Katalog

Cumartesi 22 Aralık 2018 12 Her gün, ŞİDDETSİZLİKher koşulda, hep birlikte, şiddetsiz HAYAL DEĞİLbirdünya hafta sonu TASARIM: SERPİL ÜNAY Yeni yıl kartlarının kültür tarihi Koleksiyonerlerin peşinde koştuğu bu kart, 1843 yılında İngiltere’de 1000 adet basılmış ve dolaşıma çıkan ilk Noel ve yılbaşı kutlama kartı olarak tarihe geçmiş. Evde, sokakta, işte, sosyal ilişkilerde, siyasette kısacası her alanda yaşadığımız şiddete ve şiddet dayat KURTULUŞ ARI masına karşı, başka bir haya le gönül vermiş bir merkez var Umut İstanbul’da. Şid Avcı: detsizlik Araştır Sanat ma ve Eğitim Der eğitmeni. neği, 2014 yılın Feminist. da kuruldu. Kül Canı türel şiddet, yapı gönülden HİLAL KÖSE sal şiddet ve doğrudan şiddet üçgeni üzerinde ça sosyal değişime inanıyor. lışıyor. Eğitimler düzenliyor, bil gi üretiyor. Şiddetsiz mücadele araçları geliştirmeyi, en önemli si de şiddetsiz bir dünya için ça lışan herkesi güçlendirmeyi he defliyor. Derneğin Başkanı Hül ya Üçpınar ve gönüllüsü Umut Avcı ile şiddetsiz bir dünya mümkün mü sorusuna yanıt ara dık. Üçpınar’a göre bu mümkün ama zor. Avcı da “Buradan çıka Hülya Üçpınar Umut Avcı caksak başka yolu yok” diyor. n Nasıl başladınız? Hülya Üçpınar: 20 yıl kadar geriye giden bir hayaldi. İzmir Savaş Karşıtları Derneği’nde ça Hülya Üçpınar: Yapısal şiddet türlerinden bir tanesi de ataerki. Ataerkinin bütün bireyleri baştan sona etkilediğini düşünüyorum. Hepimizin iradesi en baştan sakatlanıyor. En çok kadınlar zarar görüyor. lıştığımız dönemde, şiddetsizlik üzerine çalışan bir merkez oluşturabilir miyiz diye konuşmaya başlamıştık. 90’lardan söz ediyorum. Sonra dernek kapandı, bu mesele unutuldu. Daha sonra Hilal Demir beni harekete geçirdi. Ben İzmir’den geldim, o İspanya’dan geldi, çalışmaya başladık. Nedenlere bakmak n Şiddetsizlik tam olarak ne demek? H.Ü.: Şiddetsizlik deyince herkes, birisi yanağına bir tokat vurdu mu sen de öbür yanağını dön diye anlıyor. Bu değil. Şiddetsizlik aslında toplumumuzun kültürel yapısında var. Mesela köylerde aile büyüğünün bazı sorunları çözmesi, kadınların yaptığı şiddetsiz eylemler... rı paylaşıyoruz. Yaptığımız şey teorik gibi görünse de bence gerçek hayatla örtüşüyor. Hülya’nın dediği gibi, pasif bir yerden değil ama birbirimizi ve kendimizi affede afede, bunun yollarını araya araya iletişim kurmamız çok önemli. Nasıl ki feminizim yükselişteyse, bütün bu baskıyla birlikte şiddetsizliğin de bir yükselişi olduğuna inanıyorum. İnsanlar körcesine öfkeye teslim olup gitmiyorlar ama öfkeyi ve şiddeti televizyonlarda göstermek işimize geliyor. Asıl ihtiyacımız, daha anlaşılır hissetmek. İyilik ama nasıl? H.Ü.: Kötülük ve şiddet, matematiksel olarak büyük bir hızla ilerlerken, şiddetsiz davranışlar ve farklı dan körükleniyor. Ast üst ilişkisinin olması gerektiği, toplumun başka türlü örgütlenemeyeceği empoze ediliyor. Mafya dizilerine, ağalık üzerine kurgulanan dizilere bakın mesela... Bir ihtiyacın doğduğunu görmek güzel ama ne kadar ayakları yere basıyor soru işareti açıkçası. Antrenman formatı n Çalışmalarınız nasıl? H.