Katalog

PROTESTO İÇİN BOŞ ÇIKTI Lübnan’ın en eski gazetesi An Nahar dün boş sayfalarıyla okuyucuyu şaşırttı. Gazete eylemin gerekçesini ülkede seçimlerin ardından yakla DUNYA şık beş ay sonra hâlâ hükümet kurulamaması, ekonomik kriz, dış mali yardım paketinin teh likeye girmesi olarak gösterdi. Gazete siyasi taraf olmadıklarını savunarak “bir basın kuruluşu olarak ülkenin içindeki korkunç hal konusunda ahlaki duruşumuzu göstermek istedik” açıklaması yaptı. Son yıllarda ekonomik zorluklar nedeniyle ülkede kimi gazetenin kapandığı, Nahar’ın da zorluk yaşadığı kaydediliyor. Bölgeye Kaşıkçı pimiCuma12Ekim2018 [email protected] TASARIM: EMİNE BİLGET 7 Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın 2 Ekim’de Suudi Arabistan’ın İstanbul Başkonsolosluğu’na girdikten son Suudi muhalif gazetecinin ‘kaybolması’, İhvan’dan Suriye sorununa Ortadoğu çatlaklarını bir kez daha ortaya koydu ra kendisinden bir daha haber alınamaması, bölge siyasetinde RiyadTahranDohaAnkara eksenin de halihazırda yaşanan gerilimi daha da ‘Fay hatlarını tetikledi’ kızıştıracak bir nok taya doğru ilerliyor. Adli, kriminal, is doğan ergün tihbari boyutlarına ilişkin çok sayıda belirsizlik ve dezenfor masyon emaresi içeren olay, siya si bakımdan ise gerilimin taşıyıcı sı ana aktörlerin yönelimlerine ışık tutan bir laboratuvar işlevi görüyor. Dünya medyasında da büyük yankı bulan Kaşıkçı olayıyla ilgili dikkat çekici yorumlardan biri Alman Frankfurter Allgemeine Zeitung gazetesinden geldi. “Kaşıkçı’nın İstanbul’da kaybolması Ortadoğu için iyi bir haber değil” değerlendirilmesi yapılan analizde, olayın uzun zamandır var İhvan çekişmesi Ortadoğu coğrafyasında bir nu Kaşıkçı’nın bulunması için eylemler sürüyor. olan Türkiye ile Suudi Arabistan arasındaki anlaşmazlığı körüklediği savunuldu. Gazete maralı fay hattının ŞiiSünni ekse de şu satırlara yer verildi: “İslam ninde mezhepsel ayrım olduğu biliniyor. Bununla birlikte derinde on yıllardır var olan ancak kendisine yüzeye çıkmak için boşluk arayan bir diğer ayrım da özellikle “Arap Baharı” denen süreçle birlikte belirginleşti. Sünni dünyasında Suudi Arabistan liderliğindeki çizgi, özellikle Filistin’de Hamas’ın yükselişi, Mısır’da Tahrir olaylarının ardından Muhammed Mursi’nin başa gelmesi, Tunus’ta Nahda’nın güçlenmesi ve Suriye’deki siyasi kaos gibi olaylar sonucunda İhvan (Müslüman Kardeşler) hareketini bir tehdit olarak gördü. Mısır’da İhvan’ın devrilmesine destek veren Suudi Arabistan’da geçen yıl Veliaht Prens Muhammed bin Nayif’in yerine Kral Selman’ın oğlu İkinci Veliaht Prens Muhammed bin Selman’ın getirilmesiyle de Müslüman Kardeşler’e karşı tutumun daha da şiddet nemde muhaliflere karşı da sert bir tutum içinde olduğu biliniyor. t‘Koapşlaıkyçaıcmaukthıa’ liidfdleiraisı Bu çerçevede dün önemli bir iddia da Daily Beast adlı haber sitesinden geldi. Site, Kaşıkçı’nın, “Arap Baharı”nın savurduğu binlerce muhalifi toparlama hedefi olan Washington merkezli Arap Dünyası için Şimdi Demokrasi (DAWN) adlı bir oluşumun liderliğini yapma çabasında olduğunu iddia