Katalog

Pazartesi 6 Haziran 2016 SELİN ONGUN TUNCER [email protected] TASARIM: MÜGE KAYGUSUZ Bİ soRmak lazım söyleşi 13 CHP ESKİ İSTANBUL MİLLETVEKİLİ, EMEKLİ BÜYÜKELÇİ OSMAN KORUTÜRK: Suriye’de federasyon gözüküyor kırmızı çizgiler Türkiye’yi kurtarmaz CHP eski İstanbul Milletvekili Osman Korutürk, Tahran, Oslo, Berlin ve Paris’te Türkiye’yi uzun yıl Öyle gözüküyor. Bu iktidarın Suriye politikası olmasaydı IŞİD, El Nusra olmayacağı gibi orada Kuzey Suriye lar büyükelçi olarak temsil etmiş bir isim. Fedarasyonu’nu oluşturacak bir PYD de Tahran Büyükelçiliği’nin yanı sıra Irak olmayacaktı. Özel Temsilciliği de yapan Korutürk, dip n Kuzey Suriye Federasyonu sizce lomasinin Ortadoğu cephesine de hâkim, Türkiye için tehdit mi? duayen bir hariciyeci. Korutürk söyleşisi Türkiye dışında oluşan bu gibi oluşum nin tamamını cumhuriyet.com.tr’den oku lar Türkiye için tehdit olmayabilir. Bu, si yabilirsiniz. Korutürk’ün Alman parla zin o oluşumla ilişkinize, onların o bölge mentosundaki soykırım tasarısına giden de kendilerine biçtikleri role, sizin o rolü sürece, hükümetin İsrail ve Rusya’ya iliş yönlendirme kabiliyetinize bağlı. Zaten si kin tutum değişikliğine, “kırmızı çizgi” zin göreviniz bu oluşumların tehdit oluş siyasetinin Suriye’deki akıbetine ilişkin turmamasını sağlamak. analizi için buyurun. n Bugün Kuzey Suriye’de oluşan gö n Almanya Büyükelçisi Hüseyin Avni rünüm Kuzey Irak’ta ortaya çıkarken Karslıoğlu merkezde. Kısa sürede görev askeriyle bürokratıyla devletten hep yerine gönderilir mi acaba? onu duyduk: “Kuzey Irak’ta bir federas Doğru olan ilgili danışmalar bittikten yon Türkiye’nin bekası için tehdittir. sonra Büyükelçiyi geri göndermek. Ama Kırmızı çizgimiz bellidir.” “Tehdittir” yaparlar mı; bilmiyorum. İktidarın cid anlayışıyla varılan nokta ortada. O es di krizleri göstermelik adımlarla geçiştir ki strateji ile Suriye’de bugünü kotara mek gibi bir eğilimi var. Bu sonucun çıka bilir miyiz? cağı çok önceden belliydi. O strateji var olan bir strateji değil n Tasarı aylardır gündemdeydi. Ne di. Saddam’ın devrilmesine dek Irak den bugün geçti? Kürdistanı’nın özerkliği söz konusuydu. Bu konu Almanya’da bazı çevreler Bu hem Irak anayasasında hem yasaların ce öteden beri gündeme getirilmeye ça da vardı. Biz o süreçte Irak’ta Barzani ve lışılır. 1915 olayları ile ilgili abartılmış Talabani hareketlerini barıştırmaya çalı bir rapor yazan Brandenburg’lu papaz şıyorduk. Irak Özel Temsilciliği dönemin Lepsius’den hareketle, benim zamanım de (20032005 S.O) çatışma kalkmıştı, be da da Brandenburg eyaletinde ders ki raber çalışıyorlardı. Yaptığımız tüm çalış taplarına alınması için eyalet parlamen malarda Irak Kürtlerinin federasyon iste tosunda girişim olmuştu. Siyasi karşılı ği ile karşılaştık. Bizim de desteklememi ğı olmadığı için o zaman bunu önletebilmiştik. Bugün yine siyasi karşılığı yok. Onun için, Alman parlamentosundan çı Korutürk: “Dış politikada