayarak gerçekleştirmeleri de bor sada hızlı fiyat hareketlerine yol açmakta dır. Borsa endeksi, genelde yaz ayların da durağanlaşırken yıl sonlarına doğru bi lanço makyajı amacıyla da hareketlen mektedir. Borsada fiyat balonlarının oluşması kriz tehlikesi doğurmaktadır. 1929 dünya bü yük krizi, ABD’de borsada oluşan fiyat balonunun patlaması ile borsada çökü şün, finansal piyasalara ardından da reel sektöre yansımasından kaynaklanmıştır. FED’in faizleri düşürerek, kredilendirerek finansal sektörü desteklememesi de kri zin derinleşmesine yol açmıştır. FED, an cak gecikme ile pay senetlerinin teminat gösterilerek spekülatif amaçla kredi kul lanılmasını Regulation T ile engellemiştir. ABD borsa tarihine Kara Pazartesi olarak geçen 19 Ekim 1987 günü fiyatların yüz de yirmi oranında değer yitirmesi üzerine geçmişten ders alan FED, borsa aracıları nı kredilendirerek krizin derinleşmesini ön leyebilmiştir. Günümüzde borsa sanal servetlerin ya ratıldığı, fiyat balonlarının oluştuğu, katma değer yaratmayan, kriz doğurma tehlikesi de olan kapitalist sistemin bir düzeneğidir.