Katalog

DIŞ HABERLER EDİTÖR: BETÜL BERİŞE TASARIM: BAHADIR AKTAŞ dishab@cumhuriyet.com.tr 731 EKİM 2019 PERŞEMBE Tasarı bombardımanıABD Temsilciler Meclisi’nde Türkiye karşıtı iki yasa teklifi onaylandı. Gözler Senato’da Dikkatler Erdoğan’ın 13 Kasım’da yapmayı planladığı ABD ziyaretinin akıbetinde. TBMM’DEN SERT ÇIKIŞ TEPKİLER TEZKEREYE DÖNDÜ ABD Temsilciler Meclisi’nin aldığı kararlar, TBMM Başkanı Mustafa Şentop imzası ile Meclis Başkanlığı’na sunulan ve AKP, CHP, MHP ile İYİ Parti’nin desteği ile Resmi Gazete’de yayımlanmak üzere kabul edilen tezkere ile kınandı. HDP’liler tezkereye ret oyu verdi. Daha önce benzer durumlarda, TBMM Genel Kurulu’nda partilerin katılımıyla ortak bildiri okunmasıyla yetinilirken, kabul edilen tezkerenin Resmi Gazete’de yayımlanacak olması dikkat çekti. “Alınan kararların yok hükmünde sayıldığı” vurgulanan tezkerede, “Türkiye’ye yaptırım uygulanması tehdidi ile alınan Temsilciler Meclisi kararının nezdimizdeki anlamı sadece şantaj girişimidir. Türkiye hiçbir zaman şantaja boyun eğmemiştir” denildi. Tezkerede özetle şu ifadeler yer aldı: “ABD Temsilciler Meclisi’nin, bir kısım çevrelerin sözde Ermeni soykırım iddiaları bağlamında gündeme getirdiği tezleri sahiplenmesini, akıl ve vicdan sahibi üyelerin itirazına rağmen bir karara dönüştürmesini TBMM olarak esefle kınıyor ve reddediyoruz. Daha önceki yıllarda da benzeri girişimler olmuş, Temsilciler Meclisi’ndeki oylamalara bu şekildeki gibi düşmanca yansımamıştı. Geçen süre içinde değişen, tarihi belgeler değil, bugünün küçük çıkar hesaplarında boğulmuş utanç verici siyasi zihniyettir. Alınan karar açıkça, tarihi gerçeklerin karartılması girişimidir. Türkiye her zaman bu tür iddialar karşısında arşivlerin açılmasını savunmuş, görevin tarihçilerde olduğunu belirtmiş, siyaseti soysuzlaştıran girişimlerin anlamsızlığını, kin ve nefret doğurucu potansiyelini vurgulamıştır.” ‘Bıçak kemiğe dayandı’ Temsilciler Meclisi’nin kararı ile Amerikan siyasetinin üzerinde oturduğu “kölelik karşıtı, insan hakları bildirgeleri çizgisine değil, aksine köleci, sömürgeci, çıkarcı, emperyal siyaset istikametindeki mirasa katkıda bulunduğu” belirtilen tezkerede, ABD ile Türkiye arasındaki stratejik müttefikliğin, dostluğun, teröre karşı işbirliğinin “kimi siyasetçiler eliyle sistematik bir şekilde tahrip ve yok edilme girişimlerine karşı Türkiye’de artık bıçağın kemiğe dayandığı” kaydedildi. Tezkere oylaması öncesi söz alan CHP Grup Başkanvekili Engin Özkoç, “Tarih yazmak meclislerin görevi değildir” dedi. İYİ Parti Grup Başkanvekili Musavat Dervişoğlu, ABD’de Türk lobisinin kalmadığını söyledi. HDP Grup Başkanvekili Saruhan Oluç, “Sorunlarımızın tarihimizle yüzleşme bağlamında ele alınmaması, küresel güçler tarafından kullanılmasına yol açmaktadır” diye konuştu. SP lideri Temel Karamollaoğlu da sosyal medyadan “Soykırımı devlet politikası haline getiren ABD’nin kararını kınıyorum” mesajını paylaştı. l ANKARA/Cumhuriyet ‘Müttefiklik ruhuna aykırı’ Hüseyin Hayatsever Dışişleri Bakanlığı’ndan ABD’ye tepki geldi. Bakanlık açıklamasında, 1915 olaylarını “soykırım” olarak nitelendiren ABD Temsilciler Meclisi’nin kabul ettiği tasarı için “İç politika saikleriyle alınmış olan kararın tarihi ve hukuki dayanağı bulunmamakta” denildi. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da her iki kararın Ankara nezdinde “yok hükmünde” sayıldığını söyledi. “Türkiye’ye karşı alınan kararların sebebi, Suriye’de özellikle oyunu bozmamızdır. Orada bir terör devleti kurulmak isteniyordu. Attığımız adımlarla bu oyunu bozduk. Bunun intikamını almaya çalışıyorlar. Başka bir izahı yok” dedi. Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar ise ABD’deki kararlara ilişkin “müttefiklik ruhuna aykırıdır” açıklaması yaptı. ABD Büyükelçisi bakanlığa çağrıldı Öte yandan, ABD’nin Ankara Büyükelçisi David Satterfield, yaptırım ve 1915 olaylarının “Ermeni soykırımı” olarak kabul edilmesini öngören tasarıyla ilgili Dışişleri Bakanlığı’na çağırıldı ve duyulan rahatsızlık iletildi. Türkiye’nin, ABD’den gelen bu adımlara ne ölçüde tepkili olduğu, Washington Büyükelçisi Serdar Kılıç’ın Ankara’ya çağırılıp çağırılmadığıyla belli olacak. l ANKARA Suriye, Rusya’yla ilişkiler ve İran’a yönelik yaptırımlar gibi zorlu başlıklarda ilişkilerin halihazırda gelgitli seyrettiği AnkaraWashington Türkiye’ye ABD’den baskı artıyor. Demokratların çoğunlukta olduğu Temsilciler Meclisi’nde Barış Pınarı Harekâtı’na ilişkin yaptırım kararı ve 1915 olaylarının “soykırım” olarak kabul edilmesi, ilişkilerde yeni bir gerilim hattı oluşturdu. hattında tansiyon bir kez daha yükseldi. ABD Başkanı Donald Trump’ın, TSK’nin terör örgütü PKK/YPG’ye yönelik Barış Pınarı Harekâtı’na yeşil ışık yakan Suriye’den asker çekme hamlesine güçlü itirazların yükseldiği Temsilciler Meclisi, önceki gün Ankara karşıtı iki karara imza attı. için ayrı bir bölüm yer alıyor. Bu bölüme göre, tasarının yasalaşıp yürürlüğe girdiği tarihten sonraki 15 gün içinde Başkan, Halkbank’a ya da bu bankanın iştiraki niteliğindeki herhangi bir kuruluşa mali yaptırım uygulayacak. Kongrenin alt kanadı, Demokratların çoğunlukta olduğu Temsilciler Meclisi’nde yapılan oylamada, Suriye’nin kuzeyine yönelik harekât nedeniyle Türkiye’ye yaptırım uygulanmasını ve 1915 olaylarının “soykırım” sayılmasını öngören tasarılar ezici bir çoğunlukla kabul edildi. Kararın, Türkiye’nin önemli ulusal bayramı 29 Ekim’de, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın 13 Kasım’da ABD’ye yapacağı ziyarete günler kala gelmesi dikkat çekti. Erdoğan, kararın ardından ABD’ye gidip gitmeyeceğine henüz karar vermediğini söyledi. Tarihte bir ilk Trump’ın, Suriye’den asker çekme kararı Washington’da tartışmalara neden olmuştu. Temsilciler Meclisi önceki günkü oturumda ayrıca, Türkiye’yi ilgilendiren tari kanı Erdoğan ve ailesinin mal varlı hi bir karar daha aldı. 1915 olayları ğının ve iş ilişkilerinin de araştırılıp nın “Ermeni Soykırımı” olarak kabul rapor hazırlanmasını içeriyor. Ayrı edilmesini öngören karar tasarısı, ca Trump’ın, Ankara’nın Rusya’dan 11’e