Katalog

DUNYA Suudi Arabistan’da ‘abeye açılımı’ çağrısı Suudi Arabistan’da Veliaht Prens Muhammed bin Selman’ın “ılımlı İslam’a döneceğiz” açıklamasının ardından kadınlara sosyal hayatta haklar tanınmasıyla başlayan değişim rüzgârları sürüyor. Suudi Arabistan İmamlar Yüksek Konseyi üyesi Şeyh Abdullah el Mutlak, “müslüman kadınların mütevazı giyinmesi ge rektiğini ancak abeye adı verilen çarşafı giymelerine gerek olmadığını” söyledi. El Mutlak, bu giysinin zorunlu tutulmaması çağrısı yaptı. Suudi Arabistan Kralı Selman geçen eylül ayında kadınların araba kullanmasına izin verilmesine yönelik bir kararname yayımlamış, geçen ay ise 25 yaş ve üzerindeki tek başına seyahat etmek isteyen kadınlara turist vizesi verilmeye başlanacağı haberleri gündeme yansımıştı. Pazar 11 Şubat 2018 dishab@cumhuriyet.com.tr TASARIM: İLKNUR FİLİZ HAVADA GERILIM nilgun@cumhuriyet.com.tr 7 Suriye ateşi bölgeyi yakıp kavurmayı sürdürürken Şam’ın Humus civarında İran bağlantılı hedeflerin de aralarında olduğu bir dizi saldırı gerçekleştiren İsrail’e ait savaş uçağını düşürdüğü haberi tansiyonu daha da yükseltti. İsrail jetinin iki pilotunun uçaktan kendilerini fırlattığı, biri ağır olmak üzere yaralı olarak kurtuldukları kaydedildi. Şam ile müttefiki İran, Hizbullah cephesiyle İsrail arasında karşılıklı suçlama, tehditler havada uçuştu. İsrail ateşine yanıt İsrail geçmişte pek çok kez Suriye’de İran, Lübnan Hizbullahı bağlantılı üs ve tesisleri hedef almıştı. Önceki gece yarısından sonra İsrail yetkililerine göre, İran’a ait bir İnsansız Hava Uçağı (İHA) Suriye’den sahalarına giriş yapınca helikopterden açılan ateşle düşürüldü. Ardından ise İsrail jetleri hava sahalarının çiğnenmesine yönelik Suriye’ye misillemeye girişti. İsrail askeri kaynakları, Suriye’de üçü Suriye hava savunma sistemi bataryası ve 4’ü İran bağlantılı tesisin de aralarında bulunduğu 12 hedefe saldırı düzenlediklerini duyurdu. Muhaliflere yakın Suriye İnsan Hakları Gözlemevi de İsrail jetlerinin Şam’ın güneybatısındaki ve Humus’un doğusunda askeri üslere bombardıman gerçekleştirdiğini savundu. ŞamBeyrut otobanı çevresinde de İsrail jetlerinin bombardıman yaptığı iddia edildi. İsrail ateşine Suriye hava savunma sisteminden karşılık verildi. Şam’dan birden fazla İsrail uçağının vurulduğu iddiası geldi. İsrail ise bir F16 tipi savaş uçağının kendi hava sahasına dönüşüyle düştüğünü açıkladı. Pilotların yaralı kurtulduğu belirtildi. Ordudan yapılan açıklamada uçağın Suriye tarafından vurulduğunun düşünüldüğü ancak teyidi için soruşturmanın sürdüğü kaydedildi. Reuters’e konuşan ismini vermeyen bir İsrailli yetkili F16’nin Suriye uçaksavar füzeleri tarafından vurulduğunu doğruladı.Halihazırda İsrail İran’a ait İHA’yı düşürdüğünü açıkladı, Suriye’nin ise İsrail F16’sını vurduğu bildirildi. Tarafların karşılıklı tehditleri birbirini izledi F16’nın enkazına İsrail’in kuzeyindeki Harduf köyünde ulaşıldı. Suriye’nin Kuneytra kentinde ise uçaksavar füzenin parçaları bir traktör tarafından çekilirken objektiflere yansıdı. Rusya: kaygılıyız Rusya Dışişleri Bakanlığı, İsrail ordusunun Suriye’deki saldırılarının kaygı verici olduğunu belirtip Suriye’nin toprak bütünlüğüne