Ü.: Antrenmanlar yapıyoruz. Hem fikrimizi, hem kalbimizi, hem de bedenimizi koyduğumuz atölye çalışmalarıyla hayatta ne istiyorsak onu birazcık deneyimliyoruz. Şiddetsiz lik, şiddet nedir? Çatışma dönüştürme, güç iktidar ilişkileri üzerine çalışı yoruz. Eşitlerara kalp üçlemesinin bütüncül çalışması bana çok iyi geldi. Bir şey için kendinden vazgeçmediğin, kendin olarak katkıda bulunabildiğin bir konu şiddetsizlik bence. H.Ü: Çalışmalarımız temel olarak ‘kendinin farkında olmak’ üzerine kurulu. Şiddetsiz iletişimi çalışırken, ben ne yapıyorumu bilmeden, başkasından bir şey talep etmenin anlamsızlığını görüyorsunuz. Çatışma dönüştürürken, hep karşıdakini suçluyorsan önce kendine bakman lazım diyoruz. Ben ne yapıyorum ki o böyle karşılık veriyor? Temel şey kendi farkındalığın. Adımlar atabilmen, bu adımların da şiddetsizliğin ilkeleri üzerine kurulması. Nerde başlar? Şiddeti savunan politik gruplar varken, şiddeti dışlayan politik gruplar da olageldi. Biz buralardan tutmak gerektiğini dü bir iletişim biçimine duyulan ihtiyacın kat sayısı sanki onun kadar yük sı karar alma mekanizmaları konsensus, şiddetsiz iletişim, ayrımcı n Şiddetsizliği öğrenirken temel sorun ne size göre? U.A: Bağlamları ezberlerden çıkaramamak. Her an ça şündük. Şiddet kültürüne baktı sek değil. Belki biraz lık, önyargılar, tışma içine düşüyoruz. Ailede, ğımızda, pek çok kurumsal yapı daha ivme kazana toplumsal cinsi sokakta, işyerinde, sosyal ha yı, kültürel ilişkilerin kendisini cak. Şu anda kitle ile yet, grup dina yatta. Bize kavgayı öğretiyorlar gösterebiliriz. Şiddet bir görün tişim araçlarında gör mikleri çalış ama içinden çıkılamaz kavga tü, bir sonuç. Şiddete giden nok düğümüz şey şiddetin ma konuları yı. Bir ihtiyaç karşılanmamışsa tada, kültürel yapının doğurduğu ayrımcılık, ötekileştirme gibi şeyler var. Kurumların kendilerinin ürettiği şiddet var. Sokağa dönük bir şey yapmıyoruz. Daha makbul olduğu. İktidar ilişkilerinin, hiyerarşik ilişkilerin makbul olduğu. İyilik isteyen insanlar aslında bunu bireysel mızın başında Diçeinrnheağziırnla, kdoığlaı eyğlaiştitmırıkciıtlaayrboır. ?gnealnisyıKolrao.tlıulım çatışkı çıkar. Bu bilgi beni Hilal ve Umut’un tartışmasından çıkarıyor. Ortada karşılanmamış bir ihtiyaç var ve buna birlikte bakalım dediğinizde şid çok şiddet kültürünün nedenle iyi olma hali olarak istiyor U.A.: Sivil toplum örgütle detsizlik tam da burada başla rine bakmak ve alternaifleri gös lar ama iyiliğe engel olan meka ri, dernekler, gruplar, öğrenci mış oluyor. termek istiyoruz. nizmalar üzerine düşünüyorlar klüpleri başvuruyor. Biz de dışa H.