Katalog

Çarşamba 25 Kasım 2015 EDİTÖR: AYŞEGÜL ÖZBEK TASARIM: ŞÜKRAN İŞCAN Lavrov gelmiyor Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov, bugünkü Türkiye ziyaretini iptal ederken Rus turistlere de ‘Türkiye gitmeyin’ diyerek set çekti ürkiye’nin Suriye sınırında uçağının düşürülmesine Rusya’nın verdiği bir diğer tepki de Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un bugün için planlanan Türkiye ziyaretini iptal etmek oldu. Fransa Cumhurbaşkanı François Hollande IŞİD’e karşı ABDRusya koalisyonu kurulması için iki ülke arasında mekik dokurken, Lavrov da TürkiyeRusya Üst Düzey İşbirliği Konseyi’nin Ortak Stratejik Planlama Grubu toplantısına katılma vesilesiyle Türk yetkililerin nabzını yoklayacaktı. Ancak dün Soçi’de yaptığı açıklamayla ziyaretini ve İstanbul’da Türk mevkidaşıyla görüşmesini iptal ettiğini duyuran Lavrov, ayrıca Türkiye’nin en önemli haber 13 KREMLİN SÖZCÜSÜ: HAYAL KIRIKLIĞI ‘Cevap verilmesi kaçınılmaz’ remlin Sözcüsü Dmitri Peskov, Türkiye’nin Rus uçağını düşürmesinden dolayı “öfkelendiğini ve hayal kırıklığına uğradığını” belirterek, Türkiye’nin Rus uçağının sınır ihlali yaptığına dair herhangi bir kanıt ortaya koymadığını ve Rus uçağının, Suriye içerisinde düşürüldüğü konusunda emin olduklarını söyledi. Rusya’nın Türkiye’ye askeri bir cevap verip vermeyeceği konusunda ise Peskov, “Putin herhangi bir askeri sonuçtan bahsetmedi, bu dostane olmayan adıma bir cevap verilmesi kaçınılmaz” dedi. Türkiye’ye uçak seferlerinin durdurulması konusunda ise bu konunun tartışma konusu olmadığını kaydeden Peskov, Türkiye’ye doğalgaz ithalatı Peskov K T RUSYA’DAN TÜRKİYE’YE NOTA Rus Savunma Bakanlığı, Türkiye’nin Moskova’daki Büyükelçiliği’nin askeri ataşesinin bakanlığa çağrıldığını ve kendisine nota verildiğini açıkladı. Bakanlık SU24 tipi Rus uçağının düşürülmesini ‘dostça olmayan bir eylem’ olarak nitelerken benzer olaylara verilebilecek karşılıklar konusunda bir dizi önlem üzerinde çalışıldığı belirtildi. Rusya Genelkurmay Başkanlığı Türkiye ile tüm askeri temasları ve işbirliğini donduracağını açıkladı. Rus Genelkurmayı, Moskva isimli güdümlü füze kruvazörünün Lazkiye kıyısına gönderildiğini duyurdu. Rus Genelkurmayı, olayı şöyle nakletti: “Rus savaş uçağı Türk hava sahasını ihlal etmedi. Asıl Türk savaş uçağı Rus uçağına saldırmak için Suriye hava sahasını ihlal etti. Türk uçağı Rus uçağıyla iletişim kurmak ya da görsel temas kurmak için hiçbir girişimde bulunmadı. Kızılötesi güdümlü, yakın menzilli bir füzeyle vurulduğunu varsayıyoruz.” Açıklamada “Ortaklarımızdan hiçbiri SU24’ün düşürüldüğü bölgede sözde ılımlı muhalefetin bulunduğuna dair bize bir şey söylemedi” denildi. l Dış Haberler nın durdurulup durdurulmayacağı konusunda ise “Moskova durumu dikkatlice analiz ediyor” ifadesini kullandı. Peskov, “Türkiye’nin anlaşılmaz ve düşmanca hareketlerinden dolayı” öfkelendiğini ve hayal kırıklığına uğradığını söyledi. Peskov, “NATO’nun Türkiye’nin kabul edilemez provokatif hareketlerine cevap vermesini bekliyoruz” dedi. Rus TV’leri “terörist Türkiye” yönünde yayın yaparken, Ruslar Twitter’da Rusça #SırtımızdanBıçaklandık etiketiyle iletiler paylaştı ve en çok paylaşılanlar arasına girdi. Türkiye’ye gitmeme çağrıları, “terörist Türkiye” mesajları paylaşıldı. l MOSKOVA / CİHAN ‘Terörist Türkiye’ Sergey Lavrov gelir kaynaklarından biri olan Rus turistlere de set çekti. 