Katalog

DUNYA TAHRAN AVRUPA’YA REST ÇEKTİ Washington yönetiminin baskıyı artırdığı İran’ın Dışişleri Bakan Yardımcısı Abbas Arakçi, Avrupa’nın ABD’nin ikinci aşama yaptırımlarının devreye gireceği 5 Kasım’a kadar nükleer anlaşmanın korunması için uygulamada adımlar atması gerektiği çağrısı yaptı. Aksi halde Tahran’ın uzlaşıdan çekilebileceğini söyledi. Avrupa ülkelerinin ABD’nin tek taraflı çekildiği anlaşmayı korumak için kasım ayına kadar bir sonuca ulaşması gerektiğini belirtti. Rusya’ya kimyasal kartPerşembe 6Eylül2018 dishab@cumhuriyet.com.tr EDİTÖR: BETÜL BERİŞE TASARIM: EMİNE BİLGET 11 Batı ile Rusya arasındaki krizi alevlendiren, eski bir Rus ajanının Londra’da kimyasal saldırıya uğraması da Londra, eski çifte ajan Skripal ile kızını zehirleyenlerin Rus askeri istihbaratından olduğu suçlamasında bulundu vasında İngiltere’den bir kez da ha Moskova’yı hedef alan çıkış geldi. İngiltere Başbakanı Thera sa May dün parlamentoda yaptı ğı açıklamada, eski Rus çifte ajan Sergey Skripal ile kızına yönelik Salisbury’de geçen mart ayında gerçekleşen saldırının iki Rus askeri istihbarat yetkilisince yapıldığını savundu. Londra daha ön Salisbury’de uzun süre özel ekipler çalışma yapmıştı. Dün ise Londra polisinden şüpheli ce de Noviçok maddesi kullanı lerin fotoğrafları servis edildi. larak yapıldığı iddia edilen saldırıdan Rusya’yı sorumlu tutmuş, ABD başta olmak üzere diğer Batılı müttefiklerinden de destek bulmuş, çok sayıda ülke yüzden fazlaRus diplomatı sınır dışı etmişti. Gözler Suriye’de Rusya’nın desteğiyle ordunun olası İdlib operasyonuna, ABD ile artan gerilimine çevrilirken Londra’dan Moskova’yı uluslararası arenada sıkıştırabilecek hamle geldi. May’in çıkışı, İngiliz polisinin dün Skripal’in zehirlenmesi olayının faili olarak 2 Rus vatandaşının fotoğraflı kimliklerini açıklaması, savcılığın haklarında uluslararası yakalama kararı çıkarıldığını duyurmasının ardından gündeme yansıdı. ‘GRU için çalışıyorlar’ nin Rusya askeri istihbarat servisi sinin izlerine rastlandığını” söz GRU için çalıştığı sonucuna ulaş lerine ekledi. Şüphelilerin gerçek tı. Bu yapı Rus devletinin üst kade isimlerinden farklı kimliklerle se melerinin onayı ile hareket ediyor” yahat yaptığının sanıldığı da İngi dedi. Skripal soruşturmasında 250 liz yetkililerce dile getirildi. görevlinin 11 bin saatlik güvenlik kamerası görüntülerini incelediği ‘Aynı akşam döndüler’ ni, 1400 görgü tanığının ifadesine Şüphelilerin Skripal’in zehir başvurduğunu kaydetti. lendiği 4 Mart’ta Salisbury kenti May, şüphelilerin Moskova’dan ne gittiğini belirten May, aynı ak Londra’nın Gatwick Havalimanı’na şam Moskova’ya geri döndükle 2 Mart’ta geldiklerini, bir otelde rinin de tespit edildiğini savun 2 gece kaldıkları iddiasını da ak du. May, Skripal’in zehirlenmesi tardı. Otelde yapılan incelemede olayı ile haziranda Amesbury’de “Skripal’in zehirlenmesinde kul bir İngiliz çiftin zehirlenmesi ola lanılan Noviçok yının tek bir soruş madde MOSKOVA: MANİPÜLASYON turma kapsamın Kimyasal saldırı iddialarına ilişkin suçlamaları reddeden Polis, zanlıları Aleksandr