Katalog

4 ŞUBAT 2015 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA kultur@cumhuriyet.com.tr 43. İSTANBUL MÜZİK FESTİVALİ 600’E YAKIN SANATÇIYI AĞIRLAYACAK KÜLTÜR 15 İstanbul Müzik Festivali’nin besteci, keman virtüözü ve şef Hasan Niyazi Tura’ya, Çanakkale Savaşı’nın 100. yılı sebebiyle sipariş ettiği senfonik şiiKültür Servisi İstanbul Külrin dünya prömiyeri, 31 Mayıs’ta tür Sanat Vakfı (İKSV) tarafınLütfi Kırdar Kongre ve Sergi Sadan düzenlenen 43. İstanbul Mürayı’ndaki açılış konserinde yazik Festivali bu yıl da müziksepılacak. Eseri Sascha Goetverlere dopdolu zel yönetimindebir program suki Borusan İstannuyor. bul Filarmoni OrFestival, bu yıl kestrası seslendi“Kültürel Manrecek. zaralar” temaErmenistan’ın sıyla 31 Maİstanbul Müzik çağımızdayıs29 Haziran Festivali’nde bu yıl 12 ki önemli bestarihleri arasınmekânda toplamda tecilerinden bi27 konser ve resital da gerçekleştiriri olan Tigran verilecek: Aya İrini lecek. Mansurian’ın Müzesi, Heybeliada İstanbul Müzik İstanbul Müzik Aya Triada Manastırı, Festivali DirekSüreyya Operası, Festivali’nin sipatörü Yeşim GüAvusturya Kültür rişi üzerine viyorer Oymak dün Ofisi, BÜ Albert la ve piyano için Long Hall, Hollanda düzenlenen babestelediği eserini Başkonsolosluğu sın toplasında bu ise viyolacı Kim Bahçesi, Selamiçeşme yılki festivalin Kashkashian, piÖzgürlük Parkı, SSM teması ve progyanist Peter Nagy Atlı Köşk Bahçesi, İş ramıyla ilgili bilSanat Konser Salonu, eşliğinde yorumgi verdi. ToplanSt. Antuan Kilisesi, Lütfi layacak. Eserin tıya, festivalin Kırdar Kongre ve Sergi dünya prömiyeSarayı, Surp Vortvots sponsoru Boruri, 10 Haziran’da Vorodman Kilisesi. san Holding adıSurp Vortna Borusan Kovots Vorodman cabıyık VakKilisesi’nde fı Genel Sekreteri Canan Ercan gerçekÇelik de katıldı. leştiriFestivalin öne çıkan isimlecek. leri ise şöyle: Viyolacı Yuri Bashmet, piyanist Boris Berezovsky, orkestra şefi Emmanuelle Haïm, piyanist Angela Hewitt, orkestra şefi Paavo Jarvi, viyolacı Kim Kashkashian, keman virtüözleri Patricia Kopatchinskaja, Christian Tetzlaff ve Gidon Kremer ve piyanist Yuja Wang. Festival, ayrıca dünyanın önde gelen topluluklarından Lozan Oda Orkestrası, Franz Liszt Oda Orkestrası, Kremerata Baltica ve Berlin Filarmoni’nin 12 çellistinin de bulunduğu 600’e yakın yerli ve yabancı sanatçıyı ağırlayacak. Bu yıl “Onur Ödülü”ne çoksesli Batı müziğinin gelişip yaygınlaşmasına yönelik çalışmalarıyla Türkiye’nin kültürsanat hayatına kattığı değer ve 50 yılı aşan eğitimci kimliğiyle birçok müzisyen ve müzikoloğun yetişmesindeki değerli emekleri nedeniyle u Bu yılın yıldızları arasında Yuri Bashmet ve Kim Kashkashian gibi viyola virtüözleri, Kopatchinskaja, Tetzlaff ve Kremer gibi keman virtüözleri de var. Ünlü Ermeni besteci Mansurian’ın festivalin siparişi üzerine bestelediği yapıtın prömiyeri yapılacak. Onur Ödülü’ne Filiz Ali değer görüldü. Müzikte ‘Kültürel Manzaralar’ siparişleri Prof. Filiz Ali değer görüldü. Festivalin “Yaşam Boyu Başarı Ödülü” ise müzikal yolculuklarında 70. yılını kutlayan Borodin Quartet’e verilecek. Aynı şarkıları söylerdik... Renan Koen’in ‘Kayıp İzler Gizli Anılar’ını ve Şahan Arzruni’nin çaldığı Ermeni bestecilerin piyano çalışmalarının yer aldığı iki CD’yi dinliyorum bu aralar Rumlar, Ermeniler, Yani Osmanlı makamsal ilahudiler... bir zamanlar hilerini