Katalog

CEREN GayrimenkulKUMBASAR cerenkumbasar@cumhuriyet.com.tr @cerenkumbasar TASARIM: ŞÜKRAN İŞCAN Kent böyle dönüşüyor!Yılan hikâyesine dönen Kartal kentsel dönüşüm ve Galataport projelerini Pazar 3 Nisan 2016 Kuş olmayanın uçurumlar üzerine yuva kurmaması gerekir Nietzsche KENDİNDEN MENKUL CEREN KUMBASAR Sosyologlar işbaşında mercek altına aldık. Şeffaf olmayan süreç itirazlar nedeniyle uzadıkça uzadı Bu hafta, son zamanlarda alışageldiğimiz üzere adliye odaklı tatsız bir haftaydı. Sizlere bu haf KARTAL taki projeleri hazırlarken bir mail aldım. Mail Boğaziçi Üniversitesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Tuna Kuyucu’dan geliyordu. İstanbul’da 2005’ten beri uy gulanmakta lan büyük çaplı kentsel dö nüşüm projlerinin başarısız olmalarının sosyal, kurumsal ve hukuki nedenleri ni araştırdığını ve bu konuyla ilgili görüş mek istediğini belirtti. Yıllardır kentsel dönüşüm projelerinin şehir bölge plan cıları kadar sosyologların, tarihçilerin ve sivil toplum örgütlerinin işi olduğunu ya zan biri olarak bir sosyologdan mail al mak gerçekten şaşırtıcı oldu. Üstelik bu sosyologun uzmanlaştığı konu kentsel İŞTE O SÜREÇ dönüşümdü. Tuna Kuyucu şimdiye kadar birçok araştırma raporuna, akademik çalışmaya Ağustos 2005 Kartal Belediyesi’nin imza atmış bir akademisyen. Şimdiki çalışmasında da, bu hafta size tanıtacağım düzenlediği bir organizasyonda, “Kentsel Dönüşüm ve Sürdürülebilir Gelişme Bakımından Strateji Belirleme” çalışmalarını yürüten kent tasarımcısı John Thompson konuştu. iki proje dahil toplam dört projeye odaklanarak, bence çok değerli bir araştırma raporu hazırlamaya çalışıyor. Rapor, dikkate değer bulunup sadece akademik Nisan 2006 Yarışmaya davet edilen üç mimardan biri olan Zaha Hadid’in hazırladığı proje kazandı. bir çalışma olarak kalsa da kentsel dönüşüm projeleri için ilaç niteliğinde. Kendisiyle görüşmemiz sıraasında öğrendim ki Tuna Kuyucu, aynı zamanda Temmuz 2007 Zaha Hadid’in geliştir meye devam ettiği Kartal Pendik master planı kamuoyuna sunuldu. Şubat 2008 Kartal Belediye Meclisi’nin CHP’li üyesi İbrahim Doğan “Kartal halkı, Kartal’a yabancılaştırılacak” diyerek projenin iptal edilmesi için dava açtı. İBB Başkanı Kadir Topbaş ve Kartal Projesi’ni yürüten Zaha Hadid bir araya Projenin tasarımı yapılırken balıkçı ağı ve timsah derisinden ilham alınmış Yıllardır gündemimizde iki önemli proje var. Biri Galataport, Karaköy sahil şeridinde. ları arasında bakanlar da var belediye başkanları da, vatandaş da var şehirbölge plancıları da. la modern mimarinin en ünlü temsilcilerinden biri olan Zaha Hadid’in. Projenin mimari özelliği ise bölge coğrafya “imzacı” akademisyenlerden biri. Şimdiye kadar o kadar değerli çalışmaların altında imzası var ki, keşke bu çalışmaların altındaki imzası dikkate alınsaydı da, böyle bir sektör bunca yıl bunca büyük problemleri yaşayıp bu kadar zaman ve para kaybetmeseydi. Kendisiyle gerçekleştirdiğimiz sohbetin bir özetini sizlerle de paylaşmak isterim ki, kentlerin dönüşümünde hepimi gelerek projenin 1/5000 ölçekli planlarını ve görsellerini kamuoyuyla paylaştılar. Nisan 2008 Kartal Belediye Başka nı Arif Dağlar, BM Ekonomik ve Sosyal Konseyi’nde (ECOSOC) projeyi tanıttı. Şubat 2010 Zaha Hadid’in projesi