Katalog

EKONOMİ DOLAR EDİTÖR: SERHAT ALİGİL TASARIM: SERPİL ÜNAY avro sterlin FAİZ BORSA 1110 EKİM 2019 PERŞEMBE ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 5.8580 5.7 kuruş 6.4300 7 kuruş 7.1760 7.8 kuruş 14.00 Sabit 99.648 2211 puan 1904.05 22.62 lira 284.07 3.35 lira Memur düzeltme istediMemur ve emekliler, zam yağmurunun ardından gözünü 2020 yılı bütçe görüşmelerine dikti Türkiye KamuSen Başkanı Kahveci, yakında başlayacak bütçe maratonuyla birlikte TBMM’de “Memur Paketi” hazırlanmasını istedi. Memur ve emeklilerine 2020 için yüzde 4+4, 2021 için yüzde 3+3 de. Sözleşmelilere kadro, vergi dilimleri, 3600 ek gösterge, bütün ek ödemelerin emekli zam verilmesine karşılık, iğ liğe sayılması, memurlara da neden ipliğe her şeyin fiya bayram ikramiyesi verilme tının ortalama yüzde 20 art si, liyakati yerle bir eden, ada ması, geçinmekte letsizliğin kaynağı mülakatın zorlanan çalışan kaldırılması gibi konuları top ları daha da zor lusözleşme masasında günde durumda bıraktı. mi getirdik. Ama gerekli has Bu gelişmelerin sasiyet gösterilmedi ve bunlar MUSTAFA ÇAKIR 2020 yılını çalı masadan kaçırıldı. ” şanlar için kâbusa çevireceğini vur Çözüm TBMM’de gulayan Türkiye KamuSen Kahveci, bu tür nedenlerle Genel Başkanı Önder Kahve yakında başlayacak bütçe ma ci, gelir dağılımını iyileştirme ratonu ile birlikte TBMM’de nin, çalışanların yaşadığı sı bir “Memur Paketi” hazırlan kıntıyı gidermenin TBMM’nin masını istedi. Bu paketle, ya elinde olduğuna işaret etti. şanan ekonomik sıkıntıları gi Kahveci, şunları söyledi: derecek bir açılıma ihtiyaç ol “Çalışan ve emeklilerimiz duğuna işaret eden Kahveci, özellikle Bütçe Kanunu’nda “Toplu sözleşme masasında toplusözleşmenin defoları konuşulmayan, bütün ısrarla nın düzeltilmesi ve alım güç rımıza rağmen yetkili konfe lerinin biraz olsun korunma derasyon tarafından dile geti sı için milletvekilleri ve siya rilmeyen konuların gündeme si partilerden beklenti için taşınması, elektrik, doğalgaz, Önder Kahveci gıda, ulaşım gibi harcama kalemlerinde dar ve sabit gelirlileri ekonomik uçuruma sürükleyen zamların yükünün hafifletilmesi en büyük arzumuzdur” dedi. Kahveci, örgüt olarak mücadelenin toplusözleşme süreciyle sınırlı olmadığını, her ortamda memurların yararına olacak girişimleri takip edeceklerini belirtti. Mutfak yangın yeri Ayrıca son zamlara karşın TÜİK’in açıkladığı yıllık enflasyonun yüzde 9.2 olduğunu, 2020 için de hedefin yüz de 8.5’e olarak açıklandığına dikkat çeken ve “Cebimize yansıyan enflasyonla TÜİK rakamları örtüşmemekte” diyen Kahveci, şöyle devam etti: “Zaten çarşı, pazar enflasyonunun yüzde 20’lerde olduğu herkesçe kabul ediliyor. Ama maaş zamları, hedeflenen enflasyona göre belirlendiği için her yıl memur ve emekliler mağduriyet yaşamakta, çalışanlara yapılan maaş artışları, harcamalara gelen zamların oldukça altında kalmakta, maaşlar erimekte, mutfak yangın yerine dönmektedir.” Ekonomiyi daraltacak Elektrik Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Gazi İpek, Ankara’da dün düzenlenen Sinyal ve Görüntü İşleme Konferansı’nda yaptığı konuşmada, son dönemde elektrik fiyatlarına yapılan zamların etkileri değerlendirdi. İpek şunları anlattı: “Bu zamlar ekonomiyi daha da daraltacak. Elektrik maliyetinin hem kamu hem sanayide olumsuz etkisinin olacağını görmek lazım. Tüm dağıtım firmaları da batmış durumda. 