karşı 405 oyla meclisten geçti. satın aldığı S400 hava savunma sis Bu kararın onaylanmasıyla birlikte teminden dolayı “ABD’nin Hasımla ilk kez ABD Kongresi’nin bir kanadı rına Yaptırımlar Yoluyla Karşı Koy 1915 olaylarını “soykırım” olarak ni ması Yasası” altındaki yaptırımla telemiş oldu. Oylamada çekimser ka rı devreye sokmasını öngörüyor. lanlardan biri de, Demokrat Parti’nin Harekâtın sonlandırılması hâlinde göçmen kökenli kadın vekillerinden ise yaptırımların sona erdirileceği İlhan Omar’dı. Omar, “Özellikle et belirtiliyor. nik temizlik ve soykırım gibi insan Erdoğan ve ailesinin mal varlığına inceleme Tasarıda, Türkiye’den bazı iş insanlarının ABD’nin İran’a yönelik yaptırımlarını bypass etmesine ara hakları ihlalleri için hesap verilebilirliğin önem taşıdığına inanıyorum. Ancak hesap verilebilirlik ve soykı Temsilciler Meclisi Dışişleri Ko cılık etmekle suçlanan Halkbank rımın tanınması, siyasi bir mücade misyonu Başkanı Eliot Engel ve lede sopa olarak kulla Cumhuriyetçi üye Mi TRUMP’IN VETOke McCaul tarafından 17 Ekim’de sunulan KARTI VAR...ve önceki günkü otu rumda 16 “hayır” oyuna karşı 403 “evet” ile ABD Temsilciler Mecisi’nin kararlarının bir bağlayıcılığı bulunmuyor. Kongrenin üst nılmamalıdır” dedi. kanadı olan Senato’nun da onayına sunulacak olan ka rar, kabul edilse dahi Trump’ın vetosuyla karşılaşabilir. An cak tasarılar Temsilciler Meclisi’nde olduğu gibi Senato’da da üçte ikinin üstünde bir çoğunlukla kabul edilirse “süper çoğunluk” kuralı gereği Başkan’ın onayına ihtiyaç duyma kabul edilen ilk tasa dan yasalaşabiliyor. Bu arada Trump’a yakınlığıyla bilinen, Türkiye’nin harekâtına karşıtlığıyla öne rı, Türkiye’ye birçok çıkan isimlerden Cumhuriyetçi Senatör Lindsay Graham’ın “Senato’nun bu işi devam ettirmesinden” alanda yaptırımlar ge yana olduğu yönündeki çıkışı dikkat çekti. Graham, “Kararın, Türkiye’nin bize ve müttefiklerimize so tirirken Cumhurbaş run yaratırken ABD’nin kenarda oturmayacağını görmesini sağlamasını bekliyorum” dedi. Irak’ta eylemciler dün de meydanlardaydı. Sadr muhalefeti sertleştiriyor Irak’ta yolsuzluk, işsizlik ve kamu hizmetlerindeki yetersizliğe karşı başlayan protesto dalgası sürerken, meclisin en büyük grubu olan Sadr Hareketi’nin lideri, Şii dini lider Mukteda Sadr’ın hükümeti düşürmek için bir başka güçlü siyasi aktör olan Fetih Hareketi lideri Hadi El Amiri ile anlaştığı bildirildi. Irak Başbakanı Adil Abdülmehdi liderliğindeki hükümete verilen güvenoyunun çekilmesi çağrısında bulunan Sadr’ın talebine Amiri’den olumlu yanıt geldiği kaydedildi. İran destekli Şii milis grubu Haşdi Şabi’nin parlamentodaki ittifakına liderlik eden Amiri, önceki gece Başbakan Abdülmehdi’yi iktidardan indirmeye yardımcı olma yı kabul ettiğini duyurdu. Sadr, önceki gün Necef’teki gösterilere katılmış, Abdülmehdi’ye erken seçim çağrısında bulunmuştu. Hamaney’den uyarı Irak ve Lübnan’da Şiilerin de katıldığı gösterileri yakından takip eden İran’da ise dini lider Ali Hamaney, iki ülkenin halklarını “dış müdahaleler” konusunda