he nüz uygulanmasa bile bölgedeki fiyatlar artmaya ve konut projeleri gerçekleşmeye devam etti. Karaköy Rıhtımı’ndan Mimar Sinan Üniversitesi Fındıklı Kampüsü’ne kadar uzanan proje, 1.2 kilometrelik sahil şeridini, 112 bin 147 metrekarelik alanı kapsıyor. Diğeri Kartal kentsel dönüşüm projesi. Ortal özellikleri çok tartışılıp, çok durdurulup çok revize olmaları. Kentsel sözcüğünü hak eden ölçekte olan iki projenin de hem kente katması gereken değerler açısından Uzun ve eksik süreç Gelin bu iki projenin de sürecine mercek tutalım ve şehirde yaratacakları katma değeri veya şehre katmadıklarını inceleyelim. Böylece bu ve benzeri projelere daha büyük bir resimden bakıp, hem vatandaşlar hem sivil toplum örgütleri olarak henüz onaylanmamış veya başlamamış projelerde sına uygun şekilde yükselip alçalan binaların geometrik şekillerden oluşan balıkçı ağı ya da timsah derisini andırması. Kartal Belediyesi’nden aldığımız bilgiye göre İBB tarafından revize edildi ve proje şu an onama sürecinde. 14 yıl sonra... Galatport projesi ise otel, ofis alanla zin bir parça katkısı olabilsin. Gelişmekte olan ülkelerin en büyük sıkıntılarından biri kentsel dönüşüm. Türkiye’de de son yıllarda gündemden düşmeyen kentsel dönüşüm konusu ne yazık ki hâlâ kanayan bir yara. Kentsel dönüşüm konusunun bu kadar uzun zamandır konuşulmasının, çoğu projenin sürekli ertelenmesinin, konunun tarafı olan kimsenin çözümlerden ve çözüm yollarından memnun olmamasının en te Temmuz 2011 İBB ve Kartal Belediyesi Meclis üyesi İbrahim Doğan tarafından yargıya taşınan projeye İstanbul 1. İdare Mahkemesi yürütmeyi durdurma kararı verdi. hem de merkezi konumları dolayısıyla dikkatle incelemek gerekiyor. Bana sorarsanız kentsel dönüşümün bu kadar uzun ve sıkıntılı bir süreçle işlerlik ka söz sahibi olalım. Kartal Kentsel dönüşüm projesi, Pendik ve Kartal sahil, Kartal Merkez ve E5`ten sahile inen, taş ocağını da rı, mağaza, restoran, ofis, kruvaziyer terminal binası, rekreasyon alanları, kapalı otopark alanları ve en önemlisi iki rıhtımı barından, Bilgili Holding ve mel sebebi günlük/dönemlik kararlarla şehirlerin kaderinin belirleniyor olması. Neden olmuyor? zanmasının en temel sebebi herkesin içine alan 555 hektarlık bir alanda ya Doğuş Grubu ortaklıklarıyla hayata ge 1. Parsel bazında verilen dönüşüm ka Ağustos 2012 Kartal Belediye Başka nı Altınok Öz ’Deprem Dönüşüm Müdürlüğü’’ kurduklarını söyledi. Kasım 2012 Zaha Hadid Architects tarafından tasarlanan Kartal Kentsel Dönüşüm Projesi alanı içinde bulunan Emlak Konut Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı’na ait olan arsalar için Arsa Satışı Karşılığı Gelir Paylaşımı İşi ihalesi yapıldı. Şubat 2015 Zaha Hadid’in çizdiği kentsel dönüşüm projesinin planları İBB Meclisi’nden oy birliği ile geçti. Bölgenin plansız kalması üzerine Kartal Belediyesi tarafından söz konusu alan için yeni imar planları hazırlandı. Yeni planlarda 550 hektarlık alan bazı kamu arazilerin özelleştirme kapsamına alınması nedeniyle 303 hektara indirildi. 