50 milyar dolar borçtan bahsediliyor. 10 milyar dolar kısmı ödenemez durumda. Elektrik konusunda ülkemizdeki planlamalar yanlış yapılıyor.” İpek ayrıca, deprem konusunda kamunun sorumluluğunu yerine getirmeğini vurgulayarak “Mutlaka seferberlik başlatılmalı. 20 yıldır alınan deprem vergisinin de nerelere gitti belli değil” dedi. l ANKARA Kristalina Georgieva 19 trilyon dolar korkusu IMF Başkanı Kristalina Georgieva, 1 Ekim’de göreve başlamasından sonra ilk değerlendirmesini IMFDünya Bankası Yıllık Toplantıları öncesi yaptı. Küresel ticaretteki ihtilafların gelirdeki toplam etkisinin 2020’de 700 milyar dolarlık (yüzde 0.8) azalma anlamına geleceğini söyledi. Özel sektör borçlarına da değinen Georgieva, “Yeni analizimiz, büyük bir ekonomik gerileme olursa, temerrüt riski altındaki borç stokunun 19 trilyon dolara yükselebileceğini veya 8 büyük ekonomideki toplam borcun yüzde 40’ını bulabileceğini gösteriyor” dedi. l Ekonomi Servisi Ateş: Matbaa gibi olmasın Denizbank Genel Müdürü Hakan Ateş, finansal teknolojilere uyum sağlamak konusunda Türkiye’nin hızlı olması gerektiğini belirterek “Matbaanın Osmanlı’ya 300 yıl geç gelişi gibi olmamalı” dedi. İstanbul Finans Zirvesi’nde konuşan Ateş, veri güvenliğine büyük kaynaklar ayırmak zorunda kaldıklarına dikkat çekerek verilerin depolanmasında bulut teknolojisine geçiş konusunda otoritenin de hazırlık içinde olduğunu dile getirdi. Ateş ayrıca, Amazon ve Alibaba gibi dünyadaki eticaret devlerinin geliştikleri ödeme sistemleriyle finansal hizmetleri de kendi dijital platformlarında tutma gayreti içinde olduğunu dile getirdi. l Ekonomi Servisi Tank ve Palet yargıya taşındı CHP, Sakarya’daki Tank ve Palet Fabrikası’nın Katar ordusuna devredilmesini sağlayan ve Resmi Gazete’de yayımlanmayan 1105 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı’nın iptal edilmesi talebiyle Danıştay’a başvurdu. CHP Grup Başkanvekili Engin Özkoç yaptığı başvuruda, “Milli güvenliğe halel gelmemesi ve devlet sırlarının ifşasını engellemek amacıyla tüm unsurların sakat, hukuka aykırı olan 1105 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı’nın yürütmesinin durdurulması gerekmektedir. Özelleştirme işleminin yürütmesinin durdurulmaması halinde sırların ifşası yoluyla telafisi güç ve imkânsız zararlar doğacaktır” dedi. l MAHMUT LICALI Harekâtın başlamasıyla dolar/TL, hazirandan bu yana ilk kez 5.88 seviyelerini gördü Kurda Suriye ateşi Önde gelen banka yöneticilerinin sektörün durumunu değerlendirdiği zirvede, 2020’ye dair umutlu mesajlar verildi. 2018 Ağustos’takine benzer ikinci bir şok yaşanmazsa ekonomideki ‘toparlanma sürecinin’ devam edeceği belirtildi. 