saygı duyulması çağrısı yaptı. Tüm taraflardan itidalli olmaları istendi. Açıklamada “Suriye’ye meşru hükümet tarafından terörle mücadeleyi desteklemesi için davet edilen Rus askerlerinin hayatlarına ve güvenliğine yönelik herhangi bir tehlike oluşturulması kesinlikle kabul edilemez” vurgusu yapıldı. ki gerilimin bu son olayla artmasıyla El Arabiya gazetesinin haberine göre, ABD’nin Ortadoğu’da yer alan en büyük askeri üssü olan Katar El Hudedi Hava Üssü’nde “Körfez savaşından bu yana ilk kez yüksek seviyeli alarm verildi”. İsrail Tel Aviv Havaalanı’nda uçuşların da dünkü gerilimin yaşandığı sıralarda yaklaşık 15 dakika durdurulduğu açıklandı. Suriyeİran, İsrail arasında karşılıklı sert açıklamalar peşi sıra geldi. Suriye’den İsrail saldırısının püskürtüldüğü, böyle bir olayın tekrarlanması halinde sert yanıt verileceği duyuruldu. Şam’la müttefik İran cephesi İsrail’in “Suriye’den İHA hava saha mızı çiğnedi” iddiasına ise tepki gösterdi. İsrail’in Humus’ta hedef aldığı tesisin IŞİD’le savaşta kullanılan İHA merkezlerinden olduğu belirtildi. İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü, İsrail’i yalan söylemekle suçladı. Tahran’ın “Suriye’nin kendini savunma hakkına inanıyoruz. Bölgedeki suçlarını örtmek için İsrail başka ülkelere ilişkin yalanlara başvuruyor” dedi. ‘Ateşle oynuyorlar’ Ancak diğer yandan ise İran Devrim Muhafızları yetkilisi General Hüseyin Salami, Tasnim ajansına verdiği demeçte, İHA’nın Suriye’den gönderildiğine ilişkin İsrail iddiasına yöne lik “Bunu doğrulayamayız çünkü İsrailliler yalancı... Ama eğer Suriye doğrularsa, İran da doğrular” diye konuştu. İsrail ordusu yetkililerinden yapılan açıklamada ise İran ve Suriye’nin “ateşle oynadığı” çıkışı geldi. “Gerilimi tırmandırmak peşinde değiliz, sabahki saldırılarımız savunma amaçlıydı” denildi. Ordu yetkilileri Suriye hava savunma sistemine büyük hasar verildiğini savundu. İsrail’in Rusya Büyükelçisi Harry Koren, Suriye’nin güneyinde Suriye ordusuyla müttefik İran, Hizbullah güçlerinin, Şii milislerin yarattığı gerilimin son bulması gerektiğini kaydetti. Bu güçlerin derhal Suriye topraklarından çekilmesi çağrısını yineledi. ‘Bağımsız Filistin’ vurgusu Kolombiyalı yetkililerinin rakamlarına göre sadece geçen yıl ülkelerindeki siyasi ve ekonomik krizden kaçan 200 binden fazla Venezüellalı Kolombiya’ya sığındı. Kolombiya sınır güvenliğini artırıyor Ekonomik krizin pençesindeki Venezüella’da halk Kolombiya Devlet Başkanı Juan Manuel Santos’un sınır kontrollerinin sıkılaştırılacağını açıklamasının ardından sınıra akın etti. Binlerce Venezüellalı geçici iş aramak ya da temel tüketim maddelerini alabilmek için Kolombiya’ya günlük geçişler yapıyor. Yeni sınır kontrolleri kapsamında yalnızca daha önceden verilen geçici özel sınır kartları sahiplerinin ya da pasaportu olanların giriş yapabileceği belirtildi. Santos, Kolombiya’nın sınır kenti Cucuta’da yaptığı açıklamada, “Venezüellalıların ülkeye girişi kontrol altına alınacak ve yasal çerçevede gerçekleştirilecek. Kolombiya’ya suç işlemeye gelenlere izin vermeyeceğiz” ifadelerini kullandı. Sınır kartları 1.5 milyon Venezüellalının yiyecek ve ilaç alabilmek için Kolombiya’ya kısa