31 Ekim’de Rus yolcu uçağının Mısır’ın Sina Yarımadası üzerinde IŞİD tarafından düşürülmesine atıfla “Türkiye’deki terör tehdidi Mısır’dan az değil” diyen Rus bakan, Rus vatandaşlarına Türkiye’ye gitmemeleri tavsiyesinde Natali Tur tatil satmayacak bulundu. Hemen ardından Rus tur operatörü Natali Tur, yakın gelecekte Türkiye tatili satmayacağını açıkladı. Rus parlamentosunun üst kanadı olan Federasyon Konseyi’nin Savunma Komitesi Başkan Yardımcısı Frants Klintseviç, Rus savunma yetkililerinin açıklamalarından “Türkiye uluslararası bir provokasyona dahil oluyor” sonucunu çıkardı. l Dış Haberler Albayrak ‘İYİMSER’ BAŞLADI BBC Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı olan Berat Albayrak, görevi Ali Rıza Alaboyun’dan devralırken, Rusya ile yaşananlara ilişkin, “Rusya ile çok uzun geçmişe dayalı dostlukları, ticari, ekonomik, kültürel ilişkileri olan bir ülkeyiz. Günlük, bölgesel veya kısa vadeli olayların uzun süreli ilişkileri ne derece etkileyeceğine bakarsak, enerji özelinde pesimist (kötümser) bakmıyorum” yorumunu yaptı. Putin’in sözleri iç politika amaçlı İngiliz yayın kuruluşu BBC’nin Moskova temsilcisi Sarah Rainsford, Rusya lideri Vladimir Putin’in “sert sözlerinin” ülke içini hedef aldığını söyledi. Rainsford, “Türkiye’ye yüklenerek kısmen kendi politikalarının ters teptiği yorumlarını berteraf ediyor” dedi. Krizin faturası ağır olacak KARŞILIKLI PROTESTO Rusya’da Türkiye Büyükelçiliği önünde toplanan Rus vatandaşları, taşıdıkları dövizlerle Türkiye’yi protesto etti. Ellerinde “Türkiye hesap vermeli”, “İntikam kaçınılmaz”, “Sizin ve bizim halklarımız ölmesin diye Rus pilotlar sizin ve bizim için teröristleri yok ediyorlardı” ve “Türkiye sen IŞİD’den yana mısın IŞİD’e karşı mısın?” gibi dövizler taşıdı. Türkiye’de ise MemurSen Konfederasyonu gençlik teşkilatı Genç MemurSen, Bayırbucak Türkmen bölgesine yönelik saldırılarını protesto etmek için yurt genelinde eşzamanlı eylem yaptı. Ankara’da Rusya Büyükelçiliği önünde toplanan sendika üyleri “Zalimlerin Karşısında, Direnişin Yanındayız, Bayırbucak Ebedi Ocak, Bayırbucak Sahipsiz Değildir, Zalim Rusya Suriye’den Defol” sloganları attı. MUSTAFA ÇAKIR NYT Fevri Erdoğan korkutuyor ABD’nin önde gelen gazetelerinden New York Times Rus uçağının düşmesinden sonra yaşanan gelişmelerin aynı zamanda Türkiye ve diğer NATO üyeleri arasındaki zor ilişkileri de gözler önüne serdiği yorumunu yaptı. Gazete bu ülkelerin “Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından atılacak fevri bir adım nedeniyle daha büyük bir çatışmaya sürüklenmekten korktuğunu” yazdı. Büyükelçi: Sabrımızı test etmeyin Türkiye’nin Washington Büyükelçisi Serdar Kılıç Twitter hesabından, Rus savaş uçağının düşürülmesine ilişkin paylaşımda bulundu. Kılıç, “Anlayın Serdar Kılıç artık. Türkiye sözü de, uyarıları da dikkate alınması