uyardı. ABD ve Batı ülkelerinin istihbarat servislerinin bölge ülkelerinde karışıklık çıkarmak istediğini söyleyen Hamaney, “Güvenlik ve istikrarın olmadığı bir yerde hiçbir talep yerine getirilemez” ifadelerini kullandı. Tasnim ajansının haberine göre, Lüb nan ve Irak halkının haklı talepleri olduğunu belirten Hamaney, “Bu taleplerine ancak yasal çerçevede ulaşabileceklerini bilmelidirler” şeklinde konuştu. Öte yandan İran’ın, Irak’taki durum nedeniyle İlam eyaletindeki Mehran Sınır Kapısı’nı kapattığı duyuruldu. ABD elçiliği yakınına havan Öte yandan Irak’ın başkenti Bağdat’taki Yeşil Bölge’de bulunan ABD Büyükelçiliği binası yakınlarına dün iki havan mermisinin düştüğü açıklandı. Iraklı kaynaklar, saldırının elçilik yakınlarında yer alan kontrol noktasına düzenlendiğini belirterek 1 Iraklı askerin yaşamını yitirdiğini bildirdi. Çavuşoğlu: Trump’a göre F35’e dönebiliriz Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Türkiye’nin F35 projesine geri dönüp dönemeyeceğine ilişkin “Trump’a göre dönebiliriz. Bununla ilgili çalışmalar da var” dedi. Televizyonda gündeme ilişkin soruları yanıtlayan Çavuşoğlu, “Bizim Barış Pınarı Harekâtımızı eleştirmeleriyle, Yemen’de yapılanları kıyaslayacaksak söylenecek çok söz var. Biz harekâtı terör örgütüne karşı yaptık. Yemen’de, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) bombalamaları neticesinde on binlerce insan öldü. Yine kuşatmalardan dolayı açlıktan ve salgın hastalıklardan ölen yüz binlerce insan var. Sizin Yemen’de ne işiniz var? Yemen’e girdiniz, Yemen’i mahvettiniz. Başlangıçta, terörden temizlenecek diye bu oluşuma olumlu bakıyorduk, ama daha sonra baktık ki insani dram oluşmuş” diye konuştu. l ANKARA/ Cumhuriyet Hariri ‘kararsız’ Hükümet karşıtı protestoların iki haftayı aşkın süredir devam ettiği Lübnan’da Başbakan Saad Hariri’nin istifası ortamı biraz yumuşatsa da protestoların süreceği mesajları geliyor. Birçok gösterici, Hariri’nin istifasının yeterli olmadığı, “yolsuzluğun kronik hale geldiği siyasi rejimin değişmesi gerektiği” görüşünü dile getiriyor. Hükümetin ekonomi politikalarına ve WhatsApp gibi iletişim ağ larına vergi getirmesi üzerine patlak veren protestolar, sistem değişimi taleplerine evrilmişti. Cumhurbaşkanı Michel Aun’un yeni bir kabine kurulana kadar Hariri’den görevine devam etmesini istediği bildirildi. Öte yandan Reuters’ın haberine göre ise Hariri tekrar başbakan olma ihtimalini değerlendiriyor. Hükümet kaynakları, Hariri’nin görevine, ekonomik çöküşü engelleme amaçlı reformları hayata geçirebilecek teknokratlardan oluşan hükümet kurma şartıyla dönmek istediğini belirtiyor. Almanya Dışişleri Bakanı, Mısırlı mevkidaşı ile de bir araya geldi. Maas’tan Kahire çıkarması Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas, önceki gün Kahire’yi ziyaretiyle dört yıl aradan sonra Mısır’a giden ülkesinin ilk dışişleri bakanı oldu. Maas, Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah Sisi ve mevkidaşı Semih Şükri ile bir araya geldi. Görüşmelerde Almanya’dan Mısır’a yapılan