Katalog

Cuma 15 Mayıs 2015 EdİTÖr: MÜNEVVER OSKAY TasarIM: ÇAĞLA SEVİNDİK Kent ‘heykelkondu’ları memleketin her köşesinde sİVas/KaNGal aYdIN/KUŞadasI G.aNTEP/NİZİP MUğla/dalYaN İri Kangal köpeğiyle ünlü sivas’tan bir heykel. Kuşadası halkının yaptırdığı figür... antepfıstığı deyince artık bu heykel akla geliyor. Caretta carettaların memleketinden ‘bir aile hatırası’... haber 13 u haber, varAmasya’nın yeni ‘fenomen’i ‘Selfie Çeken lık sebebiŞehzade Mustafa’ heykeli, Türkiye’nin her köni Amasya Belediyesi’nce yaklaşesine vaktiyle kondurulmuş renkli ve ilginç şık iki hafta evvel Yeheykellerin karakteri üzerine bir tartışmaşilırmak kenarına koEVRİM yı da beraberinde getirdi. Yazar Hilmi Yavuz nulan ve zaman içinde ALTUĞ darp edilip, telefonu ile asıl ucubeyi AKP iktidarına borçlu olduğumukılıcından olduğu için polis koruzu vurgularken sanatçı Erdağ Aksel ise heykelleri masına giren ‘Selfie çeken şehzaasıl olarak kimin yaptırdığına işaret ediyor. de’ heykeline borçlu. Türkiye’deaNKara/BEYPaZarI B ki kamusal alanlara kültürel simge, tarihsel anma, kişiliği onurlandırma ve tanıtım gibi mazeretlerle vaktiyle kondurulmuş, giderek kültürel birer simgeye dönüşen ve kimi hâlâ yerinde olan heykelleri, uzman görüşüyle büyüteç altına almayı istedik. Bunun için eserleri Londra’daki Tate Modern koleksiyonuna girmiş Sabancı Üniversitesi Sanat ve Sosyal Bilimler Fakül tesi Üyesi, sanatçı Erdağ Aksel ile gazeteci, araştırmacı yazar Hilmi Yavuz, konuyu Cumhuriyet’e değerlendirdi. Ancak, bu uğurda ‘kurunun yanında yaş da yanmasın’ diyerek, geçen aylarda sırf kartopu oynadığı için hayatını yitiren gazeteci Nuh Köklü anısına, İstanbul Kadıköy Yeldeğirmeni’ne İskender Giray tarafından dikilen heykeller ve benzerlerini, taşıdıkları değer ve estetik ölçü sebebiyle bundan ayırmamız gerektiğini özellikle vurgulamak istiyoruz. Ayrıca, bu haberimizi sunarken özellikle ‘kent heykelleri’ ile ilgili sosyal medyada keşfettiğimiz ‘Spektaküler Şehir Heykelleri’ birikiminin de, bizim için büyük faydası olduğunu ve emeği geçenlere teşekkür borçlu olduğumuzu hatırlatmak isteriz. ‘Asıl ucubeyi AKP üretiyor’ l HİlMİ YaVUZ BUrsa/İNEGÖl (Araştırmacı, yazar) Meşhur Beypazarı havucu... ŞaNlIUrFa emen belirtmeliyim ki, sorun, heykellerle sınırlı değil, ‘kitsch’leşme ile ilgilidir; dolayısıyla daha geniş bir kapsamda ele almak gerekiyor. Sorun, Osmanlıyı ideal bir yaşam modeli olarak edinmek iddiasıyla yola çıkan Adalet ve Kalkınma Partisi’nin, Osmanlı entelektüel mirasını idrakten yoksun oluşudur. Bugünkü AKP’nin sözde elit kadrosunun bu mirasın bugüne nasıl taşınabileceği konusunda en küçük bir fikri olmadığı görülüyor. Modernliğin, bu ülkede daha başından itibaren, bir tür oryantalizm olarak yaşanmakta olduğuna kuşku yok. H Hilmi Yavuz MaNİsa/KIrKağaÇ Hem tezgâhta hem el üstünde... AKP’nin oryantalizmi AKP, bu oryantalizmi farkında olmadan yerlileştirdi ve yerli oryantalizm dilde, şiirde, heykelde ‘kitsch’leşmeye neden oldu. ‘Kitsch’leşme, dil, dolayısıyla şiir ve heykel bağlamında kamusal alanda ‘görünür’ kılındı. AKP modernleşmesinin dildeki en vahim görünümü, otel, kahve, mağaza vb. mekânların tabelalarındadır. Ankara’da