Katalog

6 OCAK 2015 SALI CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 11 Durmak yok yüksek enflasyona devam Memur 660 lira kaybetti Ekonomi Servisi Yıllık enflasyon 2014’te yüzde 8.17 açıklanırken memur maaşındaki yıllık kayıp da ortaya çıktı. MemurSen’in hükümetle imzaladığı toplusözleşmeye göre 2014 memur maş zammı yüzde 5.2’de kaldı. Zam oranı enflasyonun yüzde 2.97 altında bulunuyor. Bu da memurun yıllık kaybının 660 lirayı bulduduğu gösteriyor. Geçen hafta da KamuSen 2015 için yapılan memur zammının ağustos 2013 katsayısı baz alınarak yapıldığını belirterek aylık 2 bin 500 lira maaş alan memurun maaşının aylık 6.95 TL zarara uğraşacağını belirtmişti. Meclis İradesine Son Buyruk Saraydan... Yolsuzluklara ilişkin Yüce Divan oylamasının 11 günlük erteleme kararının, AKP içindeki kafa karmaşası, milletvekillerinin özgür iradeleriyle kullanabilecekleri aykırı oyların engellenmesi, en aza indirgenmesi.. amaçlı olduğunu görememek olanaksızdı. Ancak Saray’dan gelen buyruğun bu kadar kaba saba gözümüze sokulacağını öngörmemiştik... 12 yıllık iktidarın beraber yürünen yollarında, besbelli çıkarlar, siyasal İslamcı inanç, değerler üzerinden.. İktidar nimetlerinden yararlanma, paylaşımda yaşanmış haksızlıkların can yakan boyutları, sorunları, biat kültürünün ürünü suskunluk, ele geçirilmiş medya gücüyle.. kamuoyundan çok başarılı saklanmış... 25 Aralık günü yapılacak oylamaya yönelik AKP iradesinin; yaklaşan seçimler, yolsuzluğun, kirliliğin sandığa dayanılmaz etki gücü gözetilerek, ustalıklı bir algı yönetiminin ekseninde, milletvekillerinin özgür iradelerini “hem var hem yok” çerçevesinde esnek, kafa karıştırıcı, sonuçta sadık yandaş seçmeni ürkütmeyecek bir algıya uygun sonuçlara yönlendireceği değerlendirmeleri ağırlıktaydı. AKP uzmanlarının karmaşık anlattıkları tabloya göre oylanan isimler ve konular üzerinden öylesine karmaşık bir sonuç çıkacaktı ki... Yüce Divan kapısı kapatılmamış olacak, AKP’yi yolsuzluklar damgasını yemekten de kurtaracaktı... “Sağlam İrade, Cumhur’un başının” devreye girmesi ile gerçekleştiği söylenen 11 günlük ertelemede, AKP’nin merkez eksenli politika dayatmasının rengi köten değişime uğradı... Yüce Divan’a gidilmesi riski göze alınmayacak, milletvekillerinin tek yönde iradeleri ile “Yüce Divan” yolunun kapılarının kapanması buyruğu gündeme sokulmuştu... Elbette başta AKP yönetim kadroları, yandaş seçmen olabildiği kadarı ile kamuoyunun eski iktidar ortağı Cemaatin darbe operasyonuna kesin inanmaları sağlanacaktı. On güne dudak uçurtan etkinlikte yeni operasyonların sığdırılmasıyla tek yanlı güdüleme katlanırken, Anayasa Mahkemesi’nin henüz tam değiştirilmemiş yapısıyla yeni bir darbe odağı olacağı, vesayet rejiminin son kalıntılarından kurtarılma yolunda, gözlerin Saray’a, cumhurun başının buyruğuna çevrilmesi kampanyası, dayatması, tek sesli koro olarak dillendiriliyordu... HHH Kaçınılmaz dün muhalefetin tepkisini çeken, yandaş medyada yayımlanan tam sayfa SDP (Sivil Dayanışma Platformu) simgesi ile yayımlanan ilanın