Katalog

DİZİ TASARIM: EMİNE BİLGET 912 ARALIK 2019 PERŞEMBE Liderler her şey25milyonlukülkedeyaşam,dede,babavetorunüçlemesininetrafındakümeleniyor Gizemlerin ülkesi: Kuzey KORE Yazı ve fotoğraflar 2Dr. ceyhun irgil Herkesin hemfikir olduğu gibi, Kuzey Kore ezber bozan bir ülke. Ülkenin kendi ezberleri var. Kendi ideolojisi, kendine özgü bir yönetimi. Ne komünizm ne sosyalizm ne bildiğimiz tanıdığımız bir yönetim biçimi bu. Kuzey Kore’de ana özne, liderler. Yapılar, törenler, kutsamalar, saygı, sevgi, tim var, onlar ne derse yapmak, onlara itaat etmek zorundasınız. Üstbenlik, otorite ve yasa, gözün liderlerin ve ülke için yaptıkları görebildiği her yerde, somut ve nın gölgesinde. Ülkenin 2 önem kaskatı. Her an burun buruna li günü var. 15 Nisan ve 27 Tem sınız. Polis ve askerler her yer muz. 15 Nisan (Güneşin Günü) de, ülkeye askeri, sanayi ve eği kurucu lider, ulu önder, ülkenin tim devrimlerini yaptırmış, sa babası, komutanı, kutsal başkan Kim İl Sung’un doğum günü. (Ülkede takvim bu nedenle 15 Nisan 1912 ile başlıyor. Buna Juc vaşları kazanmış Kim İl Sung ve daha sonra yönetimi devralmış olan Kim Jung İl’in devasa heykelleri her yerde, Juche ideoloji Erişkin her Kuzey Korelinin sol göğsünün üstünde liderlerin he yılı deniyor. 2019 yılı 108. sini, sosyalist parti amblemini, rozeti var. Juche yılı idi.) Kuzey ve Güney Kore’nin birleş 27 Temmuz ise Kore me arzusunu, kazanılan savaşla Savaşı’nın bitiş tarihi. 1953’te rı simgeleyen heykeller, müze imzalanan barış anlaşması. (ki ler kelimenin tam anlamıyla her Kuzey Kore, bu anlaşmayı ABD yerde. Bunlar yetmezse artık ha Senatosu onaylamadığı için Ateş yatta olmayan bu iki başkanın kes Anlaşması olarak kabul edi mumyalanmış bedenleri de ziya yor, yani ABD ile resmen halen rete açık. Başkanların heykelle savaş halindeler...) Bu iki önemli ri önünde eğilerek selam vermek gün resmi tatil. Ülke çapında bü gerekiyor, bu heykellerle selfie yük törenler yapılıyor. O dünya çektirmek yasak, heykellerin ya ca bilinen yüz binlerce insanın rım fotoğrafını çekmek yasak. katıldığı renkli gösteriler de bu ‘Baba’ imgesi fazla güçlü, onu aş tarihlerde düzenleniyor. mak, bireysel bir kimlik oluştur Her yerde... mak neredeyse olanaksız. ‘Baba’ ne diyorsa o. Ülkede liderler her şey. 25 mil “Baba” fazla yakında olduğu yonluk ülkede yaşam, adeta de için otorite ile birey arasında bir de, baba ve torundan oluşan bu ‘ara alan’ açılamıyor, diğer bir üç liderin kimliği etrafında kü deyişle gerçek ile hayal arasında melenmiş. Ülkenin kurucu ba bir mesafe oluşturulamıyor.” bası (ki ülkeye bu nedenle Fatherland baba toprağı, vatanı deniliyor) Kim İl Sung ve oğlu Kim Jong İl fotoğrafları neredeyse gözün gördüğü her yerde var. Sokakta, bi Truman Show Gezi boyunca birlikte çok tartıştığımız liderlere ait gözlemleri psikolog Şeniz Pamuk, oğul ve torun liderler açısından da Koreli kadınlar her zaman şık ve sade. boEzzbueyror Kendi kendine nalarda, tarlalarda, evlerde, dükkânlarda ölen iki lide şöyle değerlendirmiş: “Bir ne yetmenin ideolojisivi‘Truman rin fotoğrafla Show’dayız rı yan yana ası hissi uyanı lı. Gazete, dergi ve TV ise ye Günlük yaşamdan bir kare... yor bende. Kimin gösteri ni lider torun si bu? Dışarı Kim Jong Un fotoğrafları ile