Katalog

Salı 10 Temmuz 2018 EDİTÖR: PELİN ÜNKER TASARIM: SERPİL ÜNAY DbDLİEEYNVAREKaYEAİDMTIğŞVIE Mımesrıkzelığz ıBraanfakaksaı’lnkıtnı KHK ile Merkez Bankası’nın bağımsızlığı ortadan kalktı. Görev süresi belirsizleşirken, liyakat şartı kaldırıldı. Başkan yardımcılarının aynı zamanda ticaretle uğraşmasının önü açıldı Cumhurbaşkanlığı tarafından dün yayımlanan 703 No’lu kanun hük “Başkan’ın (Guvernör) önerisi üzerine müşterek kararla beş yıl süre ile” ibaresi madde met münde kararname (KHK) ile ninden çıkarıldı. Bu değişiklik Merkez Bankası (TCMB) kanu le, başkan yardımcılarını atar nunda da büyük değişiklikler ken başkanın görüşünü almaya yapıldı. gerek kalmazken, liyakat ve de KHK’nin 151. maddesinin neyim aranması şartı da kaldı h bendi ile, 1211 Sayılı TCMB rılmış oldu. Kanunu’nun 25. maddesinin “Başkan (Guvernör), Bakan Derneklere üye lar Kurulu kararıyla beş yıllık TCMB Kanunu’ndaki bir baş bir dönem için atanır. Bu süre ka çarpıcı değişiklik ise, baş nin sonunda yeniden atanabi kan yardımcıları için de geçer lir” şeklindeki birinci fıkrası yü li olan “Başkanlık (Guvernör rürlükten kaldırıldı. Bu madde lük) görevi, özel bir kanuna da ile TCMB Başkanı’nın görev sü yanmadıkça Banka dışında teş resi belirsizleşirken, düzenle rii, resmi veya özel herhangi me bankanın bağımsızlığına bir bir görev ile birleşemez. Bun darbe olarak yorumlandı. Ay dan başka Başkan (Guvernör), nı KHK maddesindeki ‘j’ bendi ticaretle uğraşamayacağı gibi, ile TCMB Başkan yardımcılarının “meslekleri ile ilgili olarak en az 10 yıl çalışmış” ibaresi ile bankalar ve şirketlerde de hissedar olamaz. Hayır dernekleri ile amacı hayır, sosyal ve eği Görev süreleri sıfırlandı tim işlerine yönelmiş vakıflardaki görevler ve kâr amacı gütmeyen kooperatif ortaklığı bu TCMB eski bürokratı ve Hürriyet Gazetesi yazarı Uğur Gürses, söz konusu değişiklikler ile bankanın bağımsızlığının ortadan kalktığını söyledi. Gürses, Twitter hesabın hüküm dışındadır” maddesinin yürürlükten kaldırılması oldu. Böylece TCMB Başkan Yardımcılarının, TCMB’den önceden haber alarak kendisine büyük menfaat elde edebilecek tüc dan paylaştığı değerlendirme carlardan oluşmasının da önü sinde “Merkez Bankası başkan açıldı. ve yardımcılarının 5 yıl olarak tanımlanan görev süresi ya Dolar fırladı sadan KHK ile kaldırıldı. Gö TCMB Kanunu’nda söz ko rev sürelerinin altı boşaltıldı, sıfırlandı. Merkez Bankası üst yönetimine yasayla sağlanan “kalkan” kaldırıldı. Bağımsızlık biraz vardı ise o da kalmadı” ifadelerine yer verildi. nusu değişiklikleri öngören KHK’nin yayımlanmasının ardından, piyasada bankanın bağımsızlığına dair oluşan kaygılarla Dolar/TL 4.51 seviyesinden 4.61 seviyelerine sıçradı. İşçi için de TCMB Başkanı Murat Çetinkaya Recep Tayyip Erdoğan Merkez’in hükümetle ilişkisi, Cumhurbaşkanı veya görevlendireceği bir bakan aracılığıyla da sağlanabilecek. Bakanlıkların adı değişti Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçişte ekonomiyle ilgili bakanlık, kurum ve kuruluşların yapıları, görev ve yetkilerinde değişikliğe gidildi, yeni sisteme ilişkin mevzuatta düzenleme yapıldı. Ekonomik ve Sosyal Konseyin Başkanı Cumhurbaşkanı olur ken, konseyin üyeleri Cumhurbaşkanı tarafından belirlenecek. Maliye Bakanlığı adı ‘Hazine ve Maliye Bakanlığı’ olurken, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, düzenlemeyle Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı adıyla göreve devam edecek. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlı ğının adı Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı oldu. Gümrük ve Ticaret Bakanlığına ilişkin düzenlemelerde ise Ticaret Bakanlığına atıf yapıldı. Hazine Müsteşarlığı’nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun’un adı “Fiyat İstikrarı ile Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun” şeklinde değiştirildi. Bu gelişmeler üzerine Cum ri, üst düzey yönetici olduk mi statüsünden en kötü iş hurbaşkanlığı Ekonomi Baş ları için bu akşam yayımla lem gören para birimi sta danışmanı Cemil Ertem, ye nacak ayrı bir kararname tüsüne geçtiğini görüyoruz. ni bir KHK ile TCMB ile il ile düzenlenecektir. Merkez Değişikliğin tam olarak ne gili yeni düzenlemeler ya Bankası Başkanı doğrudan ifade ettiği anlaşılmış değil pılacağını açıklamak zorun Cumhurbaşkanı tarafından ancak endişe yarattı” dedi. da kaldı ve bu açıklama son 5 yıl süreyle atanır. Bu ke Gece yarısına doğru Cum rası Dolar/TL kısmen ge sindir” dedi. hurbaşkanı Erdoğan’ın Ha riledi. Ertem, Twitter üze Reuters’a konuşan bir zine ve Maliye Bakanlığı’na rinden yaptığı açıklamada, bankanın döviz masası iş Berat Albayrak’ı atadığını “Merkez Bankası başkanı lemcisi, “KHK’nin yayım açıklamasının ardından Do vb. üst düzey yöneticilerin lanması ardından TL günün lar/TL 4.76 seviyesini aştı. atanması esasları ve sürele en iyi işlem gören para biri l Ekonomi Servisi yetki Saray’da 3.2 milyon kişi borç takibinde Türkiye Bankalar Birliği’nin (TBB) dün yayımladığı mayıs verilerine göre, bireysel kredi veya kredi kartını ödemediği için bankaların yasal takibine giren kişi sayısı 3 milyon 198 bin 943’e ulaştı. 2 milyon 70 bin 597 kişi bireysel kredi borcunu, 2 milyon 333 bin 573 kişi kredi kartı borcunu ödeyemedi. Mayıs 2018 itibarıyla bireyselde tahsili gecikmiş krediler 17 milyar 643 milyon 738 bin TL olurken, bunun 800 milyonunu konut kredileri oluşturdu. Yılın ilk beş ayında 603 bin kişi, bireysel kredi veya kredi kartı borcundan dolayı bankaların yasal takibine girdi. Kredi borcunu ödeyemediği için yasal takibe giren kişi sayısı Mayıs 2017’ye göre yüzde 14 artarak 263 bin oldu. Bireysel kredi kartı borcundan dolayı yasal takibe girmiş kişi sayısı ise yüzde 19 azalarak 353 bine indi. Sektörlere göre tasfiye olunacak krediler, toptanperakende ticarette 15, inşaatta 7.2, tekstilde 2.6, gıdada 2.4 milyar lira olurken, toplam batık 68.5 milyar lirayı aştı. l Ekonomi Servisi Varlık Fonu ortak arıyor Türkiye Varlık Fonu Yönetimi AŞ bünyesinde kurulan ve Borsa İstanbul’un ana yatırımcısı olduğu BİST Girişim Sermayesi Yatırım Fonu, yatırım yapmak ve ortak olmak için paydaşlarını arıyor. Başvurular dün açıldı. BİST Girişim Sermayesi Yatırım Fonu, 20 milyon TL fon büyüklüğüne sahip olacak ve yüksek büyüme potansiyeli olan, ihracat, teknoloji ve yenilik odaklı KOBİ’lere, erken aşama girişimlere ve finteklere doğrudan sermaye yatırımı yapacak. Yatırımlar Borsa İstanbul Özel Pazar üzerinden gerçekleştirilecek. l Ekonomi Servisi FIT Türkİş, Hakİş ve DİSK temsilcilerinin de bulunduğu Ekonomik ve Sosyal Konsey’de kimlerin yer alacağına artık Cumhurbaşkanı karar verecek İLİR CH NORTatFiintDcghsÜ’inŞÜREB Türkiye değerlendirmesini cuma akşamı açıklaması bekleniyor. Fitch, Türkiye’nin kredi notunu ‘BB+’ ile yatırım yapılabilir seviyenin bir kademe altında tutuyor, görünüm ise durağan. Kurum, geçen ay da 25 Türk bankasını negatif izlemeye