Katalog

röportaj 18 Pazar 3 Mayıs 2015 EDİTÖR: HAKAN AKARSU selinongun@cumhuriyet.com.tr SELİN ONGUN Koalisyon olasılığı AKP’yi çıldırtacak eçen perşembe günü HDP İmralı Heyeti’nin müzakere sürecine ilişkin düzenlediği basın toplantısı gündemdeki yerini “Süreç an itibari ile hükmünü yitirmiştir” başlığı ile aldı. Halkların Demokratik Partisi (HDP) İmralı Heyeti sözcüsü Sırrı Süreyya Önder, yaptıkları son açıklamanın perde arkasını anlattı. Heyet olarak yaptığınız açıklamada, “masa” metaforu çok kullanıldı. O soruyla başlayalım. Müzakere masası devrildi mi, neredesiniz? Masa tabii ki bir sembol, ama fiziksel olarak da böyle bir masa var. Daha önce dört beş kişilik bir masada görev yapıyorduk. İzleme hayetinin kimlerden oluşacağı konusunda hükümetle bir mutabakata vardıktan sonra daha büyük bir masa yapıldı. Ne zaman yapıldı bu yeni masa? Yaklaşık üç ay önce. 1520 kişinin etrafında oturabileceği bir masa yapıldı. Tarihi Dolmabahçe Mutabakatı’na bu masada karara varıldı. Gözümüzde nasıl canlanmalı, nasıl bir oturma düzeni oluyor bu masada? Bir protokol oluyor mu mesela? Bir protokol yok. Öcalan ile biz baş başa görüşürken, kendisi masanın başında otururdu. Biz de sağına ve soluna otururduk, böyle bir düzenimiz vardı. Fakat büyük yeni masaya geçtikten sonra Öcalan’ın bir tarafına biz, bir tarafına devlet görevlileri oturuyordu. Yani heyetler karşı karşıya oturuyordu. Bİ soRmak lazım HDP İmralı Heyeti Sözcüsü Sırrı Süreyya Önder: Anketler AKP’nin mutlak iktidarını kaybedeceğini gösteriyor. Gerilimi tırmandırırsam oyumu korurum sanıyorlar G saptamasından kaynaklanan bir tutum var ortada. İktidar blokundaki ayrışma bundan da kaynaklanıyor. Biz ne talep ediliyorsa, her şıkkı uyguladık. Burada size yöneltilen soru belli: Silahsızlanma kararı alınacak KCK kongresi neden yapılmadı? Öcalan “Ben bu çağrıyı İzleme Heyeti’nin huzurunda yapacağım” dedi. Bu kadar net ve kısa bunun yanıtını. Bunu da devlet biliyor. Heyetinize yönelik eleştiri şuradan: “Masayı devirdiler diyorlar. Masadan bu açıklamayla onlar kalktı.” Biz masadan kalkmadık. Bizim yapacaklarımız an itibari ile tükenmiş durumda. Biz hükümetle bir mutabakat oluşturduk. Hükümet bunun gereğini yapmadığında biz ne yapacağız? Tarihsel bir sorumluluğumuz var. Bunu kamuoyuyla, hükümet bunu toparlayabilir umuduyla da, paylaştık. Masa nasıl toparlanabilir tekrar? Fantezi talepler söylemiyoruz. Mutabık kaldığımız şartları hükümetin deklare etmesi şartıyla masa elbette toparlanır. Biz masayı devirmiş değiliz. Masayı devirdiler biz onlara bu durumun adını koyduk. Ve masayı toparlama yöntemlerini gösterdik. Çözüm süreci özelinde AK Parti içinden size “Bu tutum, frene basma, gidiş doğru değil. Parti böyle davran“Bu konuda benimle resmi bir muhamamalı” diyenler oluyor mu? taplık yürütüyorsunuz ama yasada buBirçok AKP’li vekilin bize “yeni hükünu tarif etmiyorsunuz. Çözüm çerçeve met bir şeyler yapmaya çalışıyor ama yasasından önce, ben burada neyim, bunu tarif etmelisiniz. Birçok talepte bulu Cumhurbaşkanı’nın anket sonuçlarından yola çıkarak yaptığı