etti. Benzer şekilde, Kaşıkçı’nın kaybolduğu haberlerinin hemen ardından gelen yorumlardan biri de, Riyad’ın binlerce İhvan kökenli siyasetçiye ve Suudi rejimi muhaliflerine ve on dayanıyor. Suudi Arabistan’ın bölgede etkisini artıran İran’a karşı sivrilttiği siyasetinde, Yemen’de Tahran destekli Husilere karşı sürdürdüğü savaş önemli bir rol oynuyor. Kaşıkçı’nın her ne kadar, Yemen’de Husiler’i desteklemese de Suudi Arabistan’ın bu ülkeye yönelik bombardımanlarında çok sayıda sivil kaybının yaşanmasının ardından operasyonlara son verme çağrısı yaptığı da biliniyor. Bu denklemde, Riyad’da halihazırda gücü elinde bulunduran klik için, Kaşıkçı’nın Türkiye ve İhvan’la bağlantıları, Yemen konusunda son dönemki eleştirel pozisyonu, Washington Post gibi ABD’de özellikle Demokratlar bakımından etkili bir gazetede yazıyor oluşu ve ülke içi siyasette tasfiye edilen kanatla yakın ilişkilerinin potansiyel tehlike görüldüğü yorumları yapılıyor. lendiği yorumları yapılıyor. Riyad’ın, İhvan hareketinin bölgesel hamiliğini üstlendi Trump şimdilik dengeli ği şeklinde değerlendirdiği Ortadoğu siyasetinde etkisi Ankara’yla ve yakın müttefiki ni artırmak isteyen Ankara’nın Katar’la da ilişkilerinin gide da söz konusu krizden Riyad’ı rek bozulduğu biliniyor. Veliaht Prens Selman’ın etkinliğindeki Riyad yıpratarak çıkma çabası güt Suudi gazeteci, Washing yönetimi geçen yıl Lübnan Başbakanı Hariri’nin mesi sürpriz değil. Tam da si ton Post yazarı Cemal Kaşık zorla alıkonulduğu iddialarıyla gündeme gelmişti. çı ise bu denklemde ilginç bir yerde duruyordu. Kaşıkçı’nın, Kriz Fransa Cumhurbaşkanı Macron’un Riyad’ı ziyaret edip uçağıyla Hariri’yi almasıyla dinmişti. yasi çözüm sürecindeki, Anayasa Komitesi çalışmalarının sürdüğü Suriye’de kartların dünyasının liderliği için çekişen iki ülke ayrı saflarda yer alıyor. Suudi Arabistan Müslüman Kardeşler’i terör örgütü ilan edip, Katar’a ambargo uyguluyor ve İsrail ile işbirliği yapıyor. Erdoğan Türkiye’si ise Müslüman Kardeşler’e yardım ediyor, Katar ile sıkı işbirliği sürdürüyor ve Filistinlilerin haklarına sahip çıkıyor. Kaşıkçı olayı Ortadoğu’daki tehlikeli fay hatlarını görünür hale getirdi.” Riyad ve Fox’tan zıt iddialar Suudi muhalif gazete ci Kaşıkçı’nın “kaybolmasından” hemen sonra Türk yetkililerin uluslararası basına verdikleri demeçler ve AKP’ye yakın medya kuruluşlarında öne sürülen, istihbarat kaynaklı iddialar oldukça dikkat çekiciydi. Kaçıkçı’nın konsoloslukta öldürüldüğüne inanılması, Riyad’dan 2 Ekim’de iki özel jetle Türkiye’ye gelen ve aralarında otopsi uzmanının da olduğu, 15 Suudi yetkilinin cinayette rol oynadığı iddiası ve gazetecinin konsolosluktan çıkan siyah Selman’dan önceki Veli nasıl dağıtılacağı yönünde tar bir araçla taşındığı yönünde ha aht Prens Nayif’le yakınlığı oldu lara ev sahipliği yapan Türkiye’ye tışmalar yapılırken... berler, günaşırı Türkiye ve dün ğu gündeme yansırken gazeteci mesaj verdiği yönündeydi. Öte yandan, bölge siyasetinin ya gündemine yansıdı. nin İran’a karşı Riyad’ın İhvan’la işbirliği yapabileceği şeklindeki