gereken bir ülkedir. Sabrını test etmeyin, dostluğunu kazanmaya çalışın. Türkiye’nin dostluğu kazanılması gereken önemli bir ülke olduğunun söylenmesi bazılarını niye üzer, niye bunu bir yerlere bağlarlar mı acaba?” dedi. Kommersant: BATI VE RUSYA ANLAŞACAKTI nde gelen Rus gazetelerinden Kommersant’ta yayınlanan bir analizde uçak krizi “Türkiye’nin Rusya uçağını düşürmesi Moskova’nın bir NATO ülkesi ile Soğuk Savaş sonrası en derin krizi yaşamasına yol açabilir. Olay, Erdoğan’ın sabotajına benziyor” diye yazdı. Analizde “Bunun zamanlaması tesadüf değil. Bu hafta Batı ve Rusya’nın Suriye’de aynı koalisyon içerisinde yer alıp almayacağı netleşecek. Telegraph ‘Erdoğan’ın sabotajı’ Ö Olağanüstü tehlikeli bir an İngiltere’de yayımlanan Telegraph gazetesi “Türkiye’nin Rus uçağını düşürmesi Suriye’de dört yıldır devam eden iç savaşta olağanüstü tehlikeli bir an” yorumunu yaptı. Gazete “Merak etmeyin üçüncü dünya savaşı çıkmayacak” başlıklı makalesinde diplomatik ilişkilerde yumuşama yaşanan bir dönemde tansiyonu yükseltmenin çok riskli olmasının Türkiye ve müttefiklerinin çok dikkatli hareket edeceği anlamına geldiğini yazdı. Böyle bir senaryo Ankara’nın işine gelmez. Erdoğan için ana hedef, Esad’ın bir an önce devrilmesi. Rusya’nın hedef aldığı Sünni radikaller artık Ankara’nın baş düşmanı değil. Türkiye iktidarı için asıl düşmanlar Kürtler ve Şam rejimi. Dolayısıyla Türkiye, Suriye’deki Rusya operasyonlarının başarısız olması ve Moskova’nın ABD ve AB ile ortak eylemler konusunda anlaşamaması için elinden geleni yapacaktır” ifadeleri kullanıldı. ürkiye’nin Suriye sınırında Rus uçağını düşürmesiyle TürkiyeRusya ilişkileri gerildi. Gerilen ilişkiler uzun iki ülke arasındaki ticareti de etkileyecek. Krizin Türkiye’ye olası faturası 4 başlıkta şöyle: İkinci büyük ticaret ortağı: Rusya Almanya’nın ardından Türkiye’nin ikinci büyük ticaret ortağı. 2015’in 9 ayında Rusya’yla ihracatımız 2.7 milyar dolar, ithalatımız ise 15.8 milyar dolar olarak gerçekleşti. İki ülke arasındaki ticaret hacmi de 2015’in 9 ayında 18.5 milyar dolar seviyelerinde. Geçen yıl iki ülke arasındaki ticaret hacmi 31.3 milyar dolar olarak gerçekleşmişti. Türk işadamlarının Rusya’da ticaret ve iş merkezleri, gıda, içecek, şişe, cam, beyaz ve kahverengi eşya, bankacılık ile diğer sektörlerdeki yatırımlarının tutarı 10 milyar doları aşmış durumda. Türk firmalarının Rusya’da üstlendikleri müeahhitlik projelerinin değeri 61.7 milyar doları buluyor. Doğalgaz kritik: Rusya Enerji Bakan Yardımcısu Anatoly Yanovsky, “Rus doğalgazının Türkiye’ye sevkiya T 1 2 tı kontrat şartları doğrultusunda sorunsuz devam edecek” dese de Rusya Devlet Başkanı Putin uçağın düşürülmesinin “iki ülke ilişkilerine ciddi sonuçlaru olacağını” ifade etti. Enerjide Rusya’ya bağımlı olan Türkiye, doğalgazın yüzde 55’ini bu ülkeden sağlıyor. Başka ifadeyle dışarıdan alınan 48 milyar metreküp doğalgazın 26 milyar metreküpü Rusya’dan geliyor. Akkuyu’yu Ruslar yapıyor: Türkiye ile Rusya arasında Akkuyu’da inşaası devam eden nükleer santral anlaşması da bulunuyor. Santral için yatırım tutarının 25 milyar