16 Ocak 2015’te İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi’nde görüşülen 1/5000 ölçekli Kartal Nazım İmar Planı, oy birliği ile karara bağlandı. kentsel dönüşümden başka bir şey an pılacak. Proje Bağdat doğumlu ancak çirilecek toplamda 1115 metre rıhtım laması. Bu farklı anlama halinin taraf doğduğu coğrafyanın tam tersi bir ruh uzunluğu olan çok önemli bir proje. Projenin mimarı Zara Hadid kimdir? İki gün önce 65 yaşında kalp krizinden kaybettiğimiz Habid, Bağdat doğumlu olmasına rağmen, bu coğrafyanın oryantal etkileri yerine modern, füturistik mimarinin dünyadaki en önemli temsilcilerinden biriydi. 4 Bağdat’ta doğdu. 4 Beyrut Amerikan Üniversitesi’nde matematik eğitimi aldıktan sonra Londra’da Mimarlar Derneği’nde mimar lık kariyerine başladı. 4 1979 yılında kendi şirketini kurdu. 4 En bilinen tasarımlarından biri Londra Olimpiyat Parkı’nda dalgayı andıran Aquatic Centre. 4 Olimpiyatlar ve Paralimpiyatla rın ardından tesis 2014 yılında halkın kullanımına açıldı. 4 Britanya Mimarları Kraliyet Enstitüsü’nün altın madalyasına değer görülen ilk kadın mimar 4 Hong Kong, Almanya ve Azerbaycan’da da tasarımlar yapmıştı. 4 İngiltere’nin en saygın mimarlık ödüllerinden Riba Striling ödülünü de kazandı 4 Londra’daki Serpentine Sackler Galerisi, Glasgow’daki Riverside Müzesi ve Guangzhou Opera Binası’nın da tasarımlarını yapmıştı. 4 2022 yılında Dünya Kupası finallerinin oynanacağı Katar’daki stadyumlardan birinin de tasarımı yapmıştı. GALATAPORT rarları büyük ölçekte işler olmuyor. Sadece bir bina için veya ada bazında verilen dönüşüm kararları, uzun vadeli ihtiyaçları da kısa vadeli fırsatları da içeremiyor ve en önemlisi o şehrin geleceğinin kurgusuna hizmet etmiyor. (Türkiye’de hangi şehrin gelecek kurgusu var diye sorsanız size cevap veremem) 2. Kentsel dönüşüm sürecinin çok yanlış yürütülmesinin çok basit ve temel bir sebebi var; sosyologların, tarihçilerin, sivil toplum örgütlerinin bu projelerin tarafı olmaması, oldurulmaması. Şükür ki artık sadece mimarlar değil şehir bölge plancıları da işin içinde. 3. Ranta engel olunamaması, bu sürecin ve sürecin sonundaki projelerin kalitesini değiştiren hatta engelleyen en büyük etken. Kentsel dönüşüm konusunun kararnamelerle bile sürekli değiştirilmesinin en temel sebebi rant elde edecek tarafların veya bu tarafların paylarının değişmesi. Ranttan bahsedince sadece akla kamu kurum ve kuruluşları gelmesin. Bi reysel olarak da rant beklentisiyle dönü şümü engelleyen çok büyük bir kitle var. Fikirtepe’de de Bağdat caddesinde de süreçlerin uzamasının en temel sebebi bu. Sadece sahibi olduğu evin yenilen mesiyle yetinmek istemeyen zihniyetler, önce ihtiyaç belirliyorlar sonra evlerinin ederini. Değerle eder arasındaki fark bir türlü anlaşılamamış durumda. Mart 2002 Galataport’un Türkiye Denizcilik İşletmeleri’nce Karaköy rıhtımında yap işlet devret modeliyle inşa ettirileceği açıklandı. Nisan 2005 Galataport’a İstanbul 1 No’lu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’ndan onay çıktı. Eylül 2005 Galataport’un ‘yap işlet devret’ modeli çerçevesinde açılan ihale gerçekleştirildi. Ocak 2006 Danıştay 6. Dairesi, kruvaziyer yat limanı yapımına ilişkin imar planındaki değişikliği onaylayan Kültür ve Turizm Bakanlığı işleminin yürütmesini durdurdu Şubat 2006 Başbakan Yar dımcısı Abdüllatif Şener, Danıştay 6. Dairesi’nin Galataport projesine ilişkin Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca hazırlanan imar planını iptal