dolu. daki dünya gerçekten de var per Bu arada erişkin her Kuzey Ko denin arkasında. Perde yırtılır reli yurttaşın sol göğsü üzerin sa ne olacak? Bizler turist ola de (ki rehberler zorunlu olmadı rak internet kullanamadığımız ğını söylese de sanırım gönüllü için şu anda bu show’un bir par mutlak) liderlerin rozeti var. çası gibiyiz, perdenin öbür tarafına geçince bize çizilen rotada, Ölümsüz Başkan bize izin verilen şeyleri yapıyo Herkesin hemfikir olduğu gibi, Kuzey Kore ezber bozan bir ülke. Ülkenin kendi ezberleri var. Kendi ideolojisi, kendine özgü bir yönetimi. Ne komünizm, ne sosyalizm ne bildiğimiz tanıdığımız bir yönetim biçimi değil bu. Bağlantısızlar Hareketi’nin bitişi, Stalin sonrası Rusya ile gevşeyen ilişkiler, Rusya’nın Ülkedeki turist Çinliler ile Korelileri ayırmanın en iyi yolu, göğüslerine bakma. Rozet takılı çekik gözlüler Koreli, rozetsiz çekik gözlüler Çinli turist. Kuzey Kore’nin kurucu lideri Kim İl Sung, ülkede “Büyük Lider” (Her şeye gücü yeten ruh, yenilmez komutan ülkenin devlet başkanlığı görevini yürütüyor ve anayasada “Ölümsüz Başkan” unvanını taşıyor. “Yüksek Kumandan” ve “Sevgili Lider” unvanlı oğlu Kim Jong İl, 2012 yılında ölünce başa geçen torun Kim Jong Un ise Kore Halk Ordusu “Yüce Kumandanı”, Kore İşçi Partisi Genel Sekreteri, Kore İşçi Partisi Merkezi Ordu Komitesi Başkanı ve DPRK Ulusal Savunma Komitesi Başkanı unvanları ile anılıyor. İlahi dinlere mahsus tapınmanın ateist bir toplumda, inancın ideoloji ile bir toplumda nasıl “dedebabatorun üçlemesi” kültüne dönüştüğünü görmek benzersiz bir gözlem. Somut ve kaskatı Ülkedeki tanrısallaştırılan lider kültüne dair gözlemleri bir uzman gözü ile değerlendiren, gezi grubundaki psikolog arka ruz. Beğendiğimizi, düşündüğümüzü sadece birbirimizle paylaşabiliyoruz. Kütüphaneye ilk girdiğimde hemen bir tablo gözüme çarptı. Ülkenin ikinci başkanı Kim Jung İl, ülkenin kurucusu babası Kim İl Sung’a bir şey gösteriyor, baba gülüyor, ancak o yöne bakmıyor. Baba çok karizmatik, çok güçlü, çok zeki, çok başarılı, insanlarla belli ki çok rahat ilişki kuruyor, özgüveni tam, tüm resimlerinde enerjisi çok yüksek. Oğlu ise fiziksel olarak ondan daha küçük, babası gibi yakışıklı değil, tedirgin bakışlı, kendini sürekli babasına beğendirmeye çalışıyor. ‘Bak Baba!’ Baba belli ki oğlundan memnun değil, oğlu da o konumda olmaya gönüllü değil, ancak kendini babasına beğendirmeye, onun takdirini toplamaya çalışıyor. Baba halkın önünde oğluna gülüyor, mecburen beğenmiş gibi yapıyor. Oğulun erki gerçek bir erk değil aslında, ödünç alınmış bir erk. Şu anda yönetimde olan Kim Jung Un ise torun ve o da dedesine oldukça benziyor. Bu konular halk arasında konuşulabiliyor mu acaba? Rehberimize soramıyoruz, sorsak da yanıt alamıyoruz.” dağılması sonrası Kuzey Ko re özellikle 1990’lı yıllarda ekonomik olarak zorlu bir süreç yaşadı. 