dümeni büyük hamlelerle kıramazsınız. Artık o eski iskele yok. 180 derece dönemezsiniz.” da bulunması, Türkiye ile Almanya ara diklerini “endoktrine” etti. Türkiye’yi Biliyorsunuz İsrail konusunda üç şart zi istiyorlardı. Türkiye’nin Irak stratejisi kan bu sonuç, mülteci sorunundan bağım sındaki göçmen müzakerelerinin günde bu noktaya beraber getirdiler. Kendi koşuldu. Özür, tazminat ve Gazze abluka n Siz onlara ne diyordunuz? sız olarak düşünülemez. Eski Başbakan mine bu konunun da dahil edilmesi gi “uzman”ları ile Türkiye’nin nereye geldi sının sona ermesi. Netanyahu’nun telefo Onlara çok açıkça şunu söylüyorduk. Davutoğlu’nun “Kayseri pazarlığı yaptık” bi önleyici diplomatik adımların üzerin ği görüldü. Bir şeyleri düzeltmek istiyor nunu özür olarak kabul ettiler. Oysa İsrail Elbette bir federasyon kurabilirsiniz an diyerek takdim ettiği mülteci anlaşması de durmadılar. Şimdi göstermelik tepki larsa iktidarın, Dışişleri’nin kadroları özür dilemedi esasında. İsrail şunu söyle cak bizim tecrübelerimizden bu bölgede nın, Cumhurbaşkanı’nın “otobüslere dol ler verecekler ve kamuoyunu bunlarla ya nı sadece alt yapıda kullanıp, “nota yaz, di: “Mavi Marmara müdahalesi sırasında federasyonların değil, üniter devletin da durur göndeririz” çıkışlarının insani ve tıştırmaya çalışacaklar. Hatırlayın, za fotokopi çek” döngüsünden çıkarıp ye aşırı güç kullanımı olduğu tarafımızdan ha sağlıklı işlediği gözüküyor. Biz üçün etik açıdan Türkiye’nin itibarını zedele manında Fransız şarapları da yerlere dö niden dış politikanın dümenine geçir tespit edilmiştir. Oradaki zaiyat bu sebep cü bir devlet olarak içişlerinize karışama diği bir gerçek. Angela Merkel’in mülteci küldü vs. Bir ay sonra hepsi unutulu meleri gerek. le olduysa üzgünüz.” Kamyonların arka yız. Şu anda bizden destek bekliyorsanız konusunu yönetmek için ciddi etik kural yor. Ekonomik yaptırıma gelince Türkiları çiğnediği de bir gerçek. Almanya’da ye Almanya’ya karşı ekonomik yaptırım 180 derece dönemezsiniz sında yazılı olan “hatam varsa ara” notla bir toplumsal uzlaşı olmadan federasyo rına benziyor bu. nu destekleyemeyiz. Özerklik konusunda tüm bunlara ciddi bir tepki var. Bu şart uygulayabilecek bir konumda değil. Ya n Tam burada soralım: Türkiye’nin n Tazminat? toplumsal uzlaşı oluşmuş, bu sizin anaya larda Türkiye’ye böylesi bir sopa sallamakta kimse sıkıntı çekmemiş olmalı. pılması gereken Almanya’da bu konunun DavutoğluErdoğan ortaklığındaki Ha Tazminatta anlaşacaklardır. Ama Gaz sanızda da yer almış, onun için biz özerk hukuka taşınması için gerekli etkin orga mas söylemini terk edip İsrail’in muta ze ambargosunun kaldırılması, çok zor. liğe saygı gösteririz. Onun ötesine diye Kayseri pazarlığının sonucu nizasyonları düzenlemek. AİHM kararlarına ve Federal Anayasa’ya aykırılıkları bık kalacağı yeni bir Hamas söylemi be Bunu “ambargo kalkacak” diye ilan edernimsemesi İranTürkiye ilişkilerini na