birleştirmiş. Sasha İstanbul’un zengin külRozhdetsvensky’nin ketürünün simgesiydiler. manı, Elif Kantarca’nın Arnavutköy’de geçen çoviyolası, Sedef Erçetin’in cukluk ve ilk gençlik döviyolonseli, Ertan nemimde onların ev içi düTekin’in duduki, Derya zenlerine hayrandım. HepTürkan’ın kemençesi de gizemsinin coşkuyla söyledikleri li olduğu kadar zengin tınılar yaotantik şarkıları, tekerlemeratmış. Yiten aile fertlerinin yeni leri, kavgalarındaki küfürlekuşaklardaki gizli anılarla buluşri bile öğrenmiştim. Dantelli masını, öyküler içinde kayıp izkoltuk kollukları, işlemeli ve lerin bulunmasını 20 tane ezgiher zaman kolalı masa örtülenin zincirinde duyuyoruz. ri, bir camekândaki yaldızlı süŞahan’ın albümündeki besterahide hazır bekleyen meyve lilerin kökü tarlalarda gelişen Erkörleri.. Bayramda onlar bize meni halk müziğinden, manasgelirdi, Hamursuz’da, Noel’de tırlardaki dinsel ilahilerden, biz de onları kutlardık. 19. yüzyılın ikinci yarısında Bizim evde okunan İstanbul ve Tiflis’teki klasik mevlütlerde hepsi de koBatı müziğiyle bu kaynaklanuğumuz olurdu. Çou Rumlar, Ermeniler, Yahudiler... rın birleşmesini kanıtlıyor. cuklarıyla ilkokulda ayDikran Çuhacıyan, Manas bir zamanlar İstanbul’un zengin nı sıraları paylaşırdık, ayEfendi gibi bizim müzik tarikültürünün simgesiydiler. nı şarkıları söylerdik. Ne himizi etkilemiş bestecilerin güzel dostlarımızdı onlar, Çocuklarıyla ilkokulda aynı sıraları yanı sıra adını bilmediğimiz ne güzel komşularımız... paylaşırdık, aynı şarkıları söylerdik. ama Osmanlı’da yetişmiş, Asadur, Berberyan, PapelBana bunları düşündüren Ne güzel dostlarımızdı onlar, ne yan, Mikuli ve Elmas giiki CD’yi dinliyorum son güzel komşularımız... bi nice ErmeniKatolik besgünlerde. Birisi Renan tecinin de bu topraklardan Koen’in derleyip otantidoğmuş, bu rüzgârlarla besğe bağlı kalarak yeniden lenmiş, yalın piyano çalışmabestelediği ve kendi piyanistlik larını dinliyoruz. ve şan yetenekleriyle zenginleştirdiği “Kayıp İzler Gizli Gerek Renan’ın gerekse Anılar” adlı albümü; diğeri de Şahan’ın albümünde ezgilerin piyanist Şahan Arzruni’nin birbiri ardına dizilişleri heyeçaldığı, 19. yüzyıl sonu 20. can verici. Her iki albüm de sosyüzyıl başı bu topraklarda yayolojik ve müzikbilimsel araştırşamış Ermeni bestecilerin pimaların ürünü. Bir zaman dilimiyano çalışmaları. ne, tarihin bir yaprağına ışık tutuŞahan, yapıtları olduyorlar. CD kitapçıkları otantik foğu gibi yalınlığıyla korutoğraflarla özenle hazırlanmış. Bu muş, harika piyanistliğiyalbümlerin bir ortak paydası daha le bizlere tanıtmış. Revar: Her ikisi de Kalan Müzik’te nan ise büyükannesinhazırlanıp piyasaya sunulmuş. Yalden büyük amcasından dinlenız müziği dinleyerek değil, kitapdiği Sefarad şarkılarını ve sinagog ilahileriçıkları okuyarak da çok şey öğreniyorsunuz. ni otantik tavra bağlı olarak yeniden yaratRenan Koen’i ve Şahan Arzruni’yi bu yaratımış; kendisine piyano ve armonium ile eşcı çalışmaları için kutluyorum. lik etmiş. Ladino dilini, Sefarad müziği Kültür Endüstrilerinin Bilançosu Türk sineması, 100. yılını kutlarken 100 yılın rekorunu da kırmış. Sinema endüstrisi 2014’te 652 milyon lira hasılat yapmış. 