1955 ile 1982 yılları arasında kurucu lider Metroda gazete okuyan halk. Kim İl Sung tarafından te mellendirilen Juche İdeolojisi (bağımsız kendi kendine yetme) liderin ölümünden sonra oğlu Kim Jong İl tarafından 1996 sonrası Songun (önce ordu) ideolojisi ile genişletildi. Marksist ve Leninist ideoloji zayıfladı. (son dönemde anayasalarından çıkarıldı) Juche ülkenin temel öğretisi oldu. (Hatta bir ölçüde din gibi, siyasal bir inanç gibi tanımlanabilir) partiye ve ideolojiye sadakattir. Bireysellikten çok kolektivizme dayalı ülke ideolojisi ile son 20 yıldır askerleşen (1.5 milyon kadar aktif görevde asker, 4.7 milyon yedek asker ile dünyanın en askeri devleti) ve askeri harcamaları bütçenin neredeyse yarısına varan ülke (her 4 Kore vatandaşından biri askeri bir görev alanında çalışıyor ve Juche ideolojisi ya görev yapıyor) yeni lider Kim Jong Un ile da n Bağımsızlık (chaju), ha fazla demokratik açı n Ekonomide kendi kendi lım ve sivil yönetim çaba ne yeterlilik (charip), n Kendini koruyabilme (chawi), 70. yaş gününde liderlerini ziyaret eden çift. sı içinde. Juche, “kendine yet mek” gibi siyasal bir ideolo n Songun (önce ordu, asker). ji ile birlikte, düşmana karşı (ABD, Japonya, 1990’larda yaşanan kıtlık, ekonomik sıkın işgal altındaki Güney Kore ve her tür kapita tılar ve ülkenin dış dünyada yalnızlaşması, ba lizm) her daim askeri olarak “hazır” olma, sa basına göre daha az karizmatik olan Kim Jong dece ateşkes içinde bulunan bir ülkenin “her İl’i daha kapalı, daha savunma refleksi içinde, an savaş” için hazırlanmasını öngörüyor. Juc daha katı ideolojik askeri yapılanmaya zorladı. he bu ülkeye özel ve artık ülkede neredeyse Juche ideolojisinde asıl olan ülkeye, lidere, “din” haline dönüşmüş bir resmi ideoloji. daşım Şeniz Pamuk’un değerlen dirmesi şöyle: “Kuzey Kore’ye daha adım at madan erkin nasıl yavaş ya vaş sizin elinizden gittiğini an lamaya başlıyorsunuz. ‘Bana gö re... Bence... Nasıl yani? Ama ol maz ki... Bir dakika, anlatayım... Konuşmama bir izin verin...’ gi bi alışık olduğumuz ifadeler bu rada anlamını yitiriyor. Burada ‘sen’ yoksun, devlet ve yöne İdeolojik propagandanın en güzel örnekleri metro istasyonlarında izlenebiliyor. SÜRECEK Sosyal devlet yok... Muhtaç yurttaş var! Bütçe görüşmelerinde Türkiye’nin gerçeklerinden çok, siyasal çekişmeler öne çıkıyor. Arada gerçekleri dile getiren olsa da ya sesi duyulmuyor ya haber olmuyor! Parlamenter sistem bütçeden doğmuştur. Sekiz asır önce İngiltere’de kral, halktan topladığı vergileri istediği gibi harcayıp üstüne yeni vergi koyunca homurdanmalar başlar: “Kral bizden topladığı vergileri çarçur ediyor!” “Yeni vergileri kabul etmiyoruz...” Laflar kralın kulağına da gelir ama aldırmaz. Ancak halkın tepkisi yükselince bir heyetin vergi toplama ve harcama trafiğini denetlemesini kabul eder. İşte o denetimden parlamento doğar. Parlamentoların temel işlevi yasa yapmanın yanında denetim gücüdür. Türkiye’de bu gücün ne kadar zayıflatıldığını görüyoruz. 2020 yılı bütçesi üzerinde Meclis’in bir kuruş oynamaya bile hakkı yok. 2017’deki anayasa değişikliği ile bütçe yapma yetkisi Cumhurbaşkanı’na verildi. Cumhurbaşkanı’nın, her şeyden tasarruf olur, itibardan olmaz, anlayışıyla bütçeyi nasıl kullandığı ortada. Aklına getirmiş olmayalım, bir yeraltı sarayı eksik! HHH En yalın şekliyle bütçenin tarifi şudur: Halktan toplanan paraların harcanma önceliklerini sıralamak. Önceliğiniz, müteahhitleri ihya etmekse, Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi’nin AKP’li üyelerinin yaptığı gibi borçlanma yetkisini ona göre verirsiniz. Önceliğiniz emeklilikte yaşa takılanlar değilse, onların isteğini