Katalog

SAYFA CUMHURİYET 4 ŞUBAT 2014 SALI kultur@cumhuriyet.com.tr 14 ‘Yalnız Seni Arıyorum’ Yapı Kredi Yayınları tarafından basıldı KÜLTÜR Orhan Veli’den Nahit Hanım’a mektuplar pan, öncesinde “Nahit Kültür Servisi Şair Hanım’ın bu mektupOrhan Veli’nin 1947ların yayımlanmaması 1950 yılları arasınricasında bulunduda, “Nahit Hanım” ğundan, kendisinin de adıyla anılan Nahit ağabeyinin edebi kişiGelenbevi’ye (1909liğini zedeleyebileceği 2002) yazdığı aşk endişesi taşıdığından mektupları “Yalnız söz etmiş”, ancak sonSeni Arıyorum” rasında basılmasına adıyla yayımlandı. Yapı Kredi Yayınları Nahit Gelenbevi onay verdiği önsözden anlaşılıyor. tarafından basılan Evini sanatçılara açan, kitaptaki mektuplar, Orhan hakkında Sabahattin Ali, Veli’nin elinden çıktığı şekliyArif Damar, Gülten Akın gibi le, hiçbir sansüre uğramadan isimlerin şiirler yazdığı, Samet ve tek harfine bile dokunulmaAğaoğlu’nun “Rönesans gibi dan yayına hazırlanmış. kadın” diye anlattığı Nahit Kitabın önsözünde belirtildiği Hanım, Orhan Veli’nin yazdığı üzere, mektupların Yapı Kredi mektupları 52 yıl boyunca sakYayınları Yönetim Kurulu lamış. Şimdi “şiirimizde çığır Başkanı Ömer M. Koç’un açmış ustanın aslında nasıl bir koleksiyonuna geçmesiyle, gönül ustası olduğunu kanıtOrhan Veli’nin 100. doğum yıllayan” bu mektuplar “İstanbul dönümünde yayımlanmasına Türküsü’ gibi pek çok şiirini karar verilmiş. Orhan Veli’nin daha iyi anlayacaksınız. kız kardeşi Füruzan Yolya Politik eleştiride kara gülmece u Yücel Erten’in Aziz Nesin’den derleyip sahnelediği 50. yıl oyunu “Selamünkavlen Karakolu” ile ABD’li yazar Sam Bobrick’in “Halktan Biri” ve Sırp yazar Duşan Kovaçeviç’in “Dar Ayakkabıyla Yaşamak” adlı oyunlarında, düzen eleştirisine yönelik kara gülmece örnekleri sunuluyor. Hepsi de güldürürken can acıtan oyunlar. Ankara Sanat Tiyatrosu den atılmış, karısı tarafından terk edil2014’e üç oyunla girdi. Yücel miş, işsizlik güvencesi kesilmiş, 60 yaErten’in Aziz Nesin’den derşındaki yoksul işçi, devlet başkanıleyip sahnelediği 50. yıl oyuna eleştiri dozu ağır, kişisel sövmeler nu “Selamünkavlen Karade içeren mektuplar yazıyor. Bu mekkolu” ile ABD’li yazar Sam tuplar sonucunda da, yaşamına genç ve Bobrick’in “Halktan Biri” ve hırslı FBI ajanı Tom Walker giriyor. Sırp yazar Duşan Kovaçeviç’in Bu “politik fantezi”, “oy avcılığı” “Dar Ayakkabıyla Yaşamak” oyunları cuma, cumartesi ve pa ‘Halktan Biri’ adlı oyunda Mehmet Atay ve Mahir İpek rol alıyor. yapılırken söylenen yalanlara, kişisel çıkarların kovalanmasına, zengini dazar günleri seyirciyle buluşuyor. biçimlendiriyor. Daha az eğlendirip daha çok ha zengin, yoksulu daha yoksul kılma yönünHer üç yapıtta da düzen eleştirisine yönedüşündürmeyi amaçlıyor. deki uygulamalara karşı çıkarken, bir yandan lik kara gülmece örnekleri sunuluyor. Hepsi da, politikacıların yurttaşları kendi yanlarınalktan Biri’ de güldürürken can acıtan oyunlar. İşleniş bida tutma yolunda “rüşvet” ten “infaz”a uzaçimleri ise birbirinden