Ü: Dönüşmek o kadar zor n Baktığınızda ne görüyor mı? Güç ilişkileri üzerine düşü açık etkinlik yapabiliyoruz. Gö bir şey ki, farkına varsan bile sunuz? nüyorlar mı? Norveçli sosyolog nüllü olmak isteyenler başvuru dönüşemiyorsun bunun üzerine Umut Avcı: Amaçlar araçla Johan Galtung, yapısal şiddet yor. Stajyer üniversite öğrenci kafa yorman gerekiyor. rı meşrulaştırır mı? Bizim görü derken hiyerarşiyi kastediyor. leri oluyor. Eğitimlerin antren U.A.: Antrenmanlar bura şümüze göre meşrulaştırmaz. Kurumsallaşan şey hiyerarşi man formatında olması çok etki da işe yarıyor. Grup içerisinde, Amaçlar araçları kurar, hatta in dir ve daha güçlünün daha güç li. Merkezimiz, ne körü körüne o güvenli alanda, gerçek hayat şa eder. Böyle düşünüyoruz. Bi süz üstünde oluşturduğu baskı her şeyi dışlayan politik bir ze ta yaşadığımız durumlara yakın reyselden gruplara, tüm süreci nın kendisidir. İyilik istenirken minde, ne de sadece kişisel ge şeyleri yaşayıp, içinden çıkıyo şiddetsiz işletebilmenin araçları bunlar ne kadar sorgulanıyor, lişim gibi politikayı dışarda bı ruz ve şiddetsiz dili içselleştir nı araştırıyoruz. Var olan araçla bilmiyoruz. Şiddet tam da bura rakan bir yerde. Zihin, beden, memiz mümkün oluyor. GÜÇ TANIMINI DEĞİŞTİR n Şiddetsiz alanlar yaratmak mümkün mü? H.Ü: Buna inanmak istiyorum. Bu benim hayata bakış açım. Bu ideale inanmazsam, bu alanda çalışamam. Gündelik hayatta o kadar çok şiddet deneyimi yaşıyorsun ki inanmazsan devam edemezsin. Gerçekten çok zor olduğunu düşünüyorum. Doğrudan şiddete karşı (fiziksel, duygusal, sözel şiddet) bile, doğrudan bir şey yapamıyorsun. Doğrudan şiddet buzdağının görünen yüzü. Genelde bununla uğraşılıyor. Nedenlerine bakılmıyor. Kadın örgütleri bakıyor bir yönüyle. Neden yasalarsa, yasaların değiştirilmesi için çalışıyorlar. Dönüşüm yaratmak istiyorsak, altyapı çalışması yapmak zorundayız ve bu yol uzun. Herkes, bir biçimde bu alanda okumalı, çalışmalı, kendine bakmalı, dönüşmeli ve etrafına yaymalı mutlaka. Ama bunu davranışsal olarak yayabilmen için karşındakinin de buna açık olması gerekiyor. U.A.: Bütüncüllüğü çok bilmiyoruz. İşe gideriz, mutsuzsak büyüt mememiz gerekir, çünkü orası iştir, hayat dışarıdadır. Mutsuz evliliklere çocuğumuzun hatırına katlanırız. Yaşam alanlarımız başka başkaymış gibi... İşten çıkarım bir süre kendim olurum, eve giderim anne olurum. Bölüne bölüne yaşamak normal değil. Kendi hayatlarımızı o kadar tehlikeye atmış durumdayız ki 100 yıl sonrasıyla ilgili hiçbir planımız yok. Mış gibi devam ediyoruz. Kafamda uyduruk bir ok var; insanlık bu yöne gider diye. Bence iki senaryo var. Biri şu: Ve kötüler dünyanın geri kalanını öldürüp, paralarıyla bir kubbe inşa edip içinde yaşarlar. Diğeri de biz burdan çıkarız. Çıktığımız yer de her gün, her koşulda, hep birlikte şiddetsiz bir dünya olur. n Bu konuyla ilgilenenlere bir mesajınız var mı? U.A.: Ben, şiddetsiz karşılaşma anları yaşandığında, farkındalıkların, açıklıkların tohum gibi olduğunu düşünüyorum. O an bir şey değiştirmiyor belki ama tohum ekiliyor. Kendimizi sağaltmak açısından da bir şeyin ucundan tutabil memiz lazım. Gözümüzü kulağımızı açarsak, parçası olabileceğimiz, bizim için de bir şey var. Hem tohum ekmiş oluruz, hem de çaresizlik duygusu var ya ondan kurturmuş oluruz. H.