2013’e göre hasılatta artış yüzde 29.5 olmuş. Seyirci sayısı 61 milyon. Geçen yıla göre yüzde 21.8 oranında bir büyüme söz konusu ki bu önemli bir rakam. Türkiye sinema endüstrisi son on yıldır sürekli büyüyor. European Audiovisual Observatory’den Martin Kanzler’in incelemesine göre, 20042013 yılları arasında Avrupa Birliği’nde gişe gelirleri yüzde 0.6 oranında küçülürken Türkiye’de ortalama yüzde 7.4 büyümüş. 2014’te Türkiye sinemalarında 359 yeni film gösterime girmiş. Gösterime giren filmlerin 103’ü yerli yapım. On yıl önce gösterime giren yerli film sayısı 25’miş. Seyircinin yerli filmlere ilgisi dikkat çekici düzeyde artıyor. 2014’te en çok izlenen 10 filmin tamamı yerli filmler. Birinci sırada 7 milyon 369 bin seyirci ile “Recep İvedik 4” var. En çok izlenen 10 filmin 7’si komedi. (bkz. boxofficeturkiye.com) Şenay Akdemir, dağıtım ve sinema salonlarında tekelleşmenin söz konusu olduğuna, ödüllü filmlerin ya gösterilecek salon bulamadığına ya da çok kısa sürelerde gösterildiğine, seyirciye ulaşamadığına dikkati çekiyor. Yayıncılık da son on yılda sürekli büyüyen kültür endüstrilerinden. 2014 yılında 561 milyon 103 bin 770 adet kitap üretilmiş. Kişi başına 7.3 kitap düşmüş. Geçen yıla göre artış yüzde 4.6. Yayıncılık endüstrisinin toplam cirosu geçen yıla göre yüzde 2.9’luk artışla 2 milyar 381 milyon dolara yükselmiş. ISBN Ajansı verilerine göre 2014’te 2 bin 138 yayıncı 50 bin 752 çeşit yeni kitap üretmiş. 2013’te yeni kitap sayısı 47 bin 352 çeşitti. Yeni kitap çeşidi de yüzde 7 artmış. Üretilen yeni ekitap sayısında ise geçen yıla göre yüzde 130’luk artış var. 2013’te 2 bin 299 yeni ekitap üretilirken 2014’te bu sayı 5 bin 245’e ulaşmış. Ama ekitabın toplam ciro içindeki payı hâlâ çok küçük. Uluslararası Yayıncılar Birliği’nin (IPA) 2014 verilerine göre Türkiye dünyanın en büyük 12. yayıncılık endüstrisi ve üretilen yeni kitap çeşidinde 11. sırada yer alıyoruz. 2014’ün en çok satan kitapları listesine baktığımızda 20 kitabın 16’sının Türk yazarlarının kitapları olduğunu görüyoruz. D&R’ın verilerine göre birinci sırada Uğur Koşar’ın “Allah De Ötesini Bırak” (Destek Yay.) adlı kitabı var. En çok satan roman ise Sabahattin Ali’nin “Kürk Mantolu Madonna”sı (Yapı Kredi Yay.). En çok satan çeviri kitap da Sarah Jio’nun “Böğürtlen Kışı” (Arkadya Yay.). Bu kitaplar 100 binin üzerinde satış rakamlarına ulaşmışlar. Yayıncılık endüstrisi ile ilgili temel eleştiri üretimin yüzde 71’ini oluşturan eğitim yayıncılığının kontrolünün tamamen Milli Eğitim Bakanlığı’nda olması ve edebi eserlerin oranının 22 milyon adetle yüzde 3’te kalması. Kültür endüstrilerinin en sıkıntılısı müzik. Müzik endüstrisinde CD satışlarının sayısı her yıl düşüyor. Konser bilet satışları, sponsorluklar, internet ve mobil araçlar üzerinden satışlar da artıyor. PWC’nin tahminine göre 2014’te Türkiye müzik endüstrisinin büyüklüğü 248 milyon dolar. Geçen yıla göre 2 milyon dolar küçülme var; ama son on yılın ortalaması 240 milyon dolar civarında gerçekleşmiş yani bir küçülme yok ama büyüme de görülmüyor. MÜYAP Başkanı Bülent Forta özellikle CD satışlarındaki düşüşün dikkat çekici olduğunu ama dijital alandaki gelişmelerle müzik endüstrisinin kârlılığının arttığını belirtiyor. D&R’ın verilerine göre en çok satan yerli albüm Sıla’nın “Yeni Ay”ı (Sony Music), en çok satan yabancı albüm de Indila’nın “Mini World”ü (Universal). Ceyhun Kuburlu’ya göre son yıllarda korsan ve internet nedeniyle satışları düşen ve pazarı küçülen müzik endüstrisi toparlanmaya başlamış. Türkiye