2018’İN ACISI BU YIL ÇIKTI Capital ve Ekonomist dergilerinin öncülüğünde, Vodafone Business ana sponsorluğunda düzenlenen CEO Club Bankacılar Zirvesi’nde, 2018’de yaşanan kur şokunun olumsuz etkilerinin 2019’da yeni hissedildiği, yılın ilk yarısının yerel seçimlerin yarattığı belirsizlikle geçmesinin de bu zorluğu derinleştirdiği ortaya konuldu. Albaraka Türk Genel Müdürü Melikşah Utku’nun zirvedeki şu konuşması dikkat çekti: “2018’de yaşadığımız bir trafik kazasıydı. Kazadan sonra fazla adrenalin pompalanır, acı hissedilmez. 2019, acının hissedildiği yıldı. Yaraları sarma yılı oldu. Bir de ilk 6 ayın seçimle geçmesi belirsizlik yarattı. Neticede ekonomi güvendir. Güven duyarsanız yatırım yaparsınız. Belirsizlik dönemi, bu güvenin oluşmasını geciktirdi.” Bu yılın zorluklarla mücadele ile geçtiğinin altını çizen banka yöneticileri, bu sürecin iyi yönetildiği ve 2020’ye daha umutla baktıkları konusunda hemfikir. 2019’da öngörülebilirliğin diğer senelere göre daha az olduğunu belirten TEB Üst Yöneticisi (CEO) Ümit Leblebici, “Plan yaparken sürekli değişim yapmak zorunda kaldık” derken, Citibank Türkiye Genel Müdürü Serra Akçaoğlu, bu yıl ülke genelinde bilançolarda bozulmalar, kârlılıklarda düşüşler görüldüğünü ama beklenenden daha iyi yönetildiğini dile getirdi. Akbank Genel Müdürü Hakan Binbaşgil ise şöyle konuştu: “Enflasyondaki düşüş eğilimi çok önemli. Bu sürdürülebilir olduğu sürece faizlere olumlu etki yapacaktır, faizler düştükçe talep de artacaktır.” l Ekonomi Servisi Kamu bankaları yine döviz sattı Bloomberg haber ajansının aktardığına göre, kamu bankaları pazartesi ve salı günü doların yükselişini frenlemek adına yaklaşık 1 milyar dolar sattı. Haftaya 5.70 seviyelerinden başlayan dolar/ TL kuru, ABD Başkanı Donald Trump’ın Türkiye ekonomisini yok etmekle tehdit etmesinin ardından 5.84 seviyelerine yükselmişti. Kamu bankalarının bu yıl kur artışını frenlemek üzere birçok kez döviz sattığı, bunun için de örtülü olarak Merkez Bankası (TCMB) rezervlerinin kullanıldığı biliniyor. Türkiye’nin Suriye’de Barış Pınarı Harekâtı’na başlamasıyla birlikte TL’de değer kaybı, Borsa İstanbul’da işlem gören şirketlerin hisse senetlerinde değer düşüşü görüldü. Haftaya 5.70’den başlayan ancak harekâtın başlayacağı haberi ve ABD Başkanı Donald Trump’ın “Sınırları aşarlarsa Türkiye ekonomisini yok ederim” tehdidiyle 5.84’e kadar yükselen dolar /TL kuru dün 5.88 seviyelerine kadar çıktı. Dolar/TL’de haziran sonrası ilk kez 5.88 seviyeleri görüldü. Avro/TL’de de dün gün içinde 6.40’tan 6.4543 seviyesine hızlı yükseliş kaydedildi. Borsa yüzde 2 düştü Borsa İstanbul’da BİST 100 endeksi yüzde 2.1 değer kaybederken, bankacılık endeksinde kayıplar yüzde 3’ü aştı. Suriye sınırına yakın olan ve Suriye’deki olası yeniden imar çalışmalarından faydalanacağı düşünülen OYAK Holding’e ait Mardin Çimento hisseleri, pazartesi ve salı günleri yüzde 40’ın üzerinde değer kazandıktan sonra dün hafif değer kaybetti. Öte yandan, kredi derecelendirme kuruluşu Standard & Poors, Suriye operasyonunun Türkiye ekonomisi için riskleri olduğuna dikkat çekti. l Ekonomi Servisi TÜSİAD: Borçlanma maliyetimiz 4 kat yüksek TÜSİAD Başkanı Simone Kaslowski, Türkiye’nin