Ü.: Gücü bile onların paradigması üzerinden kurduğumuz için çaresizlik duygusu yaşıyoruz. Gü Hülya Üçpınar. Avukat. Uzun yıllar, insan hakları, işkencenin önlenmesi ve alıkonma yerlerinini izlenmesi konusunda çalıştı. Vicdani ret hareketinde aktivist ve hukukçu olarak yer aldı. cün tanımını da değiştirmek gerekiyor belki. Gandi, olmasını istemediğiniz şeyin alternatifi neyse onu kurmaya çalışın diyor. Mutsuzluk kaynağı çok ama dayanışmanın, sevginin değersizleştiği noktada inancı yeniden canlandıran, kendimizi iyi hissetceğimiz şeyler de var. Yılbaşı kartlarından taşan nostalji İRFAN YALIN Bakmayın siz son yıllarda posta ile eşe dosta yılbaşı kartı gön ve Avrupa ülkeleri arasında önemli bir bağın kurulmasını sağlamış. Özellikle 1890 yılına gelindiğinde son derece popüler olan dermenin yerini, cep telefonu ve Prang’ın kutlama kartları, çığ gi internet yoluyla yapılan gönderile bi büyüyen yeni bir işkolunun da rin almasına! Eminim siz de, sev habercisi olmuş aynı zamanda... diklerinizden gelen bir yeni yıl kar Başka ülkelerin de posta pu tını, internetten gelen bir mesaja lu gibi parlak bir fikri alıp da aynı tercih edersiniz. Evet, ülkemizde şekilde uygulamaya başlamala yılbaşı kartı gönder rı sonrasında, insan me arzusu son yıl lık için gittikçe artan larda bir hayli azal bir hızda haberleş dı ama bazı ülkeler me sınırları aşılmış de bu gelenek hız ve atılan sağlam te kesmeden devam meller sayesinde ile ediyor. Örnek ola tişim kavramı gelişe rak İngiltere’de, ara rek bugünkü düzeyi lık ayı içinde hazırla ne kadar gelmiş. nacak Noel ve yılbaşı kutlama kartları Yaratıcı fikirler ndldMGcvildoyllkcndksykluuEknİirmnüaçeçeemiiııüaaoaaüıilsmliiıieaümliirynrnşaunliıpbYinn,kgkezpyyisnnsşpainçotdşrtşuaıaıeııdkiüs8lırilMmdainirelllterhtnreıAulidrunbıeşçMi,e.0ıeu’nreinmiyçmrevğğidlzÖumunınealaocrm0irebad,aaysiııaişkniActamsşıeşsyifnnluteşireunob2nmaöieuaaıduğiımyme.şşsi.krtkcunkari0rğz,krntioerrl’iEaÇliPklsalılaşadunaşgedluit0guiover,lanyspkalenuliaedrllaürddeğeetı0nanğpmıomkblıaiklmpllianeüfukeldrlt’ed’atkimniikienyiluelşiça.iroruşnaarniarmruiuludlycıem,zielaüFülapş’mnaöydingatyeuetyeeoçAdranaşusrınbvlyamiöreiaşylkayiıalşeıvyrüvıkletnşçismsegyaekmrkiariegukçigalsttaraurmiznalhşldsorüeaşaçıüde,aapregpirliiaeilpzğrdliklayiziçrılarymünıağyasaenypeılerakeüayrigrntandıenilafnlkı1lrileln,tiklüaöna9dgrandavştüekekıalgrtdslilynüne0eoe,raab.kdoıanühüedbleeoty,drr5lrRmnrçeoçvekeaeskla.nveauşi,tleıeirolmay,YmtubcazlıgteYlelbreyğrşaerüeltuirmdıeyekllsinmaererileauağaraeannırbnnıieinğnirmklinaarştkiiuenıiednnt.gakemeubİslrairytşihğdşnltrlklnElkspkdYlamkdnkmBkauoaeieaeıaaalnluuoaoayeaeaoaiıomnkrermrrkğlıarlhrb.fbrd,tmşnkşslıdamersyisegkiyınişlluiu,nrtyamılisçaeatidüaeaşekdlöiıtlıabyliafloşdçianmr’lınzkaiKnreodaneelyyoayrıöileraiiüdonntorsaalaamdkua,nyakdnaİröökknnoilssitraell’e,zeummköennverradealıadlrtırırckvndruteazmslaurrsattdelalaylslıâteeetkrelreaaiinğki.ialoynaılfitğçlkkalrrnğmiblvbaiibıar1tlhdLvknğm,lkıitklilrlıeegıüettuneerevroeiiaal9unaarçiaaprehmrıüüryrilFeerroln,rntnkış0lı’mkrrlgirliioünekkzzuloeinryeuatd.,ueya0çabeeeykmrşlmatlvnrmtikrfzGürdeaytyriiraş’ulılrolaeırinnalliaılltuvnaenreeiılüagşltnübinadrğdblnşe’ekelknhadivytdimdisçknaauirb.meidrzpyllysllreıberaiaaıaaueş.