eleştirilerinde, “Anayasa, Meclis iradesi, demokrasiye karşı ağır suç...” değerlendirmesi öne çıktı. Meclis Başkanı’nın doğrudan yasal yollara başvurması zorunluluğu anımsatıldı... Laf aramızda bu ülkenin vatandaşlarının en azından bir yarısı, büyük olasılıkla içten içten çok daha büyük çoğunluğu için “Ak Saray” değil, hukuk tanımazlığın, Cumhuriyet değerlerini, Atatürk’ü, laikliği, yeşili, çevreyi, doğayı katletmenin, dahası kirlilik, yolsuzlukların, görgüsüz kamu harcamaları, sivil diktatörlük, saltanatın simgesi olmuş... İktidarlarının kampanyalarında “Yeni Türkiye, gücün simgesi..” olarak pazarlanan bina, işte bu medyatik algı yaratmanın aracı olarak kullanılınca ortaya bir ironi de çıkmış... Saray’ın gerçekten saraylara özenilmiş dış dev mimarisinin önü, AKP’nin daha önceki mitinglerinde çekilmiş kalabalıkların görüntüleri ile sarılmış... “Sağlam İrade, Cumhur’un Başında” sloganı, AKP milletvekilleri için nasıl bir dayatma? “1725 Aralık darbe girişimlerinin yargıda takipsizlikle sonuçlandığı, buna rağmen dosyada suçlanan bakanların Yüce Divan’a gönderilme çabalarının sürdüğü, bu başarısız darbe girişiminin Anayasa Mahkemesi’nde sonuçlandırılması çabaları.. Mahkemenin henüz operasyondan tam geçirilememiş kadroları ile vesayet rejiminin son kalıntılarını oluşturduğu...” suçlamaları... İktidarları kadrolarının Cumhur’un başından, kampanyaya katılan tüm kadrolarına uzanan tek sesli korosu... Bu yazının yazıldığı saatlerde komisyondan çıkacak oylama bile henüz belli değildi. Pek çok yazımda sürdürdüğüm bir inatla, oylama sonrasına göre yazımı değiştirmeye niyetim yok. Çünkü AKP milletvekillerinin zaten özgür olmayan iradelerine ipotek koymanın ötesinde bir baskıyla el konulmasından sonra aksine bir sonucun çıkması olasılığı çok zayıftı. Açıkçası sağlıklı demokrasi, parlamenter düzenin işleyiş terazisinde çıkacak sonuç oyların çok da bir anlamı kalmamıştı. Asıl sorgulanması gereken, iktidarda 12 yıldır kalabilmiş, üstelik sandık sonuçları ile büyüyebilmiş bir partide bu denli boyutlu baskıların yaşanabiliyor olmasının hukuk devleti düzeni, demokrasi, insan haklarımız açısından ne ölçüde ağır tehditler oluşturmakta olduğu değil mi? Sandık çoğunluğunu, demokrasinin tüm değerlerini kıran atakları, sabıkaları sayılamayacak kadar çok.. İktidara ilk gelişle, milletvekillerinin parmaklarını biat aracı olarak kulanmayla, devletin tüm kurumlarını ele geçirme, yandaş kadrolaşmayla başlatılmıştı. Emperyal projelere uyum, ilk ABD’nin Irak işgaline onay verilmesi ile ortaya çıkmış, İktidarları ortaklığı ittifakında, uzun yıllar dış odaklı desteklere, insan hakları, hukuk devleti düzeni ihlallerine göz yummayı da getirmişti. Bu ülkenin dinamikleri, birikimleri bundan fazlasını kaldırabilir mi? Baskıda sınır tanımazlık, olumlu, dipten gelen dalganın, patlamanın kanıtı değil mi? u Aralık’ta tahminlerin altında çıksa da enflasyon 2014’te 2013’e göre yüzde 7.4’ten 8.17’ye yükseldi. Buna göre Merkez Bankası’nın yüzde 5 olan hedefi yine tutmazken gıda enflasyonu yüzde 12.73’lük yüksek seyrini korudu. Enflasyondaki beklenmeyen düşüşte ise gerileyen petrol fiyatları ve tüketimdeki yavaşlama etkili oldu. Ekonomi Servisi Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) aralık ayında giyim ve ulaştırma fiyatlarında yaşanan sert düşüşün etkisiyle beklentilerin aksine yüzde 0.44 geriledi. Bunun etkisiyle 2014 yılı enflasyonu da yüzde 8.17 oldu. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı verilere göre, yıllık enflasyon kasımda yüzde 9.15 seviyesindeydi. Son bir ayda gerçekleşen düşüşe rağmen enflasyon 2013’e göre yükseldi. Enflasyon 2013’te yüzde 7.4 idi. Diğer yandan Merkez Bankası son yıllarda olduğu gibi yüzde 5’lik enflasyon hedefini yine tutturamadı. Merkez, 2012 yılından beri yüzde 5 enflasyon hedefliyor. Ancak enflasyon 2012’de yüzde 6.2, 2013’te 7.4, 2014’te 8.17 olarak gerçekleşti. Buna göre Merkez hedefinden her yıl biraz daha uzaklaştı. Son açıklanan verilere göre sokaktaki vatandaşı en fazla ilgilendiren yıllık gıda enflasyonu ise yüzde 12.73 ile çift haneli seviyelerde kalmayı sürdürdü. Aylık enflasyon gerçekleşmelerinde ise gıda ve alkolsüz içecek grubunda fiyat değişimi yaşanmadı. Aylık bazda en fazla fazla gerileyen kalem yüzde 3.7 ile giyim ve ayakkabı olurken tüketimde yavaşlama sinyali verdi. Ulaştırma fiyatları ise petrol fiyatlarındaki sert düşüşün etkisiyle aylık yüzde 1.8 geriledi. Her iki kalemin de ayrı ayrı enflasyonu 0.3 puan düşürücü etkisi bulunuyor. Yine aylık bazda lokanta ve otellerde yüzde 0.51, konutta yüzde 0.13, sağlıkta yüzde 0.13, ev eşyasında yüzde 0.12 artış gerçekleşirken; haberleşmede yüzde 0.11, alkollü içecekler ve tütünde yüzde 0.01, eğlence ve kültürde yüzde 0.01 düşüş gerçekleşti. Ulaştırma grubunda yıllık enflasyon yüzde 2.1’e kadar gerileyerek Eylül 2009 sonrası en düşük seviye gelirken bir önceki yılın aynı ayına göre çeşitli mal ve hizmetler yüzde 9.68, sağlık yüzde 8.62, giyim ve ayakkabı yüzde 8.43 ile artışın yüksek olduğu diğer ana harcama grupları oldu. Yurtiçi Üretici Fiyatları endeksi (YİÜFE) ise aralıkta yüzde 0.76 düşüş gösterirken böylece 2014’te yıllık yüzde 6.36 arttı. Başçı yine mektup gönderecek Merkez Bankası enflasyonun hedefin artı eksi 2 puan olan belirsizlik bandını aşması nedeniyle yine hükümete açık mektup gönderecek. Banka, hedefleri geçen yıl da tutturamadığı için Başkan Erdem Başçı imzasıyla yolladığı mektupta “Enflasyonun 2013 sonunda hedefin üzerinde gerçekleşmesinde TL’deki değer kaybı ve gıda fiyatları etkili oldu. Merkez, enflasyondaki yükseliş karşısında temkinli duruşunu güçlendirdi ve likidite politikasını sıkılaştırdı. 