yazıları da arşivde duruyor. İh Tahran’la kapışma, Yemen krizi... her daim önemli bir aktörü olarak sayılması gereken ABD’de Riyad’la yakın ilişkilere sahip Trump yöne van etkisinin Suudi Arabistan’da Kaşıkçı’nın misyonuna dair, bir timinin şu ana kadar Kaşıkçı kri ki devlet kademelerinden siline diğer dikkat çekici iddia da Riyad ziyle ilgili Ankara’yı da gözeten ceği yönünde net mesajlar veren, ile Tahran arasındaki çekişmeye bir denge siyaseti izlediği görü uluslararası ilişkilerinde lüyor. Riyad’a karşı söylem düze de bu harekete karşı bir çizgi izleyen Riyad’ın KAYIP MUHALİFLER yinde giderek hiddetlenen bir tonla konuşan Washington, Rusya’nın özellikle son dö faili olduğu iddia edilen es Muhalif bir figür olarak Cemal Kaşıkçı’nın ortadan kaybolması, son dönem Suudi Arabistan siyasetini izleyenler ki Rus çifte ajan Sergey Skripal’e yönelik su açısından sürpriz niteliği taşımıyor. 2012 yılından itibaren Riyad’a reform çağrıları yapan Prens Turki bin Bandar 2016’da gizemli bir şekilde ortadan kayboldu. Prens’in bir arkadaşına verdiği ve kendi yazdığı kitabın kopyasında ise “Bu yazdıklarım ancak kaybolmam ya da suikasta uğramam halinde paylaşılabilir. Kaçırılacağımı ya da beni öldüreceklerini biliyorum” yazıyordu. 2014’te krallığı eleştiren paylaşımlar yapmaya başlayan Prens Suud bin Saif ve 2013’te ikast girişiminde sergilediği gibi yaptırım yolunu iz Almanya’ya kaçarak sığınma talep eden muhalif Prens Halid bin Farhan da kayıplar arasında. Diplomasi lemeyi he ‘Turistler’ savunması Riyad’a yakın El Arabiya haber sitesi, Kaçıkçı olayında rol oynadığı iddia edilen 15 Suudi hakkındaki haberinde, bu kişilerden birinin havalimanında eşiyle birlikte fotoğraflandığını, kimilerinin ise tarifeli uçakla gelen yolcuların kullandığı terminalde görüntülendiğini savundu. Site, söz konusu kişilerin turist olduğunu iddia etti. ABD’de Trump’a yakınlığıyla bilinen Fox News ise kaybolma olayını ilk haber veren ve Kaşıkçı’nın nişanlısı olduğunu söyleyen Hatice Cengiz’i Kaşıkçı ailesinin tanımadığını öne çı tarihinde eşine az rastlanan bir örnek ise Lübnan Başbakanı Saad Hariri’nin başına gelmişti. İran destekli Hizbullah’ın Lübnan’da etkisini artırmasından rahatsız olduğu bilinen Riyad yönetiminin geçen yılın kasım ayında ağırladığı Hariri’den uzun süre haber alınamamıştı. Bu süre zarfından istifa ettiği iddia edilen Hariri, daha sonra Fransa’nın devreye girmesiyle ortaya çıkmış ve istifa söylentisini yalanlamıştı. nüz tercih etmedi. karttığı haberinde, ortaya sunulan verilerde çelişkili noktalar olduğunu savundu. Avrupa’yla diplomat gerilimi İran rejim muhaliflerinin Fransa’daki bir toplantısına karşı saldırı girişimiyle bağlantılı olduğu iddia edilen bir İranlı diplomat hakkında başlatılan yargı süreci Batı’yla Tahran arasında gerilime neden oldu. Paris’in Villepinte adlı banliyösünde “İran Milli Direniş Konseyi” adlı muhalif grubun toplantısına yönelik saldırı girişiminin faillerinden olduğu iddia edilen Esedulah Esedi adlı diplomat gözaltında olduğu Almanya’dan, soruşturmanın sürdüğü