değerlendirmenuyorsunuz ama statümü ve adımı zikretmiyorsunuz, bu durum sürecin ruhu ler buna engel oluyor” şeklinde özel iletileri oluyor. na uygun değildir” dedi. Size gelen bu tip değerlendirme Yasayla çerçevelenmiş konumda leri, hiç Yalçın Akdoğan’la bizzat koÖcalan’ın statüsü ne olacaktı? nuşma fırsatınız oldu mu? Müzakereci Abdullah Öcalan. Sayın Akdoğan’la yaptığımız görüş İstediği bu kelimelendirme mi? meler böyle bir minval üzerine yürüEn azından bu. müyor. Devlet şu anda bir Birçok AKP’linin Yalçın Akdoğan’ın kelimeye mi takılıyor? “HDP’nin barajı aşmaHayır. Öyle demek bize “Hükümet sı sıkıntılıdır” sözleri durumu ortaya açıkgörüşmelerinize konu bir şeyler yapmaça sermez. Sayın Öcaoldu mu? lan müzakereci sıfatıya çalışıyor. Ama Şunu söyleyeyim. Sanın heveslisi değil. Müyın Akdoğan da AnkaCumhurbaşkanı’nın zakereci diye tanımlanra adayı, ben de. Seması demek onunla neanketlerden yola çı çim üzerine tahminleyin müzakere edildiğirimizi konuşabiliyoruz. karak yaptığı değer nin kayıt altına alınmaBen biliyorum ki bizim sı demek. lendirmeler buna Ankara kampanyamızı Hem sizin açıkladikkatle takip ediyorengel oluyor” şek manızı, hem hükümelar. Keza bizde onlatin frene basan tutulinde özel iletileri rınkini takip ediyoruz munu, “seçim süreci oluyor. aynı şekilde. Mesela hali” diyerek açıkla“Dün Haymana’daymışmak yeterli mi? sınız” diyor Sayın Akdoğan. Biz de “Siz Üç seçimi geride bıraktık. Bizden dade Şereflikoçhisar’daymışsınız, gördük” ha evvel böyle bir açıklama gördünüz diyerek cevap veriyoruz. mü? Demek ki ciddi bir durum var. Biz İmralı’ya gitmeye devam edecek seçimi asla bir gündem olarak kullanmisiniz? madık. Bu konuda pürüpakız. Onlar, seElbette, heyet olarak binlerce kez yine çim anketlerini yanlış İmralı’ya gideriz. Ama bunun bir sohbet yorumluyorlar. toplantısından öte bir işlev görmesi için “Gerilimi tırhükümetin yapması gerekeni tarif ettik. mandırırsam, Mesela hasta tutuklular meselemiz var. oyumu muhaBu insanlar için artık uluslarası kurumfaza ederim” lar devreye girmeli. Ada’ya gitmeye devam Sırrı Süreyya Önder ile HDP’nin Ankara’daki Genel Merkez binasında söyleştik. (Fotoğraf: NECATİ SAVAŞ) palamayı ve bunu seçim süreci boyunca yayma eğilimini hissedince bizi uyardı. “Hükümetin bu konuda ciddiyetsizliği sözkonusu, bu tutum kabul edilemez. İzleme heyeti söz verdikleri gibi gelip burada oturmazsa, benimle yapacakları görüşmelerin, sohbetten öte bir bağlayıcılığı olmayacaktır. Benden öneri ya da çağrıda bulunmamı kimse beklemesin. Hükümetin sözünü tutmama tutumu kronikleştiğinde siz bunu kamuoyuyla paylaşmalısınız” dedi. Tüm bunları YSK’ye milletvekili listeleri verilmeden birkaç önce yaptığımız son görüşmemizde söyledi. İnisiyatif kullandık Efkan Ala, Bülent Arınç, Ahmet Davutoğlu, Yalçın Akdoğan, Tayyip Erdoğan, bu isimlerden çözüm sürecini en iyi anlayan hangisidir sizce? Böyle bir karne vermem doğru olmaz. Fakat bu saydığınız muhatapların hepsi bu meselenin tarihi, dönüşümü, sosyolojisi, başlıkları hakkında yeterince fikir sahibidir. O halde sizin deyiminizle tekrar