2014’ün ikinci yarısından itibaren enflasyonun kademeli olarak hedefe doğru düşmesi bekleniyor” denmişti. Ancak bankanın beklediği düşüş gerçekleşmedi. Faizde indirime zemin Ekonomistler ve ekonomi yönetimi enflasyonda düşüşün devam edeceğini öngörüyor. Düşüşün özellikle yılın ilk aylarında belirginleşmesi bekle nirken bunun Merkez Bankası’nın olası faiz indirimlerine de zemin hazırla yabileceği öngörülüyor. Garanti Yatırım Başekonomisti Gizem Öztok Altınsaç, “Şu an yüzde 8.25 olan politika faizinde 125 baz puanlık indirim bekliyoruz” dedi. Diğer yandan Türkiye’de enflasyon 8.17’ye gerilese de dünyaya göre bu oran oldukça yüksek. Ekonomik yavaşlamayla dünya genelinde de enflasyon düşüyor. Avrupa deflasyonla mücadele ederken dün açıklanan verilere göre Almanya’da yıllık TÜFE yüzde 0.2 çıktı. ABD’de ise yüzde 1.3 civarında. Emekliye 24 TL reva görüldü u Yaklaşık 10 milyon emeklinin dört gözle beklediği zam miktarı belli oldu. SSK ve BağKur emeklisine ilk 6 ay için yüzde 2.32 zam yapıldı. Zamla SSK emeklisinin en düşük maaşı 1071 TL oldu. Ekonomi Servisi Aralık ayı enflasyon rakamlarının açıklanmasıyla Türkiye’de sayıları yaklaşık 10 milyonu aşan SSK ve BağKur emeklisinin maaşlarına 2015 başında alacakları zam oranı belli oldu. Sefalete teslim edilen emeklilerin maaşlarına aralık ayı enflasyonun yüzde 0.44 düşmesiyle yüzde 2.32 zam yapılacak. Bu da 24 liralık zam anlamına geliyor. Şu anda en düşük SSK emekli maaşı 1047 lira. Yüzde 2.32’luk oran üstünden bu maaşa 24 lira zam gelecek ve maaş 1071 liraya çıkacak. SSK ve BağKur emeklileri, her yılın ocak ve temmuz aylarında bir önceki 6 aylık dönemde gerçekleşen enflasyon oranında zam alıyor. Enflasyon rakamları, temmuzda yüzde 0.45, ağustosta 0.09, eylülde yüzde 0.14, ekimde yüzde 1.90, kasımda ise yüzde 0.18 artmış ve 5 ayın toplamında yüzde 2.76’ya ulaşmıştı. Ancak aralık ayı enflasyonunun düşmesi emeklilerin maaşlarına yapılan zam oranını da aşağıya çekti. Enflasyonda normalinde aralıkta 0.24 artış bekleneniyordu, bunun da emekli maaşına yansıması yüzde 3 olacaktı. TÜİK hükümetin istediği rakamı açıklıyor Emekli maaşlarının zam artışına tepki gösteren İşçi, Memur ve BAĞKUR Emeklileri Derneği (İMBED) Başkanı Hamdi Öz, TÜİK’in hükümetin isteği doğrultusunda enflasyonu zayıf gösterdiğini belirterek “Açıklanan bu rakamın gerçek enflasyonla ilgisi yok, bu hayal mahsulü bir rakamdır. Emekliler geçinemiyor. Ama o kadar onurlu insanlar ki 70 yaşındaki bile bir yerlerde temizlik işçiliği yapıyor. Pazarlarda akşamları hava karardıktan sonra, atıkları toplayarak geçimini sürdürmeye çalışıyor” dedi. Akaryakıta 4 kuruş zam Ekonomi Servisi Brent petrolün varil fiyatı, 2009’dan bu yana ilk kez 55 doların altına gerilerken, benzin ve motorine yılın ilk zammı yapıldı. Brent petrolün varil fiyatı, küresel piyasalarda artan dolar talebi ve son açıklanan verilerin ardından ABD dışındaki global ekonomik aktiviteye yönelik endişelerin devam etmesi ile hızlı düşüşünü 2015’in ilk günlerinde de sürdürüyor. Hazirandan bu yana düşen petrol fiyatı ile indirim bekleyen tüketici, bugün akaryakıtı zamlı fiyattan alacak. Akaryakıt ürünlerinden benzinin pompa satış fiyatına 34 kuruş ve motorinin pompa satış fiyatına da 12 kuruşluk zam yapıldı. Türk rakısına ithalat darbesi u Türkiye’de rakı satışları 2011’de 48.8 milyon litre iken artan vergiler nedeniyle 2014’ün 37 milyon litre ile kapanması bekleniyor. Bu da pazarın üç yılda yüzde 24 küçüldüğünü gösteriyor. Ekonomi Servisi Geleneksel