almıştı. Bloomberg HT’ye konuşan İş Portföy Başekonomisti Nilüfer Sezgin görünümün durağandan negatife çekilebileceğini söyledi. Piyasa dostu kabine şart Morgan Stanley, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ekonomi yönetiminin başına piyasa dostu bir isim atamaması durumunda, piyasaların büyümeyi destekleyici politikaların devamı ile enflasyon ve cari açık üzerinde yukarı yönlü baskıları fiyatlayacağını öngördü. Aralarında Hans Redeker ve Min Dai’nin de olduğu analistler, yayımladıkları notta, Türkiye’de enflasyon beklentileri dikkate alındığında reel faizlerin yeterince yüksek olmadığı ve bu durumun lirayı kırılgan hale getirdiği değerlendirmesini yaptı. Ekonomist Dr. Veyis Fertekligil, “Ekonomiyle ilgili bakanlık sayısının indirilme planı var, bu iyi olacak. Bakanın piyasa dostu olması önemli. Açıklanacak kabine bugün piyasaların açılışında çok etkili olacak” dedi. Deniz Yatırım FX İşlemleri Yönetmeni Güven Baykuş da yeni oluşacak ekonomi yönetiminin Merkez Bankası’yla uyumlu şekilde çalışacak olmasının, yurtdışı yatırımcı tarafından da benimsenen kişilerin yer almasının piyasalar açısından olumlu olacağını ifade etti. MUSTAFA ÇAKIR Son uyum KHK’sinde Ekonomik ve Sosyal Konsey’den (ESK), Kamu İhale Yasasına Özelleştirme Yasası’na kadar ekonomide birçok kritik değişiklik yapıldı. İşçi temsilcilerinin bulunduğu ESK’de bundan böyle kimlerin olacağına Cumhurbaşkanı karar verecek. Cumhurbaşkanlığı Taşıt Yasası’ndan Kamu İhale Yasası’na kadar birçok yasadan muaf olacak. Cumhurbaşkanlığı’nın mal ve hizmet ihaleleri ise “ivedi” olarak “pazarlık usulü” ile gerçekleştirilecek. Bakanlıklara atanacak “bakan müşavirleri” hakkında “sınav, kademe ilerlemesi, derece” gibi hiçbir şart aranmayacak. Son uyum KHK’sinde ekonomiyle ilgili yapılan değişikliklerden bazıları şöyle: 4 ESK’nin yapısı tamamen değiştirildi. Eski yasada ESK’de bakanlar ve devlet kurumlarından temsilcilerin yanı sıra işçi kesimi adına Türkİş, Hakİş ve DİSK temsilcileri de yer alıyordu. Bunun yanı sıra işveren tarafı ve esnaf konfederasyonları temsilcileri de kurulda temsil ediliyordu. Artık ESK üyelerinin kimler olacağı doğrudan Cumhurbaşkanınca belirlenecek. Konseyin çalışma usul ve esasları da yi ‘Nükleer’de yeni dönem NDK’nin üyeleri Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından atanacak Nükleer Düzenleme Kurumu’nun (NDK) kurulmasına yönelik 702 numaralı KHK Resmi Gazete’nin mükerrer sayısında yayımlandı. KHK ile kurulan NDK’ye nükleer enerji ve iyonlaştırıcı radyasyona ilişkin faaliyetler üzerinde düzenleyici kontrol yetkisi veriliyor. NDK’nin kurulu beş üyeden oluşacak. Kurul üyeleri KHK’nin yürürlüğe girdiği cumhurbaşkanının yemin tarihinden itibaren iki ay içinde atanacak, ilk toplantı atamanın ardından iki hafta içinde yapılacak. Kurumun ihtiyaç duyacağı hizmetler için paylarının en az yüzde 51’i NDK’ye ait olan NÜTED Nükleer Teknik Destek AŞ kurulacak. Nükleer santral işletenler ürettikleri birim kWh elektrik başına radyoaktif atık yönetimi özel hesabına ve işletmeden çıkarma özel hesabına ayrı ayrı olmak üzere 0.15 dolar ödeme yapacak. l Ekonomi Servisi ne Cumhurbaşkanı tarafından belirlenecek. 4 Cumhurbaşkanının, savunma, güvenlik veya istihbarat alanları ile ilişkili olduğuna veya gizlilik içinde yürütülmesi gerektiğine karar verdiği mal ve hizmet alımları ile yapım işleri Kamu İhale Yasası’ndan istisna olacak. 