ziyaretler yapmasına olanak sağlıyor. Beyaz Saray’da şiddet skandalı ABD Başkanı Donald Trump’ın kıdemli danışmanlarından Rob Porter’ın, iki eski eşine şiddet uyguladığı suçlamalarının ardından geçen hafta görevinden istifa etmesinden sonra bir başka danışman David Sorensen’in aynı tür suçlamalarla karşılaşmasını takiben görevi bırakması Beyaz Saray’ı karıştırdı. Sorensen’in de Porter gibi FBI’ın güvenlik soruşturması sırasında eski eşi tarafından şiddet uygulamakla suçlandığının ortaya çıkması Trump yönetiminin kadına şiddet suçlamalarından haberdar olmasına rağmen buna göz yumduğu suçlamalarına yol açtı. Trump’ın ve Beyaz Saray Özel Kalem Müdürü John Kelly’nin istifasının ardından Porter’dan övgüyle bahsetmesi de tepkilere neden oldu. Arap ülkeleri dışında Filistin’i resmi ola biyle ‘hukuken geçersiz’ sayılmasını öngören tasarının rak tanıyan ilk ülke olan oylamasında lehte oy kul Hindistan’ın Başbakanı Na lanmıştı. Modi, geçen tem rendra Modi dün işgal altın muzda gerçekleştirdiği İsra daki Batı Şeria’ya bir ziyaret il ziyareti sırasında Filistin’e gerçekleştirdi. İsrail’i müs uğramamış, İsrail Başbaka lüman aşırılığa karşı mütte nı Binyamin Netanyahu’nun fik olarak gören iktidardaki milliyetçi Hindistan Halk Partisi’nin lideri Başbakan’ın Modi ile Abbas görüşmelerinin ardından ortak bir basın toplantısı düzenledi. geçen ayki iadei ziyaretinde ise ikili pek çok anlaşmaya imza atmıştı. ziyaretinin Filistin’e olan desteğinin sürdüğünü gösterme ama rışın hakim olmasını umduklarını” söyledi. Modi, Twitter’da da, “Bu da 11 milyon dolar yardım cı taşıdığı yorumları yapılırken Modi ha güçlü ikili ilişkilere götürecek ta Modi’nin Filistin’in ardından Um İsrail’in yanı sıra Filistin’i de ziyaret rihi bir ziyaret” mesajını paylaştı. man ve Birleşik Arap Emirlikleri’ni eden ilk Hindistan başbakanı oldu. Abbas’ın Hindistan’dan İsrailFilistin (BAE) ziyaret edeceği belirtilirken Ürdün’den helikopterle Ramallah’a barış sürecinde rol oynamasını iste BAE ile Katar’dan Hamas kontrolün inen Modi, Filistin Başbakanı Ra yeceği yönündeki haberler daha ön deki, İsrail ablukası altında bulunan mi Hamdallah tarafından karşılandı. ce gündeme yansımıştı. Gazze’ye mali yardım geldi. BM’nin Filistin’in eski lideri Yaser Arafat’ın Hindistan, Türkiye’nin öncülüğün yardım çağrısı üzerine BAE 2 mil mezarına çelenk bırakan Modi, Filis de Mısır tarafından Birleşmiş Millet yon, Katar 9 milyon dolar bağış yap tin Devlet Başkanı Madmud Abbas ler Güvenlik Konseyine (BMGK) su tığını duyurdu. ABD Filistin’e verile ile bir araya geldi, Hindistan’ın “ege nulan ve “ABD’nin Kudüs’ü İsrail’in cek 125 milyon dolarlık yardımın 65 men ve bağımsız Filistin Devleti’ni başkenti kabul ettiği” kararının ilgi milyon dolarlık bölümünün askıya desteklediğini, bölgede tekrar ba li BM kararlarına aykırı olması sebe alındığını açıklamıştı. Mavi Ev’den yapılan açıklamada Moon’un Kuzey Kore lideri tarafından ‘mümkün olan en kısa zamanda’ Pyongyang’a davet edildiği belirtildi. KUZEY’DEN GÜNEY’E tarihi DAVET Güney Kore’nin PyeongChang kentinde düzenlenen 23. Kış Olimpiyat Oyunları’nda Pyongyang ve Seul arasındaki barış rüzgarları sürüyor. Olimpiyatlar için Güney