etmesini gerekçe göstererek, Galataport ihalesiyle ilgili dosyayı Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’na geri gönderdi. Şubat 2007 İkinci kez ihaleye çıkarılması planlanan Galataport’un imar planı Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’ndan döndü. Mart 2008 İstanbul 2. İdare Mah kemesi, yürütmeyi durdurma kararı aldı. Bu karara göre Galataport projesi uygulanamayacaktı. Şubat 2009 Yeni il çevre düzeni planı, büyükşehir belediye meclisinde oyçokluğuyla kabul edildi. Kasım 2009 Ulaştırma Bakanı Bina hazırlanan yeni İmar Planı Özelleştirme li Yıldırım 2010’da yeniden ihale yapılabileceğini açıkladı. İOdacreaski’n2in0o1n3ayYınednainimgaerçtpilanının Kasım 2010 Galataport olarak bili ayrıntıları belli oldu. Planda 1200 met nen projenin, İstanbulport olarak yeniden ihaleye çıkacağı açıklandı. Aralık 2010 Galataport’u da ilgilen diren kıyı kanununda değişiklik öngören taslak ortaya çıktı. Buna göre dolgu alanlarında kültür ve tabiat varlıklarını koruyan hükümlerin uygulanmamasına karar verildi. Şubat 2012 Türkiye Denizcilik İşletmeleri’ne ait alanın özelleştirilmesi relik sahil boyunca 10 metre eninde denize dolgu, rekreasyon alanlarının altına da 2 katlı otopark yapılmasına izin verildi. Şubat 2013 Mimarlar Odası, Şehir Plancıları Odası ve İnşaat Mühendisleri Odası İstanbul şubeleri tarafından Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’na Salıpazarı Kruvaziyer Limanı alanına imar planlarının yürütmesinin durdurulmasını takiben iptali için Özelleştirme İdaresi Başkanlığı ihale ne karar verilmesi talebiyle dava açıldı. ilanı yayımlandı. Ekim 2012 Galataport Projesi için Galataport için ihale süreci yeniden başladı. GBİeançşşelanaadatıy Mayıs 2013 Galataport ihalesi ya pıldı. Gelen 5 tekliften en yükseğini 702 milyon dolarla Doğuş Holding verdi. Ekim 2013 Özelleştirme Yüksek Kurulu’nun, Salıpazarı Liman Sahası’nın 30 yıl süreyle işletme hakkının devredilmesi kararı Resmi Gazete’de yayımlandı. Aralık 2013 İstanbul 10. İdare Mahkemesi, Beyoğlu koruma uygulama ve Beyoğlu nazım imar planlarını iptal etti. Nisan 2014 Salıpazarı’nda bulunan ve Galataport ihalesi kapsamında yıkılacak olan nargile kafelere dükkanları boşaltmaları için uyarı metinleri gönderildi. Temmuz 2014 Galataport projesi kapsamında İstanbul Modern binası nın yıkılıp yeniden yapılacağı, bu süre zarfında müzenin Karaköy’deki Paket Postanesi’ne taşınmasına karar verildiği söyleniyor. Ağustos 2014 Galataport projesinin ÇED raporu yayımlandı. İstanbul Kent Savunması Galataport projesi için mevzuat gereği yapılması gerekli ÇED toplantısını protesto etti. Mayıs 2015 Galataport projesine ait imar planlarına üç meslek odasının Danıştay’da açtığı davada bilirkişi raporu geldi. Raporda imar planlarında Karaköy Sahili’nin özelleştirme sonucu kamuya kapatılacağının altı çizildi. Ağustos 2015 Galataport proje siyle ilgili ÇED raporu kabul edildi. Komisyonun sonuçlandırdığı Çevresel Etki Değerlendirme Raporu halkın görüş ve önerilerini almak üzere Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nde ve Bakanlıkta on gün boyunca görüşe açıldı. Eylül 2015 Galataport projesiyle ilgili nihai Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) raporu için “olumlu” karar verildi. C MY B