Petrov ve Ruslan Boşirov olarak açıkladı. May de vekillere konuşmasında “Hükümetimiz, polisin tespit ettiği 2 kişi Moskova’dan dün Londra’ya bir tepki daha yükseldi. Rusya Dışişleri Bakanlığı, ismi geçen şüpheliler hakkında bilgileri olmadığını söyleyerek Londra’yı “bilgi manipülasyonu” yapmakla suçladı. Rusya Başsavcılığı da İngiliz yetkilileriyle konuyla ilgili işbirliğine hazır olduklarını, suçlamalarla ilgili kanıt beklediklerini söyledi. da birleştirildiğini de vurguladı. May’in parlamentoyu bilgilen dirmesi öncesinde ABD Başkanı Donald Trump ile görüştüğü iddiaları sonrasında ABD’nin İngiltere Büyükelçisi’nden, Rusya’nın “saldırgan eylemleri” karşısında müttefikleriyle birlikte oldukları açıklaması geldi. İngiltere’deki Rusya maslahatgüzarının Dışişlerine çağrıldığı haberleri de basına yansıdı. İngiltere’nin bu hamlesine, Moskova da İngiliz elçiyi Dışişleri’ne çağırarak yanıt verdi. Londra, BM Güvenlik Konseyi’ni toplantıya çağırdı. İngiliz dış istihbarat servisi MI6 için çalıştığı ortaya çıktığında ülkesinde mahkum edilen Skripal’in İngiliz ajanlarına da ihanet ettiği basına yansımıştı. Skripal, daha sonra casus takasıyla Rusya’dan İngiltere’ye gitmişti. Skripal ile kızı, 4 Mart’ta Salisbury’de bir bankta bilinçlerini yitirmiş vaziyette bulunmuştu. Tedavilerinin ardından hastaneden taburcu edilmişlerdi. Bu olayın ardından 30 Haziran’da da İngiliz bir çift Amesbury’de Noviçok benzeri bir kimyasalla temas nedeniyle hastalanmış, biri yaşamını yitirmişti. İngiltere, Skripal olayında, Sovyetler döneminde üretildiği iddia edilen askeri nitelikte bir kimyasal maddenin kullanıldığı iddiasını dile getirmişti. Kâbil’de çifte saldırı Afganistan’ın başkenti Kâbil’de dün iki ayrı saldırıda en az 20 kişi yaşamını yitirdi. İçişleri Bakanlığı saldırılardan birinin intihar eylemi olduğunu, bir spor merkezini hedef aldığını duyurdu. En az 60 kişinin yaralandığı kanlı eylemlerin ardından gözler IŞİD ve Taliban bağlantılı gruplara çevrildi. Halilzad’a yeni görev Öte yandan ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, Afganistan Özel Temsilciliği’ne eski Kâbil Büyükelçisi Zalmay Halilzad’ı atadı. Es ki ABD Başkanı George W. Bush döneminde Kâbil büyükelçisi olan emekli diplomatın, Afganistan’da hükümetle Taliban arasında barış anlaşmasına varılmasına yönelik çabalarda özel temsilcilik görevine atandığı belirtildi. Afgan asıllı diplomat, dış politikada “şahin” görüşleri ile biliniyor. Geçmişte ABD’nin Bağdat ve BM büyükelçiliklerini de yapan Halilzad, Saddam Hüseyin’in devrilmesinin ardından Irak’ın anayasasının oluşturulmasında görev almıştı. ABD, Pakistan’ı yokluyor ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, Savunma Bakanlığı’nın (Pentagon), “terörle mücadelede etkisiz kaldığı” gerekçesiyle İslamabad’a yapılması planlanan 300 milyon dolarlık askeri yardımın askıya almasının ardından Pakistan’a gitti. Pakistan’da yeni hükümetin geçen ay kurulmasının ardından ABD’den bu ülkeye ilk üst düzey resmi ziyareti gerçekleştiren Pompeo, Başbakan İmran Han’la bir araya geldi. İslamabad’daki görüşmede, yeni dönemde iki