Kore’de bulunan Kuzey Kore lideri Kim Jongun’un kız kardeşi Kim Yojong’un başkanlık sarayı Mavi Ev’de bir araya geldiği Güney Kore Devlet Başkanı Moon Jaein’e ağabeyinin Pyongyang davetini ilettiği bildirildi. Güney Kore ajansı Yonhap’ın haberinde Kim’in daveti üzerine Moon’un, Kuzey ile Güney’in önerilen görüş me için gerekli koşulları oluşturmaya devam etmeleri gerektiğini belirttiği, ABD ile Kuzey Kore’nin aralarındaki diyaloğu tekrar başlatmaları gerektiğini vurguladığı aktarıldı. Kim Yojong Kış Olimpiyatları’nın açılış törenine katılmış, Güney Kore ile Kuzey Kore sporcuları törende tek bayrak altında yürümüş ve ortak takım kurmuştu. Kim Yojong törende ABD Başkan Yardımcısı Mike Pence’in arka sırasında oturmuş, ikilinin fotoğrafları medyada “tarihi kare” yorumlarını beraberinde getirmişti. Beyrut’tan enerji hamlesi Akdeniz’de enerji mücadelesi kızışıyor. Lübnan önceki gün bölgede petrol ve gaz rezervlerine yönelik sondaj için uluslararası enerji şirketleriyle ilk imzaları attı. Beyrut yönetimi, aralarında İsrail’le gerilime yol açan tartışmalı “9. blok”un da olduğu kaydedilen iki blokta sondaja yönelik İtalyan Eni, Fransız Total ve Rus Novatek konsorsiyumu ile sözleşme yapıldığını duyurdu. İsrail daha önce 9. blokun kendisine ait olduğu iddiasıyla burada Beyrut tarafından atılacak bir adımı “kışkırtma” hamlesi olarak göreceğini duyurmuştu. Her iki ülke de 9. blokta hak iddiasında. Başkent Beyrut’taki Uluslararası Sergi ve Fuar Merkezi’nde, Lübnan Cumhurbaşkanı Mişel Aun’un da katılımıyla gerçekleşen törende enerji anlaşmasına ilişkin sözleşmeye imzalar atıldı. Törende konuşan Lübnan Enerji ve Su Bakanı Sezar Abi Halil, 9. blok’un, Lübnan’ın deniz suları içerisinde yer aldığına ve Lübnan devletinin egemenliğine ait olduğunu söyledi. Kimi uzmana göre, Lübnan’ın deniz sahasında doğalgaz rezervinin 96 trilyon metreküp, petrol rezervinin ise yıllık 865 milyon varil olduğu tahmin ediliyor. Robot, bakan ve ‘gülmenin adı’ Geçen hafta Roma’da Umberto Eco’nun başyapıtı “Gülün Adı”nın ilk tiyatro uyarlamasını izledim. Oyuna giderken tereddütlüydüm. ’80’lerde Sean Connery’nin can verdiği eserin film versiyonunu sıradan ve çok düş kırıcı bulmuştum. Ancak ışıklar kararıp perde açılınca gerçek bir tiyatro şöleninde olduğumu kavradım. Aktörler, kostümler, dekor, sahne, ışık, hepsi şahaneydi. İtalyan tiyatro yazarları içinde başı çeken Stefano Massini’nin büyük başarıyla uyarladığı eseri, yönetmen Leo Muscato hem klasik, hem modern tiyatronun öğelerini harmanlayarak sahneye koymuştu. Roma’nın “eski Roma zamanından” kalan 2500 yıllık antik tiyatrosunun tam üzerinde yükselen tarihi Argentina sahnesinde sadece 15 gün sergilenen oyun, bu nedenlerle hep kapalı gişe oynadı. Eco’nun yıllar öncesinde okuduğum kitabını da bu vesileyle hatırlamış oldum. Dünyada “en çok satan 100 kitap” arasına giren “Gülün Adı”, özünde soluk aldırmayan bir ortaçağ baskısı hakkında. Engizisyonun en beter çağı 14. yüzyılda cereyan eden hikâyenin merkezinde esrarengiz ölümlerle gündeme gelen ürkütücü bir manastır var... Gizemli manastıra yurtdışından gelen İrlandalı bir rahipten bu ölümleri araştrması isteniyor. Çömeziyle ölümlerin peşine