öerüeveŞalıkeaaabsıruniblfihrırsemİkezmtnmbşrlymiyrınPpdıliaeroubsngatdklraarlılaabpyakeaoaüeaaünrealıtbnüzeıaatşirşüaeayşilterryşmknkrzııicelrnarılaicriysbgı.lrşşizalitdniaatnlslüraglrsılldaüelıyıylökiilDaeşetmş’iesmeışarnaıdetianröıvaazaannönalrenıab.lrorradliıynügınkisnirrıniüikdtzınşeşnneen,aioela..,rl 15. yüzyıla varan gelenek Araştırmalara göre, insanların birbirlerine yılbaşı kutlaması gönderme isteğine 1400’lü yılların Almanyası’nda rastlanıyor. Bugün müzelerde ve özel koleksiyonlarda korunan el yapımı kâğıt üstüne yazılmış bu kutlama dilekleri, günümüze kadar ulaşan ve evrensel hale gelen bir âdetin Avrupa’daki ilk örneği. 18. ve 19. yüzyıllarda bakır klişe ile basılan gravürler yeni yıl kutlamaları sırasında ticaret erbapları tarafından müşterilerine dağıtılmış. Kutlama kartlarının dünyanın her yerinde popüler olması ve uzaktakilere kolayca gönderilebilmesi tabii ki, pulun icadından sonra yaygınlaşmış. Yüzyıllar boyunca son derece karmaşık ve pahalı olan posta hizmeti, 1840 yılında, İngiltere’de sir Rowland Hill tarafından tasarlanan ve devlet eliyle basılan posta pulunun kullanımını ile sistematik bir hale gelmiş ve herkes tarafından kolayca satın alınabilen bir hizmet olmuş. Hemen sonrasında da, 1843 yı lında, dizaynı John Callcott tarafından yapılan, Sir Henry Cole tarafından da 1000 adet bastırılan tasarımlar, bugün anladığımız anlamda ilk Noel ve yılbaşı kutlama kartları olmuş. 1856 yılında Amerika’da Alman asıllı Louis Prang, taşbaskı yöntemi ile hazırladığı ve yıllar içinde renkli olarak geliştirdiği kutlama kartlarıyla, Amerika ile İngiltere Pronin koleksiyonu ait Boris Zvorykin’in (18721942) çizdiği yılbaşı kartı, Stockholm’deki büyük yayınevi Granberg Anonim Şirketi tarafından 19041916 arasında basıldı. Savaşın soğuk yüzünü tersine çevirdi Bu olumlu hava, o gün de bugün gibi yükselen milliyetçilik akımlarının her yeri sarmasıyla beraber yerini çatışmalara, siyasi kutuplaşmalara bırakmış. Özellikle Birinci Dünya Savaşı, yeni yüzyıl ile yeşeren barışçı umutlar için felaketlerin başlangıcı olmuş. Kadınlar kocalarından, çocuklar babalarından ayrılmış. Hasretin yaşandığı, ölüme olan yakınlığın fazlasıyla hissedildiği cephelerde, barışçı umutlar tükenmeye başlamış ama savaşın soğuk yüzünü sanki bir tek kutlama kartları tersine döndürmeye çalışmış. Devletlerin her türlü güçlüğe karşı cephelerde kurduğu sahra posta teşkilatları ile ölüme en yakın olunan yerlerden yollanan yılbaşı kutlama kartları, eline geçene mutluluk vermiş; sanki barışa olan özlemi yaşatmaya aday olmuş. Her ne kadar cephelerden gelen yılbaşı kutlama kartlarının üstünde, propagandanın, milliyetçi güdülerin ve kendini güçlü göstermeye çalışan savaşan güçlerin soğuk temaları yer alsa da, barışçı çağrılar, kutlama kartları üstüne yazılanlarda aramış geleceğin umutlarını. Yeni yılın yeni umutlara, hoş sürprizlere ve sağlıklı günlere açı lan bir kapı olması dileğiyle, bir koleksiyoner olarak güzellikleri biriktirmenizi dilerim. C MY B