ülke arasındaki ilişkilerin yanı sıra, Afganistan’daki gelişmeler ve PakistanAfganistan sınırında yaşanan silahlı grupların geçişleri ve faaliyetlerinin de konuşulduğu bildirildi. Masada ‘harem selamlık’ Endonezya’nın şeriatla yönetilen Açe eyaletindeki bazı bölgelerde kadın ve erkeklerin kamusal alanda beraber yemek yemeleri yasaklandı. Bireun’da kadınlar, yanlarında evlilik ya da akrabalık bağı olmadığı sürece restoran ve kafelerde erkeklerle aynı masaya oturamayacak. Batı Şeria’nın Ramallah kentinde Filistinlilerin İsrail karşıtı protestoları önceki gün de sürdü. İsrail güçleri, eylemcilere göz yaşartıcı gazla da müdahale etti. Bedevi evlerine yıkım İsrail mahkemesi, işgal altındaki Batı Şeria’da bulunan, Filistinli Bedevilerin yaşadığı Han el Ahmer’deki yıkım kararına yapılan itirazı reddetti. Tepkilere karşın mahkeme bölgenin yedi gün içinde boşaltılmasına ve yıkımların başlatılmasına hükmetti. Bölge sakinlerinin mayıs ayında verilen yıkım kararlarına yaptığı itirazın, İsrail Yüksek Mahkemesi tarafından “dosyanın yeniden açılmasının mümkün olmadığı” gerekçesiyle reddedildiğini belirtildi. Mahkeme, mayıs ayında Han el Ahmer bölgesinde yakla şık 190 Filistinlinin yaşadığı barakalar ile bölgedeki başka yerlerden gelen 170 öğrencinin eğitim gördüğü okulun yıkılmasına karar vermişti. Mahkemenin kararının ardından temmuz ayı başında İsrail polisi eşliğinde bölgeye giden yıkım ekibi Filistin’in farklı bölgelerinden gelen gönüllülerle bölge halkının direnişiyle karşılaşmıştı. Yüksek Mahkeme’nin son kararı Han el Ahmer’in tamamının tahliye ve yıkımına yeşil ışık yakmış oldu. Öte yandan İsrail yönetimi Gazze’de yaşayan Filistinlilerin düzenlediği gösteri sırasında “hasar oluştuğu” gerekçesiyle Beyt Hanun (Erez) Sınır Kapısı’nı geçişlere kapattı. İsrail ordusundan yapılan açıklamada, Gazzelilerin önceki gün sınırda ABD’nin Birleşmiş Milletler Filistinli Mültecilere Yardım Kuruluşu’na mali yardımları durdurma kararını protesto amacıyla düzenlediği gösteriler sırasında Erez Sınır Kapısı’nın zarar gördüğü belirtildi. İsrail ordusu, yüzlerce Filistinlinin katıldığı gösterilere, göz yaşartıcı gazla müdahale etmişti. ‘Trump, Esad’ı öldürtmek istedi’ ABD’de eski Başkan Richard Nixon’ı istifaya götüren Wa Kore’yle ticari anlaşma vermesi durumunda Trump’ın yadan çekilmeyi öngören lan beyanda bulunacağını düşündü tergate skandalını ortaya çıkaran bir mektubu imzalama ğü öne sürülüyor. Dowd, ifade için gazeteci Bob Woodward’ın ABD ması için Trump’ın “ma onu hazırlamaya çalışırken sinirle Başkanı Donald Trump hakkın sasından çaldığı” öne nen Trump, “ifade vermek istemiyo da yazdığı yeni kitabı tartışmalara neden oldu. Washington Post’ta Trump sürülüyor. Kitaba göre rum” diyor. Dowd, Mueller’e neden Beyaz Saray Genel Sek Trump’ın ifade vermesini istemedi kimi pasajlarına yer verilen “Kor reteri John F. Kelly de Trump’la ilgi ğini, “Orada oturup (Trump’ın) bir ku: Trump Beyaz Saray’da” adlı ki li “O bir aptal. Onu bir şeye ikna et aptal gibi görünmesine izin ver tabın 11 Eylül’de satışa sunulacağı meye çalışmak