düşen din adamı, titiz araştırmalar sonunda, kurbanların hepsinin manastır kütüphanesinde “yasaklı bir kitaba” erişmek istedikleri için öldürüldüklerini keşfediyor. ‘Gülmek korkuyu siler’ Yasaklanan gizemli kitap, Aristo’nun klasik Yunan’da “gülme, ironi ve komedi” üzerine kaleme aldığı el yazmalarından oluşuyor. Aristo vaktiyle eski Yunancadan evvela Arapçaya, ardından da Latinceye.. “öteki” olarak görülen Araplarca tercüme edilmiş. “El yazmalarının” ortaçağ yobazları tarafından tukaka sayılması için bu, başlı başına yeterli sayılıyor. Bir de üstüne konu “otoriteyi mayınlayan zaaf” şeklinde görülen “gülmek” olunca, kitap “yasaklardan yasak beğen” kategorisine giriyor. “Gülmek neden bu kadar tehlikeli?” diye soruluyor eserde. Buna karşılık olarak, “Gülmek korkuyu öldürür!” deniyor: “Dini inanç ise korkular olmadan var olamaz. Şeytan korkusu olmayınca, tanrıya gerek kalmaz!” Arkadan şöyle bir diyalog gelişiyor: “Ama bu el yazmalarını ortadan kaldırarak, ‘gülmeyi’ de ortadan kaldıramazsınız ki?” “Beri yandan ya ‘gülme’ kitabındaki fikirler yayılıp da insanlar her şeye gülebileceklerini keşfederlerse ne olur? Tanrıya da gülebilirler ve işte o zaman dünya kaosa girer!” Siz anladınız. “Gülün Adı” özetle; “bilgi”ye, “aydınlığa” ve “gülme”ye ulaşmanın adı oluyor. ‘Robot’ ve ortaçağ Robot Sanbot’un Ulaştırma ve Haberleşme Bakanı Ahmet Arslan’la imtihanını izlerken, yeni gördüğüm “Gülün Adı” oyunu ve “otoritemiz sarsılır” düşüncesiyle “gülmek”,“gülme”ye dair her şeyi yasaklayan ortaçağın din adamları geldi aklıma. Sanbot bizde henüz daha yasaklanmadı ama Bakan’ın lafını, üstelik de gayet laubali “Neden bahsediyorsun?” uslubuyla böldüğü için seri biçimde susturuldu. Bu matrak durumla halbuki dolu dolu dalga geçilebilirdi... Bakan ağız dolusu kahkahayla robotla “diyaloğa” girebilirdi... Yerine bodoslamadan derhal “gerekenin yapılmasını” talep etti. Koskoca Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanı; neden işi gırgıra vurup beklenmedik, sürpriz durumda bulduğu kendisini ve robotu ti’ye almayı seçmiyor, “gerekeni yapın” komutuna başvuruyor? Çünkü “otoriteye gülmek”, tıpkı Ortaçağ Avrupası’nda olduğu gibi bizde hâlâ hazmedilemeyen bir şey. “Otorite” bizim topraklarımızda hâlâ “korku”yla besleniyor. “Gülmek” oysa Eco’nun dediği gibi “korku”nun düşmanı: “Gülmek korkuyu yok ediyor.” “Korku”nun ne var ki dağları beklemesi lazım ki, otorite sımsıkı yerinde dursun. Bu nedenle derhal gereken yapılıyor ve robotun hemen anında “aklı alınıyor”. Robot hızla “biat” moduna geçip, özür diliyor... Tiyatroya ne gerek var? Bize her gün tiyatro. Ortaçağ ile “yapay zekâ” çağı yan yana gelince, bize böyle her gün ortaoyunu kıvamında tiyatro izlemek kalıyor. Adams koltuğu devretti İrlanda Kurtuluş Ordusu’nun (IRA) siyasi kanadı olarak bilinen Sinn Fein’in Genel Başkanı Gerry Adams (69), 35 yıldır sürdürdüğü parti liderliğini devredeceğini açıkladı. Adams geçen kasım ayında bu yıl parti liderliğini bırakacağını ve bir dahaki seçimde de milletvekilliğine aday olmayacağını ilan etmişti. Adams’ın halefi Mary Lou McDonald (48) olarak açıklanırken başkan yardımcılığı görevini de Michelle O’Neill’in üstleneceği belirtildi. C MY B