silah ihracatı ele alındı. Mısır, Macaristan’ın ardından Almanya’nın en fazla silah satışı yaptığı ülke konumunda. Maas’ın görüşmede Kahire’nin insan hakları karnesini eleştirdiği, bundan sonraki silah ihracatında kısıtlamaya gidilebileceği mesajını verdiği, öte yandan Mısır’ın bölgedeki istikrarın yeniden sağlanabilmesi için “önemli bir partner” olduğuna da vurgu yaptığı belirtildi. Geçen ay Mısır’da başta başkent Kahire olmak üzere bazı kentlerde, yönetim karşıtı protestolar düzenlenmişti. Eylemciler, Sisi’nin istifasını talep etmişti. İnsan hakları örgütü Mısır Haklar ve Özgürlükler Komisyonu, gösterilerde 4 binden fazla kişinin gözaltına alındığını duyurmuştu. Sisi, 19 Kasım’da Afrika Zirvesi’ne katılmak üzere Almanya’ya gidecek. Kuzey Afrika ziyaretine çıkan Maas’ın Mısır’dan önceki durakları Libya ve Tunus’tu. Rusya’dan füze denemesi Rusya’nın yeni nükleer denizaltısı Knyaz Vladimir, dün sualtından ilk kez Bulava balistik füzesi denemesi yaptı. Savunma Bakanlığı füzenin kilometrelerce uzaktaki bir hedefi başarıyla vurduğunu duyurdu. Washington ile Moskova’nın nükleer silahsızlanma konusundaki tarihi uzlaşı Orta Menzilli Nükleer Kuvvetler Anlaşması’nı (INF) rafa kaldırmasının ardından silahlanma yarışı tehlikesini artıran füze testleri art arda gelmişti. ABD, kısa ve orta menzilli füzelerin yasaklanmasını öngören INF’den geçen ağustosta çekilmişti. ABD Başkanı Donald Trump, Rusya’nın anlaşmayı ihlal ettiğini savunmuştu. ABD’nin anlaşmadan çıktıktan sonra 500 kilometreyi aşan yeni orta ölçekli füze denemesine Rusya’dan misilleme gelmiş, İran ve Kuzey Kore de füze denemeleri yapmıştı. İsnegçiilmteryeol unda Parlamentoya sunduğu üç erken seçim tasarısı reddedilen İngiltere Başbakanı Boris Johnson, dördüncü denemesinden sonuç aldı. Avam Kamarası’nda önceki gün kabul edilen kararla ülke,12 Aralık’ta erken seçime gidiyor. Muhalefetteki İşçi Partisi’nin de erken seçimlere destek vermesi ile tasarının kabul edilmesi mümkün oldu. Anlaşmasız Brexit ihtimalinin şimdilik masadan kalkmış olması nedeniyle muhalefet, daha önce reddettiği erken seçim tasarısına onay verdi. Tasarının geçerli olması için parlamentonun üst kanadı Lordlar Kamarası’nda da kabulü gerekiyor. Pinera’dan zirvelere iptal Şili Devlet Başkanı Sebastian Pinera, ülkesinde yapılacak olan AsyaPasifik Ekonomik İşbirliği (APEC) zirvesi ve BM İklim Değişikliği Konferansı’nın (COP25) iptal edildiğini açıkladı. APEC Zirvesi’nin 16 ve 17 Kasım tarihlerinde, COP25’in ise 213 Aralık tarihlerinde gerçekleşmesi planlanıyordu. Reuters’ın bildirdiğine göre Beyaz Saray, Pinera’nın kararını “şaşkınlıkla” karşıladı. Zirvede ABD Başkanı Donald Trump ve Çin Devlet Başkanı Şi Jinping’in, iki ülke arasında devam eden ticaret savaşını aşamalı olarak sonlandırmaya yönelik olarak ikili ticaretle ilgili bir anlaşma imzalaması öngörülüyordu. Şili’de ulaşım ücretlerine yapılan zam nedeniyle başlayan ve ülke geneline yayılan protestolar kapsamında yüz binlerce kişi, özellikle başkent Santiago olmak üzere meydanlara akmıştı.