4 Bakana danışmanlık yapmak üzere bakan müşaviri atanacak. Bu kişiler doğrudan bakana bağlı olarak çalışacak. Bakan müşaviri atanırken, “sınav, kademe ilerlemesi ve derece yükselmesi” gibi şartlar aranmayacak. 4 Bakanlıklar ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarında, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı’nda, Genelkurmay Başkanlığı ve kuvvet komutanlıklarının merkez karargâhlarında uzman ve uzman yardımcısı istihdam edilebilecek. Bu uzman ve uzman yardımcılarına teftiş, denetim, inceleme ve soruşturma da yaptırılabilecek. Denetime tabi gerçek ve tüzelkişiler, denetim için gereken gizli dahi olsa bütün belge, defter ve bilgileri bu kişilere vermek zorunda olacak. 4 Özelleştirme Yüksek Kurulu’nca görülmekte olan işler Cumharbaşkanı veya yetkilendireceği makam tarafından sonuçlandırılacak. 4 Özelleştirme Yüksek Kurulu Başkan ve üyelerinin özelleştirme kapsamındaki kuruluşların hesap ve işlemleri ile işletmelerine ilişkin öğrendikleri bilgileri açıklama yasağı da kaldırıldı. 4 Maden Yasası’ndaki değişikliğe göre, Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü’nün bütün mal ve varlıkları devlet malı hükmünde olacak ve haczedilemeyecek. Bunlar aleyhine işlenen suçlar da devlet malları aleyhine işlenmiş sayılacak. l ANKARA ekonomi 11 Devletin yönetimi yürüyebildiğince, Saray’dan, Meclis’siz... Saray adına, KHK’ler, yeni rejimin uyum çalışmaları için bilgi vermek üzere kameraların karşısına çıkan her kimse, devletin yönetiminde akla gelebilecek her alana dönük bir dizi bilgilendirme, uygulamaları sıraladıktan sonra, “Tabii ki son söz Cumhurbaşkanımızın, son kararı kendileri verecek, son açıklamaları kendileri yapacaklar” demeden sözlerine nokta koymuyorlar. “Yeni sistem, yeni Türkiye”de devletin ne kadar kolay ve ne kadar hızlı, başarılı yönetileceğine, başarılı olunacağına inanmamızı istiyorlar. Esneklikte sınır yok. Yürürlükteki anayasal, yasal düzenle Tekadam iradesi üzerinden olabildiğince uzun süreli, uzun soluklu Meclis denetiminden, ötesi gerekli yasal onaylardan da geçirilmekten uzak tutulacak, Başkanlık iradesi, tek adama verilmiş yetkilerle yürütülecek icraatların kapsamında öncelikler sıralanırken Devlet yönetim gücünün tüm erklerine dönük, icraatlara ilişkin sayılanlarda yok yok.. Dünyadaki yürürlükteki başkanlık rejimlerinin güçler ayrılığına ilişkin ilkelerinin, bizdeki partili başkanlık modelinde sınırlarının çizilmemiş olması üzerinden Tekadam rejimiyle yapılmak istenenlerin sayılmasında ilk icraatlar örnekleriyle ortaya konan sınırtanımazlık, keyfilikte, yandaşlık, yalakalıkta çırpınan medyanın sözcüleri bile sorularıyla istemeden de olsa pot üzerine pot kırılan sorular ve yanıtlara çanak tutmuş oluyorlar... “Öyle de olur, böyle de olur, ne de olsa denenmemiş bir modeli uygularken uymayanlar değiştirilir, yanlışlar düzeltilir...” anlamında vurgulamalarla en sıradan beklenen bilgilendirmelerde bile kesinlik görülemiyor. Yeni dudak uçuklatan rakamlı TSK, polis, yargı başta, tüm kamu kurumlarındaki operasyonlar üzerinden, kamera karşısında konuşan yetkili, sorumlu kişiler, “Nasılsa haksızlığa uğradıklarını düşünenler, sonra yargı yoluyla haklarını arayabilirler...” diyebiliyorlar. Tekadam rejiminin icraatlarında en yetkin görevler, kurumlar çalışmaları, isimler, yönetilme tarzlarına ilişkin, Spor Toto üslubunda açıklamalarla bilgilendirmeler, değerlendirmelerde nasılsa sakınca görenler yok... Süper hızlı yönetim tarzında, düğününe giden gelinin