doları aşması bekleniyor. Turizm darbe alabilir: Rusya, Türkiye’nin turizm gelirleri içerisinde de önemli bir paya sahip. Türkiye’ye gelen turistler içerisinde Almanların ardından ikinci sırayı Ruslar alıyor. Türkiye’ye en çok turist gönderen ülkeler sıralamasında Rusya’nın payı yüzde 12.16. Geçen yıl Rusya’dan Türkiye’ye 4.48 milyon kişi geldi. Bu yılın 8 ayında Rusya’dan Türkiye’ye gelen turist sayısı 2.78 milyon oldu. Kriz devam ederse Türkiye ikinci en büyük turizm kaynağını da kaybetmiş olacak. 3 4 CNN TÜRKİYE VE RUSYA’YI SAVAŞIN EŞİĞİNE GETİREN GELİŞMELERİ 3 UZMAN YORUMLADI Daha büyük çatışma olabilir Amerikan yayın kuruluşu CNN, “Rus uçağının düşürülmesinin ardından dünyanın en zorlu bölgelerinden biri daha karıştı” yorumunu yaptı. Türkiye ve Rusya’nın karşılıklı kavgacı bir dil kullandığını kaydeden CNN, “uluslararası camiada Suriye’deki vahşi çatışmanın daha da büyük bir şeye evrilmesinden korkuluyor” dedi. ‘İlişkilerin yeni tonu belirlendi’ Semih İdiz (GazeteciYazar) utin’in sarf ettiği aşırı sert sözler, Ankara ile Moskova arasındaki ilişkilerin yeni tonunu da belirlemiş oluyor. Rus pilotun akıbeti de burada beSemih İdiz lirleyici bir rol oynayacaktır. Bu hamlenin Ankara’nın Suriye’deki davasına nasıl katkıda bulunacağı da belirsiz. Bu olay Rusya’yı, Türkmenleri ve Lazkiye’nin kuzeyinde Türkiye’nin desteklediği İslami unsurları bombalamaktan caydırmak yerine, bu kampanyasını büyük olasılıkla daha da şiddetlendirmesine vesile olacaktır. Rusya’nın o bölgede “terörist” saydığı ve Türkmenleri dahil ettiği gruplar arasında, ABD’nin de terör listesinde olan El Nusra gibi aşırı İslami grupların olması, Türkiye’nin müttefikleri nezdindeki elini zayıflatan bir unsur olarak değerlendirilebilir. Türkiye’nin Türkmenler meselesini, Rusya’nın veto sahibi olduğu BM Güvenlik Konseyi’ne taşıma niyeti de bu nedenle, beklenen sonucu getirmeyebilir. Örneğin, Rusya gibi Konseyin daimi üyesi olan Fransa, Paris saldırısından dikkatlerini Esad’dan aşırı İslami gruplara kaydırmış olması nedeniyle, Moskova ile gerginlikten kaçınacaktır. NATO ise, sözleşmesi gereği Türkiye’nin arkasında durduğunu gösterecektir, ancak Rusya ile herhangi bir askeri maceraya girmekten de çekinecektir. Suriye’deki askeri misyonunun Esad ile değil IŞİD ile savaşmak olduğunu ısrarla belirten ABD de, Suriye rejimine verdiği askeri desteğe rağmen, Rusya ile askeri maceradan kaçınacaktır. Bu arada, Rusya’nın, kendisine bir maliyeti olsa bile, daha önce Ukrayna’da yaptığı gibi, Türkiye’ye karşı enerji kartını kullanması da bazı gözlemcilere göre ihtimal dışı değil. ‘Bilinçli davranış Türkiye risk aldı’ HÜSNÜ MAHALLİ (GazeteciYazar) ürkiye’nin Rus uçağını düşürmesi bilinçli bir davranış. Bunun 3 tane ana nedeni var. Birincisi 45 gündür hükümet ve medya Türk toplumunu bu olaHüsnü Mahalli ya hazırladı. Milliyetçi duygular kabartılırken liberaller, demokratlar, solcular da bu oyuna geldi. Bayırbucak Türkleri sözü kamuoyu hazırlandıktan sonra devamında Rus uçağı düşürüldü ve milliyetçilik duyguları tavan yaptı. İkinci olay ABD Genelkurmay İkinci Başkanı Orgeneral Paul Selva’nın Ankara’ya gelecek olması. Üçüncüsü ise Lavrov’un Türkiye ziyaretinin öncesinde olması. Bu üç unsur tesadüf olamaz. 