soralım: Bu masa neden devrildi? AKP, kamuoyu araştırmaları, anketler ile verili siyaset yapıyor. Bu anketler bugün, mutlak iktidarı kaybedecekleri gerçeğini ortaya çıkarıyor. Çünkü 38 ile maksimum 42 bandında bir aralıkta gidip geliyorlar. Bizim barajı geçmemiz de AKP açısından tek başına hükümet kuramayacağı anlamına geliyor. Benim izlenimim şu ki, iki kişilik bir koalisyon desteği bile alsa AKP çılgına dönecek durumda. Çünkü mutlak iktidara alışmışlar. Bu gerçeği gördüler. Fakat bunun doğru analizini seslendirmeye hiç Süreci başlatan MGK “2005’te ‘Kürt sorunu vardır’ diyerek çözüm sürecini başlatan da, son sözlerinde ‘Kürt sorunu yoktur’ diyen de Erdoğan” bakışını, Cumhurbaşkanı’nın sözlerini nasıl yorumluyor Öcalan? Bu süreç nasıl başladı? Bunu bilmeliyiz. Bu savaş bu ülkede 11 hükümeti yedi. AKP bundan bir ders çıkardı. Gerçekleşen önemli bir konudan bahsediyorum şimdi size. Bir MGK toplantısında o dönemki Başbakan Sayın Erdoğan, askerlere sordu: “Sizin bu konuda yapabileceğiniz bir şey var mı? Eksiğiniz var mı?” Askerler bunun silahla çözülemeyeceğini söyledi. O zaman “Siyasetle çözeceğiz” dedi. Bu MGK ne zaman oluyor? Bunu konuştuklarında, Öcalan tecritte tutuluyordu. Cezaevlerinde 60 günü aşan ölüm oruçları başlamıştı. Ölüm sınırında olan yüzlerce insan vardı. Ve biz vekiller de açlık grevine iştirak etmiştik. 12’inci günümüzdeydik. Böyle bir ölüm tablosunu dünyaya izah edemeyeceklerinden MGK’deki bu konuşma gerçekleşti. Ve siyasi çözüm süreci başladı. Öcalan son görüşmenizde Erdoğan’daki değişiklik için ne dedi? Erdoğan’a ilişkin değerlendirmesi de şu. “Gezi süreci, yolsuzluk olayları, buradan, Sayın Erdoğan ancak radikal demokrasi ile çıkabilir. Kendini ve günü kurtarmak için günlük yöntemlere saptıkça kendi ipini çeken konumuna Çözüm masasını ‘deviren’ rakamlar düşer” dedi. Bizden ve devlet heyetinden bu değerlendirmeyi Erdoğan’a sürekli iletmemizi istedi hatta. “Erdoğan radikal demokrasi yerine hangi yola girer ise bu hegemonik alan oluşturmadır. Biz böyle bir süreçte bunu kabul edemeyiz” dedi. Son kamuoyu yoklamalarında AKP’nin oy oranında ‘düşüş’ anketlere yansıdı. AKP’ye yakın araştırma şirketlerinin anketlerine göre HDP yüzde 10 barajını aşarsa AKP’nin oyu yüzde 3637 oranında kalarak koalisyon seçeneği gündeme gelecek. Gezici Araştırma Şirketi’nin 2026 Nisan tarihlerinde 4 bin 860 kişilik ankete göre AKP’nin oy oranı yüzde 38.1. Ankette CHP’nin oranı yüzde 28.5’de iken, MHP yüzde 18, HDP ise yüzde 11 çıktı. Metropoll Araştırma Merkezi Başkanı Özer Sencar da AKP’nin oy oranını yüzde 41.7 olarak açıklamıştı. Sencar, bu oranlara göre AKP’nin 261, CHP’nin 141, MHP’nin 90, HDP’nin ise 58 sandalye kazanacağını ifade etmişti. C M Y B ‘ birinin gücü yetmiyor. Oy kaybının sebebi nedir: Kanunsuzluklar, yolsuzluklardır. Böyle bir gerçeklik var. Onun yeEl ele devirdiler rine “Biz olsa olsa barış sürecinden oy Masayı kim devirdi? kaybediyoruz” noktasındalar. Masanın Aslında masayı el ele vererek devirdevrilmesi, böyle bir tespitten yola çıkıdiler. Masayı itibarsızlaştırmak, malarak