Belçika’ya iade edildi. İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Behram Kasımi, olayı protesto amacıyla, Almanya’nın Tahran Büyükelçisi’nin Dışişleri’ne çağrıldığını söyledi. Ölüm cezası tarihe gömülecek Malezya, ülkede İngiliz sömürge döneminden kalma ölüm cezasının kaldırılması için harekete geçti. Başbakan Mahathir Muhammed liderliğindeki koalisyon hükümetinin ölüm cezasının kaldırılmasına yeşil ışık yaktığı duyuruldu. Yerel basında kabine kararının parlamentoya sunulacağı belirtildi. Brezilya diktatörlüğe karşı ayakta Brezilya’da geçen pazar günü yapılan devlet başkanlığı birinci tur seçimlerini önde tamamlayan aşırı sağcı Jail Bolsonaro’ya tepkiler dinmiyor. 19641985 yılları arasındaki askeri diktatörlük döneminden “altın çağ” sözleriyle bahseden eski asker Bolsonaro’ya karşı Sao Paolo’da binlerce kişinin katıldığı bir gösteri düzenlendi. Irkçı saldırı İlk turda yüzde 46 oy alarak en yakın rakibine yaklaşık 17 puan fark atan Bolsonaro’ya karşı bir araya gelenler “Diktatörlük, bir daha asla” sloganları attı. Seçimlerin 28 Ekim’de yapılacak ikinci turun da Bolsonaro’ya karşı İşçi Partisi’nin adayı Fernando Haddad yarışacak. Öte yandan, Bolsonaro’ya karşı tişört giyen bir kadının, aşırı sağcı liderin destekçilerinin saldırısına uğradığı bildirildi. Porto Alegre kentinde düzenlenen bıçaklı saldırıda kadının vücuduna gamalı haç çizildiği belirtildi. 2015’te Rukban bölgesinden ayrılan kimi Suriyeli Ürdün’e geçmişti. Binlerce SİVİL açlıkla yüz yüze Suriye’nin Ürdün sınırında Rukban bölgesinde bin lerce sivilin her iki ülkenin kuşatması altında sıkıştığı, aç susuz yaşam savaşında olduğu belirtiliyor. Reuters’ın haberine göre, yaklaşık 50 bin kişinin yaşadığı Ürdün, Irak sınırına yakın alanda kurulu sığınmacı kampı çevresine uzanan hatlar Suriye ordusunca kesildi. Yerel bir kaynağın, yardımların yakın zamanda ulaşmaması halinde kıtlıkla yüzyüze kalınacağını söylediği aktarıldı. BM’ye bağlı örgütlerden de Rukban kampında çok sayıda çocuğun olduğu, alandan son iki günde en az iki bebeğin hayatını kaybettiği bilgisinin geldiği duyuruldu. Rukban, Suriye’nin güneydoğusunda ABD üssünün de bulunduğu Tanf bölgesi yakınında. ‘İran varsa para yok’ ABD Dışişleri Bakanı Pompeo, Suriye’nin yeniden yapılandırmasına ancak İran ve bağlantılı güçlerin tümüyle çekilmesi halinde destek vereceklerini söyledi Suriye krizinin çözümüne yönelik siyasi çabalarla birlikte gözler yaklaşık sekiz yıldır süren sa vaşla birlikte yerle bir olan ülkede yeniden inşa ça balarının nasıl yürütüleceğinde. Sahada Şam yöneti mine verdiği destekle çatışmaların seyrini değiştiren Moskova’nın yeniden yapılanma için finansalalt yapı çerçevesinde uluslararası girişimlere destek arayışları na Washington’dan İran koşulu yükseliyor. ABD Dışişle ri Bakanı Mike Pompeo, “Eğer Suriye, İran destekli kuv vetlerin tamamen çekilmesini garanti etmezse, ülkenin yeniden inşası için ABD’den bir dolar bile alamaz” dedi. Amerikan Ulusal Gü venliği İçin Yahudi Enstitüsü’nde konuşan Pompeo, “IŞİD’i yenmek ‘KİMYASAL CİHATÇILARIN öncelikli