farklı. Nesin’den derle“Halktan Biri”ni, George Bush’un ABD nan her türlü ahlak dışı yola başvurabilecek nen (değerlendirmesini 11 Aralık 2012 tarihbaşkanlığındaki ikinci döneminin başında lerini gösteriyor. li Cumhuriyet’te yaptığım) oyun, söz ve ha(2005) yazan Sam Bobrick, TV şovlarına ve Yönetmen Akkaya’nın, Sertel Çetiner’in reket komiği renkli tiplemelerle besleniyor. birçok oyuna imza atmış, şarkı yazarlığı da yagerçekçi dekoruna yerleştirdiği renkli hareBöylece politik taşlama, arı güldürü ile kapan bir profesyonel. İzmir DT’de de sahnelenket tasarımı, oyunun enerjisinin yüksek tura alayın buluştuğu bir anlatıma büründürümiş olan oyunun AST yapımının rejisi Arif tulmasını sağlıyor. DT sahnelerindeki yıllalüyor. Bobrick’in politik eleştirisi “söz”e ve Akkaya’nın. rın ustası Mehmet Atay, Travis Pine’da Bro“hareket”e dayalı, “karakter çizimi” çabaABD’nin çirkin yüzünü izliyoruz. Kahrama adway biçemi güldürünün gereklerini yerisını da içeren Broadway güldürüsü biçemine nımız, ülkesinde insanların düşüncelerini özne getirirken, klişeleri aşan, sevimli bir yoyaslandırılmış. Kovaçeviç’in “kara alay”ı ise gürce söyleyebildiklerine inanan, sıradan varum sunuyor. Sahnedeki hareketin ateşleyici“politik eleştiri”yi “grotesk” bakış açısıyla tandaş Travis Pine. Kutu fabrikasındaki işinsi olan FBI ajanında ise Mahir İpek, “sorun çıkaran yurttaş” karşısında “çözüm arayan devlet görevlisi”nin “kandırıcı” ve “içtenlikli” davranış/konuşma biçimlerini özenle çeşitlendirirken, tam da dozunda bir güldürü oyunculuğu sunuyor. ‘H Kuşağının en iyilerindendi Kültür Servisi Oscar ödüllü sinema oyuncusu Philip Seymour Hoffman, önceki gün New York, Manhattan’daki evinde ölü bulundu. Kolunda bir enjektör iğnesiyle banyoda iç çamaşırlarıyla bulunan Hoffman’ın aşırı dozda eroin alması sonucunda öldüğü belirtildi. Hoffman’ın ölümünün duyulması üzerine, hayranları evinin önünde toplanarak çiçekler bıraktı, mumlar yaktı. John Hurt, Tom Hanks, Jim Carrey ve daha pek çok tiyatro ve sinema sanatçısı, Hoffman’ın çok büyük bir oyuncu olduğunu vurguladı. u Ünlü yazar bitirdikten sonra uyuşturucu baPolis yetkilileri, 46 yaşınTruman Capote’yi ğımlısı olduğunu 2006’da açıkladaki Hoffman’ın evindeki canlandırdığı ‘Capote’ mıştı. Hoffman, En İyi Yardımçöp tenekesinde, yatağının filmindeki yorumuyla cı Erkek Oyuncu dalında tam 3 altında ve masanın üstünkez Oscar adayları arasına girde su ve hava geçirmez ince 2005’te Oscar alan dikten sonra 2005’te, ünlü yazar kâğıttan zarfların bulunduHoffman’ın aşırı Truman Capote’yi canlandırdığı ğunu açıkladı. Uzun süredir “Capote” adlı filmdeki yorumuydozda eroin alması uyuşturucu bağımlılığıyla la En İyi Erkek Oyuncu Oscarı’na mücadele eden Hofmman’ın sonucunda öldüğü değer görülmüştü. evinde bulunan zarfların üsaçıklandı. 