terör faaliyetinden ülkeyi planlayarak zarara sokmaya kadar her türlü olumsuzluğa yorabilirsiniz. İstatistikler, son 10 yılda gelir uçurumunun daha da açıldığını gösteriyor. Milli gelirden en yüksek payı alan kesimle an az payı alanlar arasındaki makas artık iki haneli rakamlarla açıklanıyor. Şöyle bir kurgu yapıldı: Emekliden çalışanlara kadar tüm kesimlere hakkını verme, yaptığın kesintinin bir kısmını yardım olarak ver. Bu yardım için de “Ben gidersem bunlar da gider, ona göre” algısı yarat. Böylece hem sana muhtaç olsunlar hem de senin iktidar koruyucun olsunlar! Buna, yoksulluğu çözmek değil, yönetmek, denir! Bütçe rakamları bunun en somut göstergesidir. HHH  AKP iktidarı sosyal devlet kavramının da içini boşalttı. Sosyal devlet, yurttaşa hakkını vermeyip yardım vermek değildir. Bu insan haklarına da aykırıdır. Sosyal devlet, insanların kimseye muhtaç olmadan yaşaması demektir. Bugün Türkiye’de yaşama geçen ise tam tersi. Gündemde bütçenin yanı sıra asgari ücret var. 17 Aralık’ta bir toplantı daha yapılacak. Tarafların dillendirdiği rakam arasında gelir dağılımı kadar uçurum yok! Görünen o ki 2 bin 400 lira civarında bir rakam üzerinde anlaşılmış. Bugünkü alım gücü, Türk Lirası’nın yabancı paralar karşısındaki gücü dikkate alındığında asgari ücret, son 15 yılda yüzde 40 eridi. Bu durumda gerçek bir asgari ücretin 3 bin liradan az olmaması gerekiyor. Türkiye’nin geldiği noktanın bir başka açıdan özeti şu: Eskiden yoksullar, yardıma muhtaç kişiler bu durumunu saklama gereği duyardı. Bu duvar aşıldı. Artık saklama gereği duymadan yardım alma yollarını zorluyorlar. Eskiden Türkiye’nin en zenginleri listesinde olmak iyi bir öne çıkma nedeniydi. O kişinin ya da kurumun bu başarıyı nasıl elde ettiği haberdizi konusu olurdu. 21 Kasım’da en çok vergi veren ilk 100 kişi açıklandı. Gerçekte açıklanmadı. Zira 100 kişiden 57’si, yani yarıdan fazlası adının gizli kalmasını istedi.  Fakirin durumunu açıklamaktan utanmadığı, zenginin ise kendini gizlediği sisteme ne ad verilir? Bu çürümenin tarifidir! EL UTEYBİ YASAKLI LİSTESİNDE ABD’den başkonsolosa ‘Kaşıkçı’ yaptırımı ABD Dışişleri Bakanlığı, öldürülen Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı cinayetinde rolü olduğu gerekçesiyle, Suudi Arabistan’ın eski İstanbul Başkonsolosu Muhammed el Uteybi’yi yaptırım listesine aldıklarını açıkladı. Bakanlık tarafından karara ilişkin yapılan açıklamada “Cemal Kaşıkçı cinayeti iğrenç ve kabul edilemez bir suçtur. Bugünkü adımımız ise Kaşıkçı’nın öldürülmesine yönelik cevabımızın bir adımıdır. Bu sebeple bakanlığımız Muhammed el Uteybi’yi Küresel Magnitsky İnsan Hakları Sorumluluk Yasası kapsamında yaptırım listesine eklemiştir. Cinayetle ilgili tüm gerçekleri aramaya, Kongreye danışmaya ve buna katılanları sorumlu tutmak için diğer ülkelerle birlikte çalışmaya devam edeceğiz” ifadesine yer verildi. Öte yandan aynı açıklamada, Rusya Federasyonu’na bağlı Çeçenistan Cumhuriyeti’nin İçişleri Bakanı olan Aslan Iraskanov’un da ülkedeki insan hakları ihlallerinde rolü olduğu gerekçesiyle yaptırım listesine alındığı kaydedildi. Iraskanov’un daha önce Çeçenistan yönetimi altında emniyet güçlerinin başında olduğu ve 27 kişinin yargısız infazına sebebiyet verdiği belirtildi. l AA