anlamsız. Deliriyor” meyeceğim. Washington’da hiçbir belirtildi. Trump’ın 2017’deki kim diyor. Mattis’in ise bir keresinde şey gizli kalmadığı için sen de ifa yasal saldırı iddiaları sonrası Sa “Trump’ın bir ilkokul öğrencisinin deyi yayımlayacaksın. Ülke dışın vunma Bakanı James Mattis’e Suri kavrama seviyesine sahipmiş gi daki adamlar ‘Sana lanet bir ah ye Devlet Başkanı Beşşar Esad için bi davrandığını” söylediği iddia edi mak olduğunu söylemiştim. Ne “Şu lanet katili öldürelim” dediği, liyor. Kitapta Rusya soruşturması den bu aptalla uğraşıyoruz’ diye Mattis’in ise yardımcısına “Bunu na ilişkin de dikkat çekici bir bölü cekler” sözleriyle anlatıyor. yapmayacağız” ifadesini kullandığı me yer veriliyor. Trump’ın eski avu Beyaz Saray’dan kitabın “uydur savunuluyor. Woodward’ın tanıklar katı John Dowd’ın soruşturmayı yü ma hikayeler içerdiği” ve “yanlışlar la görüşmelerine ve resmi belgelere rüten Savcı Robert Mueller’e ifade la dolu olduğu” açıklaması geldi. dayandırdığı kitapta, Trump’ın Adalet Bakanı Jeff Sessions için “Zihinsel özürlü. Aptal bir Güneyli”, Ticaret Bakanı Wilbur Ross’un yüzüne karşı ise “Sana güvenmiyorum” de Woodward ile telefon görüşmesi Washington Post’un haberin de, Woodward’ın kitabın taslağını tamamlamasının ardından Trump ile gö rüşmesinin ses kayıtlarına yer verildi. Trump, Woodward’dan resmi görüş me talebi gelmediğinden bahsediyor. Trump’ın “adil bir gazeteci” dedi diği de yer alıyor. Kitapta ayrıca Be ği Woodward görüşme talebini ilettiğini ancak yanıt alamadığını belirtiyor. yaz Saray’ın eski baş ekonomi danışmanı Gary Cohn’un, Trump’ın ticaret konusundaki milliyetçi tutumunu yatıştırmak üzere, Güney Woodward’ın talebini ilettiği kişilerden biri olan Beyaz Saray Danışmanı Kellyanne Conway’e “Neden bahsetmedin? Onunla seve seve konuşurdum” diye soran Trump’a “protokolü izledim” yanıtı geliyor. Konuşmada Trump’ın lafı sürekli “dış politika ve ekonomik başarılarına” getirdiği dikkat çekiyor. Şam karadanRusya önceki gün bölgeye hava saldırısı düzenlemişti. vurdu Ortadoğu’da tansiyonun artmasına neden olan İdlib’de önceki gün Rusya’nın düzenlediği hava bombardımanının ardından dün de Suriye ordusu top atışında bulundu. Türkiye destekli silahlı muhalifler ve Nusra bağlantılı cihatçı güçlerin etkin olduğu tek vilayet olan, Suriye ordusu ve müttefiklerinin kapsamlı operasyonu beklenen İdlib’le ilgili ABD ve Rusya’dan da karşılıklı açıklamalar sürüyor. Muhaliflere yakın Suriye İnsan Hakları Gözlemevi ve Suriye medyası İdlib’in güney ve batı kırsalına Suriye ordusu tarafından top atışı yapıldığını duyurdu. TSK’nin de çevresinde iki gözlem noktası bulundurduğu Cisr eşŞuğur ilçesinin yanı sıra Hayş kasabası ve Hama kentinin kuzeyindeki bölgelerin hedef alındığı belirtildi. Hmeymim’e yanıt Ordunun Kirbet, El Ghab, Havaş, El Nakus ve Hiş köylerini top atışıyla bombaladığı, Morek kasabasına ise tanklarla ilerlediği bildirildi. Bu arada Türkiye destekli olduğu savunulan Ulusal Özgürleştirme Cephesi’nin bileşenlerinden Ahrar uş Şam’ın vilayetin batısında, Asi Nehri üzerindeki bir köprüyü havaya uçurduğu iddia