hedefimiz oldu, hâlâ da öyle. Ancak şimdi buna iki konu daha eklendi. Suriye çatışmasında barışcıl siyasi çözüm ile İran ve onların desteklediği güçlerin Suriye’den çıkışı” ifadesini kullandı. İran’ın Suriye’deki varlığını sür ELİNDE’ Rusya’nın Suriye’deki Ateşkes İzleme Merkezi, Suriye’de IŞİD militanlarının kimyasal silah üretiminde kullanılan zehirli maddeyi Nusra bağlantılı Heyet Tahrir el Şam’dan (HTŞ) ele geçirdiğini duyurdu. dürmesi halinde bu Sputnik’in haberine gö nun İsrail’e karşı yeni bir re Merkez sözcüsü, ge cephe açmasına neden olabileceğini savundu. Gözler Washington’ın İran’a yönelik baskıyı artırıp 4 Kasım’da yeni tur yaptırımları devreye sokma hazırlığına çevri çen salı akşamı El Latamna yakınlarında, IŞİD bağlantılı bir grubun HTŞ’nin olduğu bölgeye saldırdığını, “çatışmada 4 militan ve iki Beyaz Baretliler üyesinin öldüğünü” belirtti. HTŞ’nin elindeki liyken Pompeo’nun söz “iki varil klorun IŞİD’liler leri ABD’nin Suriye’den ce alındığı, Halep’in gü hemen çekilme niyetinin neyine götürülüp Harras olmadığını bir kez daha ortaya koyduğu yorum Ed Din grubuna teslim edildiği” savunuldu. larını da beraberinde ge tirdi. İran ise Suriye’den Şam istemedikçe çıkmayaca ğını sık sık vurguluyor. SDG’ye zırhlı araç Öte yandan DHA’nın haberine göre, Suriye’de Ankara’nın terör örgütü gördüğü YPG’nin ana bileşenini oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri’ne (SDG) ABD liderliğindeki uluslararası koalisyon tarafından Irak sınırından yaklaşık 300 zırhlı askeri araç gönderildi. YPG’den ise dün “44 ülkeden yaklaşık 900 IŞİD’li elimizde” açıklaması gündeme yansıdı. Ukrayna Kilisesi’ne ‘bağımsızlık’ kararı Rus Ortodoks Ki lisesi ile Fener Rum Patrikha nesi arasında, Ukrayna Orto doks Kilisesi’nin bağımsızlığına ilişkin gerilim de, İstanbul’dan Moskova’yı kızdıracak hamle geldi. İstanbul İstanbul’da yaşayan Ukraynalılar kilise kararını kutladı. Fener Rum Patrikhanesi, Ukrayna kilisesinin Rus kili sesinden bağımsızlık talebini kabul ettiğini açıkladı. İstanbul’dan bir yetkili önceki gün, “Rusya’nın ba ğımsızlığın kabul edilmemesi yönündeki baskısı na direneceklerini” söylemişti. Ortodoks dünyası ge çen ay üç yılda bir düzenlenen Synaxis toplantısı için Beyoğlu’nda bulunan Aya Triada Rum Ortodoks Kilisesi’nde bir araya gelmişti. Rus Ortodoks Kilise leri Patriği Kirill, Fener Rum Kilisesi’ni ziyaret ederek Fener Rum Patriği Bartholomeos ile Ukrayna’da 3’e ayrılan Ortodoks kiliselerinin yeniden birleştirilmesi ni konuşmuştu. Ukrayna Devlet Başkanı Petro Poro şenko ise geçen nisan İstanbul’a yaptığı bir ziyarette, Bartholomeos ile Ukrayna’nın Rusya’dan bağımsız ki lise kurma meselesini görüşmüştü. Nüfusunun büyük bölümü Ortodoks olan 45 mil yonluk Ukrayna’daki Kiev Patrikhanesi bağımsız lık talebini İstanbul’daki Fener Rum Patrikhanesi’ne iletmiş, İstanbul’daki patrikhane de süreci resmen ele alma kararı vermişti. Bağımsızlık krizinde Ba tı ile Moskova arasında Kırım’ın Rusya tarafından il hakı sonrasında artan gerilimin etkisi olduğu değer lendirmesi yapılıyor. C MY B