Alkollü İçki Üreticileri Derneği (Gisder), Türk Rakısı’nın yeni yılın ilk gününde yürürlüğe giren Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) düzenlemesi sonrasında ithal içkilerin tehdidi altına girdiğini vurguladı. Gisder’den yapılan yazılı açıklamada, özel sektör rakı markalarının henüz 10 yıllık geçmişe sahipken dünyanın dev markaları karşısında daha yüksek ÖTV oranı ile mücadele etmek zorunda kaldığına işaret edildi. Açıklamada, rakı pazarında son üç yılda yaşanan daralmanın tarım sektörüne de olumsuz yansımalarının beklendiği vurgulanarak “Aynı dönemde, üretimde kullanılan üzüm tutarının 30 milyon TL, anasonun ise 3.7 milyon TL azalması bekleniyor. Yerli üretim girdilerinde toplamda 60 milyon TL civarında azalış olacak. Yaşanan gelişmeler sektördeki istihdamı da olumsuz etkileyecek” ifadesi kullanıldı. Açıklamada, “Rakı genellikle yüzde 45 alkol içeriği ile satılıyor. Diğer içkiler ise yüzde 37.5 alkol içeriği ile satılabiliyor. 70’lik ithal içkiler için ÖTV 32.61 TL olarak hesaplanırken, rakı için ÖTV tutarı 33.93 TL” denildi. Öte yandan sigara zamlı olarak satılmaya başlandı. Daha önceden 9.50 TL’ye satılan sigaraların yeni fiyatları 10 TL, 8 TL’ye satılan sigaralar 8.50 TL’ye çıktı. İşler kötüye gitti, güven dip yaptı Ekonomi Servisi Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) Perakende Güven Endeksi (TEPE), 2014 düşüşle tamamlandı. TEPE’nin 2013 ortalaması 1.2 puan iken, 2014 ortalaması 9.5 puan oldu. Son çeyreklik dönemlerin yıllar itibariyle TEPE değerlerine bakıldığında 2014, 2008’den sonra serideki en kötü çeyrek olarak gerçekleşti. Eylül ayından beri düşünü sürdüren TEPE, aralıkta da geriledi. TEPE, Aralık 2014’te 17.2 değerini aldı. TEPE, bir önceki aya göre 1.4 puan, önceki yılın aynı dönemine göre ise 17 puan geriledi. TEPE’nin azalmasında geçen 3 aya göre işlerin durumundaki ve önümüzdeki 3 aya ilişkin satış beklentilerindeki düşüş etkili oldu. Aralık 2014’te TEPE anketi katılımcılarının yüzde 26.5’i gelecek 3 ayda işlerinde iyileşme beklerken, işlerinde kötüleşme bekleyenlerin oranı yüzde 46.1 düzeyinde oldu. Taksi plakası yüzde 18 değer kazandı Ekonomi Servisi İstanbul’da taksi plakasının değeri geçen yılın ocak ayından bu yana yaklaşık yüzde 18 artarak, yatırımcısının yüzünü güldürdü. Geçen yıl ocak ayında 1 milyon 320 bin liraya satılan taksi plakalarının şimdiki değeri 1 milyon 600 bin lira oldu. Sabit kira getirisi olması nedeniyle yatırımcılar açısından hem güvenli, hem de değer sağlayan bir yatırım aracı olarak tercih edilen taksi plakası kazandırıyor. AA’ya açıklama yapan taksi plakası alım satımı yapan Gürsoy Atlı, geçen yıl fiyatlarda inişçıkışlar gözlendiğini söyledi. KISA... KISA... l Rekabet Kurumu, Yıldız Holding’in maya üretim iştiraki Dosu Maya’nın Fransız Lesaffre tarafından satın almasına onay verdi. l Borsa İstanbul Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar Piyasası verilerine göre, altın ithalatı 2014’te 130.9 ton seviyesinde gerçekleşirken, 2013’e göre yüzde 56,7 azalış kaydedildi. C M Y B