30 Eylül’den bu yana Rus uçakları zaten o bölgede uçuyor. İlk günlerde de Türkiye sınırları ihlal edildi ve Ruslar özür diledi. 5 gündür de zaten operasyon sürüyor. Bu olaydan sonra Putin’in “Terör işbirlikçileri tarafından sırtımızdan bıçaklandık” sözleri ile sessiz kalmayacağını anlıyoruz. Bundan sonra Türkiye’ye verilen gazı mı keser, Rusya’daki Türkleri mi kovar yoksa Türk uçaklarına misilleme mi yapar göreceğiz. Putin sessiz kalmayacağının sinyalini G20 zirvesinde yaptığı açıklama ile belli etmişti. Türkiye tek başına mı yoksa ABD ile birlikte mi Rusların sabrını test ediyor göreceğiz. Türkiye ciddi bir risk almıştır. Türkiye’nin bu girişimi, Suudi Arabistan’da muhalif liderlerin belirleyeceği heyetin Viyana’da Esad ile yapacağı görüşme öncesinde yapılması uluslararası diplomaside Türkiye savaş istiyor ve Suriye’deki çözümü engellemeye yönelik bir girişim olarak algılanıyor. ‘Daha fazla tehdit alırız’ Mehmet Şandır (Türkmen Milli Meclisi Onursal Başkanı) ürkiye Cumhuriyeti devletinin angajman kuralları var. Yapılan da budur, olmasa daha iyi olurdu. Sonuç olarak Semih İdiz Türkiye’nin önüne yeni problemler taşınmasına sebep olmamalı. Uçağın, yerden atılan uçaksavar ile düşürüldüğü iddiası var, bu çok tehlikeli iddiadır. Bunu gerekçe göstererek Türkmenlerin üzerine daha çok bomba atmak gibi sonuç getirirse bu yanlış olur. Bu Türkmen kıyımını arttırır, endişelerimizi derinleştirir. Ümit ederim ki diplomatik görüşmelerle bu meselenin soruna dönüşmesi büyümesinin önünü almış oluruz. Hiçbir IŞİD militanının olmadığı Bayırbucak bölgesine Rusya uçaklarının, hatta gemilerinin bomba yağdırması ABD ile varılan bir mutabakatın veya mutabakat sonucu oluşturulan bir projenin uygulaması gibi geliyor. Kapalı kapılar ardında Ortadoğu’yu yeniden tanzim etmek için eğer dünya kamuoyundan saklanan bir anlaşma varsa, bu mutabakatla bölgede bir PKK devleti kurmak ve bunu Akdeniz’e ulaştırmak gibi bir karar alındıysa bu Türkiye’nin milli güvenliği, geleceği açısından ciddi bir tehdittir. Endişem Suriye savaşı, barış görüşmeleri öncesinde bir mevzi kazanma atağına dönüştü. 1 Ocak 2016 tarihinde başlayacak olan ateşkes anlaşması öncesinde Nusayrilerin bugüne kadar müdahale edemediği Türkiye’nin güneyindeki o stratejik bölge olan Bayırbucak bölgesini de rejimin destekçisi Nusayrilere kazandırmak için bir teşebbüste bulunuyorlar. Uçak düşürmenin suçlusu olarak Türkmenleri göstererek Ruslar daha fazla bomba atmaya teşebbüs edecek ve Türkiye’yi tehdit edeceklerdir. P T T Washington Post IŞİD’le mücadele zorlaşacak ABD’nin önde gelen gazetelerinden Washington Post, Rus uçağının vurulmasından sonra yaşanan gelişmelerin IŞİD ile mücadelenin koordinasyonunu daha da zorlaştırabileceğini yazdı. Le Figaro Eylülden beri gerginlik var Fransa’nın sağ eğilimli ulusal gazetesi Le Figaro, eylül ayından beri Türk hava sahası ile ilgili anlaşmazlık yaşadığını hatırlatarak “Bu son olay gerginliğe artan düşmanlığı ekledi” yorumunu yaptı. C M Y B