kre geri ödeme süresi bizde en az iki katına çıkıyor. Yüksek teş di risk priminin (CDS’ler) 350 vikler bile yatırımcıları hareke baz puanda ve benzer ülkelere te geçiremiyor” dedi. kıyasla yüksek olduğuna işa Kaslowski, şeffaflıklığı ve ret ederek “Şirketlerimiz, Av kurumsal bağımsızlığın artır rupalı rakiplerine göre 34 manın riskleri azaltacağı misli daha yüksek maliyet nı öne sürerek şu yorumu le borçlanarak yatırımla yaptı: “Ülke riskini daha rını yapmaya çalışıyor. Fi düşük seviyelere taşıya nansman maliyetleri hariç, bilirsek yılda 1620 mil tüm şartlar eşit tutul yar dolar arası tasarruf duğunda, aynı ya edebileceğiz.” tırımın kendini lEkonomi Servisi Simone Kaslowski 600 bin kişi kredi kartı borçlarını ödeyemedi Türkiye Bankalar Birliği (TBB) Risk Merkezi’nin verilerine göre, ağustos ayında bireysel kredi borcunu ödememiş kişi sayısı 2018’in aynı ayına kıyasla yüzde 2 artarak 102 bin 809 kişi oldu. Kredi kartı borcunu ödememişlerin sayısı da yüzde 17.4 artarak 91 bin 722 kişiye çıktı. Bu iki tür borcunu ödememiş kişi sayısı ise yüzde 6.9 artarak 172 bin 786 kişiye yükseldi. İlk 8 ayda ise bireysel kredi sini ödememiş kişi sayısı yüzde 25.8 artarak 740 bin 257’ye, kart borcunu ödememişlerin sayısı da yüzde 9.4 artarak 598 bin 955’e yükseldi. Bu dönemde bireysel kredi veya kart borcunu ödememiş kişi sayısı ise yüzde 15.2 artarak 1 milyon 86 bin 261 kişi oldu. l Ekonomi Servisi Stratejik zafer ateşten gömlek Trump’ın ABD askerlerini Suriye’den çekme, çoğunluğu Kürt nüfustan oluşan Suriye Demokratik Güçleri’ni kendi kaderlerine terk etme kararından sonra AKP Türkiye’sinin liderliği yıllardır arzuladıkları, “Fırat’ın doğusunda bir güvenli bölge” hedefine ulaşma şansını yakaladığını düşünüyor. Kimileri bunu stratejik zafer olarak görüyor. Benimse aklıma şeytanın ünlü sözü geliyor: “Ne istediğine dikkat et bakarsın gerçekleşir.” AKP Türkiye’si “ABD operasyona yeşil ışık” yaktı diye düşünüyor, ama ABD’den gelen mesaj çok karışık. Ortadoğu (dünyanın en kutuplaşmış, aynı zamanda en entegre bölgesi) her zamankinden daha kaotik bir faza girmişken, AKP Türkiye’si, “biz de katılalım” dediğinde, kaosun dinamikleriyle yüz yüze kalma riskini de üstlenmiş oluyor. Bu durumda “stratejik zafer” gibi görünen şeyin bir “ateşten gömleğe” dönüşmesi kaçınılmaz. ‘Büyük ve rakipsiz bir bilge...’ Cumhurbaşkanı Erdoğan ile ABD Başkanı Trump arasında yapılan telefon görüşmesinin ardından Trump, “ABD kuvvetlerinin Suriye’nin kuzeyinden çekileceğini” açıkladı. Bu açıklamanın ardından, ABD güvenlik bürokrasisi (pratik devlet), bu bürokrasiyle yakın ilişki içinde olan senatörler ve meclis üyeleri, dış politika uzmanları Suriye’den çekilme, Kürtleri yalnız bırakma kararının yanlış olduğunu, bu kararın ABD’nin uzun dönemli çıkarlarıyla uyumlu olmadığını yüksek sesle vurguladılar. Bu yaklaşıma göre: Kürtleri kendi başına bırakma kararıyla birlikte, hem ABD’nin güvenilemez kaprisli bir müttefik imajı hem de Suriye’de Rusya ve İran’ın eli daha da güçlenecek. Bu basınç altında Trump, açıklamalarına bir ek yaparak, “Türkiye, büyük