edildi. Rusya önceki gün 22 günlük aranın ardından İdlib kırsalını yeniden hava bombardımanıyla vurmuştu. Moskova operasyonun, Hmeymim Üssü’ne yönelik İHA saldırılarına karşı güvenlik amaçlı olduğu açıklaması yaptı. Hindistan’a ziyareti sırasında gazetecilere konuşan ABD Savunma Bakanı Mattis, Rusya’nın iddialarının aksine hükümet karşıtı güçlerde kimyasal silah envanteri bulunduğuna ilişkin bir istihbarat almadıklarını söyledi. Moskova ve Şam, cihatçı güçlerin bir kimyasal saldırı provokasyonu yaparak Batı’ya saldırı gerekçesi hazırlamayı planladıklarını iddia ediyordu. İDLİB’E ARBTAIYSOKIR Beyaz Saray’dan da kimyasal bir saldırı olması durumunda “hızlıca” yanıt verileceği açıklaması geldi. Washington ile Moskova arasında Suriye’ye ilişkin temasların ise sürdüğü bildirildi. Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov, ABD’yle de temasların sürdüğünü, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ve ABD’li mevkidaşı Mike Pompeo arasındaki olası görüşmenin ana gündemlerinden birinin Suriye’deki durum olacağını duyurdu. Pompeo ise Rusya’yla İdlib’deki teröristlere ilişkin kaygılar konusunda ortak görüşlere sahip olduklarını söyledi. ABD Başkanı Donald Trump ise dün yaptığı açıklamada Suriye’yi “Dünya izliyor” sözleriyle uyararak “Eğer İdlib’te bir katliam olursa ABD çok öfkelenir” dedi. ‘Türkiye’yle tam örtüşme yok’ Türkiye’nin kapsamlı operasyona karşı çıktığı İdlib’deki durumun ele alınacağı yarın Tahran’da yapılması planlanan Astana formatlı liderler zirvesi için geri sayım sürerken Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov’dan dikkat çekici bir çıkış geldi. Lavrov, Moskova’nın Astana müttefikleri Ankara ile Tahran’la Suriye’deki nihai amaçlarının tamamen birbiriyle örtüşmediğini söyledi. Rus medyasına konuşan Lavrov, üç ülkenin ateşkesin garantörü olarak savaşın bitmesi konusunda ise uzlaştıklarını belirtti. Öte yandan Kremlin Dış İlişkiler Danışmanı Yuriy Uşakov, daha önce de gündeme gelen Suriye konulu Türkiye, Rusya, Almanya, Fransa zirvesini yapmak için ülkelerin anlaşmaya vardığını söyledi. Uşakov, zirvenin İstanbul’da yapılacağını belirtti. PROTESTOLARDA ŞİDDET DALGASI Irak’ın güneyindeki Basra kentinde yolsuzluk, işsizlik, kirli içme suyu ve altyapı hizmetlerindeki yetersizlik nedeniyle düzenlenen protestolarda tansiyon dinmiyor. Geçen temmuzdan beri devam eden eylemler önceki gün ve dün de sürerken yaşamını yitirenlerin sayısı yediye yükseldi. Irak İnsan Hakları Komisyonu “güvenlik güçlerinin protestocuların üzerine ateş açtığını” savundu. BM’den sükunet çağrısı yükseldi. mMoedydi kaanrlşaırtalaçrııktı Hindistan’da sağcı Narendra Modi hükümetinin politikalarına karşı binlerce işçi ve köylü sokaklara çıktı. Tarımsal ürün fiyatlarında yaşanan sert düşüşü, işsizliği ve düşük ücretleri protesto eden göstericiler başkent Yeni Delhi’deki parlamento binası önündeki caddeleri trafiğe kapattı. Hindistan Komünist Partisi (Marksist)’in öncülüğünü yaptığı gösterilerde dile getirilen taleplere, ülkeyi uzun yıllar yönetse de son seçimlerde Modi’ye yenilen Kongre Partisi de destek verdi. C MY B