bir kebapçı dükkânının tabelası ‘Şehri Kebap and Lahmacun’dur. Osmanlılık özentisi, bu örnekte olduğu gibi, arabesk tamlamaları [‘Şehri Kebap’], İngilizce bağlaç [‘and’] ekleyerek kitschleştiriyor: ‘ŞehriKebap’la özenti bir Osmanlılık, ‘and’ ile özenti bir Modernlikle mülemma edilerek kitsch’e dönüşüyor. Amasya’da selfie yapan Şehzade Mustafa heykeli de öyle! Şiirde kitschleşme örneklerine İnegöl’de sanat çatalın ucunda. İsTaNBUl/TaKsİM İsotuyla ünlü Şanlıurfa’nın sembolü. de özellikle dini kelimeleri bağlamı olmayan mülemmalar olarak rastlanıyor. Yahya Kemal’in, Ali Emirî Efendi’nin ‘Tayyareye binmiş geziyor nâz ile canân’ dizesinde gördüğü uyumsuzluk ki bu, bugünün terminolojisi ile düpedüz kitsch’dir bugün bir kesim şiire de, yaygınlaşarak hâkim olmuş görünüyor. Lümpenleşen Türk toplumunun sanatı budur! Bunun birinci derece sorumlusu, elit kültürü ‘ucube’ diye niteleyen AKP’dir; asıl ‘ucube’yi biz‘Cep’i, kılıcı zat kendilerinin ürettiklerinin farkırık şehzade. kında olmadan! İZMİr/KarŞIYaKa KÜTaHYa aMasYa l Erdağ aKsEl (Sanatçı, akademisyen) MUğla/MarMarİs Marmaris sahilinde bir astronot! aNKara ‘Heykellere gülebiliriz, peki ya diktirenlere?’ ir müzede sergilenen heykel, içinde “Dilerseniz beni görebilirsiniz” mesajı taşırken, kent meydanına dikilen bir heykel, “Benimle yaşamak zorundasınız” mesajını verir. Bu zorlama bir kentli olarak beni rahatsız ediyor ama aynı zamanda bu işlerle uğraşan biri olarak, haddimi bilmeye de yönlendiriyor. 12 Eylül döneminde etrafa diktirtilen Atatürk heykelleri, bir tarihsel kişilik olarak Mustafa Kemal’den çok öte bir mesaj taşıdığı gibi, İspanya’da Katolik bir belediye başka Taksim’in kayıp yeşil kedisi... dikkat, eleştirmeyin ‘kırılır!’ B nınin diktirdiği bir Meryem heykeli de, aslında İsa’nın annesini görselleştirmekten çok öte, belediye başkanının dindarlığının mesajını taşır. Abidin Dino’nun ‘eller’ heykelini diktirten başkanın belki de asıl meselesi, sanatın kamusal görünümü yoluyla ne kadar çağdaş olduğunun iletilmesine yöneliktir. Tarihte örneği çok Tarih herhangi bir otoritenin diktirttiği heykellerin, değişen bir başka otorite tarafından kaldırtılma ankara’nın seymen kedisi... Erdağ aksel sı örnekleriyle dolu. Kamusal alanlara kamunun talebi olmadan tepeden inme diktirtilen sanat eserleri, hangi kalitede olurlarsa olsunlar sanatçının mesajının dışında ve o mesaja ek olarak, diktirten otoritenin mesajını taşır. Hem kendini hem de o otoritenin mesajını empoze eder. Belediyelerin tepeden inme sanat yerine bisiklet yolları, çağdaş umumî tuvaletler yaptırtmasının daha anlamlı olduğunu düşünüyorum. Anadolu şehirlerinin girişlerine diktirtilen kayısı, ha vuç, çatala takılı İnegöl köftesi heykellerine, komik şirinlikler diye bakıyorum. Bu naif heykellere gülebilir, dalga geçebiliriz ancak kamusal alanlara sanat yerleştirme kararlarının nasıl verildiği, yani heykellerin nasıl diktirildiği konusunu bu heykellerin nitelikleri konusundan daha önemli buluyorum. ‘Kitsch’ biraz tehlikeli, sanat gibi tanımlanması belki de imkânsız bir kavram. Unutmayalım ki ‘kitsch’ hiç fark ettirmeden çağdaş, ya da güncel sanatın içine de sızabiliyor. C M Y B