müzik endüstrisinin önümüzdeki 4 yılda 8 milyon dolar büyümesi bekleniyormuş. Festivalin eser 12 Mekânda 27 Konser GRAFİTİ SANATÇISININ 32 ÖZGÜN BASKISI 1 MİLYON 567 BİN TL’YE SATILDI Banksy’nin piyasası yükseliyor Kültür Servisi Gerçek kimliği bilinmeyen ünlü grafiti sanatçısı Banksy’nin 32 özgün baskısından oluşan bir koleksiyon, Londra’da Bonhams müzayede evinde düzenlenen açık artırmada toplam 435 bin sterline (yaklaşık 1 milyon 567 bin TL) satıldı. Sanat galerisi sahibi Steve Lazarides’in koleksiyonunda, satışa sunulan baskılar arasında, “ortaparmak işareti” yapan bir polisin betimlendiği “Edepsiz Aynasız” 32.500 sterline alıcı buldu. “İsa Alışveriş Çantalarıyla” adlı yapıt ise 22.500 sterline satılırken “Çiçek Fırlatan” adlı baskısı 20.625 sterline alıcı buldu. Bonhams yetkilileri, “Çağdaş Yaşam Tarzı” başlığı altında düzenlenen müzayedeyle ilgili olarak, “Banksy’nin çağdaş sanatın odağında bir sanatçı olarak önemi, piyasasının yükseldiği ve dünya çapında ‘Edepsiz ilgi gördüğü açık seçik görüldü” dediler. Aynasız’ Patricia Kopatchinskaja Belediyede ihale krizi Dünyaca ünlü sanatçıların katılacağı ‘Caz Şubatı’ gibi etkinlikler ihaleye takıldı yaşını kutlamak için ocak ayı başında, şef Rengim Gökmen yönetiminde Tura’nın İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Kültür eserlerinden oluşan senfonik program da Müdürlüğü tarafından geçen aralık ayında çıkı bunlardan biriydi. Kutlamada Tura’nın 5. lan ihale sonuçlandırılamadığı için bütün külSenfonisi ilk kez, Viyolonsel Konçertosu ise türel etkinlikler iptal edildi. Cemal Reşit Rey ikinci kez seslendirilecekti. (CRR) konser salonunda 116 Şubat tarihleKültür Müdürlüğü’nden edindiğimiz bilri arasında dünyaca ünlü caz sanatçılarının kagiye göre, “hizmet alımı” şeklinde düzenletılacağı “Caz Şubatı” da iptal nen ihalede süreç devam ediedilen etkinlikler arasında. İBB yor ve 5 Şubat Perşembe güu İhalede elenen firmanın nü yasal süreç sonuçlanacak. tarafından 18 Aralık 2014’te açılan ve 2015 yılındaki bütün Biriki hafta içerisinde ise itirazı üzerine İstanbul kültürel etkinlikleri kapsayan ihale tekrar edilecek. Büyükşehir Belediyesi’nce ihaleye iki firma katıldı. FirmaEğer itiraz eden firmaydüzenlenen kültür ve sanat la sorun giderilmez ise İhalardan birisi “aşırı düşük teketkinlikleri iptal oldu. lif verdiği için” ihaleden elenle Kanunu’nun 21b maddesidi. Elenen firmanın itirazı üzene göre geçici olarak iki aylık rine Kültür Müdürlüğü’yle yasüreyle geçen yılki ihaleyi alan zışmalar devam ederken olan İstanbul’daki etfirmayla yola devam edilecek. kinliklere oldu. İBB’ye bağlı CRR’de ocak Sanat çevrelerinde ise normalde başvurulan ayından bu yana program yapılamazken Jan bu yola neden şimdiye kadar başvurulmadığı Garbarek, Diane Schuur, Kelis, Terri Lyne konuşuluyor. Carrington gibi dünyaca ünlü sanatçıların kaBirçok sanatçı turne programlarını yıllık tılacağı “Caz Şubatı” da iptal edildi. CRR’nin yaparken yurtdışından gelecek sanatçıları bir internet sitesinden etkinlikle ilgili duyuru yafestivalde buluşturmanın zorlukları ortadaypılmış olmasına rağmen iptal edilen festivalin ken kültürel etkinliklerin diğer belediye hizne zaman yapılacağı bilinmiyor. metleri gibi ihaleyle gerçekleştirilmesi tartışBesteci, müzikolog Yalçın Tura’nın 80. ma konusu oldu. MEHMET KESKİN Renan Koen Şahan Arz runi C M Y B