ve rakipsiz bilgeliğimle, aşırı bulduğum bir iş yaparsa ekonomisini yıkarım” dedi. Kısacası Beyaz Saray’da Twitter takıntılı, azil soruşturması karşısında bir var oluş savaşı verirken aklının öbür yarısını da kaybetmeye başlayan bir adamın bakışları altında yapılacak bir operasyondan söz ediyoruz. Dahası, Pentagon Sözcüsü Yarbay Carla Gleason, “Türkiye, Suriye’de Hava Görev Emri’nden çıkarıldı, Türkiye’ye keşif ve gözlem verilerinin sağlanması durduruldu” böylece “söz konusu bölgede koordinasyonsuz uçmak neredeyse imkânsız hale geliyor” diyerek, resmen olmasa bile fiilen hava sahasının her an kapatılabileceğini açıkladı. Demek ki, AKP Türkiye’si amaçladığı askeri operasyonunu, hava sahasını ve kara güçlerinin güvenliğini, ABD’nin insafına bırakmış bir biçimde sürdürme riskini almak zorunda kalacak. ABD’nin “IŞİD’li tutuklulardan Türkiye’nin sorumlu olacağı” açıklamalarıysa, gelecekte gerçekleşebilecek IŞİD saldırıları ya da IŞİD’in yeniden canlanması karşısında Türkiye’nin zor durumda kalacağını düşündürüyor. Ortadoğu’da kaos... Bu sırada Ortadoğu’da kaos dinamikleri hızla güçleniyor. Aramco’nun petrol tesislerine yapılan geniş kapsamlı saldırıların askerisiyasi sonuçları henüz tümüyle ortaya çıkmadı. İranSuudi Arabistan gerginliğinin bu kanaldan akışı hızlandı. İran nükleer anlaşmanın koşullarından uzaklaşırken, iç politikasında ciddi siyasi belirsizliklerle uğraşan İsrail’de güvenlik bürokrasisi, giderek Irak, Lübnan, Suriye ve Gazze’de devam eden sınırlı operasyonlardan öte “bir şeyler yapmalı” noktasına yaklaşıyor. Lübnan’da derin bir ekonomik kriz ülkedeki hassas siyasi dengeleri sarsıyor. Hizbullah ve İsrail arasındaki gerginlik ve sürtüşmeler tırmanıyor. Mısır’da Sisi rejimine muhalefet sık sık patlayarak tırmanıyor. Irak’ta, ülkenin esas olarak Şii kesimden gençlik, ekonomik, demokratik haklar, özgürlükler talepleriyle sokaklarda, biber gazı ve ateş altında bir isyanı inşa ediyor. IŞİD ile ilişkilendirilmek istenmeyen Sünni gençliğin bu isyana, sosyal medya üzerinden, hükümetin baskılarına, seri tutuklamalarına, yargısız infaz taktiklerine karşın destek vermeye devam ettiği aktarılıyor. Suriye üzerinde kesişen birçok jeopolitik fay hattında gerginlik giderek artıyor. Bu kesişme noktasında, bir etnik grubu (Kürtleri) temizleyerek yerine bir başkasını (Sünni Arap) yerleştirmeyi amaçlayan bir askeri operasyonla, yıllarca kalma riskini alarak oturmaya hazırlanmak da, bana akla ve vicdana uygun bir proje gibi gelmiyor. KISA... KISA... l Ayakkabı sektörünün önemli şirketlerinden İnci Deri’nin genel merkez binası, onlarca mağazası ve internet sitesi kapandı. Şirket hakkında geçen yıl açılan iflas davası ise sürüyor. l TESK Genel Başkanı Bendevi Palandöken, “Kredi kartı kullanımı her geçen gün artarken esnafımızın da çağa ayak uydurabilmesi için komisyon oranlarının düşürülmesi şart” dedi. l TÜİK’in “Finansal Yatırım Araçlarının Reel Getiri Oranları, Eylül 2019” raporuna göre en yüksek aylık reel getiriyi yüzde 3.02 ile BİST 100 sağladı. En çok kaybettiren ise yüzde 0.84 ile Avro oldu.