seniz, ya AKP’nin kullandığı tabir ile tü bileceğimiz bir şey yok, diyorduk. Bizim stratejimiz buydu. Netice olarak o bağıra n Son 1915 yasası, Kayseri pazarlığı nı öne çıkararak mahkeme yoluyla geçer sıl şekillendirir? kürdüğünüzü yalarsınız, ya da bu iliş çağıra “Bunlar bize çok büyük tehdittir” nın bir sonucu mu? siz kılınması için çalışmak. Unutmayın ki Muhalefetin bir söylemi var; Türk dış kiyi yeniden kuramazsınız. Diğer yan gibi sözleri ikili konuşmalarımızda hiçbir Onda tereddüt yok. Sa 2006’da Fransa’da kabul politikası 180 derece değişmelidir. Oy dan hükümet Mavi zaman söylemedik. Doğ yın Davutoğlu Kayseri pazarlığının sonunun ne olduğunu önce kendi ge Her şeyde ‘üst akıl’ oyunu ara edilen “soykırımı inkârı” sa Türk dış politikası 180 derece değişeyaptırıma bağlayan ya mez. Çünkü 180 derece değişmek tamasa Fransız parlamenterle men geriye dönmek demek. Denizci ta Marmara’dan sonra büyük bir taktik hata yaptı. Daha önce İsrail am Gazze ambargosunun kaldırılma rusu da buydu. n Bugün için doğ ruyu soralım. Rusya, misi içinde başına gelenlerden gördü. Maalesef şimdi Türkiye de Kayseri pazarlığının vahim sonuçlarını bir bir görecek. mak kendi aklını ‘alt akıl’ olarak görmekten başka şey değildir. Kendi beceriksizleriyle rin Anayasa Konseyi’ne başvurmaları sonucu iptal edilmişti. Üzülerek söylüyorum, “eyy” siyasetiyle, o nutuklara ze biri ile buna “alabanda” derler. Oysa sizin kalkmış olduğunuz iskele artık yok. Davutoğlu’nun dışişleri bakanlığı ile Türk dış politikası “stratejik derinlik” ile acaip sulara dümen kırdı. AKP dümeni bu bargosunun yasal olduğu yolunda hiçbir BM belgesi yokken, bizzat bizim kurdurduğumuz Palmer Komisyonu’nun so sı çok zor. ‘Ambargo kalkacak’ diye ilan ederseniz, ya AKP’nin kullandığı tabir ile tü Türkiye’ye “Irak’tan çık” derken, Irak ve Suriye parçalanmışken, ABD ve Rusya’nın mutabakatı belliyken, Kilis’e n Cumhurbaşkanı Erdoğan’a göre ise “Bir üst akıl var. Talimat gelmiş olmalı. Ve Al ne zaman dış politikada olumsuzlukla karşılaşsak ‘üst akıl’ diyorlar. min hazırlayan Ahmet Davutoğlu’nun Dışişleri Bakanlığı ile birlikte Türkiye, herkesi tehdit eden, raya kırdığında Suriye’de Baas rejiminin başında Esad’ın olduğu diktatör bir yönetim vardı ama parçalanmamış, bütün bir ülkeydi. Türkiye ile de iyi ilişkileri var nucunda, ambargonun yasal olduğu yayımlandı. Filistin’e daha büyük bir zarar verebilir misi kürdüğünüzü yalarsınız, ya da bu ilişkiyi yeniden kuramazsınız. roketler atılırken, herkesin pay derdinde olduğu bu resimde “Kuzey Suriye Federasyo man ekolü Türkiye üze tehditlerini yerine getir dı. Bölgesinde IŞİD, YPG, El Nusra, El Ka niz? Diplomasi açısından nu bizim için tehdittir” rinde bazı operasyonlar meyen ve herkesten de ide, Ahrar El Şam yoktu. Rusya’nın mü utanç verici. kırmızı çizgisi, artık peşinde.” tehdit alan bir ülke haline geldi ve inandı dahalesi yoktu. Keza Irak’ta halen federal n Bir başka gelişme: “Fırat’ın batısı Türkiye’yi kurtarır mı, kurtarabilir mi? Kendi beceriksizlikleri sonucunda ne rıcılığını kaybetti. yapı içinde birlikte çalışabilecekleri umu kırmızı çizgimizdir” çıkışları da Men Kurtaramayacağı çok açık. Türkiye’nin zaman dış politikada bir olumsuzluk n Burada özellikle Davutoğlu’na mu du vardı. Türkiye’nin Rusya ile ilişkile biç operasyonu ile tarih oldu. dış politikasını böyle karmaşık bir yumak la karşılaşsak iktidar bunu “üst akıl” ile halif iktidar hanesinde güncel bir konu ri de çok iyiydi. “One minute” hadisesi ile Kırmızı çizgi vs. hükümet bu retoriği haline getirip “kırmızı çizgi” diyerek ha izah etme alışkanlığında! Her şeyde bir var: “İsrail ve Rusya politikalarında ra İsrail ile ilişkiler bir parça sarsılmış olsa pek seviyor. “Eyy” diye başlayıp, her türlü maset yapmak hiçbir şey ifade etmiyor. “üst akıl” oyunu aramak, kendi aklını “alt dikal değişikliğe gidilecek.” da yine de olumlu ilişkilerimiz vardı. Oy hakaret ile devam ederek her tarafa kır Artık Türkiye’nin yapabileceği bir şey akıl” olarak görmekten başka bir şey de Değiştirmek zorunda, değiştirmeden sa bugün bunların hiçbiri yok. 180 dere mızı çizgiler çekiyorlar. Kırmızı çizgi ge yok. Lüzumsuz yere bir uçağı düşürüyor ğildir. Üçüncü ülkeler, kendi çıkarlarının devam etme ihtimalinin gittiği yer batak. ce döndüğünüz zaman boşluğa gidiyorsu çerli bir şey değil. Ülkenin, ulusal çıkar sunuz, sonucunda o toprakların üzerinde öyle gerektirdiği durumlarda Türkiye’yi Şu anda Türkiye ve etrafını çevreleyen nuz. 180 derece dönemezsiniz, alabanda ları vardır. Ulusal çıkarlar sık değişmez bile uçamıyorsunuz. Bu noktaya geldik zora sokacak oyunlara başvurabilirler. İk hiçbir ülke arasında güvene, karşılıklı çı yapamazsınız. Örneğin İsrail ile durumu ancak ulusal çıkarlara erişme yöntemle ten sonra ne söyleseniz boş. Orada haki tidarların yapması gereken, bunları ba karları gözetmeye dayalı, eşite eşit saygı nuzu düzeltirken onun İran’a yönelik et ri konjonktüre göre değişir. Kırmızı çizgi katen bir federasyon oluşuyorsa ve gele şedilmez bir üst aklın marifeti gibi göre çerçevesinde bir ilişki yok. kilerini de düşüneceksiniz. Dolayısıyla in lerin üzerinde durmamak Türkiye’nin o cekte orada olacaksa o zaman sizin onun rek tevekkülle sineye çekmek ve yakın n Saray çevresindeki “tüm fenalıkla ce rota hesaplarını yapacaksınız, dümeni bölgedeki çıkarları neyi gerektiriyor ona la ilişkilerinizi yeniden gözden geçirme mak değil, bunları önceden saptayıp, bo rın sebebi Davutoğlu, Erdoğan’ın katkı büyük hamlelerle kıramazsınız, artık ge bakmak lazım. niz lazım. Yeni oluşumun size tehdit ol şa çıkaracak önlemleri alabilmektir. “Al sı yok” bakışı ne kadar isabetli? ride kalktığınız o eski iskele yok. n Şimdi Kuzey Suriye Federasyonu masını engelleyecek şekilde bir ilişki içi man ekolü” sözüne gelince, acaba bunu Davutoğlu, Erdoğan’ın duymak iste n İsrail hattında dümen nasıl kırılıyor? ufukta, değil