çeyizini yolda düzmesi gibi durumlar olağan sayılıyor... HHH Güdümlü medyanın sistem, icraatlar üzerinden bilgilenme şansı isteseniz ilk günlerin kargaşı gibi bir gerekçeyle eksik kaldığı gibi masum bir gerekçeye bağlansa da HDP’lilere “Törene katılacak mısınız” sorusuna gelen yanıtın, birçok kanal, canlı yayında “çağrılmadık” yanıtıyla verilebiliyor olması biraz trajikkomik kalmıyor mu? Hele de Meclis’in şu dönemde, asla hiçbir gündem üzerinden çalıştırılmaması iradesi ortaya konmuşken saf saf kimilerinin hâlâ “Hiç değilse çocuk cinayetleri, tacizleri üzerinden yasalar çıkarılmadan, tatile girmesin” çıkışlarının yandaş medya, seçmenler gündemlerinde, ağızlardan düşürülmemesi, safdillik, durum vaziyetleri, seçilmiş rejimin işleyişini kavramaktan uzak kalmak olmuyor mu? Kimileri ise sandıktaki seçmen iradesinden sonra, uyumlu Meclis çalışmaları için muhalefete görev biçen üsluplarında eleştiri dozlarını ilk günden yükseltmekte bir sakınca görmüyorlar. Seçim kampanyaları sürecinde, “cumhurbaşkanığı” kimliği sınırsız kullanılarak, haksız, hukuksuz kamu gücü, kaynaklarının seçim seferberliğinde kullanılması icraatlarının sorgulanması, hesaplaşılmaması söz konusu yapılamamışken YSK’nin Cumhurbaşkanlığı sıralaması ile ilgili numaralandırmasının, 1. olarak değiştirilmesi çarpıcı bir o kadar eleştiri konusu olmuşken dünkü tören için basılmış liralar ilginç bir yeni adımdı. Üstüne yemin törenin hemen ardından Erdoğan’a yöneltilen soru ve yanıtı geldi. “Cumhurbaşkanı mı, başkan mı” diyeceğiz sorusuna, “Başkan diyebilirsiniz” yanıtı geldi. Yeni sistem resmen başlamıştı.. Cumhurbaşkanı ya da kendi iradesi ile yeni rejimin Başkanı, mazbatasını aldıktan sonra hemen Meclis’ten ayrılırken, gündeme CHP’liler, İYİ Partililerin ayağa kalkmamalarının tartışmaları girmişti. Başkan Erdoğan’ın ilk günü, kendi söylemi ile “Törenler muhteşem, çok yüksek katılımlı olacak...” vurgulamalı Saray törenlerine geçilemeden bu yazıyı tamamlamak zorunda olmak, kuşkusuz AKP, ittifak cephesi için çok önemli Başkanlığın icraatçıları, kurmayları üzerinden yapılacak açıklamaların ayrıntılarının okurlarımızın ilgi alanının kapsama dışında kaldığını öngörebildiğim için beni rahatsız etmiyor. Kaç bakan? Kimler? Meclis’ten de var mı? İş dünyasından önemli isimler olacak mı? Hangi devletler, hangi kademeden konuklarla temsil edilecekler? Saray’ın protokolünde çarpıcı isimler, örgütlenmeler dağılımı?.. Yeni sistemin uygulamalarına ilişkin ipuçları anlamına gelmiyor. Olsa olsa İktidarları yönetim biçimi, pasta paylaşımlarından pay kapma yarışında olacaklar için yaşamsal işlev taşıyor... Nissan’dan emisyon itirafı Nissan Japonya’daki 5 fabrikada araçların emisyonları veya kilometre performansıyla ilgili verinin yeniden yazıldığının ya da testlerin uygun olmayan koşullarda yapıldığının tespit edildiğini açıkladı. Kyodo’nun haberine göre, usulsüzlüğün toplam 1171 aracı etkilediği, konuyla ilgili kapsamlı soruşturma yapılacağı ve gelecekte benzer bir durumla karşılaşılmaması için gerekli önlemlerin alınacağı belirtildi. ‘Kur savaşı çıkabilir’ Ekonomistler ticaret savaşının küresel büyüme dinamiklerine negatif etkisini tartışmaya devam ederken Avrupa Merkez Bankası (ECB) kur savaşı uyarısında bulundu. ECB Yönetim Kurulu üyesi Ewald Nowotny, “Ticaret savaşına ek olarak istemeden bir kur savaşına da girilebilir” dedi. Nowotny, Avro bölgesinde deflasyon korkularının sona erdiğini de vurguladı. C MY B