1900’larda “Boogie Nights” ve tünde, bir eroin markası “Big Lebowski” gibi filmlerdeolan “Ace of Spades” (Maki başarısıyla ünlenen Hoffman, ça Beyi) yazdığı öğrenildi. oyunculuk uğraşı boyunca, bağımsız filmÖlümü ailesi tarafından “trajik ve beklenmedik bir kayıp” olarak nitelenen Hoff lerde oynadığı gibi, “Mission Impossible III” gibi Hollywood gişe filmlerinde de man, son olarak Anton Corbijn’in yönetrol almıştı. tiği ve yakında tamamlanması beklenen “A Oyunculuğunun yanı sıra yönetmenlik de Most Wanted Man” adlı filmde oynadığı belirtildi. Ancak Hoffman’ın ardında bir not yapan Hoffman, Broadway oyunlarında da oynamış ve Tony ödülüne iki kez aday gösbırakmadığı, dolayısıyla ölümünün intihar terilmişti. İngiliz sinema yazarı Jason Solosonucu olmadığının sanıldığı açıklandı. mons, 60 kadar filmde oynamış olan HoffSinema çevrelerince, “benzersiz bir yeman için, “En itici rollerde bile karaktere tenek ve kuşağının en yetenekli oyuncuinsani bir nitelik katmayı başaran ender larından biri” olarak nitelenen Hoffman, oyunculardan biriydi” dedi. New York Üniversitesi Tiyatro Okulu’nu Oscar ödüllü sinema oyuncusu Philip Seymour Hoffman 46 yaşında hayata veda etti Duşan Kovaçeviç’in oyunları bir süredir gündemde. “Buluşma Yeri” (İBBŞT), “Profesyoneller” (İstanbul DT), “İntiharın Genel Provası” (İBBŞT) oyunlarının ardından, 2011’de yazılan “Dar Ayakkabıyla Yaşamak” İBBŞT ve Diyarbakır DT’den sonra AST’de de sahneleniyor. Kovaçevic, Vaclav Havel gibi Orta Avrupalı yazarların “kapalı rejim”de gelenekleştirdikleri “üstü örtük” bir kara gülmece anlayışına sahip. Politik rejimler değişmiş olsa da gelenek sürüyor. “Dramatik durum”un “grotesk bir fantezi”ye dayandırıldığı, metaforik anlamlara açılan söz ve eylem tasarımlarıyla bezeli, “karabasan” duygusu veren bir ortamda lafın anlamlı da olsa uzayıp gittiği metinler bunlar. Bizim gibi, neşeli/Akdenizli gülmeceden hoşlanan insanlar için bu biçemdeki “kara gülmece”nin ne “kara”sı ne de “gülmece”si vurucu olabiliyor. Hele sahnelenişinde belirgin bir şıklık yoksa... Oyunun konusu önemli. Devletin koruyuculuğunun liberalizmin ilkesizliğine terk edildiği bir toplumsal ortamdayız. “Özelleştirme” yoluyla satılmış fabrikanın yapımı hatalı bedava ayakkabıları topallayarak giymeye yazgılı işçilerinin yaptıkları açlık grevi ve aralarından birinin fabrikaya bomba yerleştirmiş olmasıyla başlıyor oyun. Bir TV yapımcısının bu işçileri “yarışma programı”na malzeme yapmasıyla sürüyor. (Bu tür bir “yarışma” izleği 1970’lerde, Vasıf Öngören’in “Oyun Nasıl Oynanmalı” oyununda kullanılıp tüketilmişti.) Vurucu sahne anlatımlarının yaratıcısı Gürcü yönetmen Zurab Siharulidze, bu kez yalın bir yoruma gitmiş. “Grotesk” olgusunu bir tek “iskemle” ve “merdiven” kullanımıyla sınırlamış. Bülent Yıldıran, Hakan Güven, Fulya Koçak Yeşilkaya, Yıldırım Şimşek, Nalan Güreş, Mustafa Bilgin ve Gizem Aldemir’den oluşan oyuncu kadrosu yarı boş ve yarı karanlık sahnede yer alan oyunu sessel ve görsel yinelemelerle sunarken, tartışılan konunun önemini algılasak da seyir tadı gerektiği gibi oluşamıyor. ‘Dar Ayakkabıyla Yaşamak’ ‘Dar Ayakkabıyla yaşamak’ AST 2014’e üç farklı güldürüyle girdi