mi? ne girmeniz şart. da Davutoğlu’na fatura etme niyetini mi ortaya koyuyor? Yakında anlaşılır. n Başbakan Yıldırım ise açıklamalarında tonu daha düşük viteste tuttu. “Almanya ile ilişkilerimizin birden kö Kabadayılıktan sonra kıvırıveriyorlar tüleşeceğini kimse beklemesin” dedi. “İyi polis politikası” mı? Belki yabancı parlamentolarca kabul edilen 1915 olaylarına ilişkin yasalar konusunda AKP iktidarlarının geçmiş uygulamasının yüksek tonda atıp tuttuktan, esip üfürdükten sonra, biraz zaman geçince hiçbir şey olmamış gibi eski ilişkilere dönmek şeklinde olduğunu gözlemlediği için, kendi yönetiminde “atıp tutma, esip üfürme” kısmını atlamayı düşünüyordur. Açık ki, sorunun etrafını şekerle kaplamaya çalışıyor. Sonucu yumuşatma eğilimi var. Ancak kolay değil. Yaşananların elbette ciddi sonuçları olacak. n Ekonomik yaptırım, İncirlik’teki Alman Tornado uçaklarının akıbeti gibi şıklar zikrediliyor. Buradan ne çıkar? Karma parlamento heyetinin temaslar n Rusya’ya gelelim. Rusya özür ve tazminat istiyor. Türkiye’yi savaş suçu ile itham ediyor. Rusya sadece özür ve tazminatla yetinir mi? Rusya, İran gibi ülkelerin kendilerine yapılana aynıyla karşılık verdiği biliniyor. Neticede çok akılsız, mantık dışı bir iş yapıldı. Birkaç saniye sınırınızı ihlal eden uçağı düşürdünüz. Buna karşılık olarak angajman kuralları diyorsunuz. Angajman kuralları çatıştığınız ülkeye karşı kullanılır. Rusya sizin orada çatıştığınız bir ülke değil. Angajman kuralları orada Suriye’ye karşı koyuldu. n Cumhurbaşkanı Erdoğan “pilotaj hatası” çıkışından sonra dümeni biraz daha kırdı ve “Putin’in açıklama larına itibar edilmeli” dedi. Neden? Çok kolay meydan okumalar, kaba dayılıklar yapıyorlar. Benzer tehditlerle karşılaştıklarında, üstelik karşı tarafın ciddi olduğunu gördüklerinde kıvırıveriyorlar. Sonuç olarak güvenilirliğiniz ve itibarınız da kalmıyor. Bugün “pilot hatası” diyorsunuz, oysa devrin başbakanı o gün “emri ben verdim” diye ortaya çıkmış. Uçağın düşürülmesinden sonra ilk açıklama Cumhurbaşkanlığı’ndan gelmiş. Hangi pilotun hatası? Bizimkinin mi Rus pilotun hatası mı? Şimdi de “bizimkini değil Rus pilotu kastettim” denir ise böyle bir siyasete kim güvensin? n Arma krizi, Rakka operasyonu, Rıza Zarraf gündemi eşliğinde kimi akıllardan geçen bir soru: “Amerika Erdoğan’ın üzerini çizdi mi?” Ben üçüncü ülkelerin Türkiye üzerinde her istediklerini yapabilecek düzeyde etkili olacaklarını düşünmüyorum. Washington, Erdoğan’ın gitmesini isteyebilir ama Erdoğan’ı götürmek onun elinde değildir diye düşünüyorum. “Üst akıl, o götürdü, bu getirdi” gibi yaklaşımların hayata geçirilebileceği aciz bir ülke değil Türkiye. Ne var ki uluslararası adalet ciddi çalışan bir mekanizmadır. Amerika’da başlamış olan bir adli kovuşturmanın da ucunu tutamazsınız. O dosyanın ucu nereye kadar gidiyorsa oraya kadar gider. Bu da “üst akıl” vs. ile değil uluslararası adalet ile ilintilidir. C MY B