yapıldı. Bunun yol olmadığını bilisanın olmadığını söyleme fiili sayın yorlarsa neden böyle yapıyorlar? Bu da Cumhurbaşkanı’ndan geldi. Buna itiraz şundan kaynaklanıyor. Bu ülkenin yaedip gerçeği söylememek de bu masaya kın siyasi tarihine güveniyorlar. Ne zatekme atmaktan farksız bir şeydir. Dola man Kürde saldırgan bir dil kullanılyısıyla iktidar bloku, yani Cumhurbaşmışsa, çatışma söylemi yoğun olmuşkanı sözleri ile, hükümet de susarak el sa, taban konsolide olbirliği ile devirdiler mamuş. Bu veriden haresayı. Cumhurbaşkaket ediyorlar. Buna gü Kamuoyundaki “Saveniyorlar. Ama denı masayı itibar raycılar”, “Davutoğluğişen bir şey var. Bacular” algısı doğru mu; sızlaştıran sözleriy rış süreci artık halkın siz neler yaşıyorsunuz? le hükümet de susa günlük yaşamına yanBöyle bir tarif gerçesıyan bir durum. Doği karşılamaz. Çünkü ikrak masayı el birlilayısıyla savaşsaldırtidar bloğundaki çelişkiganlık politikası bunği ile devirdiler. Biz ler egemenlik temellidir. lara beklediği çareyi Bunlar uzlaşmaz değil masadan kalkmagetirmeyecek. konjönktüreldir. Zaman Erdoğan’ın Kuveyt dık, tarihsel sorum zaman çatışırlar ve zadönüşü yaptığı açıkluluğumuz var. manın şartlarına göre de lamaları olmasaydı, yeni bir denge kurulur. “müzakereler hükMasayı toplama Şimdi ne dengesi münü yitirmiştir” yolunu gösterdik. kuruluyor? açıklamasını yapmaHükümet ve AKP büyacak mıydınız? yük bir çaresizlik içinde. Çünkü meyHayır, yapmayacaktık. danlara gidip en fazla şunu söyleye Heyetin son açıklaması, bizzat biliyorlar. “Bize oy verin, abimiz siÖcalan’la görüşülerek mi yapıldı? zi yönetecek.” Bu, siyasetin bütün anDoğrudur. lamını yıkan bir durum. Bunun sıkın Öcalan ne dedi? Anlatır mısınız? tısını gözlemliyoruz. İzlenimim şöyle, Tabii ki. İzleme komisyonundan geri Cumhurbaşkanı’nın bu taleplerine kenadım atılınca, Öcalan buna büyük tepki dileri açıktan bir karşı çıkış geliştiremigösterdi. Muhataplarını ciddiyet ve tuyorlar. Çünkü bu karşı çıkışı geliştirentarlılığa davet etti. Biliyorsunuz, biz oller, Sayın Arınç örneğinde olduğu gibi, madan da Öcalan’ın devlet heyeti ile göbombardımana tabi tutuluyor. rüşmeleri sürüyor. Öcalan buradaki yal ‘ ‘ Bir sıfata hevesli değil Dolayısıyla “Süreç hükmünü yitirmiştir” açıklamasını inisiyatif alarak mı yaptınız? Evet, ama bu Öcalan’ın çerçevelediği bir inisiyatifti. Hükümet kamuoyuna, Sayın Arınç’ın deyimiyle, “Bu komisyonu gerçekleştireceğiz” demişti. Fakat aradan geçen süreçte, hem İzleme Komisyonu gerçekleşmedi hem de Sayın Cumhurbaşkanı’nın sözlerine hükümet sessiz kaldı. Biz de müzakere heyeti olarak, tam bir mutabakatla, bu açıklamayı yaptık. Açıklamamızdan önce Selahattin Bey’den bile görüş almadık. Kendisi ile sadece kararımızı paylaştık. Yakın gelecekte Öcalan’dan heyetinize “Çok aşırı bir açıklama. Böyle bir açıklama yapılmamalıydı” gibi bir eleştiri gelmesi endişeniz var mı? Bir saç teli kadar endişe taşımıyorum. Sayın Öcalan’dan bir eleştiri gelecekse, “Bunu daha önce daha kapsamlı yapsaydınız” gibi bir eleştiri gelir. Öcalan tam olarak nasıl bir statü talep etti? ‘